..:: محــــــــــیـــط ســـــبـــــــز (بیابان زدایی) ::..
..:: محــــــــــیـــط ســـــبـــــــز (بیابان زدایی) ::..

..:: محــــــــــیـــط ســـــبـــــــز (بیابان زدایی) ::..

منابع طبیعی-بیابان زدایی-محیط زیست

گزارش طرح مطالعه و بررسی سیستمهای مختلف تهیه کمپوست و انتخاب منا

گزارش طرح مطالعه و بررسی سیستمهای مختلف تهیه کمپوست و انتخاب مناسبترین آنها

طالب ناصر

واحد صنعتی شریف


با پیشرفت تکنولوژی، رشد جمعیت، توسعه جوامع شهری و نیز بهبود وضع زندگی در سالهای اخیر، مصرف مواد بصورت فزاینده ای روبه گسترش بوده و این خود موجب تولید روزافزون زباله های صنعتی و شهری (خانگی) گردیده است.
پیشرفت تکنولوژی باعث شده است که با بکارگیری آخرین یافته های علمی و فنی، دستیابی به زندگی مطلوب همراه با حداکثر رفاه برای مردم فراهم گردد، اما این پیشرفت صنعت در بسیاری از موارد موجب تقابل با محیط زیست شده است.
 
بدیهی است در صورت بی توجهی به کنترل و یا دفع صحیح هر یک از مواد زائد تولیدی، خسارات جبران ناپذیری را به خود و یا به نسل آینده وارد خواهیم نمود.
اهمیت دفع بهداشتی زباله ها هنگامی بر همگان روشن خواهد شد که خطرات ناشی از آن بخوبی شناخته شوند. زباله ها نه فقط موجب شیوع بیماری ها، تعفن و زشتی مناظر می گردند، بلکه می توانند با آلوده کردن خاک، آب و هوا، خسارات زیست محیطی فراونی ببار آورند. به همان اندازه که زباله ها متنوعند، خطرات ناشی از مواد ترکیب دهنده آنها نیز می توانند متفاوت باشند.
جمع آوری، حمل و نقل و آخرین مرحله دفع این مواد باید بطریقی باشد که تاثیرات خطرات ناشی از آنها، در سلامتی انسان به حداقل ممکن کاهش یابد.
در وضعیت کنونی کشور صرف نظر از چند شهر، در بسیاری از شهرها حتی ساده ترین روش دفع زباله یعنی دفن بهداشتی، انجام نشده و زباله های شهری و صنعتی بصورت روباز و اغلب در اماکن عمومی و یا فضاهای اطراف شهر انباشته می شوند.
متاسفانه با وجودیکه تاثیرات سوء ناشی از عدم کنترل زباله و همچنین اهمیت اقتصادی در استفاده مجدد از آن همواره بر همگان روشن بوده، طی سالهای گذشته اقدامات چندان موثری در این زمینه انجام نگرفته است. بدیهی است رفع معضل فعلی در مرحله نخست بستگی به همکاری قاطبه مردم داشته و در مرحله بعد مستلزم یک سلسله مطالعات اساسی و برنامه ریزی دقیق است که باید بر اساس شرایط ویژه کشور و نیازهای موجود تدوین و به اجرا در آید.


منبع : SID

توسعه پایدار چیست؟

توسعه پایدار یا Sustainable Development در حقیقت ایجاد تعادل میان توسعه و محیط زیست است. 

در سال 1980 برای نخستین بار نام توسعه پایدار در گزارش سازمان جهانی حفاظت از منابع طبیعی (IUCN) آمد. این سازمان در گزارش خود با نام استراتژی حفظ منابع طبیعی این واژه را برای توصیف وضعیتی به کار برد که توسعه نه تنها برای طبیعت مضر نیست، بلکه به یاری آن هم می‌آید.

پایداری می‌تواند چهار جنبه داشته باشد: پایداری در منابع طبیعی، پایداری سیاسی، پایداری اجتماعی و پایداری اقتصادی.

در حقیقت توسعه پایدار تنها بر جنبه زیست محیطی اتفاقی تمرکز ندارد بلکه به جنبه‌های اجتماعی و اقتصادی آن هم توجه می‌کند. توسعه پایدار محل تلاقی جامعه، اقتصاد و محیط زیست است.

یکی از مهمترین رویدادهای بین‌المللی که در زمینه توسعه پایدار وجود دارد، نشست جهانی توسعه پایدار(WSSD) است. در این نشست توافق‌هایی در زمینه توسعه پایدار میان شرکت‌کنندگان انجام شد.

کاهش تعداد افرادی که دسترسی به آب ندارد به نصف تا سال 2015 میلادی، به حداقل رساندن مواد شیمیایی که بر سلامتی انسان و طبیعت اثرات مخرب می‌گذارند تا سال 2020 میلادی، نصف کردن سرعت کاهش ذخیره‌های دریایی و رساندن منابع دریایی به سطحی پایدار تا سال 2015 میلادی، کاهش روند از بین رفتن تنوع طبیعی تا سال 2010 میلادی، افزایش پایداری در استفاده از انرژی‌های تجدیدشونده و برنامه‌ریزی برای تدوین برنامه‌ای 10 ساله در مورد توسعه پایدار از اصلی‌ترین توافقات این نشست بود.

کلیات جمعیت و توسعه پایدار


تعاریف
براساس نظر برانت‌لند (Brundtland) توسعه پایدار عبارت است از توسعه‌اى که نیازهاى کنونى جهان را تأمین مى‌کند، بدون آن که توانائى نسل‌هاى آینده را براى برآوردن نیازهاى خود به مخاطره افکند. پس توسعه پایدار «رابطه‌ متقابل انسان‌ها و طبیعت در سراسر جهان است».

کمیسیون جهانى محیط‌ زیست و توسعه (World Commission on Environment and Development (WCED) نیز آن را این گونه تعریف مى‌کند:

«توسعه پایدار فرآیندى است که نحوه استفاده از منابع، هدایت سرمایه‌گذارى‌ها، سمت‌گیرى تکنولوژى و توسعه آن را با نیازهاى حال و آینده سازگار مى‌سازد لذا توسعه پایدار عبارت از دگرگونى اساسى در کیفیت زندگى (Quality of life)، تفکر، تولید و مصرف مى‌باشد».

مفهوم


از توسعه پایدار تعاریف و توصیف‌هاى گوناگونى صورت گرفته است. بنابراین توسعه پایدار مفهومى شکل یافته نیست، بلکه بیشتر، فرآیند دگرگونى رابطه‌ سیستم‌هاى اجتماعى، اقتصادى و فرهنگى را بیان مى‌کند.

پایدارى در عمل معادله‌اى است بین ضرورت‌هاى زیست ‌محیطى و نیازهاى توسعه. مفهوم جدید توسعه پایدار کلى‌نگر است و همه ابعاد اجتماعى، اقتصادى و فرهنگى و دیگر نیازهاى بشرى را در برمى‌گیرد. به اعتبارى مهم‌ترین جاذبه توسعه پایدار در جامع‌نگرى آن است. توسعه پایدار برآوردنده نیازها و آرمان‌هاى انسان، نه فقط در کشور و یک منطقه، بلکه تمامى مردم را در سراسر جهان در حال و آینده در برمى‌گیرد.

در این مفهوم، انسان در مرکز توجه قرار گرفته است و همه پدیده‌هاى جهانى در چارچوب قوام و دوام حیات شر، در حال و آینده به همراهى و هماهنگى دعوت مى‌شوند. بر این مبنا، توسعه پایدار مفهوم گسترده‌اى مى‌یابد که همه جوانب زندگى انسان‌ها را در برمى‌گیرد و در فرآیند آن سیاست‌ها در زمینه اقتصاد، بازرگانى، تکنولوژى، منابع طبیعى، آموزش، بهداشت، صنعت، سیاست، امنیت، فرهنگ، اخلاق و نظایر آنها به گونه‌اى طراحى مى‌شوند که توسعه اقتصادى، اجتماعى، زیست‌ محیطى را تداوم بخشد.

ولفگانگ زاکس گفته است از این پس

«توسعه بدون پایدارى و پایدارى بدون توسعه مفهومى نخواهد داشت».

براساس اعلامیه ریو (Rio): 


۱. در توسعه پایدار، انسان مرکز توجه است و انسان‌ها، هماهنگ با طبیعت، سزاوار حیاتى توأم با سلامت و سازندگى هستند.

۲. توسعه حقى است که باید به‌صورت مساوى، نسل‌هاى کنونى و آینده را زیر پوشش قرار دهد.

۳. حفاظت از محیط‌زیست بخشى جدا نشدنى از توسعه است و نمى‌تواند به‌صورت جداگانه مورد بررسى قرار گیرد.

۴. کشورها در یک حرکت جمعى، باید از سلامت و یکپارچگى نظام طبیعى کره زمین حراست کنند.

۵. با توجه به سهم متفاوت کشورها در آلودگى محیط‌زیست، آنها مسئولیت مشترک ولى متفاوتى در این زمینه دارند.

مؤلفه‌هاى توسعه پایدار 


از اجلاس ریو به بعد، به‌ویژه بر توسعه پایدار به‌عنوان اساسى‌ترین، حیاتى‌ترین و محورى‌ترین مناظره در قرن بیست و یکم تأکید بسیار مى‌شود. در مسیر تبیین این موضوع برخى از مؤلفه‌هاى توسعه پایدار عبارت است از:

- انسان
- کودکان و نوجوانان
- زنان
- محیط‌زیست
- فرهنگ
- آموزش
- امنیت
- مشارکت
- عاملان توسعه پایدار
عاملان توسعه پایدار عبارت است از:
- دولت‌ها
- سازمان‌هاى بین‌المللى
- سازمان‌هاى غیردولتى (NGO)(Non Governmental Organization)

انرژى محیط ‌زیست و توسعه پایدار

انرژى به منزلهٔ موتور توسعه اقتصادی، اجتماعى و بهبود کیفیت زندگى انسان تلقى مى‌شود. از سوى دیگر، ضعف در کارآئى جریان تولید، انتقال، توزیع، مصرف و عدم وابستگى لازم به انرژى‌هاى مطمئن و سالم که لازمهٔ یک سیاست توسعه پایدار است. نیز وجود دارد. به‌عبارت دیگر توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست در گرو استفاده درست و بهینه از منابع انرژى به‌خصوص انرژى‌هاى تجدید شونده میسر است. بدین ترتیب، استفاده از انرژى‌هاى قابل احیاء، اهتمام در کارآیى مصرف انرژى و استفاده بهینه از آن اعمال ملاحظات اقتصادى و مالى مناسب، حفاظت از منابع انرژى و جلوگیرى از ایجاد آلودگى‌هاى زیست‌محیطى باید در صد سیاست انرژى در مقیاس کلان در نظر گرفته شود.

شوراء بین‌المللى انرژى (World Energy council)، بر این باور است که تا سال ۲۰۲۰، هیچ‌گونه کمبود جدی، منابع انرژى را تهدید نمى‌کند. بلکه به عوض، نگرانى‌هاى زیست‌محیطى جایگزین مقولانى از قبیل امنیت انرژى و کارآیى و صرفه‌جویى در مصرف شده است.

نحوه ی تولید و استفاده از انرژى به منزله ی یکى از اصلى‌ترین عوامل مؤثر در ایجاد آلودگى محیط زیست در مقیاس‌هاى ملی، ناحیه‌ای، و بین‌المللى تلقى مى‌شود. پیامدهاى زیست‌محیطى انرژى را مى‌توان به‌شرح زیر داشت:

- ایجاد باران‌هاى اسیدى از طریق تولید گازهاى سولفور و نیتروژن
- تغییرات آب و هوائى و گرم شدن کره ی زمین به جهت افزایش بیرویه در مصرف انرژى غیرتجارى چوب
- آلودگى‌هاى اتمى در اثر ضایعات و پس‌ماندهاى رادیواکتیو
- خطرات ناشى از حوادث مربوطه به نشت، انفجار و نفوذ مواد انرژى‌زا
- ایجاد درگیرى‌هاى ناحیه‌اى و بین‌المللی

کاهش اثرات مخرب و منفى انرژى در جو از طریق ارتقای سیاست‌ها و برنامه‌هاى مناسب به‌منظور بالا بردن سطح مشارکت‌هاى همگانى در جهت دستیابى به محیط زیستى مطمئن و سالم و تجدید نظر پیرامون سیستم تولید، انتقال، توزیع و بهره‌گیرى از انرژى‌هاى تجدید شونده کارا و با آلودگى کمتر ممکن مى‌شود. به ‌منظور تحقق این هدف، اقدامات زیر جایز به‌نظر مى‌رسد.

- انجام طرح‌هاى انرژى‌زا در ابعاد منطقه‌اى و درون منطقه‌‌اى و بررسى شرایط امکان پذیرى استفاده از انواع انرژى‌هاى تجدید شونده.

- افزایش ظرفیت و توان مدیریت در امر برنامه‌ریزى انرژى به‌ منظور نیل به حداکثر کارآیى در ارتباط با انرژى‌هاى قابل تجدید.

- ارایه توصیه‌هاى مناسب در خصوص کارآئى مصرف انرژى و هم چنین نشر گازهاى آلوده در سطح ملی.

