..:: محــــــــــیـــط ســـــبـــــــز (بیابان زدایی) ::..
..:: محــــــــــیـــط ســـــبـــــــز (بیابان زدایی) ::..

..:: محــــــــــیـــط ســـــبـــــــز (بیابان زدایی) ::..

منابع طبیعی-بیابان زدایی-محیط زیست

مشاهده گونه نادر پرنده "بوجانگا خاکستری(Ashy Drongo)" در پارک آهوان جزیره کیش

سید علی جبلی یکی از محیطبانان سازمان منطقه آزاد کیش برای اولین بار در ایران موفق به مشاهده و تصویر برداری از گونه جدید بوجانگا خاکستری(Ashy Drongo) درپارک آهوان جزیره کیش شد.

به نقل از ایرن پیش از این نیز برخی گونه های نادر پرندگان کشور از جمله دلیجه کوچک (Lesser Kestrel)، گلاریول بال سیاه (Black-winged Pratincole)، کوکوی ابلق (Pied Cuckoo)، بلبل خرما زیر دم سرخ (Red-vented Bulbul)، زرد پره رخ زرد (Eastern Cinereous Bunting) برای نخستین بار در جزیره کیش مشاهده و نامشان در فهرست پرندگان کشورمان ثبت شده بود.


در کشور ما حدود 520 گونه پرنده مشاهده شده است که تقریبا برابر با کل پرندگان اروپا است.
 
بقیه در ادامه مطلب...
ادامه مطلب ...

مشخصات هوبره (پرنده ای زیبا، محبوب و تماشایی)

در این نوشته اطلاعات کاملی از هوبره پرنده ای زیبا آورده ام. در این نوشته عناوین ذیل را با هم مرور کرده و درباره آنها اطلاعاتی را خواهیم دید که دانستنی های جالبی برای دوستداران طبیعت، محیط زیست و کارشناسان محیط زیست و .... می باشد.

عناوین اصلی این نوشته :
  • هوبره: پرنده ای محجوب و تماشایی
  • شناسایی جنسیت و تولید مثل
  • تغذیه و زیستگاه
  • وضعیت حفاظت


اگر چه هوبره در ایران جزء پرندگان حمایت شده است و شکار با پرندگان شکاری در کشور از سالهای خیلی دور ممنوع است اما قوشبازی ( به قول استاد بهمن بوستان ، قوش پرانی صحیح تر از قوش بازی است ) و شکار هوبره با پرندگان شکاری یکی از دلایل اصلی نقصان تعداد هوبره در آسیا و به ویژه در کشور ماست .


هر چند که من خود اذعان می کنم که قوش پرانی و شکار هوبره عامل اصلی کاهش جمعیت هوبره است ولی فکر می کنم با شرحی که خواهد آمد شما نیز متقاعد شوید همین قوش پرانی ممکن است عامل نجات این پرنده از نابودی و حتی بهبود جمعیت و کنترل آن گردد . شاید تعجب کنید ، همانطور که در مقالات قبلی نیز اشاره کرده بودم شکار و حفظ حیات وحش می توانند در یک راستا قرار گیرند و این خود یک نمونه و اتفاقا نمونه ای بین المللی در مورد همین واقعیت است که می شود شیشه و سنگ را در کنار هم نگهداشت .

پرنده مورد نظر در نوع خود هم خیلی زیباست و هم مانند شتر که در بیابان ها و کویر بی آب و علف می تواند زیست کند بسیار مقاوم . زیستگاه این پرنده بیابان های خشک و نقاطی است که کمتر در دسترس شکارچیان بوده است ، در عین حال شکار آن با تفنگ نیز مشکل است زیرا از فاصله دور متوجه حضور انسان یا خودرو می شود و هنوز به تیررس نرسیده پرواز می کند . به این ترتیب اگر چه این پرنده در نوعی از حفاظت طبیعی قرار داشته است اما در 30 سال گذشته بعلت بهبود وضع زندگی و درآمد ساکنین کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس مانندعربستان ، کویت ، قطر ، بحرین و امارات بشدت مورد استقبال مردم این نواحی برای شکار با پرندگان شکاری قرار گرفت .

