ضوابط و استانداردهای زیست محیطی

برای جلوگیری از آلودگی و تخریب محیط زیست ،قوانین و آئین نامه های بسیاری تدوین شده و در حال اجرا می باشد،لیکن اجرای قوانین و آئین نامه های مذآور ،در بسیاری از موارد موآول به تعیین ضوابط و استانداردها است.

ضوابط زیست محیطی ،مجموعه ای از مقررات خاص است آه به منظور پیشگیری از آلودگی و تخریب و انجام فعالیتهای اقتصادی دوستدار محیط زیست تدوین می شود،نظیر ضوابط استقرار صنایع،الگوی ارزیابی زیست محیطی و نظایر آن.

استانداردهای زیست محیطی ،معیارهای آمی برای حفاظت محیط زیست از آلودگی و تخریب بشمار می رود.اینگونه استانداردها برای تشخیص آلودگی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. از آنجاییکه میزان آلاینده هااز منابع مختلف صفر نمی باشد،لذا تعیین اینکه مقدار خروجی باعث آلودگی محیط زیست می شود یا نه ؟ نیاز به تعیین استاندارد ها بدلیل تنوع منابع آلاینده است.

منابع مختلف آلاینده های هوا ،آب ، خاک، صدا نیاز به استانداردهای مختص به خود دارد.مثلاً در قانون جلوگیری از آلودگی هوا ، استاندارد خروجی از اگزوز وسایل نقلیه موتوری با استاندارد خروجی از دودآش آارخانجات بکلی متفاوت است و حتی در بین وسایل نقلیه موتوری نیز بر حسب اینکه آیا در دست استفاده آننده است یا فقط از خط تولید آارخانه خارج شده است دارای
استاندارد گوناگون می باشند.

ضوابط و استانداردها باید پویا باشند ، زیرا با گذشت زمان ،دو اتفاق بوقوع می پیوندد،یکی اینکه نتایج تحقیقات و پژوهشهای علمی داخل و خارج آشور ،استانداردهای جدیدی را تعریف می کنند آما شامل حدود جدید یا مواد جدید می باشند ،دوم اینکه انجام پایش های زیست محیطی ،نتایج حاصل از اجرای ضوابط و استانداردهای مورد عمل را در مکان مورد نظر ارزیابی نموده و باز خور آن ممکن است تغییر آنها را الزامی نماید.

بنابراین دو خاصیت متداول در خصوص ضوابط و استانداردها ،یعنی تنوع و پویایی ، باعث می شود آن مجموعه مورد عمل ،هر چند وقت یکبار (معمولاً هر سال) مورد تجدید نظر قرار گیرد و بدین لحاظ مجموعه ضوابط و استانداردهای زیست محیطی موقعی معتبر است آه مربوط به سال مورد عمل باشد ، هر چند آه تغییر نکرده باشد.

با توجه به مراتب فوق ، تدوین ضوابط و استانداردها آری دشوار بوده و نیازمند توجه به وضع اقتصادی، امکان دسترسی به تکنولوژی و در اختیار داشتن تجهیزات اندازه گیری آلاینده ها و نظایر آن را دارد. به همین علت ،در قوانین زیست محیطی آشورمان ،تدوین استانداردهای زیست محیطی به عهده سازمان حفاظت محیط زیست و با همکاری نهادهای ذیربط دولتی گذاشته شده و مرجع تصویب آنها نیز عمدتاً هیئت وزیران و یا شورای عالی حفاظت محیط زیست می باشد.

مجموعه حاضر با تلاش همکاران دفتر بررسی آلودگی هوا جمع آوری شده است ،مجموعه ضوابط و استانداردهایی است که به تصویب مراجع ذیربط رسیده و یا در دستور آار مراجع قرار دارد و ملاک عمل در سازمان می باشد.

ناصر محرم نژاد

---

استاندارد خروجی فاضلابها

مقدمه و تعاریف
این استاندارد باستناد ماده ٥ آیین نامه جلوگیری از آلودگی آب و با توجه به ماده ٣ همین آیین نامه و با همکاری وزارتخانه های بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی ،نیرو،صنایع،صنایع سنگین،معادن و فلزات ،آشور و آشاورزی توسط محیط زیست تهیه و تدوین گردیده است .در این استاندارد تعاریف و اصطلاحاتی آه بکار رفته است بشرح ذیل می باشند:

آب سطحی: عبارتست از آبهای جاری فصلی یا دائمی ، دریاچه های طبیعی یا مصنوعی و تالابها چاه جاذب:عبارتست از حفره یا گودالی آه قالیت جذب داشته و آف آن تا بالاترین سطح ایستابی حداقل ٣ متر فاصله داشته باشد.

تراشه جذبی:عبارتست از مجموعه ای از آانالها ی افقی آه فاضلاب بمنظور جذب در زمین به آنها تخلیه شده و فاصله آف آنها از بالاترین سطح ایستابی حداقل ٣ متر باشد.

آنار گذر: آنالی است که فاضلاب را بدون عبور از بخشی از تصفیه خانه یا آل آن به بخش دیگر و یا آنان خروجی هدایت می آند.