- برگزارى برنامه‌هاى آموزشى در سطوح محلی، منطقه‌اى و درون منطقه‌اى به‌منظور افزایش آگاهى درباره ی کارآیى تولید و مصرف انرژى و هم چنین آلودگى ‌هاى زیست ‌محیطی.

- افزایش زمینه ‌هاى تحقیق و توسعه (Reseach & Devellopment - R & T)

ایجاد پایگاه‌هاى علم و فن‌آورى (Science & Technology Bases) و تحقیق و توسعه به‌منظور کاربرد انرژى‌هاى تجدیدشونده و استفاده درست از آنها، اتکاء بیشتر به فن‌آورى داخلى و انتقال بهینه فن‌آورى وارداتى توصیه مى‌شود.

به‌طور خلاصه، فقدان سیاست و خط ‌مشى لازم و کافى در خصوص استفاده درست و منطقى از انرژی، ضعف انگیزه‌ها و مشوق‌هاى دولتی، و عدم مشارکت مؤثر بخش خصوصى در ارتباط با فعالیت‌هاى تجارى انرژى به چشم مى‌خورد.

عملکرد بخش خصوصى در مورد کاربرد و گسترش انرژى‌هاى تجدید شونده و استفاده درست و بهینه از منابع انرژى بسیار ضعیف است. فقدان انگیزه‌ها، معافیت‌ها و آگاهى کامل در زمینهٔ قابلیت اطمینان از دیگر انواع انرژی، از دلایل این امر محسوب مى‌شود.

بدین ترتیب، لزوم اعمال ترکیب بهینه کوشش‌هاى فن‌آورانه با توجه به نقش بازار در خصوص استفاده درست از انرژى و افزایش نقش انرژى‌هاى تجدید شونده، وجود دارد. چنین کوششى منجر به حرکت درآوردن موتور توسعه ی اقتصادى در چارچوب توسعه پایدار و ملازم با حفاظت از محیط ‌زیست مى‌گردد.

توسعه و محیط‌ زیست 


هزینه‌ها
تعیین اولویت‌ها (Trad offs)
توسعه و محیط‌ زیست


نیازهاى انسانى به بهای ایجاد تغییرات زیست‌محیطى تأمین مى‌شوند. انسان از بدو آفرینش تلاش کرده است که طبیعت را به‌منظور تأمین نیازهاى خود، به خدمت درآورد. هر زمان که مردم محصولات را درو مى‌کنند، مسیر رودها را منحرف مى‌کنند، ساختمان مى‌سازند، جاده‌هاى جدید احداث مى‌کنند، و یا به هر حال، یک طرح توسعه را اجرای مى‌کنند، این فعالیت‌ ها به‌ نوعى بر محیط‌ زیست اثر مى‌گذارد. بحث حول این محور است که آیا چنین فعالیت‌هایى مضر هستند یا نه؟ آیا محیط ‌زیست آسیب‌ دیده و آیا روند توسعه ادامه خواهد یافت؟

توسعه به تنهایى نمى‌تواند به معناى ارتقای وضعیت اجتماعى باشد. رشد ممکن است موجب غنى‌تر شدن مردم شود، اما لزوماً باعث بهبود وضعیت رفاهى همه نمى‌شود. در مبحث جهانگردى و اقتصاد گفتیم که توسعه ی اقتصادى باید آثارى گسترده و به هم وابسته داشته باشد تا به بهبود سطح زندگى منجر شود. آیا رفاه مردم فقط در وضعیت اقتصادى آنها خلاصه مى‌شود؟ یا این که آیا رفاه به معناى دستیابى به فرصت‌هاى آموزشى و بهداشتی، مسکن مناسب، انتخاب‌هاى تفریحی، تسهیلات سرگرمى و غیره نیز هست؟

در گذشته، پیشرفت اصولاً به‌ وسیله ی درآمد سرانه اندازه‌گیرى مى‌شد؛ اما این معیار اندازه‌گیری، توزیع ثروت یا کیفیت زندگى را منعکس نمى‌کند. در تلاش براى به‌دست آوردن دیدگاهى صحیح‌تر و مناسب‌تر، در برنامه ی توسعه سازمان ملل (UNDP)، شاخص توسعه ی انسانى معرفى شده است. این شاخص نه فقط درآمد ناخالص ملى سرانه، بلکه میزان امید به زندگى (Life expectancy) مردم و نرخ باسوادى را نیز موردتوجه قرار مى‌دهد. این روش دیدگاهى کامل‌تر از رفاه افراد ارایه مى‌کند.

توسعه باید دنیا را براى نسل‌هاى بعدى حفظ و حراست کند. خطر استفاده ی تمام و کمال منابع به‌علت انجام فرایندهاى ویرانگر و رها نمودن و تبدیل کردن دنیا به مکانى فقیرتر همواره وجود دارد. این نوع توسعه قابل‌تحمل نیست.

هزینه‌ها 


اهداف زیست‌ محیطى اغلب، یا به معناى هزینه‌هاى بالاتر، و یا به‌عنوان کاهش‌ هاى کوتاه‌مدت در درآمدها تلقى مى‌شوند. در پاسخ به این مهم، شرکت‌ها توجه خود را به انجام تعهدات خویش در قبال سهامداران شرکت مبذول و معطوف مى‌دارند. آنها معتقد هستند که البته اقداماتى در این مورد ضرورى است ولى موضوع تهدیدات زیست‌محیطى را پیش از حد بزرگ کرده‌اند. آنها سعى مى‌کنند این موضوع را به تأخیر اندازند. باید هزینه‌هاى زیست‌محیطى تعدیل شود. به تعویق انداختن اقدامات مربوط، موجب افزایش هزینه‌ها خواهد شد. همان‌گونه که در نمودار زیر نمایش داده شده است، هزینه‌ها سه نوع هستند:

ـ هزینه‌هاى بازدارنده ـ براى جلوگیرى از وقوع عواقب ویژه، قابل پیش‌بینى و منفی، مبالغى خرج مى‌شود. این هزینه‌ها را باید بخشى از یک سرمایه‌گذارى خاص قلمداد کرد.

ـ هزینه‌هاى چاره‌جویانه ـ در نهایت باید مخارجى براى درمان و ترمیم آسیب ایجادشده توسط شخص یا گروهى پرداخت شود. این آسیب‌ها نتیجه ی صرف نکردن هزینه‌هاى بازدارنده است. آنهایى را که به محیط‌زیست آسیب مى‌زنند، باید جریمه کرد و مجبور نمود تا خسارت‌ها را پرداخت کنند.

ـ هزینه ‌هاى مسبب محرومیت ‌هاى پایدار این هزینه‌ها را به سختى مى‌توان در قالب اعداد و ارقام بیان نمود، اما این هزینه‌ها موجب فقر و محرومیتى پایدار در کیفیت و تنوع زندگى مى‌شوند. این هزینه ‌ها اغلب غیرقابل محاسبه هستند.

دیدگاه مسئولانه و واقع ‌بینانه همه ی این هزینه‌ها را مى‌پذیرد. طى بیست سال جنگ داخلى در کامبوج، نیروهاى متعارض حدود ۸ تا ۱۰ میلیون عدد مین در سراسر این کشور کار گذاشته‌اند. برآورده شده است که هزینه ی کاشت یک مین ۱۵ دلار آمریکا است، اما هزینه ی خنثى‌سازى و برداشتن همین مین ۱۰۰۰ دلار آمریکا است. این مورد نمونه‌اى از آسیب شدید وارده بر محیط ‌زیست با هزینه‌اى اندک است. هزینه ی تعمیر این آسیب بسیار بالا است، نه فقط از نظر مادی، بلکه از نظر صدمات و جراحات وارده (نقص عضوها) و مرگ و میرهاى ناشى از انفجار این مین‌ها.

تعیین اولویت‌ها (Trad offs) 


هر زمان که مردم فعالیتى‌ مى‌کنند، عموماً به آن معنا است که چیزى به‌دست مى‌آید و چیزى از دست مى‌رود. مسائل زیست ‌محیطى عمدتاً تعیین اولویت‌ها را ضرورى مى‌سازند؛ به‌عنوان مثال، توسعه انجام مى‌شود، اما در مقابل، منابع نیز مصرف مى‌شوند. جاده‌ها و خیابان‌ها اصلاح مى‌شوند، اما مناظر طبیعى نابود، یا درختان قطع مى‌شوند. کارخانه‌هاى جدید ساخته مى‌شوند اما هوا آلوده مى‌شود.

اولویت‌هاى تعیین‌شده و روش تعیین اولویت‌ها ممکن است معقول به‌نظر برسند. اما برخى دیگر ممکن است قابل پذیرش نباشند. نباید به‌منظور توجیه آسیب‌هاى زیست ‌محیطى پایدار، از منافع اقتصادى کوتاه‌مدت آنى استفاده کرد.

در جهانگردی، از بین بردن منابع به‌منظور جذب جهانگردان، مثل خراب کردن یک خلیج مرجانی، براى به‌دست آوردن منافع اقتصادى زودگذر، منطقى به‌نظر نمى‌رسد.

مسایل زیست‌محیطى جهانى بسیارى وجود دارند؛ به‌عنوان مثال، مى‌توان به گرم شدن جهان (اثر گلخانه‌ای)، تخریب لایه ی اُزن و مصرف کلروفلوئورها و کربن‌ها، مصرف آفت‌کش‌ها، کویرى شدن (Desertification)، و مشکلات شهرنشینی، هوا، آب، آلودگى صدا، دفع مواد زاید، تخریب بوم و آشیانه ی حیوانات، تخریب و تقلیل خاک کشاورزی، نمونه‌هاى در حال انقراض، باران‌هاى اسیدی، جنگل‌هاى انبوه و متراکم، اقیانوس‌ها، زمین‌هاى مرطوب، خلیج‌هاى مرجانی، رودخانه‌ها و مدخل رودها اشاره کرد. تمام این امور، نیازمند مطالعات و بررسى‌هاى عمیق و جدى هستند.

تست آلایندگی خودروهای در حال تردد آغاز شد

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان تهران، از آغاز اجرای طرح تست آلایندگی خودروهای در حال تردد خبر داد و گفت: دراین طرح خروجی اگزوز خودروهای درحال تردد توسط دستگاه های سیار و ثابت اندازه گیری گازهای آلاینده ، سنجیده و با استانداردهای مجاز تطبیق داده می شود.

رسول علی اشرفی پور در گفتگو با پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: محیط بانان پارک ملی خجیر و سرخه حصار در حین انجام ماموریت و گشت و کنترل منطقه حفاظت شده جاجرود موفق به دستگیری 3 نفر شکارچی غیرمجاز شدند.

وی افزود:  این متهمان طی اقدام به ورود غیرمجاز با سلاح به پارک ملی خجیر قبل از ارتکاب شکار دستگیر و با تنظیم شکوائیه به مراجع قضایی معرفی شدند.

تعطیلی وتوقف فعالیت 12واحد آسفالت مستقردر شهرستان قدس

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان تهران خاطر نشان کرد: در راستای کاهش آلودگی هوا و با پیگیری کارشناسان اداره حفاظت محیط زیست شهرستان قدس، 12 واحد آلاینده آسفالت ، مستقر در این شهرستان تعطیل شد.

آغاز اجرای طرح تست آلایندگی خودروهای در حال تردد

علی اشرفی پور از آغاز اجرای طرح تست آلایندگی خودروهای در حال تردد با همکاری پلیس راهور ناجا و ستاد مرکز معاینه فنی خودرو خبر داد و افزود: دراین طرح خروجی اگزوز خودروهای درحال تردد توسط دستگاه های سیار و ثابت" اندازه گیری گازهای آلاینده" ، سنجیده و با استانداردهای مجاز تطبیق داده می شود.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان تهران تاکید کرد: در این طرح ضمن بررسی و ارزیابی وضعیت گواهینامه معاینه فنی صادر شده توسط مبادی مربوطه ،با صاحبان خودروهای آلاینده برابر ضوابط قانونی برخورد می شود.

تنها چالش دانشگاه محیط زیست کمبود اعتبار است

رییس دانشگاه محیط زیست؛

تنها چالش دانشگاه محیط زیست کمبود اعتبار است

رئیس دانشگاه محیط زیست ضمن تاکید بر عملکرد مناسب دانشگاه، تنها چالش پیش رو در توسعه فعالیتها را کمبود اعتبار و بودجه عنوان کرد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه محیط زیست، اصغر محمدی فاضل، در نشست خبری دانشگاه محیط زیست استان که بعد از ظهر یکشنبه برگزار شد، ضمن تشریح عملکرد موفق دانشگاه و اقدامات موثر آن کمبود بودجه و اعتبار لازم برای فعالیت های دانشگاه را تنها چالش پیش روی مدیران و مسئولان این دانشگاه عنوان کرد و افزود: به طور کلی، عدم حمایت سیاسی، عدم حمایت مدیریتی، عدم استقبال دانشجویان از دانشگاه و عدم تامین فضای فیزیکی مناسب از جمله چالش هائی هستند که هر دانشگاهی می تواند با آنها روبرو باشد.

وی افزود: دانشگاه محیط زیست ، با در اختیار داشتن فضائی بالغ بر ۱۶ هزار متر مربع و به کار گیری ۱۰۲ نفر از پرسنل متخصص در حال حاضر بالغ بر هزار و ۵۰۰ دانشجو در دو مقطع کاردانی و کارشناسی را پذیرفته و عملکردی موفق در ارائه خدمات آموزشی به این تعداد دانشجو دارد، بنابراین دانشگاه محیط زیست، با هیچ یک از چالش های فوق مواجه نبوده و از حمایت های مناسبی نیز بهره مند است.