شکار هوبره با قوش یا پرندگان شکاری قبلا بیشتر مورد علاقه شیوخ عرب بود که به صورت سنتی و تشریفاتی به این امر توجه داشتند اما مردم نیز در این سالها به این امر روی آوردند ، بعضی از مردم حتی در ایران اعتقاد دارند خوردن گوشت هوبره باعث افزایش بعضی توانمندی های جسمی می شود و مخصوصا سنگدان آن خاصیت دارویی دارد . در این رابطه کار به جایی رسید که از یک طرف جمعیت هوبره های ایران مخصوصا نواحی جنوبی کشور به شدت آسیب دید و از طرف دیگر تجارت قاچاق قوش یا شاهین و یا سایر پرندگان شکاری نیز تبدیل به یک دردسر بزرگ برای سازمان های ذیربط در کشور شد و در نتیجه هم جمعیت هوبره آسیب دید هم جمعیت پرندگان شکاری .

هوبره در جدال با شاهین می تواند از خود دفاع کند و اگر پرنده شکاری با تجربه نباشد چه بسا که به جای هوبره ، پرنده شکاری از بین برود.

هوبره در جدال با شاهین وقتی شاهین از پشت نزدیک می شود ناگهان تغییر ارتفاع به سمت بالا داده و از مقعد خود خمیر رقیق چسبناکی را به سمت شاهین می افشاند که در صورت ریخته شدن بر روی بالهای شاهین بلافاصله شاهین سقوط می کند و در حین سقوط آسیب می بیند ( به این دلیل به آن پرنده بمب انداز هم می گویند ). اگر چه شیوخ عرب سعی می کردند بحث قوش پرانی را بعنوان حفظ یک سنت مطرح و از آن دفاع کنند ولی رفته رفته صدای مخالف از گوشه و کنار دنیا بلند شد و شیوخ عرب برای پرداختن به امر قوشبازی و شکار هوبره با شاهین به شدت زیر سئوال قرار گرفتند . هر چند این مخالفت ها در سطوح بین المللی روز به روز بیشتر می شد اما آنان نمی خواستند از این رویه که به عنوان سنت و حتی نشانه قومیت و شخصیت بود دست بردارند .
در این میان به ویژه ، مقامات بلند پایه کشور امارات دست به کار شدند تا راهی پیدا کنند که پرداختن به قوش پرانی در دنیا مقبول افتد اول آنکه از شرکت ها و موسسات غربی خواستند نسبت به تکثیر مصنوعی انواع پرندگان شکاری اقدام کنند و در نتیجه مشکل نگهداری از قوش ( ما به تمام پرندگان شکاری که در شکار استفاده می شوند اصطلاحا قوش می گوییم ، قوش ها دسته ای از پرندگان شکاری هستند که در اصطلاح انگلیسی Hawks به آنها اطلاق می شود ) . با صدور شناسنامه و اطمینان از اینکه از طبیعت گرفته نشده اند حل شد و حالا می توان در سطح بین المللی قوش را با این شناسنامه ها جابجا نمود .