نمونه مرآب: عبارتست از تهیه یک نمونه ٢٤ ساعته از نمونه هایی آب با فواصل زمانی حداآثر ٤ ساعت تهیه شده اند.

---

استاندارد خروجی فاضلابها

ملاحضات کلی

١- تخلیه فاضلابها ،باید بر اساس استاندردهایی آه بصورت حداآثر غلظت آلوده آننده ها بیان می شود و رعایت این استاندارد تحت نظارت سازمان محیط زیست ضروریست .

٢- مسئولین منابع آلوده آننده باید فاضلابهای تولیدی را با بررسیهای مهندسی و استفاده از تکنولوژی مناسب و اقتصادی تا حد استاندارد تصفیه نمایند.

٣- اندازه گیری غلظت مواد آلوده آننده و مقدار جریان در فاضلابها باید بلافاصله پس از آخرین واحد تصفیه ای تصفیه خانه و قبل از ورود به محیط انجام گیرد.

٤- اندازه گیری جهت تطبیق با استانداردهای اعلام شده قبل از تاسیسات تصفیه فاضلاب باید بر مبنای نمونه مرآب صورت گیرد.

٥- لجن و سایر مواد جامد تولید شده در تاسیسات تصفیه فاضلاب قبل از دفع بایستی بصورت مناسب تصفیه شده و تخلیه نهایی این مواد نباید موجب آلودگی محیط زیست گردد.

٦- فاضلاب تصفیه شده باید با شرایط یکنواخت و بنحوی وارد آبهای پذیرنده گردد آه حداکثر اختلاط صورت گیرد.

٧- فاضلاب خروجی نبایستی دارای بوی نامطبوع بوده و حاوی آف و اجسام شناور باشد.

٨- رنگ و آدورت فاضلاب خروجی نباید ظواهر طبیعی آبهای پذیرنده و محل تخلیه را بطور محسوس تغییر دهد.standard

 ٩- روشهای سنجش پارامترهای آلوده آننده بر مبنای روشهای ذآر شده در آتاب خواهد بود. methodes for Examination of Water and Waste Water

١٠ - استفاده از سیستم سپتیک تانک و ایمهوف تانک با بکارگیری چاهها و یا ترانشه های جذبی در مناطقی آه فاصله آف چاه یا ترانشه از سطح آبهای زیر زمینی آمتر از ٣ متر می باشد ممنوع است.

١١ - ضمن رعایت استاندارد های مربوطه خروجی فاضلابها نباید آیفیت آب را برای استفاده های منظور شده تغییر دهد.

١٢ - رقیق آردن فاضلاب تصفیه شده یا خام بمنظور رسانیدن غلظت مواد آلوده آننده تا حد استانداردهای اعلام شده قابل قبول نمی باشد.

١٣ - استفاده از روشهای تبخیر فاضلابها با آسب موافقت سازمان محیط زیست مجاز است.

14-استفاده از آنار گذر ممنوع است،آنار گذرهایی آه صرفا جهت رفع اشکال واحدهای تصفیه ای بکار رفته است و یا در زمان جمع آوری توام فاضلاب شهری و آب باران مورد استفاده قرار می گیرند مجاز است .

١٥ - تاسیسات تصفیه فاضلاب بایستس بگونه ای طراحی ، احداث و بهره وری گردد تا پیش بینی های لازم جهت به حداقل رسانیدن آلودگی در مواقع اضطراری از قبیل شرایط آب و هوایی نا مناسب ،قطع برق، نارسایی تجهیزات مکانیکی و ... فراهم گردد.

١٦ - آندسته از فاضلابهای صنعتی آه آلودگی آنها بیش از استانداردها نباشد می تواند فاضلاب خود را با آسب موافقت سازمان بدون تصفیه دفع نمایند.

---

تبصره یک- تخلیه با غلضت بیش از میزان مشخص شده در جدول در صورتی مجاز خواهد بود آب پساب خروجی،غلظت آلراید،سولفات و مواد محلول منبع پذیرنده را در شعاع ٢٠٠ متری بیش از ١٠ % افزایش ندهد.

تبصره دو- تخلیه با غلظت بیش از میزان مشخص شده در جدول در صورتی مجاز خواهد بود آب افزایش یابد،سولفات و مواد محلول پساب خروجی نسبت به آب مصرفی بیش از ١٠ % نباشد. را حداقل ٩٠ % آاهش دهند . COD و BOD

تبصره سه- صنایع موجود مجاز خواهند بود.

تبصره چهار- درجه حرارت باید بمیزانی باشد آه بیش از ٣ درجه سانتی گراد در شعاع ٢٠٠ متری محل ورود آن ، درجه حرارت منبع پذیرنده را افزایش یا آاهش ندهد.

تبصره پنج- تعداد تخم انگل (نماتد) در فاضلاب تصفیه شده شهری در صورت استفاده دارز آن جهت آبیاری محصولاتیکه بصورت خام مورد مصرف قرار می گیرد نباید بیش از یک عدد در لیتر باشد.