رییس دانشگاه محیط زیست با اشاره به این موضوع که در بودجه استانی سال ۹۰ هیچ اعتباری به دانشگاه محیط زیست اختصاص داده نشد تصریح کرد: دانشگاه محیط زیست در سال ۹۰ کلیه فعالیت ها و اقدامات خود را با بودجه آموزشکده انجام داده و بسیاری از هزینه ها از کمک های محل اعتبارات ملی صورت گرفته است.وی گفت: دانشگاه محیط زیست با بهره گیری از ظرفیت های قانونی در جابجائی اعتبارات و همچنین اجازه مجلس شورای اسلامی برای درآمد زایی تا سقف دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان توانسته اقدامات و فعالیت های علمی خود را در سال ۹۰ در بالاترین سطح کیفی و کمی به اجرا درآورد.


محمدی فاضل اظهار امیدواری کرد، با تخصیص بودجه به دانشگاه محیط زیست در سال ۹۱ فعالیت هایی به مراتب بهتر و بدون دغدغه مالی برای مسئولان دانشگاه، صورت گیرد.


معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، فضای دانشگاه را فضائی مناسب با امکانات مطلوب ارزیابی کرد و گفت: دانشگاه محیط زیست با در اختیار داشتن، مجموعه ورزشی با حداکثر امکانات به روز، آزمایشگاههای مجهز، سالن اجتماعات با ظرفیت بیش از ۱۰۰ نفر و مجهز به سیستم های صوتی و تصویری پیشرفته و همچنین سایت کامپیوتری و غیره، نهایت تلاش خود در ارائه خدمات با کیفیت و کمیت بالا به دانشجویان را به کار گرفته است.


رئیس دانشگاه محیط زیست ،موزه تاریخ طبیعی و تنوع زیستی، پژوهشگاه ملی محیط زیست و انستیتو اکو را از مجموعه های تحت حمایت این دانشگاه برشمرد و افزود: تغییر در چارت تشکیلاتی دانشگاه، ایجاد تعامل با مراکز ملی و بین المللی، تاسیس پژوهشگاه ملی محیط زیست، تاسیس انستیتو علوم و فناوری محیط زیست کشورهای عضو اکو و ساخت و تجهیز مجموعه فرهنگی ورزشی محیط بانان و موزه تنوع زیستی و تاریخ طبیعی کرج از جمله اقدامات انجام شده در این دانشگاه از سال ۸۹ تا کنون است.


گفتنی است در این نشست خبری نمایندگان خبرگزاری ها و روزنامه های ایرنا، ایسنا، مهر، برنا، ایران زمین، ابرار، هفتاد و هفت، آسمان آبی، ملت ما و …حضور داشتند.

تشدید کنترل محدوده طرح ترافیک و زوج و فرد

در کارگروه کاهش آلودگی هوای تهران مطرح شد:

تشدید کنترل محدوده طرح ترافیک و زوج و فرد


در کارگروه کاهش آلودگی هوای تهران پلیس راهنمایی و رانندگیتهران بزرگ موظف شد ضمن تشدید کنترل محدوده طرح ترافیک و زوج و فرد، از ترددخودروهای دودزا و آلاینده اعم از دولتی و غیردولتی خصوصا سرویس‌های اتوبوس ومینی‌بوس‌ دستگاه‌های دولتی از فردا جلوگیری کند.


 به گزارش روابط عمومی حفاظت محیط زیست استان تهران، جلسه کارگروه کاهش آلودگی هوای تهران به ریاست استاندار تهران شامگاه دوشنبه درمحل استانداری تهران برگزار شد .

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان تهران در این نشست  با اشاره بهبارش باران، برف مناسب و مطلوب در پائیز امسال اظهار داشت: از دهم آذر به بعد نوعی پدیده طبیعی هوا را در شهر تهران شاهد هستیم و این پایداری هوا در طول سال و بعضی از روزها بجز فصول پائیز وزمستان درپاره ای از شهرهای استان بخصوص در مناطق جنوبی تهران وجود داشته استوی ادامه داد درفصل زمستان این پایداری هوا خود را بیشتر نشان داده و با وجود فعالیتهای روزانه هشت و نیم میلیون نفر جمعیت و واحدهای صنعتی و خدماتی و سایر فعالیتها این آلایندگی خود را بروز می ده
علی اشرفی پور با بیان اینکه این کارگروه در مقابل آلودگی هوای تهران دو مسئولیت عمده و بسیار مهم را دارد گفت: یک وظیفه مسئولیت و مدیریت شرایط ناسالمی در هوای تهران با توجه به شدت و ضعف آن و درنتیجه و ضع اقدامات موردنیاز است که در سال گذشته در مدت زمان 34 روز وضعیت آلودگی هوا و پایداری مستمر هوا  بطور مستمر، جلسات کارگروه خصوصاً کارگروه اضطرار با دستور و مدیریت استاندار بموقع تشکیل و 28 اقدام خوب و مناسب چیدمان شد از نکات بسیار مهم اینکه درنتیجه برگزاری نشستها و جلسات دستگاههای اجرایی یک تعامل و همدلی هوشمندانه ای از خود بجای گذاشتند و اوضاع در سال گذشته بطور مناسبی مدیریت شد
وی تصریح کرد :امسال هم در صورتیکه در این شرایط قرار بگیریم می بایست این اقدامات و یا شبیه این اقدامات را با محدودیتهای بیشتر و یا کمتر به نسبت شرایط حاکم انجام دهیم. علی اشرفی پور با انتقاد صریح و بی پرده از برخی مصاحبه ها و اظهارات مغرضانه افراد افزود:اینکه بعضاً مطرح می شود که هوای تهران ناسالم شد و کارگروه کار خود را بی نتیجه تمام کرد حرفهایی بی ارتباط و بدون کارشناسی است.
 وی گفت: اگر مستندات دنیا را مرور کنیم می بینیم که از جمله اقدامات مهم در شرایط ناسالمی هوا مدیریت ترافیک و پایشهای مستمر و مضاعف زیست محیطی واحدهای دارای بار آلایندگی است ، و از دیگر اقدامات محدودیت تردد و استفاده از خودروهای شخصی است، که این موارد ودیگر تفکرات و پیشنهادات توسط کارگروه کاهش آلودگی هوا مورد توجه قرار گرفته و چیدمان شده است و سزاوار نیست عزیزان بگویند که کارگروه بی ثمر کار خود را ادامه داد و هیچکس حق ندارد اینگونه باعث تشویش اذهان عمومی شود و خاطر مردم را پریشان کند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران مسئولیت دیگر کارگروه را مهمتر دانست و گفت : کارگروه تکلیف مهمتری داشت و دارد وآن اینکه برای دراز مدت تهران برنامه ای جامع و کامل داشته باشد تا سبب کاهش آلودگی هوای استان شود .
علی اشرفی پور اظهار داشت: در طول 10 الی 15 سال گذشته فقط تهران دارای برنامه بود ولی سال گذشته که این برنامه 10 سال به پایان رسید، استاندارتهران دستور دادند که شما تجدیدنظر برنامه را انجام دهید، پیش نویس برنامه ای تدوین شد و از برنامه در کمیسیون های مختلف مجلس دفاع شد و این برنامه مقدمه ای برای تهیه برنامه کاهش آلودگی هوا 7 کلانشهر دیگر قرار گرفت.
وی ادامه داد: این برنامه با پافشاری های صورت گرفته با عنوان برنامه جامع کاهش آلودگی هوای تهران و 7 کلانشهر بزرگ دیگر به کمیسیون زیربنایی دولت ارسال و پس از بررسی تصویب شد و امیدواریم این برنامه قبل از فرارسیدن هفته هوای پاک امسال به تائید و تصویب نهایی هیئت دولت برسد و به دستگاههای اجرایی ابلاغ گردد.
علی اشرفی پور تصریح کرد:بنابراین دولت دارای برنامه درازمدت و مهندسی کاهش آلودگی هوای جهت تهران و هفت کلانشهردیگراست.
 وی با انتقاد شدید از اتهامات وارده  به دولت توسط بعضی افراد بیان کرد: چرا در بیرون محفل هایی تشکیل می دهیم که هیچ دعوتی از ریاست کارگروه دبیر کارگروه و سایر اعضاء نمی شود و هم اندیشی می کنیم و براحتی می گوئیم دولت برای کاهش آلودگی هوا  تهران هیچگونه برنامه ای ندارد؟! علت چیست و چه تفکری پشت اینگونه نشستها دنبال می شود ؟در صورتیکه درجلسات کارگروه همراه و همفکر هستیم و می دانیم اعضاء جلسه و دولت چه اقداماتی انجام داده و در کنار این اقدامات، کارهای مهمی هم صورت می گیرد باز هم صحبتهایی می کنیم که محلی از اعراب ندارد.
علی اشرفی پور از دیگر اقدامات در حال بررسی از موضوع  باردار کردن ابرها سخن گفت و اظهار داشت : در خصوص بحث ریزگردها و ذرات معلق نیز تعاملات بین المللی در سطح سازمان در حال انجام می باشد .
 علی اشرفی پور بار دیگر با دفاع از اقدامات خوب انجام شده لب به انتقاد گشود و گفت:اینکه بگوئیم سازمان حفاظت محیط زیست وظایف خود را به استانداری هبه کرده حرف غلط و بی منطقی است چرا که مسئولیت اجرایی کلیه مسائل مرتبط در حوزه محیط زیست با استاندار است. آئین نامه اجرایی بند الف ماده 64 قانون برنامه چهارم جزء اشاره دارد که کارگروه کاهش آلودگی هوا با ریاست استاندار و دبیری اداره کل حفاظت محیط زیست استان تشکیل می گردد. چیزی که قانون است چرا آدرس غلط به مردم می دهند؟
وی ادامه داد: این بر می گردد به اینکه بعضی از عزیزان که نباید در خصوص مصوبات اطلاع رسانی کنند، اقدام به مصاحبه می کنند آنهم در شرایطی که دبیرخانه بخوبی و بصورت مرتب اطلاع رسانی می کند، و ما در رادیو و تلویزیون پاسخگو بوده ایم. آنهم اطلاع رسانی باجمع بندی و تلفیقی از نظرات رسمی دستگاههای مختلف و مسئول .
علی اشرفی پور گزارش کاملی هم از وضعیت آلودگی هوا ارائه کرد واز اقدامات صورت گرفته توسط دستگاه محیط زیست استان در راستای مدیریت کاهش آلودگی هوا نام بردکه ازاین بین آغاز طرح تست آلایندگی خودروهای درحال تردد در چند نقطه از شهر تهران با همکاری پلیس راهور ناجا و ستاد معاینه فنی خودرو از جمله مهمترین کارهای صورت گرفته بود . وی از تعطیلی بعضی واحدهای آلاینده در استان تهران هم خبرداد.
درادامه این جلسه دکتر تمدن با اشاره به این نکته که کماکان مسئولیت اطلاع رسانی در خصوص آلودگی هوا و مصوبات جلسات با دبیرخانه کارگروه است ، گزارش آخرین وضعیت و کیفیت هوای تهران و پیش بینی های آینده را از مسئولین دستگاههای اجرایی خواستار شد که مدیرکل هواشناسی، مدیر مرکز پایش آلودگی هوای استان و مدیریت شرکت کنترل کیفیت هوا به تشریح جزئیات و ارزیابی موضوع پرداخته و در کنار سایر اعضاء به ارائه نظرها و پیشنهادات مربوطه پرداختند.
این پیشنهادات حول این محور بود تا جهت جلوگیری از ورود به شرایط اضطرار اقداماتی جمع بندی و به تصویب کارگروه برسد، ضمناً با توجه به بررسی وضعیت و شاخص های موجود و نظرات قریب به اتفاق اعضاء هیچگونه تعطیلی در روزهای آینده متوجه تهران نخواهد بود.
استاندار تهران نیز با اشاره به این موضوع که کارخانجاتی که پتانسیلآلودگی در غرب و شمال غرب تهران دارند،‌ قرار است بر اساس تشخیص اداره کل حفاظت محیط زیستاستان تهران تا روز جمعه تعطیل شوند، افزود: از سوی دیگر پلیس راهنمایی و رانندگیتهران بزرگ نیز موظف شد ضمن تشدید کنترل محدوده طرح ترافیک و زوج و فرد، از ترددخودروهای دودزا و آلاینده اعم از دولتی و غیردولتی خصوصا سرویس‌های اتوبوس ومینی‌بوس‌ دستگاه‌های دولتی از فردا جلوگیری کند.
وی از توقف فعالیت 900 دستگاه کامیون دارای کارتشناور تردد روزانه در پایتخت سخن گفت و اظهار داشت: در عین حال تنهاکامیون‌هایی که برای انتقالخاک متروی تهران کار می‌کنند با هماهنگی پلیس راهور مجوز دارند تا به فعالیت خوددر طول هفته جاری ادامه دهند.
استاندار تهران با درخواست از شهروندان درخصوصکاهش درجه حرارت شوفاژخانه‌های منازل خود گفت: انجام این امر می‌تواند تا حدود 10درصد در کاهش غلظت آلاینده‌های هوای پایتخت موثر باشد. از سوی دیگر به تمامیشهروندان توصیه می‌کنیم از آوردن خودروی شخصی و انجام ترددهای غیرضروری به طور جدیطی روزهای آتی خودداری کنند.
در پایان جلسه دیگر پیشنهادات ارائه شده توسط اعضاء به رأی گذاشته و تصویب شد. بر اساس مصوبات این جلسه تمامی واحدهای شن و ماسه وکارخانجات آسفالت در غرب و جنوب ‌غرب استان تهران و شهرستان‌های تهران، ملارد،رباط‌کریم، شهر قدس، شهریار، اسلامشهر، بهارستان و شهرری از امشب تا روز شنبه تعطیلاست.
همچنین تمامی فعالیت‌های ساختمانیزیرمجموعه شهرداری تهران بجز مترو تا روز شنبه متوقف شد.
ضمن اینکه مصوب شد تا تمامی مراکز معاینه فنی درسطح استان که اقدام به صدور معاینه فنی صوری می‌کنند، برخورد شده و این واحدها ضمنمعرفی به سازمان تعزیرات حکومتی پلمپ شوند. برخورد با خودروهای دودزا اعم از دولتی و غیر دولتی با توجه به ادامه پایداری جوی در تهران از دیگر مهمترین مصوبات این جلسه بود.