در حال حاضر اگر کسی در شهریور ماه به نمایشگاه شکار ابوظبی سری بزند خواهد دید که بیش از 30 شرکت در دنیا مشغول پرورش و تکثیر انواع این پرنده ها هستند و اگر تعداد پرنده های عرضه شده در این نمایشگاه را بشمارد رقمی بالاتر از 1000 خواهد بود . علاوه بر این اقدام که موجب رشد و شکوفایی صنعت پرورش پرندگان شکاری گردید با تاسیس چند مرکز بیمارستانی در این کشورها ، پرندگان شکاری در دست مردم را تحت معالجه و مراقبت قرار دادند و بعلاوه با توجه به اینکه تجارت پرندگان شکاری به کشورشان غیر قانونی اعلام شد . پرندگان ضبط شده از قاچاقچیان را نیز در این مراکز باز پروری کرده و آنها را در کشورهای آسیایی مثل پاکستان و ایران رها می سازند . اقدام بعدی ، حل مشکل هوبره بود که طبق بررسی ها جمعیت آن به شدت رو به نقصان گذاشته بود برای این کار نیز بودجه مخصوص در نظر گرفته شد و نحوه زندگی و مهاجرت این پرنده ها و نحوه تولید و تکثیر مصنوعی آنها بررسی شد و متعاقب آن چندین مرکز پرورش و تکثیر هوبره نیز به راه افتاد که پس از تکثیر در طبیعت رها سازی شوند . کار از این هم فراتر رفت و آن تلاش این دولت ها برای ثبت امر قوش پرانی و شکار هوبره بصورت یک میراث فرهنگی در بخش میراث فرهنگی جهان در یونسکو بود که در حال انجام است . حتی کنوانسیون CITES نیز متقاعد شد که این روش شکار ، روش پایدار است یعنی کمک به تکثیر هوبره و استفاده از پرندگان شکاری تولید شده در مراکز پرورش ، می تواند از جمله نمونه های SUSTAINABLE USE OF WILDLIFE قرار گیرد ( بنده با نماینده CITES در این مورد صحبت کرده ام ). از جمله اقدامات انجام شده در مورد هوبره ، مطالعه ای است که به هزینه دولت های عربی و با استفاده از ماهواره و نصب فرستنده بر روی هوبره ها انجام شده که نتیجه یک نمونه از این کار را در تصویر شماره 1 ملاحظه می فرمایید که بخشی از کشور ما را در بر می گیرد و همچنین مطالعه و انجام پروژه هایی برای سرشماری جمعیت و مسیر مهاجرت این پرنده ها .

همانطور که قبلا نیز گفتم ، تامین هزینه به وسیله دوستداران شکار هوبره خود به عاملی تبدیل شده تا به نسل هوبره کمک کند . اینطور نیست ؟

به امید روزی که در کشور ما هم توسط کارشناسان ایرانی در مورد این پرنده که هم بومی کشورست و هم مهاجرت می کند تحقیق کامل صورت پذیرد .

مشخصات ظاهری، زیستگاه، تغذیه، تولید مثل و وضعیت حفاظت در ادامه مطلب
ادامه مطلب ...

هوبره، نگین درخشان آسمان کویری سیستان و بلوچستان

هوبره ، پرنده نادری که در فهرست پرندگان نادر محیط زیست کشور قرار گرفته است و بارها و بارها در آسمان سیستان و بلوچستان همچون نگینی درخشیده است. هوبره که شباهت بسیار زیادی به میش مرغ دارد، پرنده ای مهاجر محسوب می شود که بومی ایران نیست اما به عقیده یک متخصص پرنده شناسی این گونه در کشورهای همسایه و در نزدیکی مرزهای ایران نیز حیات دارد.

هوبره‌ از پرندگان‌ بسیار‏‎ ‎زیبا و باشکوه کویرهاست‌‏‎، پرنده ای بیابانگرد که خجالتی و بسیار خوب با زندگی کویری خود را وفق داده و بسیار مقاوم است.

از لحاظ ترکیب و شکل ظاهری تا حدودی به بوقلمون شباهت دارد .این پرنده در جنوب و جنوب شرقی ایران در بیابان های اطراف بندرعباس، لار و شمال و جنوب سیستان و بلوچستان ساکن شده و همچنین در مرکز ایران در صحرای ولدآباد و ابراهیم آباد در شرق تاکستان در جنوب قزوین هم دیده شده است.

این پرنده نادر و کمیاب در مناطق شنی، تپه ماهورها، ریگزاهار و نواحی مرکزی با بوته های پراکنده، علف های کوتاه و حاشیه گندمزارها به سر می برد و این گونه آشیانه خود را بر روی زمین می سازد.