---

معیارهای انتخاب محل دفن مواد زائد خطرناک
مهندسی (Engineering)

 ١-١ - شرایط ژئو فیزیکی محل دفن(معیارهای جغرافیایی) Criteria Geophysical

محل دفن باید به اندازه آافی بزرگ باشد آه بتواند زباله های منابع تولید آننده را در طول عمر تولید در خود جای دهد.

١-٢ - نزدیکی (Proximity )

بمنظور به حداقل رساندن هزینه حمل زباله ،باید محل دفن حتیالامکان در نزدیکی منابع تولید و تصفیه زباله باشد . باید محل دفن(حداقل ٥٠٠ فوت) از منبع آب و محل مسکونی ( ٢٠٠ فوت فاصله داشته باشد،در صورت تولید گاز باید این فاصله بیشتر باشد)فاصله داشته باشد.

١-٣ - دسترسی(Access)

مسیر دسترسی در همه شرایط باید ظرفیت آافی داشته در محلی با حداقل رفت و آمد واقع شده و در صورت امکان وجود یک جاده توصیه می شود.

١-٤ - پستی و بلندی (Topography)

پستی و بلندی منطقه باید بصورتی باشد آه از شرایط طبیعی زمین بهره گرفته شود و حرآت زمین حداقل باشد. راز انتخاب دره ها و یا حفره های طبیعی آه احتمال آلودگی آب در آنجا وجود دارد باید اجتناب شود.

١-٥ - زمین شناسی (Geology )

از مناطق زلزله خیز ،لغزشها ، گسل ها ، معادن زیرزمینی ،فرونشستها و حفره های حاصل از انحلال مواد باید اجتناب شود.

 ١-٦ - خاکها (Soil)
خاکها باید حاوی پوشش های طبیعی رسی باشند آه برای لایه های پوششی و یا لایه های نهایی در دسترس موجود باشند.

زیست محیطی (Enviromental)

٢-١- آبهای سطحی (Surface Wate)

(

محل دفن باید خارج از دشت سیل گیر ١٠٠ ساله قرار گیرد. محل نباید با آبهای آزاد ارتباط مستقیم داشته باشد.تالابها نباید بعنوان محل دفن انتخاب شوند.

٢-٢ - آب زیرزمینی (Ground Water)

نباید محل دفن با آب زیر زمینی در تماس باشد.آف بستر دفن باید بالاتر از سطح ایستابی قرار گیرد.از سفره آب منحصر بفرد و مناطق تغذیه آب زیر زمینی اجتناب شود.

٢-٣  -هوا (Air)

محل دفن باید در مکانی باشد آه اثرات گازها و بو را به حداقل برساند.

٢-٤- اکولوژی آبی و خشکی - (Terrestrial and Aquatic Ecology)

از انتخاب محل های دفن در مناطق تالابی و زیستگاههای منحصر بفرد حیات وحش(آه از نظر تکثیر گونه های نادر و در معرض انقراض دارای اهمیت هستند) باید اجتناب شود.

٢-٥ - صدا - (Noise)

صدای ترافیک حمل و نقل و تجهیزات عملیات محل حداقل باشد.

٢-٦- آاربری زمین - (Land Use)

محل دفن نباید در مناطق پر جمعیت باشد،همچنین نباید عمل دفن با آاربری دیگری در تضاد باشد،مثلاً نباید در پارکها و چشم اندازهای زیبا عمل دفن صورت گیرد.

٢-٧ - آثار فرهنگی - (Cultural Resources)

در انتخاب محل دفن باید از آثار باستانی ،تاریخی و فرهنگی منحصر بفرد اجتناب شود.

٢-٨  - قوانین و مقررات - (Legal and Regulatory )

برای صدور مجوز محل دفن باید قوانین محلی ، ملی و منطقه ای در نظر گرفته شود.

٢-٩ - سیاسی و اجتماعی - (pubic and Political)

محل دفن باید مورد توافق مقامات رسمی و گروههای محلی باشد .

اقتصادی (Economic)

٣-١- مالکیت -  (Property Acquisition)

هزینه زمان باضافه هزینه های جنبی در انتخاب محل دفن در نظر گرفته شود.

٣-٢ - -توسعه محل دفن - (Site Development)

شامل هزینه های حفاری ،تسطیح،پوشش ،جاده های جدید و سایر هزینه های احداث و توسعه است .

٣-٣ - هزینه های سالیانه - (Annual Costs)

شامل هزینه های سوخت،آارگر،نگهداری ،آماده سازی زمین،امکانات(آب ،برق ، تلفن، و غیره) و هزینه های پیش بینی نشده است.

٣-٤ - بیمه خسارت - (Salvage Value)

نباید محل دفن بعنوان یک دارایی در نظر گرفته شود.
گاهی برای دستیابی به یک سیستم پایدار به ویژه در رابطه با احداث و عملیات مربوط به مواد آلی و گاهی فلزات سنگین تضاد اهداف وجود دارد(توصیه می شود این مواد بصورت مجزا دفع شده و در مدتهای طولانی نگهداری
شوند.)