تاریخچه توسعه پایدار

ایده پایداری ریشه در گذشته‌های دور، و تفکرات مرتبط با جنبشهای زیست محیطی دارد.


ردپای مفهوم پایداری را در ادبیات جغرافیایی نیز می‌توان یافت. شاید بتوان گفت پایداری و مبحث آن برآیند تفکرات جبر جغرافیایی و امکان گرایی است. و اینکه لحاظ نمودن قوانین و محدودیتهای محیطی همراه با تفکرات بشر و دوراندیشی او می‌تواند به پایداری حیات انسان و اشکال فضایی ساخته شده و طبیعی کمک کند.


اما دهه 60 و 70 میلادی را باید آغاز نگرانیها و توجه مردم به حفظ محیط زیست و نیز توجه به آثار زیست محیطی در فعالیتهای اقتصادی دانست. در این سالها اندیشمندان تخریب و نابودی منابع طبیعی را هشدار دادند و توسعه لجام گسیخته و ناعادلانه کشورهای عقب مانده را گوشزد کردند. طی دهه 90 میلادی سمینارهای متعددی توسط یونسکو برای دستیابی به توسعه پایدار تشکیل شد و در سال 1997 به منظور ارزیابی میزان پیشرفت اجرایی دستور کار 21 اجلاسی به نام زمین+5 از سوی سازمان ملل تشکیل شد تا به موضوعات و بحثهای گوناگونی در توسعه پایدار توجه داشته باشد.

گرچه اصطلاح توسعه پایدار در هنگام اعلامیه کوکویوک در خصوص محیط زیست و توسعه در اوایل دهه 1970 به کار برده شده و نیز ریشه این اصطلاح به رویکرد توسعه اکولوژیک بر می‌گردد که در راهبرد حفاظت جهان آورده شده است، لیکن شکل‌گیری آن به تشکیل کمیسیون مستقل جهانی در زمینه محیط زیست و توسعه و ارائه گزارش اصول توسعه پایدار قرار دارد.


این گزارش موسوم به گزراش برانتلند که از اسم رئیس نروژی آن گرفته شده است، شامل مجموعهای از پیشنهادها و اصول قانونی جهت دستیابی به توسعه پایدار برای کشورهای در حال توسعه است .


گزارش برانتلند توسعه پایدار را این چنین تعریف می کند:


" رفع نیازهای نسل حاضر بدون تضییع تواناییهای نسلهای آینده برای رفع نیازهایشان".


 این تعریف ساده همچنین مبنای دستور کار 21، به عنوان یک طرح کار توسعه پایدار برای قرن 21 است. در واقع توسعه پایدار را میتوان راه تازهای برای رسیدن به آرمانهای بشر همراه با حفظ منابع و امکانات برای آیندگان دانست که قوانین و راهکارهایی را میطلبد تا مسیر هموارتر شود. از آنجا که واژه توسعه پایداردر برگیرنده کلیه مفاهیم اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، کالبدی و زیست محیطی میباشد و حصول به آن نیازمند عزم ملی و همیاری تمام بخشهای و نهادهای دولتی و غیردولتی و ارائه برنامه جامع در این زمینه است. 


با این وصف باید اشاره داشت که « توسعه پایدار » به عنوان مفهومی با سابقه بیش از سه دهه در ادبیات توسعه، امروزه به یک قالب فکری عمده در بسیاری از کشورها، بالأخص کشورهای در حال توسعه ، بدل شده است. با وجود آن که این مفهوم، مانند مفهوم توسعه، تعاریف و تفاسیر متعددی را در بر گرفته، اما در سطح بین المللی دارای اجماعی علمی و عملی است که از طریق سازمان ملل و نهادهای مرتبط، به مثابه برنامه عمل توسعه کشورها پیشنهاد شده است.

بنیاد فلسفی توسعه پایدار


به طور کلی هدف از توسعه تجدید سازمان کل نظام اقتصادی و اجتماعی است، به نحوی که در این فرآیند، علاوه بر بهبود سطح زندگی، دگرگونی های اساسی در نهادها و زیرساختهای اجتماعی و مدیریت و نهایتاً در رفتارهای گوناگون انسان پدیدار گردد. چگونگی تجدید سازمان سیستم اقصادی و اجتماعی و نیز روابط حاکم بر آن (یا رفتارها) تابعی از فلسفه فکری و نحوه تفکر برنامهریزیان و سیاتسگزاران توسعه و نتیجتاً سایر انسانها میباشد.


  ««  هرگونه کپی برداری از مطالب این بلاگ منوط به ذکر منبع می باشد  »»

سیر تکوینی مفاهیم توسعه پایدار

چنانچه نگاهی گذرا به پیشینه تاریخی توسعه بیندازیم، ضرورت توجه به آن آشکار میشود. به طور کلی، پس از توسعه صنعتی در دهه های 1950 و 1960 در اروپا، ناهنجاریهای زیست محیطی زیادی به وجود آمد. عوارض ناشی از این توسعه علاقه مندان به محیط زیست را در وهله اول به واکنش واداشت. در همین راستا نخستین اجلاس بین المللی را در زمینه محیط زیست در سال 1951 در استکهلم تشکیل دادند و بیانیه ای در حمایت از محیط زیست منتشر کردند .


 از این زمان به بعد تفکر در زمینه حفظ محیط زیست در کنفرانس های بیوسفر یونسکو (پاریس: 1968) شکل گرفت.


قابل ذکر است پیدایش مفهوم پایداری در دهه 1970 را می توان نتیجه رشد منطقی و آگاهی تازهای نسبت به مسائل جهانی محیط زیست و توسعه دانست که به نوبه خود تحت تاثیر عواملی همچون نهضت های زیست محیطی دهه 60 و انتشار کتاب هایی نظیر محدودیت های رشد (1972) از دانلامیدوز، بهار خاموش (1962) از راشل کارسون و دایره بسته (1971) از باری کامونر، بود.


به دنبال اجلاس استکهلم، در سال 1974 کنفرانس شورای جهانی کلیساها خواستار تحقق جامعه پایدار شد و در همان سال اعلامیه کوکویوک که در آن توسعه بوم شناسانه مطرح شده بود که سرانجام عنوان توسعه پایدار به خود گرفت.


 مهمترین نسبت در این نامگذاری طرح الگویی بود که برای محیط زیست زیان آور نباشد. (حسین نصیری) با این حال اصطلاح توسعه پایدار برای اولین بار در اواسط دهه 1970 به خانم باربارا نسبت داده میشود. و از اجلاس مهم فونیکس نیز به عنوان بخشی از فرآیند شکلگیری تفکر توسعه پایدار یاد میشود.


 گزارش فونیکس به همراه اعلامیه 1972 استکهلم و اعلامیه کوکویوک ضمن تصدیق پیچیدگی و جدی بودن بحرانهای اجتماعی و زیست محیطی که جامعه انسانی با آنها روبرو است، موجب بروز پیامدهای نوید بخشی شد که همگی نیاز به تدوین و اجرای استراتژیهای سالم زیست­محیطی به منظور ترویج توسعه اجتماعی-اقتصادی یا توسعه زیستمحیطی متفق القول داشتند. 


در سال 1983 مجمع عمومی سازمان ملل متحد کمیسیونی را با عنوان کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه متشکل از 22 کشور به ریاست برانت لند نخست وزیر تشکیل داد تا خطمشی زیستمحیطی دراز مدت جامعه بینالمللی را روشن سازد و مهمترین مسائلی که مورد شناسایی کمیسیون برانت لند قرار گرفت، به عنوان شرایط توسعه پایدار مطرح گردید که عبارتند از: جمعیت و توسعه، امنیت غذایی، انرژی و صنعت، چالشهای شهری.


این گزارش مبنای مذاکرات کشورها برای تهیه دستور کار 21 جهت برگزاری کنفرانس ریو در سال 1992 گردید. این کنفرانس با حضور سران و نمایندگان 172 کشور و تعداد زیادی از سازمانهای غیردولتی در شهر ریودوژانیرو و برزیل تشکیل گردید و هر چند که نتایج آن خواسته­های طرفداران محیط زیست را برآورده نکرد لکن صدور بیانیه ریو حداقل توانست طرح توسعه پایدار (دستور کار 21) را برای سالهای پایانی قرن بیستم مشخص سازد (و.م. آدامز، 1375: 45). در این کنفرانس همه اختلاف نظرها حل شد و تا حدودی یک برنامه پویا به دست آمد تا در طی زمان به وسیله کشورها و مناطق، به اجرا گذاشته شود.


 یکی از فرازهای مهم دستور کار 21 تشکیل کمیسیون توسعه پایدار زیر نظر سازمان ملل بود که در دستور کار فوق هدف از تشکیل آن چنین ذکر شده است:


اطمینان موثر از پیگیری اهداف کنفرانس ریو، ارتقای همکاریهای بینالمللی و منطقی کردن ظرفیت تصمیمگیری بین دولتها و مرور اقدامات اجرایی دستور کار 21 در سطوح محلی، ملی، منطقهای و بینالمللی.


 درپی تشکیل کمیسیون فوق به منظور پیگیری اهداف آن اولین نشست این کمیسیون در سال 1993 برگزار شد و بعد از آن نیز تا کنون اجلاس کمیسیون هر ساله برگزار میشود. در کشور ما نیز توجه خاصی به دستور کار 21 شده و کمیتهای تحت عنوان کمیته توسعه پایدار جهت برنامه­ریزی و تعیین سیاستها و ارائه پیشنهادهای لازم در خصوص دستور کار فوق به وجود آمده که در ساختار آن کمیتههای فرعی مختلفی در نظر گرفته شده است. 



توسعه پایدار در یک جمله


توسعه پایدار : رفع مشکلات نسل حاضر بدون تضییع تواناییهای نسلهای آینده برای برآورده نمودن نیازهایشان

مفهوم پایداری زبست محیطی

پایداری، به معنای تداوم در امری همچون فعالیت و ایجاد موازنهی پویا میان عوامل موثر فراوان نظیر عوامل طبیعی، اجتماعی، اقتصادی مورد نیاز نوع بشر میباشد.

پایداری به عنوان وجه وصفی توسعه ، وضعیتی است که در آن ؛ مطلوب بودن و امکانات موجود در طول زمان کاهش پیدا نمیکند و از کلمه Sus ) Sustenere، یعنی از پایین و Tenere یعنی نگهداشتن ) به معنای زنده نگهداشتن یا نگهداشتن گرفته شده است که بر ،حمایت یا دوام بلند مدت دلالت میکند.

 پایداری در معنای وسیع خود به توانا یی جامعه، اکوسیستم یا هرسیستم جاری برای تداوم کارکرد در آینده نامحدود اطلاق می شود، بدون اینکه به طور اجبار در نتیجه تحلیل رفتن منابعی که سیستم به آن وابسته است یا به دلیل تحمیل بار بیش از حد روی آنها، به ضعف کشیده شود.

 از طرف دیگر توانایی سیستم برای استقامت و پایایی به گونه ای اجتناب ناپذیر وابسته به موفقیتی است که سیستم در ایجاد ارتباط با محیط بیرو نی کسب میکند؛ به عبارت دیگر پایداری سیستم به طور کامل وابسته به قابلیت سیستم برای سازگاری و انطباق ، تغییر و تحول و پاسخگو یی به محیط است و از آنجا که محیط به نوبه خود همواره در حال تغییر است ، این فر ایند سازگاری و انطباق سیستم باید یک فر ایند پویا و حساس باشد  . بنابراین :

سیستم پایدار به کارکرد مناسب درونی و به رابطه سازگار با محیط و به عبارت بهتر به پایداری در درون و به پایداری در بیرون ( در تعامل با محیط ) نیازمند است تا در مجموع به عنوان سیستم پایدار عمل کند.

 در واقع پایداری در عمل موازنه ای بین ضرورتهای زیست محیطی و نیازهای توسعه است و از دو طریق محقق می شود: کاهش فشارها و افزایش ظرفیتهای موجود.