هوبره بین 75-65 سانتی متر طول و حدود 5/1 کیلو تا سه کیلو وزن دارد و طول بال های آن به 140 سانتیمتر می رسد که البته‌ نرها حدود 10‏‎‎ درصد از ماده‌ها بزرگتر‏‎ هستند.

هوبره‌ نر دارای‌ دمی‌ نسبتا بلند و بال هایی‌ باریک‌ در‏‎ ‎هنگام ‌پرواز است.‌،‎ دو رشته‌ پرهای‌ زینتی‌‏‎ سیاه‌ و سفید در حاشیه‌ گردن‌ دارند ‏‎که ‌‏‎سیاهی‌‏‎ آنها در پشت‌ گردن‌ به‌ خوبی‌ مشخص است.

هوبره ماده نیز کوچکتر از نر است و زیر تنه، خاکستری پررنگ تری دارد، همچنین انتهای شاهپرهای بال هوبره ها سیاه است.

چیزی که در خلقت این پرنده ای که شاید بارها و بارها در جای جای سرزمین سیستان و بلوچستان دیده ایم بیشتر از همه نمود پیدا کند سطح پشتی شاهپرهای ثانویه که در فصل زمستان سفید می شود .

پرواز این پرنده سنگین و آهسته است و در هنگام پرواز ابتدا به تندی راه می رود و بعد پرواز می کند و دمی نسبتا بلند دارد.

هوبره پرنده ای تماشایی است که در هنگام پرواز پرهای زیبایش تلالو از رنگ سفید و قهوه ای دارد.

این پرنده چشمان زرد و درشت دارد و در هنگام قوز کردن ، هماهنگی کامل با محل شنزار محیط خود پیدا می کند و در هنگام جفتگیری ، نرها روش عجیبی در جذب ماده دارند .

آنها کورکورانه با گامهای بلند راه می روند و پرهای طوق گردن و کاکل سرشان را به هوا بلند کرده و برای ماده نمایش می دهند .

ماده این پرنده 4-2 تخم روی زمین می گذارد . گونه آسیایی آن جزء پرنده های بی صدا ( بسیار آرام ) هستند .

هوبره‌ پرنده‌ای‌ همه ‌چیزخوار است‌ و از بذرها ، دانه‌ها و شاخه‌های‌ نازک‌ ،برگ‌ و گل‌‏‎گیاهان‌استفاده‌ می‌کند.

البته‌ جانورانی‌‏‎ ‏‎همچون‌ ملخ‌ ، سوسک‌ ، کرم‌ ، ‏‎عنکبوت‌ ، مورچه‌، مارمولک‌ و حتی‌ مار را نیز می‌خورد اما اغلب خوراکش‌ را برگ‌لگجی‌ ، کنار ، خارشتر ، دانه، میوه‌ گیاهان‌‏Allium، گندم‌ و جو و بعضی‌ از دانه‌های‌ روغنی‌‏‎ که‌ بیشتر در دسترس‌ است‌ ، تشکیل‌ می‌دهد‏‎.

به خوردن " شور" که علف خودروی وحشی مخصوص این مناطق می باشد بسیار علاقه دارد. ندرتا آب می نوشد و بیشتر آب بدنش را از غذایی که می خورد بدست می آورد.

روی زمین آشیانه می سازد و در هوای گرم تابستان و نیمروز در پناه بوته ای به اصطلاح جفت می کند و کمتر به چشم می آید به همین جهت دیدن آن در چنان شرایطی بسیار مشکل است ولی وقتی کمی باد می وزد چه صبح و چه عصر برای یافتن طعمه و نوشیدن آب حرکت می کند و در این وضع از فاصله دور کاملا دیده می شود .

زیستگاه این پرنده بیابان های خشک و نقاطی است که کمتر در دسترس شکارچیان بوده است ، در عین حال شکار آن با تفنگ نیز مشکل است زیرا از فاصله دور متوجه حضور انسان یا خودرو می شود و هنوز به تیررس نرسیده پرواز می کند .