بنابراین شرایط اصلی پایداری عبارتند از :

1. سیستمها باید با شرایط محلی و زیست محیطی سازگار باشند؛

2. سیستمها باید با نیازهای آتی و اهداف مورد نظر قابلیت سازگاری داشته باشند؛

3. سیستمها باید نسبت به تغییرات، انطباق پذیری کافی داشته باشند و در صورت تخریب سیستم در اثر وقوع حوادث ناخواسته با صرف کمترین هزینه ترمیم شوند؛

4. گسترش سیستمها نباید باعث وارد آوردن آسیب به سیستمهای حافظ زندگی انسان مانند آب و هوا ، خاک و سیستمهای بیولوژیکی شود.


انواع پایداری

پایداری به 2 دسته تقسیم می شود :

- پایداری سطحی ( کوتاه مدت و نمادین )

-پایداری عمیق ( بلند مدت و بنیادین )

پایداری سطحی روی کارایی و استراتژی های جایگزین با توجه به مصرف منابع متمرکز می شود و معمولاً اهداف غالب در جامعه را بدون پرسش می پذیرد و برای حل مسائل، راه حلهای درمانی را هدف گذاری می کند. پایداری عمیق ، اهداف را در ارتباط با ارزشهای بالاتر ارزشیابی میکند و سیستمهای لازم را با توجه به محدودیتهای اکولوژیکی برای دستیابی به این اهداف طراحی می کند.

محیط زیست و توسعه پایدار شهری(شهرداری تهران ...... )

کلانشهر تهران به عنوان پایتخت جمهوری اسلامی ایران حدود یک هفتم جمعیت ایران را در خود جا داده که این امر خود منجر به گسترش و شدت فشارهای وارده بر محیط زیست و در نتیجه به بروز انواع آلودگی های زیست محیطی، تخریب منابع و کاهش فضاهای طبیعی و در پی آن افزایش نیاز شهروندان تهرانی به محیط زیستی سالم و در نتیجه افزایش انتظارات آنان از مدیران و برنامه ریزان شهری در کلانشهر تهران شده است.


در این راستا ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران در سال 1382 با نام ستاد محیط زیست و انرژی و با هدف ساماندهی فعالیت های مرتبط با مسائل زیست محیطی در پنج کارگروه آب و فاضلاب، انرژی، مواد زائد جامد، آلودگی هوا و سیستم های اطلاعاتی آغاز به کار کرد. در سال 1385 و با تغییر مدیریت ستاد، علاوه بر انجام پروژه های گذشته با اضافه کردن گروه های مدیریت محیط زیست و آموزش و ادغام گروه سیستم های اطلاعاتی در گروه های دیگر و تغییر نام مجموعه به ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران، امور زیست محیطی با گستردگی بیشتر و دید بلندمدت در دستور کار پرسنل ستاد قرار گرفت و در جهت دستیابی به محیط زیست شهری سالم، دیدگاه و عملکرد مدیریت شهری بر پنج اصل مهم ذیل استوار شد. 

1- مدیریت مشارکتی

2- آموزش پرسنل شهرداری

3- آموزش شهروندان

4- رعایت ملاحظات محیط زیست

5- استانداردسازی فعالیت ها.


در طرح راهبردی- ساختاری توسعه و عمران (طرح جامع تهران) شهرداری تهران در بند 7 به حفاظت از محیط زیست شهر تهران اشاره شده است. این بند دارای چهار محور به عنوان اهداف تعیین شده درطرح جامع تهران است:


1- تضمین پایداری مناطق حفاظت شده و تنوع زیستی اکوسیستم ها، حفظ باغات و اراضی کشاورزی و توسعه فضاهای سبز در محدوده، حریم و مجموعه شهری تهران

2- پالایش فعالیت ها و انتقال مراکز آلاینده و پایانه های حمل بار به خارج از محدوده شهر


3- جلوگیری یا کاهش آلودگی هوا و صدا با ارائه راهکارهای ممکن از جمله تحدید حمل ونقل شخصی و تغییر در مشخصات وسایل نقلیه سنگین از نظر تولید صدا، گسترش حمل ونقل عمومی به ویژه توسعه شبکه مترو و ارتقای تکنولوژی تولید و مصرف سوخت مناسب با حداقل آلایندگی


4- بهینه سازی مدیریت پسماندها به ویژه پسماندهای خطرناک، بیمارستانی و نخاله های ساختمانی و اعمال روش های مناسب و جدید برای دفع زباله با کمترین آسیب رسانی به محیط زیست.


برای اجرای طرح مذکور ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران با اهداف ذیل تحت نظارت مستقیم مشاور محیط زیستی شهردار تهران و مدیریت وی فعالیت می کند:


- شناخت و ارزیابی وضعیت موجود محیط زیست شهر تهران - تدوین معیارها و الگوهای پایدار زیست محیطی و ارائه راهکارهای تحقق آنها - یکپارچه سازی و هماهنگی در فعالیت های زیست محیطی شهرداری تهران - نظارت عالیه بر رعایت ضوابط زیست محیطی در طرح ها


- نیاز مدیران ارشد به دریافت مشاوره تخصصی - هماهنگی و همسو سازی فعالیت های درون و برون سازمانی مرتبط با شهر تهران - بررسی آثارمحیط زیستی پروژه ها- تعریف پروژه های مرتبط با محیط زیست شهری.


رئوس وظایف گروه های کاری ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران


اهداف مورد اشاره در بالا ضرورت تشکیل گروه های مختلف با شرح وظایف معین را گوشزد می کند. به این منظور شش گروه زیر با اهداف مشخص تشکیل شده است:


1- گروه آب و فاضلاب: گروه آب و فاضلاب در جهت شناسایی و رفع معضلات محیط زیستی مرتبط با آب و فاضلاب شهر تهران و همچنین ارتقای شاخص های


محیط زیستی منابع آب و شبکه آب و فاضلاب فعالیت دارد. محور فعالیت این گروه با توجه به مشکلات مختلف در زمینه آب و فاضلاب شهر تهران (بالا بودن تراز آب زیرزمینی در برخی از نقاط و پایین بودن در نقاط دیگر، عدم استفاده از آب، نبودن شبکه فاضلاب، عدم ساماندهی مسیل ها و قنوات و مخاطرات مختلف آنها برای شهر) در سه زمینه قنوات، آب های سطحی و منابع آبی شهر است.


2-گروه آلودگی هوا: هدف از تشکیل این گروه مطالعات در زمینه آلودگی هوای شهر تهران با درنظر گرفتن فناوری های نوین پایش آلودگی هوا (از قبیل داده های ماهواره ای غلظت آلاینده ها و آنالیز مکانی توزیع منبع آلاینده) بوده است. محورهای تحقیقاتی این گروه با توجه به طرح جامع کاهش آلودگی هوا، شامل منابع ثابت (تاسیسات صنعتی، پارکینگ های اتوبوس های شهری) و متحرک آلاینده (حمل ونقل عمومی، روش های کنترل نشت آلاینده ها، روش های گسترش فضای سبز، پایش آلودگی هوا و آموزش و اطلاع رسانی جمعی) است.


3- گروه آموزش: این گروه با هدف ارتقای سطح فرهنگ و توانمندی شهروندان در راستای زندگی سالم و ارتقای کیفیت محیط زیست شهری تشکیل شده است. ارائه طرح های آموزشی برای گروه های سنی مختلف، ارتباط با گروه های مردمی و تشکل های غیردولتی، برنامه ریزی و برگزاری کارگاه های آموزشی، همایش ها و سمینارهای مرتبط با موضوعات محیط زیستی و معضلات موجود در شهر تهران از وظایف این گروه است.


4- گروه انرژی: مدیریت مناسب و اجرای طرح های موثر به منظور بهینه سازی توزیع و مصرف انرژی که شهرداری تهران در جایگاه مدیریت شهری دارای اختیاراتی در این حوزه است، دستاوردهای اقتصادی و زیست محیطی عظیم و ارزشمندی را برای کلانشهر تهران به ارمغان خواهد آورد. مطالعات مکانیابی توسعه شبکه سی ان جی در شهر تهران و تدوین برنامه اجرایی و نظارت بر اجرای مقررات مبحث 19 مقررات ملی ساختمان (عایقکاری حرارتی) دو محور اصلی فعالیت گروه است.


5- گروه مدیریت محیط زیست


این گروه با توجه به اهداف ذیل تشکیل شد:

- ایجاد سیستم مدیریت محیط زیست (ایزو 14001) در کل شهرداری تهران اعم از مناطق، سازمان ها و شرکت ها


- نهادینه کردن ملاحظات محیط زیستی در پروژه های عمرانی شهرداری تهران
- شناسایی و بررسی قوانین و مقررات محیط زیستی مرتبط با مدیریت شهر تهران.


6- گروه مواد زائد جامد

این گروه در زمینه مدیریت مواد زائد جامد و تفکیک زباله های تر و خشک و ارائه راهکارهای صحیح در برآورد اهداف توسعه پایدار، انجام مطالعات علمی در جهت برنامه ریزی و مدیریت صحیح زائدات جامد شهر تهران، با هدف بهبود وضعیت موجود و ارتقای کارایی سیستم کنونی مدیریت مواد زائد جامد شهر تهران با همکاری نهادهای موظف در این مجموعه فعالیت می کند.

تمهیدات پیشگیرانه برای حل مشکل آلودگی هوا

در بسیاری از کشورهای جهان اقداماتی برای کاهش آثار آلودگی هوا بر محیط زیست انجام شده است. درحالی که دانشمندان آثار زیانبار آلودگی هوا را بر گیاهان، حیوانات و زندگی انسانها مطالعه می‌کنند، قانون‌گذاران قوانینی را برای کنترل کاهش آلاینده‌ها تصویب نموده و آموزگاران در مدارس و استادان در دانشگاهها آثار آلودگی هوا را برای نسل جوان تشریح می‌کنند.

اولین گام برای حل مشکل آلودگی هوا ارزیابی است. محققان آلودگی هوا را بررسی نموده و استانداردهایی را برای اندازه‌گیری نوع و مقدار آلاینده‌های خطرناک تعیین می‌کنند. بعد از آن باید حد مجاز آلاینده‌های هوا مشخص شود.

در مرحله بعد می‌توان گامهایی برای کاهش آلودگی هوا برداشت.

تنظیم مقرراتی برای موادی که در اثر فعالیتهای انسانی در فضا منتشر می‌شود این هدف را تکمیل می‌کند. بسیاری از کشورها برای میزان انتشار آلاینده‌های خودروها و صنایع محدودیت‌هایی را اعمال کرده‌اند. این کار از طریق سازمانهای هماهنگ‌کننده که وظیفه نظارت بر محیط زیست و هوا را به عهده دارند انجام می‌شود. در سازمان ملل برنامه مدیریت جو طرحهای زیست محیطی را در سراسر جهان اجرا می‌کند.

در برخی کشورها علاوه بر سازمان حفاظت محیط زیست سازمانهای محلی نیز در کنترل و نظارت بر محیط زیست نقش دارند.

پیشگیری مهمترین اقدام برای کنترل آلودگی هواست. سازمانهای نظارتی نقش مهمی در کاهش آلودگی هوا در محیط زیست ایفا می‌کنند.

سالیانه 2.5 ‪میلیون نفر در جهان در اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند که در این میان بیشترین میزان مرگ و میرها به علت آلودگی هوا در فضاهای بسته مانند خانه است. از این رو تهویه کافی برای کاهش آلاینده‌ها در محیطهای بسته مسئله مهمی است. در محیط خانه و محل کار باید جریان کافی هوا وجود داشته باشد و دستگاههای تهویه مناسب نصب شده باشد. 

یکی از خطرناکترین آلاینده‌ها دود سیگار است. محدودیت در استعمال دخانیات گام مهمی برای داشتن محیط زیست سالمتر است. هرچند قوانین کنترل استعمال دخانیات در برخی اماکن موثر است، اما قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران نیز مسئله مهمی است که نباید از نظر دورداشته شود.

پیاده‌روی و استفاده از دوچرخه به برخوداری از هوایی سالم و پاکیزه کمک می‌کند. آلودگی هوا را فقط با تلاشهای دانشمندان، صاحبان صنایع، قانون‌گذاران و تمام افراد جامعه کاهش داد. برای برخورداری از محیطی سالم برای خود و فرزندان همه باید مشارکت داشته باشند.

در مواقع آلودگی هوا چه باید کرد ؟

در روزهای بحرانی آلودگی هوا حتی الامکان از تردد در محدوده های مرکزی و پر ترافیک شهر اجتناب کنید . استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی در سفرهای روزانه درون شهری خود را جایگزین خودروهای شخصی نمائید . فعالیت یا بازی کودکان در محیطهای باز را محدود نمائید . و افراد مسن یا افراد با بیماریهای قلبی ، ریوی نظیر آسم ، برونشیت مزمن و نارسائی قلبی از خروج از خانه اجتناب نمایند .

آموزش حفاظت در مقابل آلودگی هوا :

1- کنترل سالانه میزان آلوده کننده های هوا در محیط آزاد که از حد استاندارد خارج شود.

2- ارزیابی میزان آلودگی در محیط مدرسه تا کودکان فرصت رشد و تکامل در محیط سالم داشته باشند.

3- در روزهایی که اخبار، آلودگی هوا را شدید و بحرانی اعلام می کند، بیماران قلبی و عروقی باید در خانه بمانند و اگر مجبور به خروج باشند ، نباید فعالیت زیادی انجام دهند و یا باید از شهر خارج شوند.

4- در روزهای اعلام بحرانی آلودگی هوا از حضور خود و فرزندان در محدوده های با آلودگی هوا پرهیز نمائید.

آیین‌نامه آمادگی و مقابله با آثار زیان‌بار پدیده گرد و غبار (ریز

آیین‌نامه آمادگی و مقابله با آثار زیان‌بار پدیده گرد و غبار (ریزگرد) در کشور



وزارت جهادکشاورزی ـ وزارت نیروـ وزارت نفت ـ وزارت راه و ترابری
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ـ وزارت امورخارجه ـ وزارت کشور
وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور ـ سازمان حفاظت محیط‌زیست



هیئت‌وزیران در جلسه مورخ 21/4/1388 بنا به پیشنهاد سازمان حفاظت محیط‌زیست و به‌استناد اصل یکصدوسی‌وهشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران «آیین‌نامه آمادگی و مقابله با آثار زیان‌بار پدیده گرد و غبار (ریزگرد) در کشور» را به شرح زیر تصویب نمود:

آیین‌نامه آمادگی و مقابله با آثار زیان‌بار پدیده گرد و غبار (ریزگرد) در کشور

فصل اول ـ کلیات


ماده1ـ به منظور ایجاد آمادگی ملی، مدیریت و مقابله با آثار زیان‌بار پدیده گرد و غبار در کشور و ایجاد زمینه همکاریهای منطقه‌ای، کارگروهی با مسئولیت معاون اول رییس جمهور و عضویت رؤسای سازمانهای حفاظت محیط‌زیست، مدیریت بحران کشور، هواشناسی کشور و جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور و معاونین وزارتخانه‌های نیرو، نفت، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (معاون سلامت)، کشور (معاون امور عمرانی)، امور خارجه (معاون امور بین‌الملل) و معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور تشکیل می‌شود و در اولین جلسه، آئین‌نامه داخلی خود را تصویب می‌نماید.


ماده2ـ تصمیم‌گیری درخصوص امور اجرایی موضوع‌های یادشده به کلیه اعضای کارگروه به عنوان نمایندگان ویژه رییس جمهور و اختیارات هیئت‌وزیران در قوانین و مقررات مربوط، به وزیران دستگاههای عضو کارگروه تفویض می‌شود. همچنین اختیار اصلاح این تصویب‌نامه به وزیران عضو کارگروه تفویض می‌شود.


ماده3ـ تصمیمات و مصوبات اکثریت اعضا یا وزیران عضو کارگروه (حسب مورد) در حکم تصمیمات رییس جمهور و هیئت‌وزیران می‌باشد و با رعایت ماده (19) آیین‌نامه داخلی دولت قابل ابلاغ است.


فصل دوم ـ برنامه‌ها


الف ـ برنامه‌های کوتاه مدت


ماده4ـ در راستای تعیین کم و کیف پدیده گرد و غبار در استانهای جنوب و غرب کشور و شناسایی کانونهای شکل‌گیری اولیه آنها و به منظور پیش‌بینی و اطلاع‌رسانی وقوع این پدیده، سازمانهای حفاظت محیط‌زیست و هواشناسی کشور مکلفند با همکاری سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور ظرف سه ماه طرح توسعه و تجهیز ایستگاههای پایش وضعیت‌جوی، سیسمتهای پیش‌ آگاهی و کنترل هوای منطقه را به صورت مشترک تهیه و برای تصویب به کارگروه ارائه نمایند.
ماده5ـ وزارت جهاد کشاورزی موظف است با هماهنگی سازمان هواشناسی کشور و استانداریهای مربوط مطابق زمان‌بندی‌هایی که کارگروه تعیین می‌نماید، نسبت به‌مالچ‌پاشی و سایر اقدامات مناسب در مناطق با پتانسیل فرسایش بادی بالا براساس نتایج طرح شناسایی کانونهای بحرانی بیابانزا اقدام نماید.


تبصره ـ وزارت نفت مکلف است ضمن تامین و تحویل رایگان مالچ مورد نیاز اجرای این ماده، برنامه‌ریزی لازم برای تولید و نگهداری این ماده در پالایشگاه منطقه را به‌عمل آورد. اعتبار مورد نیاز از محل اعتبارات مصوب مربوط با پیشنهاد معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور تامین خواهد شد.


ماده6 ـ استانداریهای مناطق تحت تأثیر به ویژه منطقه جنوب و غرب کشور موظفند در راستای اطلاع‌رسانی و آموزش همگانی برای کسب آمادگی مواجهه با پدیده گرد و غبار، برنامه‌های آموزشی لازم را با همکاری ادارات هواشناسی، آموزش و پرورش، حفاظت محیط‌زیست، سازمان آب منطقه‌ای، دانشگاههای علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهیه و با همکاری موثر صدا و سیمای استان مربوط اجرا نمایند.


ماده7ـ سازمان جنگلها، و مراتع و آبخیزداری کشور جهت احداث فضای سبز مشجر در کانونهای بحران، طرح لازم را تهیه و با همکاری سازمان بسیج سازندگی نیروی مقاومت بسیج با توجه به مواد (1) و (2) قانون اصلاح اختیارات سازمان بسیج سازندگی نیروی مقاومت بسیج از محل اعتبارات مصوب مربوط و نیز اعتباراتی که از محل ماده (10) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت با پیشنهاد وزارت کشور تصویب می‌شود اجرا نماید.


ماده8 ـ کارگروه وزیران موضوع ماده (2) با پیشنهاد وزارت کشور (سازمان مدیریت بحران کشور) اعتبار مورد نیاز برای مقابله با پدیده گرد و غبار را از محل اعتبارات ماده (10) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت در اختیار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی ـ درمانی استانهای جنوب و غرب کشور شامل استانهای بوشهر، خوزستان، هرمزگان، ایلام و کرمانشاه) قرار خواهد داد تا مراکز درمانی مربوط حداکثر تا پایان سال 1388 در موارد زیر هزینه نموده و گزارش عملکرد خود را از طریق وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هر سه ماه یکبار به کارگروه ارائه نمایند.


الف ـ توسعه و تجهیز مراکز بهداشتی درمانی تحت پوشش به‌وسایل مراقبتهای پزشکی لازم جهت پیشگیری و درمان افراد آسیب‌دیده در مناطق تحت تأثیر پدیده گرد و غبار.
ب ـ توسعه و تجهیز مراکز اورژانس در مناطق بحرانی گرد و غبار.


ماده9ـ وزارت نیرو موظف است حقابه تالابهای جنوب و غرب کشور که توسط کارگروه مشترک سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت یادشده تعیین شده است را حفظ و همکاری لازم جهت حفاظت و احیای تالابهای یادشده را به‌عمل آورد و نتایج آن را به‌طور منظم به کارگروه ارائه نماید.
ب ـ برنامه‌های میان‌مدت


ماده10ـ شهرداریهای شهرهای واقع در استانهای جنوب و غرب کشور، موظفند برای اجرای طرح کمربند فضای سبز شهرهای مربوط ضمن رعایت ضوابط طرح جامع، نظر سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور را از جهت اولویت مکانی و نوع کاشت رعایت نمایند.
تبصره ـ حق استفاده از اراضی ملی و دولتی و منابع طبیعی واقع در کمربند سبز مزبور (به استثنای مناطق (4)گانه موضوع ماده (3) قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست و اراضی موضوع ماده (2) آیین‌نامه اجرایی لایحه قانونی اصلاح لایحه قانونی واگذاری و احیاء اراضی در حکومت جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب 1359 ـ شورای انقلاب) با توجه به تبصره (5) ماده (69) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت به شهرداریهای مجری کمربند سبز موضوع این ماده براساس نقشه‌ای که به تایید کمیسیون مستندسازی و تعیین بهره‌بردار اموال غیرمنقول دستگاههای اجرایی می‌رسد واگذار می‌شود.


ماده11ـ وزارت نیرو موظف است به منظور کاهش صدمات وارده بر تاسیسات تصفیه آب شرب شهری ناشی از پدیده گرد و غبار در منطقه، کمربند سبز با اشکوب‌بندی مناسب با اهداف بادشکن را پیرامون تاسیسات مربوط احداث نماید.


ماده12ـ سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور موظف است در راستای برنامه اقدام ملی مقابله با بیابان‌زایی و کاهش اثرات خشکسالی در کشور با همکاری وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و سازمان هواشناسی کشور و سازمان بسیج سازندگی نیروی مقاومت بسیج ظرف پنج سال، سالانه نسبت به احداث حداقل (600) کیلومترمربع نهالکاری به صورت اشکوب‌بندی شده و با استفاده از گونه‌های بومی سازگار به کم آبی را با اولویت مناطق آسیب‌پذیر از نظر زیست محیطی به شرح زیر در جنوب و غرب کشور به‌مورد اجرا گذارد:


1ـ کمربند فضای سبز کلیه فرودگاههای منطقه با رعایت حریم فرودگاهها.


2ـ حریم ایمنی (150) متری راه‌آهن و جاده‌های بین شهری.


3ـ حوضه‌های آبخیز سده‌های مورد بهره‌برداری.


4ـ کمربند سبز در نوار مرزی جنوب‌غربی.


5 ـ کانونهای بحرانی فرسایش بادی.


تبصره ـ استانداران موظفند پروژه‌های استانی موضوع این ماده را به عنوان پروژه‌های اولویت‌دار در کمیته برنامه‌ریزی استان جهت تصمیم‌گیری برای تامین اعتبار از محل اعتبارات طرحهای استانی مطرح نمایند تامین اعتبار برای پروژه‌های ملی با رعایت قوانین مربوط و به ترتیب مقرر در ماده (17) این آیین‌نامه در لوایح بودجه سالانه برای سیر مراحل تصویب منظور خواهد شد.


ماده13ـ معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور موظف است یک ردیف بودجه‌ای مستقل را در لوایح بودجه کل کشور به منظور مطالعات مرتبط با گرد و غبار در کشور و منطقه توسط پژوهشکده اقلیم‌شناسی با هماهنگی سازمان حفاظت محیط‌زیست پیشنهاد نماید.


ج ـ برنامه‌های بلندمدت


ماده14ـ وزارت جهاد کشاورزی مکلف است به منظور حفاظت از منابع خاک در معرض فرسایش بادی، طرح جامع مدیریت و احیاء مراتع استانهای جنوب و غرب کشور را ظرف یک سال تهیه و جهت اجرا و تامین بودجه لازم در برنامه پنجم توسعه به دولت ارائه نماید.


ماده15ـ وزارت جهاد کشاورزی مکلف است طرح جامع مقابله با شنهای روان و فرسایش بادی در پهنه جنوب و غرب کشور را با همکاری سازمان حفاظت محیط‌زیست و با اولویت روشهای بیولوژیکی تهیه و در طول برنامه پنجم توسعه اجرا نماید.


ماده16ـ وزارت راه و ترابری مکلف است برنامه توسعه و تجهیز فرودگاههای جنوب و جنوب‌غرب کشور به تجهیزات و تاسیسات ناوبری و هواشناسی پیشرفته را جهت هدایت هر چه بهتر پروازهای مربوط در شرایط وقوع بحران گرد و غبار تهیه و اجرا نماید.


ماده17ـ معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور مکلف است براساس گزارشهای توجیه فنی، اقتصادی و زیست‌محیطی دستگاههای اجرایی، اعتبارات لازم برای تحقق برنامه‌های موضوع این آیین‌نامه را در لایحه بودجه سنواتی دستگاههای ذیربط پیش‌بینی نماید.


ماده18ـ به منظور انجام بررسیهای ابعاد برون‌مرزی این پدیده، و ایجاد زمینه همکاری منطقه‌ای تیم کارشناسی به انتخاب کارگروه موضوع ماده (1) تعیین تا با انجام اقدامات لازم توسط وزارت امور خارجه به کشورهای منطقه اعزام شوند و راهکارهای لازم را برای تصمیم‌گیری به کارگروه ارائه نمایند.


ماده19ـ سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور به عنوان مرجع ملی کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی در کشور مکلف است با همکاری سازمانهای حفاظت محیط‌زیست و هواشناسی کشور و وزارتخانه‌های نیرو و امور خارجه ظرف سه ماه، پیش‌نویس طرح همکاری چند جانبه کشورهای منطقه را با هدف پیشگیری و کنترل پدیده گرد و غبار منطقه تهیه و به تأیید کارگروه موضوع ماده (1) برساند.



رییس جمهور ـ محمود احمدی‌نژاد


با ابلاغ مصوبه هیئت وزیران

سه استان دیگر مشمول آیین نامه مقابله با پدیده گرد و غبار شدند


هیئت وزیران به منظور ایجاد آمادگی ملی، مدیریت و مقابله با آثار زیان‌بار پدیده گرد و غبار در کشور و به منظور پیش‌بینی و اطلاع‌رسانی وقوع این پدیده هیئت وزیران در راستای مقابله با آثار زیان‌بار پدیده گرد و غبار در کشور، استان های کردستان، لرستان و سیستان و بلوچستان را به استان های مورد نظر برای مقابله با پدیده گرد و غبار اضافه کرد.


به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت، هیئت وزیران به منظور ایجاد آمادگی ملی، مدیریت و مقابله با آثار زیان‌بار پدیده گرد و غبار در کشور در راستای تعیین کم و کیف پدیده گرد و غبار در استانهای جنوب و غرب کشور و شناسایی کانونهای شکل‌گیری اولیه آنها و به منظور پیش‌بینی و اطلاع‌رسانی وقوع این پدیده کارگروه مقابله با آثار زیان‌بار پدیده گرد و غبار (ریزگرد) را تشکیل داده است.


بر این اساس ، کارگروه مذکور با مسئولیت معاون اول رئیس جمهور و عضویت رؤسای سازمان های حفاظت محیط‌زیست، مدیریت بحران کشور، هواشناسی کشور و جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور و معاونین وزارتخانه‌های نیرو، نفت، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (معاون سلامت)، کشور (معاون امور عمرانی)، امور خارجه (معاون امور بین‌الملل) و معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور تشکیل شده است .


بر اساس اصلاح ماده8 آیین‌نامه آمادگی و مقابله با آثار زیان‌بار پدیده گرد و غبار (ریزگرد) در کشور، کارگروه با پیشنهاد وزارت کشور (سازمان مدیریت بحران کشور) اعتبار مورد نیاز برای مقابله با پدیده گرد و غبار را از محل اعتبارات ماده (10) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت در اختیار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی ـ درمانی استانهای جنوب و غرب کشور شامل استان های کردستان ، لرستان و سیستان و بلوچستان، بوشهر، خوزستان، هرمزگان، ایلام و کرمانشاه) قرار خواهد داد تا مراکز درمانی مربوط حداکثر تا پایان سال 1388 در موارد زیر هزینه کرده و گزارش عملکرد خود را از طریق وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هر سه ماه یکبار به کارگروه ارائه کند.


این مصوبه از سوی محمد رضا رحیمی ، معاون اول رئیس جمهور برای اجرا ابلاغ شده است.

آیین نامه اجرایی قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا

‌هیات وزیران در جلسه مورخ 16/6/1379 بنابه پیشنهاد شماره 3/1494/2/ مورخ 4/6/1377 سازمان حفاظت محیط زیست و به استناد ماده (35) قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا - مصوب -1374 ، آیین‌نامه اجرایی قانون یاد شده را به شرح زیر تصویب نمود:


فصل اول – کلیات

ماده 1 - عبارات و اصطلاحاتی که در این آیین‌نامه به کار رفته است، به شرح زیر تعریف می‌شوند:

‌الف - قانون : قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب 3/2/1374 مجلس شورای اسلامی

ب - سازمان : سازمان حفاظت محیط زیست

پ - مواد آلوده کننده هوا : هر نوع ماده گازی، بخار، مایع، جامد و یا مجموعه ترکیبی از آنها که در هوای آزاد پخش و باعث آلودگی ‌هوا و یا موجب تشدید آلودگی آن شود و یا ایجاد بوهای نامطبوع نماید از قبیل دود، دوده، ذرات معلق، اکسیدهای گوگرد، اکسیدهای ازت، ‌منواکسیدکربن، اکسیدکننده‌ها، هیدروکربنها، اسیدها، آمونیاک و نظایر آن.

ت - گواهینامه مخصوص : تاییدیه کتبی مراکز معاینه مبنی بر رعایت حد مجاز آلودگی توسط وسایل نقلیه موتوری که به صورت ‌برچسب صادر و بر روی وسایل نقلیه مذکور الصاق می‌شود. این گواهینامه می‌تواند علاوه بر رعایت حد مجاز آلودگی، رعایت ضوابط ایمنی ‌را در بر داشته باشد.
ث - آلوده کننده : هر شخص حقیقی که اداره یا تصدی منابع مولد آلودگی را خواه برای خود، خواه به نمایندگی از طرف شخص یا ‌اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر بر عهده داشته و یا شخصاً و به طرق مختلف عامل ایجاد آلودگی باشد.

ماده 2 - منابع آلوده کننده هوا غیر از کارخانه ها و کارگاههای موضوع آیین‌نامه اجرایی فصل سوم قانون به شرح زیر طبقه بندی ‌می‌شوند:

‌الف - وسایل نقلیه موتوری: هر نوع وسیله ای که با موتورهای درونسوز حرکت می‌کند و برای حمل و نقل مورد استفاده قرار می‌گیرد و ‌در صورت به کار انداختن منشأ ایجاد یک یا چند ماده آلوده کننده می‌گردد.

ب - منابع تجاری، خانگی و منابع متفرقه:
1 - منابع تجاری به محلهای مشخصی اطلاق می‌شود که برای انجام فعالیتهای مختلف تجاری و خدماتی و نگهداری و عرضه تولیدات ‌و کالا و خدمات مورد استفاده قرار می‌گیرد و بدون اینکه محدود به موارد زیر گردد، برحسب نوع فعالیت خدماتی و یا تجاری شامل ‌گروههای زیر می‌گردد:
‌گروه اول - هتلها، مهمانخانه ها، رستورانها، شیرینی پزیها، نانواییها، گرمابه ها و امثال اینها.
‌گروه دوم - دامداریها، مرغداریهای صنعتی، کشتارگاهها، مؤسسات نگهداری حیوانات و امثال آن.
‌گروه سوم - بیمارستانها، مراکز درمانی و بهداشتی، آزمایشگاهها و امثال اینها.
2 - منابع خانگی، از قبیل منازل و واحدها و مجتمعهای مسکونی به مکانی اطلاق می‌شود که صرفاً جهت سکونت مورد استفاده واقع ‌می‌شود.
3 - منابع متفرقه عبارتست از منابعی غیر از کارخانه ها، کارگاهها، وسایل نقلیه موتوری و منابع تجاری و خانگی و هر عملی که ایجاد ‌آلودگی هوا نماید از قبیل آتش سوزی زباله ها و انباشتن مواد زاید و متعفن در هوای آزاد.
‌ماده 3 - سازمان موظف است نسبت به شناسایی و تعیین نوع و میزان مواد آلوده کننده هوا به طرق مقتضی از جمله اخذ اطلاعات، ‌مدارک لازم و در صورت لزوم بازدید و بازرسی اقدام نماید.
‌تبصره - کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی مکلفند آمار، اطلاعات و اسناد و مدارک مورد نیاز سازمان را که در جهت اجرای قانون و ‌این آیین‌نامه درخواست می‌شود، در اختیار سازمان قرار دهند.

فصل دوم - وسایل نقلیه موتوری

ماده 4 - شرایط ایجاد مراکز معاینه وسایل نقلیه موتوری اعم از بنزینی، گازسوز و تجهیزات آن توسط سازمان با هماهنگی وزارتخانه ‌های کشور و صنایع تنظیم و ابلاغ خواهد شد.

‌تبصره - سازمان مجاز است در جهت حصول اطمینان از روند مطلوب در اجرای ماده (5) قانون و عملکرد صحیح مراکز معاینه ‌نسبت به اخذ آمار و اطلاعات هر یک از مراکز مزبور از طریق شهرداریهای ذیربط و انجام معاینات و آزمایشهای موردی از برخی وسایل ‌نقلیه موتوری که توسط مراکز یاد شده مورد آزمایش قرار گرفته و گواهی زیست محیطی دریافت داشته اند، اقدام نماید.

ماده 5 - رانندگان وسایل نقلیه موتوری مکلفند بر چسب حاوی گواهینامه مخصوص را در محل مناسبی که توسط مراکز معاینه ‌تعیین می‌شود، بر روی شیشه اتومبیل خود نصب نمایند.

ماده 6 - طبق زمان بندی مصوب شورای عالی ترافیک از تردد وسایل نقلیه موتوری که فاقد بر چسب موضوع ماده (5) باشند، در ‌شهرهای تهران، اصفهان، مشهد، تبریز، شیراز، اراک، اهواز و کرج توسط ماموران انتظامی (‌مأموران راهنمایی و رانندگی ) جلوگیری شده و ‌رانندگان وسایل نقلیه مذکور مطابق ماده (28) قانون محکوم خواهند شد.
‌تبصره 1 - وسایل نقلیه مذکور تا هنگام رفع موجبات آلودگی و انجام معاینه فنی مجدد و دریافت گواهینامه ، اجازه تردد نخواهند ‌داشت.
‌تبصره 2 - شمول مقررات این ماده به سایر شهرها بنا به تصویب شورای عالی محیط زیست خواهد بود.
‌تبصره 3 - از تردد موتورهای دو زمانه براساس زمان بندی که سازمان تعیین می‌کند در شهرهای یاد شده جلوگیری خواهد شد.

فصل سوم - منابع تجاری و متفرقه

ماده 7 - در اجرای ماده (7) قانون، دستورالعمل مربوط به مواقع اضطراری هوا توسط سازمان و سایر دستگاههای ذی‌ربط تهیه و توسط ‌وزارت کشور ابلاغ می‌شود.

ماده 8 - سازمان پس از شناسایی و طبقه بندی منابع تجاری، خانگی و منابع متفرقه، آن دسته از منابع مذکور را که آلودگی آنها ‌بیش از حد مجاز می‌باشد، مشخص و مراتب را با تعیین نوع و میزان آلودگی به مسئولان و یا صاحبان منابع فوق الذکر اعلام خواهد کرد ‌تا در مهلت معین و مناسبی که توسط سازمان تعیین می‌شود، نسبت به رفع آلودگی اقدام نمایند.

ماده 9 - بیمارستانها، درمانگاهها و مراکز بهداشتی و درمانی و سایر مراکز مجاز که به منظور امحای زباله های خود از روش سوزاندن ‌استفاده می‌نماید، مکلفند از دستگاه زباله سوز مناسب که استانداردهای آلودگی هوا را رعایت نماید، استفاده کنند.

ماده 10 - سازمان مجاز است در اجرای ماده (23) قانون، در مناطقی که گاز شهری در دسترس می‌باشد، برای اشخاص حقیقی و ‌حقوقی که با عدم استفاده از گاز موجبات آلودگی هوا را فراهم می‌سازند، اخطاریه صادر و مهلت مناسبی را جهت رفع آلودگی تعیین نماید.

‌حسن حبیبی - معاون اول رییس جمهور

آلودگی هوا

تعریف آلودگی هوا


تغییر در ویژگی‌های طبیعی جو براثر مواد شیمیایی، غباری یا عامل‌های زیست‌شناختی ‌است. جو یا اتمسفر سامانه‌ٔ گازیِ طبیعیِ پویا و پیچیده‌ای‌است که زندگانی در سیارهٔ زمین به آن بازبسته‌است. تحلیل‌رفتن لایه اوزن ِ استروسفر به خاطر آلودگی هوا، دیرزمانی‌است که خطری برای تندرستی مردمان و نیز زیست‌بوم‌های زمین شناخته می‌شود.

هوا اقیانوسی است که ما در آن تنفس می‌کنیم. ‪ ۹۹/۹درصد هوا از نیتروژن، اکسیژن، بخار آب، و گازهای بی‌اثر تشکیل شده است. فعالیتهای انسانی می‌تواند موادی را وارد هوا کند که بعضی از آنها می‌تواند مشکلاتی را برای انسانها، گیاهان و حیوانات بوجود آورد.



چندین نوع آلودگی هوا وجود دارد که آثار گوناگونی برجا می‌گذارند


مه دود، باران اسیدی، پدیده اثر گلخانه‌ای و ایجاد حفره در لایه ازون هر کدام عوارض خطرناکی را برای سلامت انسان و کل محیط زیست ببار می‌آورند.

انتشار ذرات حاصل از مصرف سوخت‌های فسیلی برای تهیه انرژی از دیگر انواع علل آلودگی هوا به شمار می‌رود. اندازه این ذرات بسیار کوچک حدود ‪ ۲/۵میکرون است. این نوع آلودگی گاهی آلودگی کربن سیاه نیز نامیده می‌شود.

گازهای حاصل از مصرف سوخت در خودروها، خانه‌ها و صنایع یک منبع مهم آلودگی هوا به شمار می‌رود. برخی معتقدند حتی سوزاندن چوب و زغال چوب در بخاری و منقل می‌تواند مقادیر زیادی دوده را وارد هوا کند.

انتشار گازهای مضری مانند دی اکسید سولفور، مونواکسید کربن، اکسیدهای نیتروژن، و بخارات شیمیایی می‌توانند در جو زمین واکنشهای شیمیایی انجام داده و تشکیل مه دود و باران اسیدی بدهند.

آلودگی در محیطهای بسته مانند خانه‌ها، ادارات، و مدارس نیز باید مورد توجه قرار گیرد. برخی از این آلاینده‌ها در اثر فعالیتهایی مانند استعمال دخانیات و آشپزی ایجاد می‌شود. بسیاری از افراد ‪ ۸۰تا ‪ ۹۰درصد عمر خود را در داخل محیطهای بسته می‌گذرانند و قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های مضر می‌تواند سلامت افراد را به خطر بیندازد. به همین خاطر توجه به آلودگی هوا در داخل و خارج خانه حائز اهمیت است  


آثار آلودگی هوا بر سلامت انسان


آلودگی هوا به طرق گوناگونی می‌تواند آثار زیانبار درازمدت و کوتاه مدتی بر سلامت انسانها بگذارد. تاثیر آلودگی هوا بر افراد مختلف متفاوت است. آسیب پذیری برخی افراد در برابر آلودگی هوا بسیار بیشتر از سایرین است. کودکان کم سن و سال و سالمندان بیشتر از دیگران از آلودگی هوا آسیب می‌بینند.

برخی بیماریها مانند آسم، بیماری قلبی و ریوی در مواقع آلودگی هوا تشدید می‌شوند. معمولا میزان آسیبها بستگی به میزان قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی زیانبار دارد یعنی مدت تماس با آلاینده‌ها و غلظت مواد شیمیایی.

آثار کوتاه مدت آلودگی هوا :


آثار کوتاه مدت آلودگی هوا عبارت است از حساسیت چشمها، بینی و حلق، عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی مانند برونشیت و ذات الریه. سردرد، تهوع، و واکنش‌های آلرژیک نیز از دیگر عوارض کوتاه مدت این مشکل زیست‌محیطی است.

آلودگی هوا برای مدت کوتاه می‌تواند بیماری مبتلایان به آسم و آمفیزم را تشدید کند.


آثار درازمدت آلودگی هوا :

آثار درازمدت آلودگی هوا می‌تواند بیماری مزمن تنفسی ، سرطان ریه، بیماری قلبی، و حتی آسیب به مغز ، اعصاب ، کبد و کلیه‌ها را شامل شود.

تماس مداوم با آلاینده‌ها بر ریه کودکان تاثیر می‌گذارد و در سالمندان سبب تشدید بیماری می‌شود.

عقیمی ناشی از کاهش شمار اسپرم در مردان از عوارض آلودگی هوا شناخته شده است. آلودگی هوا نه تنها در تشدید آسم نقش دارد بلکه بزرگترین عامل خطر در ایجاد این بیماری محسوب می‌شود. پزشکان از جمله عوامل موثر در بروز جوش صورت را آلودگی هوا معرفی می‌کنند. این معضل برای بیماران دیابتی مرگبار است. آلودگی هوا در فرایند کنترل جریان خون در دیابتی‌ها اختلال ایجاد می‌کند.

در تحقیقات انجام شده مشخص شده است آلودگی هوا در بروز چاقی نقش دارد و مرگ زودرس در نواحی آلوده شهرها به اثبات رسیده است.

در گیاهان آلاینده‌ها توان گیاهان را برای مقابله با بیماریها و حشرات کاهش می‌دهند و در رشد آنها تاثیر منفی می‌گذارند. بسیاری از درختان در بزرگراههای شهر تهران در حالت نیمه مرگی هستند که به علت انباشت لایه‌ای از ذرات آلاینده بر شاخ و برگ آنهاست.

آثار آلودگی هوا به حدی گسترده است که تحقیقات در این‌باره همچنان ادامه دارد. بیماریهای ناشی از آلودگی هوا می‌تواند بسیار پرهزینه باشد.

هزینه‌های درمانی، کاهش بهره‌وری در محل کار می‌تواند سالیانه میلیاردها دلار هزینه بر جامعه تحمیل کند.

عوامل آلوده کننده هوا



1-عوامل طبیعی :


فوران های شدید آتشفشان , وزش توفان , بادهای شدید و …، گازها و ذراتی را وارد جو می‌کنند و سبب آلایش آن می‌شوند.

2-عوامل مصنوعی: 

فعالیت انسان :
کارخانجات صنعتی ، کشاورزی ، شهرسازی ، وسایل گرمازا ، نیروگاهها ، وسایل نقلیه و ... از عوامل آلوده کننده هوا هستند.


مواد آلوده کننده هوا


مونوکسید کربن :


گاز سمی مونوکسید کربن بطور عمده مربوط به خودروهایی است که مصرف سوخت آنها بنزین می‌باشد. این خودروها مقدار زیادی گاز CO را از طریق لوله اگزوز وارد هوا می‌کنند.


دی اکسید گوگرد :


عمدتا مربوط به نفت کوره نفت سیاه) است که در بعضی صنایع و تاسیسات حرارت مرکزی و تولید نیرو مورد استفاده قرار می‌گیرد.


اکسیدهای نیتروژن دار:


بطور عمده مربوط به نفت کوره ، گازوئیل و مقدار کمتری مربوط به مصرف بنزین و نفت سفید است.


هیدروکربن‌های سوخته نشده : 


عمدتا مربوط به خودروهایی است که بنزین مصرف می‌کنند. نفت کوره و گازوئیل در این مورد سهم کمتری دارند.


ذرات ریز معلق :


به طور عمده از سوختن نفت کوره حاصل می‌شود.


برمید سرب :


در نتیجه مصرف بنزین در موتور اتومبیل‌ها حاصل می‌شود.

سایر ترکیبات سربی :


بنزین خودروها اغلب دارای ماده‌ای به نام تترا اتیل سرب است، که به منظور روان کردن کار سوپاپ‌ها و بهسوزی بنزین به آن اضافه می‌شود. این ماده هنگام سوختن بنزین باعث پراکنده شدن ذره‌های جامد و معلق ترکیبات سرب در هوا می‌شود که هم سمی‌اند و هم به صورت رسوب‌های جامد وارد دستگاه تنفسی می‌شوند.


بالا ، بالا ، بالاتر


در جایی دور ، بالای سر ما ، لایه نامرئی و ظریفی از ازن وجود دارد که ما از تشعشعات خطرناک ماورای بنفش خورشیدی محافظت می‌کنند. لایه ازن قرنهاست که آنجا بوده است.


و دورتر ....


ولی اکنون انسان این سپر محافظ را از بین می‌برد. کلرو فلوئورو کربنها (CFCS) ، هالونها (halons) ) و سایر مواد شیمیایی مصنوعی ، در 10 تا 50 کیلومتری بالای سر ما شناورند. آنها تجزیه شده و ملکولهایی آزاد می‌کنند که ازن را از بین می‌برد.

CFC ها چه چیزهایی هستند؟


CFC ها موادی هستند که صدها مصرف گوناگون دارند. زیرا آنها تقریبا غیر سمی و مقاوم در برابر شعله بوده و به راحتی تجزیه نمی‌شوند. به خاطر چنین پایداری ، آنها تا 150 سال باقی خواهند ماند. گازهای CFC به آرامی تا ارتفاعات 40 کیلومتری صعود کرده و در آنجا تحت نیروی عظیم تشعشعات ماورای بنفش خورشید شکسته شده و عنصر شیمیایی کلر را آزاد می‌کنند. بعد از آزادی هر اتم کلر قبل از برگشت به زمین که سالها طول می‌کشد، حدود صد هزار مولکول ازن را از بین می‌برد. سه و شاید پنج درصد لایه ازن در سطح جهان تاکنون توسط گازهای CFC تخریب شده است.


بعدش چی؟


با تخریب ازن در لایه‌های بالای اتمسفر ، کره زمین اشعه ماورای بنفش دریافت می‌کند که موجب بروز سرطان پوست ، بیماری آب مروارید چشم و تضعیف سیستم دفاعی بدن می‌شود. با نفوذ بیشتر اشعه ماورای بنفش از لایه‌های اتمسفر ، اثرات آن روی سلامتی بدتر شده ، بهره دهی محصولات کشاورزی و جمعیت ماهیها کاهش خواهد یافت و آسایش هر فرد روی این سیاره تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.


نگرانی روز افزون


اثرات زیست محیطی مقادیر عظیمی از مواد زاید خطرناک که هر ساله تولید می‌شود، موجب نگرانی بیش از پیش شده است. در سال 1983 ، 266 میلیون تن مواد زاید خطرناک تولید شده است.


به هدر ندهید...


کشورهای پیشرفته بیش از هفتاد هزار ماده شیمیایی مختلف تولید می‌کنند که بیشتر آنها بطور کامل از نظر ایمنی آزمایش نشده‌اند. استفاده نامحتاطانه از این مواد ، مواد غذایی و آب و هوای ما را آلوده کرده و اکوسیستمهایی را که ما به آنها متکی هستیم، شدیدا تهدید می‌کند.


عجله کار را خراب می‌کند.


مواد شیمیایی به بخش جدا نشدنی از زندگی روزانه ما تبدیل گشته‌اند. ما از وسایل رفاهی مانند پلاستیکها ، پودرهای رختشویی و آروزولها که از مواد شیمیایی ساخته شده‌اند، استفاده می‌کنیم. ولی اغلب از هزینه پنهانی که ناشی از آنهاست بی‌خبریم. نهایتا آنها از طریق محلهای دفن زباله ، زهکشیها و فاضلابها به آب و یا زمین راه پیدا می‌کنند.


به ما بر می‌گردد.


اگر چه مصرف کنندگان به ندرت محصولات پلاستیکی که روزانه ساخته می‌شود و بسته بندی‌ که در آن خرید می‌کنند، را به مساله آلودگی سمی ربط می‌دهند. باید دانست که اکثر مواد شیمیایی که در تولید و ساخت پلاستیکها مورد استفاده قرار می‌گیرند، بسیاری هستند. برحسب درجه بندی EPA ی 20 ماده شیمیایی که تهیه آنها موجب تولید بیشترین مقدار کل مواد زاید خطرناک می‌شود، پنج ماده شیمیایی از شش مورد اولی ، موادی هستند که بطور مستمر از صنایع پلاستیک سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند.


آلودگی هوا و باران اسیدی


باران اسیدی چیست ؟


یکی از آثار و نتایج آلودگی هوا باران اسیدی است. در دو دهه اخیر و در برخی نواحی صنعتی و بر اثر فعالیت‌های کارخانه‌ها میزان دی اکسید گوگرد و دی اکسید ازت در هوا افزایش یافته است. این دو ماده در اتمسفر با اکسیژن و بخار آب واکنش شیمیایی ایجاد می کند و به صورت اسید نیتریک و اسید سولفوریک در می‌آید. این ذرات اسیدی مسافت های طولانی را بوسیله باد طی می‌کنند و به صورت باران اسیدی بر سطح زمین فرو می‌ریزند. چنین بارش‌هایی ممکن است به صورت برف یا باران یا مه نیز در بیاید.

پیامدهای باران اسیدی


باران اسیدی باعث از بین رفتن بناها و آثار تاریخی بخصوص در ساختمان‌هایی که از سنگ مرمر یا آهک ساخته شده باشند ، می شود.


باران اسیدی میزان حاصلخیزی خاک را کاهش می‌دهد و حتی ممکن است مواد سمی را وارد خاک‌ها کند .


باران اسیدی موجب نابودی درختان ، کاهش مقاومت آنها بخصوص در برابر سرما می‌شود.


ضرورت ایجاد ایستگاه های پایش آلودگی هوا

مقدمه :


امروزه رشد سریع شهرها ، توسعه صنایع و سیستم های حمل و نقل و گسترش فعالیت های کشاورزی ، محیط زیست و منابع طبیعی را با مشکلات جدی مواجه ساخته است . پی آمد نا مطلوب این فعالیت ها و عملکرد ها سبب افزایش آلودگی های زیست محیطی شده و این مسئله زوال بخشی از منابع و کاهش جدی در کیفیت آنها را به همراه داشته است.

اما نکته قابل توجه در این مبحث این است که با توجه به واقع شدن کشورمان در قاره آسیا و الزامات همکاریهای منطقه ای در این راستا به نظر می رسد، آلودگی هوا در این قاره به یک موضوع حاد تبدیل شده و انتشار گازهای NOx ‘ SOx در دهه های اخیر افزایش چشم گیر و نگران کننده ای داشته است . مطالعات نشان می دهد که پتانسیل بزرگی در زمینه انتشار آلاینده ها در آسیا وجود دارد که ممکن است در 20 تا 50 سال آینده بوقوع بپیوندد.

این مشکلات بر سلامت انسان ، کاهش محصولات غذایی ، اسید یفیکاسیون دریاچه ها ، حاصلخیزی خاک، جنگلها و رشد گیاهان و تغییرات جدی در اکوسیستم های طبیعی تأثیر قابل توجهی خواهد داشت.

ضرورت و اهمیت ایجاد ایستگاه

با توجه به موارد فوق امروزه توسط کشور ها و یا همکاری سازمانهای بین المللی در راستای کاهش و کنترل آلاینده های هوا اقدامات چشمگیر و قابل توجهی انجام شده است ، که یکی از این اقدامات ایجاد ایستگاههای پایش آلودگی هوا است. بدیهی است که هر تصمیم گیری مدیریتی در جهت کاهش آلاینده های هوا در نهایت با بررسی اطلاعات پیوسته و قابل اطمینان در یک دوره طولانی ممکن می باشد . از این گذشته اندازه گیری مداوم آلودگی هوا در ایستگاههای پایش می تواند جوامع محلی، ملی و منطقه ای را از مقاطع زمانی آلوده آگاه سازد این اندازه گیری ها وضعیت کیفی هوای محیط را در مقایسه با استاندارد های آلودگی هوا مشخص خواهند کرد. همچنین اطلاعات بدست آمده می توانند برای تعیین رفتار آلودگی در مـنـطـقه و یا به عبارت دیـگر مدلسازی آلودگی هوا بکار روند، تا بدین ترتیب افقی روشن فرا روی سیاست گذاران ، برنامه ریزان ، طراحان و مجریان این پروژه ها قرار گیرد .