بعضی از مردم حتی در ایران اعتقاد دارند خوردن گوشت هوبره باعث افزایش بعضی توانمندی های جسمی می شود و مخصوصا سنگدان آن خاصیت دارویی دارد .

هوبره در جدال با شاهین می تواند از خود دفاع کند و اگر پرنده شکاری با تجربه نباشد چه بسا که به جای هوبره ، پرنده شکاری از بین برود.

هوبره در جدال با شاهین وقتی شاهین از پشت نزدیک می شود ناگهان تغییر ارتفاع به سمت بالا داده و از مقعد خود خمیر رقیق چسبناکی را به سمت شاهین می افشاند که در صورت ریخته شدن بر روی بالهای شاهین بلافاصله شاهین سقوط می کند و در حین سقوط آسیب می بیند ( به این دلیل به آن پرنده بمب انداز هم می گویند ).

این پرنده بی نظیراز گونه هایی است که بعلت شکاری بی رویه در خطر انقراض قرار دارد و تخریب زیستگاههای آن نیز مزید بر علت است و این پرنده را در زمره پرندگان قابل حمایت قرار داده است و به همین سبب مورد حمایت سازمان حفاظت از محیط زیست قرار گرفته است.

بیشتر زیستگاه های هوبره تحت نظات حفاظت محیط زیست است


مدیر کل محیط زیست سیستان و بلوچستان در این باره می گوید: هوبره پرنده ای است که شکار آن ممنوع و در صورت شکار غیر مجاز متخلفان ضمن دستگیر به مقام قضایی معرفی می شوند.
تورج همتی افزود: هوبره همانند دیگر گونه های جانوری و گیاهی در برنامه های حفاظت زیست محیطی قرار دارند و توسط محیط بانان و تیم های گارد حفاظت می شود.

وی افزود: هر ساله با شروع فصل سرما از اواخر مهرماه شاهد حضور این نوع پرنده در جای جای استان هستیم که زیست بوم های مختلفی را برای خود انتخاب می کنند.

او ادامه داد:طی سرشماری انجام شده پاییزه امسال، حدود یک هزار قطعه پرنده هوبره از مناطق سرد سیبری به زیستگاه های مختلف استان از جمله شیله، دشت هامون، بزمان، چابهار و اطراف خاش کوچ کرده اند.

همتی بیان کرد: تمامی زیستگاه های هوبره در سیستان و بلوچستان تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد و تیم های حفاظتی در صورت شکار غیر مجاز این پرنده با متخلفان بشدت برخورد می کنند.

وی افزود: همچنین در مناطق آزادی که بعضا هوبره در آن جا حضور دارند همیاران زیست محیطی در حفاظ و نگهداری از این نوع گونه نادر کوشا هستند که با تلاش آنان شاهد کمترین میزان آسیب به مهمانان سیستان و بلوچستان بوده ایم.

مدیر کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان بیان کرد:متاسفانه برخی افراد بومی به سبب ناآگاهی و برخی از اعراب مقیم کشرهای حاشیه خلیج فارس با سفر به این استان اقدام به شکار این پرنده می کنند که بارها و بارها دستگیر و با آنان برخورد شده است.

وی افزود: همچنین این افراد در مناطق زیستی هوبره اقدام به تله گذاری می کنند که با هوشیاری و نظارت دقیق ماموران محیط زیست تله جمع آوری می شود.

همتی معتقد است: هوبره پرنده ای که در کنار شرایط خاص محیط زیست استان، زیبایی دو چندانی را به اکوسیستم منطقه می بخشد و همگان باید در راه نگهداری از این گونه کوشا باشند.

وی افزود: هر ساله هوبره ها تا اواخر اسفندماه سیستان و بلوچستان را به عنوان اسکان موقت خود می پذیرند و با شروع فصل بهار شاهد خروج شش ماهه آنان از این سرزمین هستیم.

به امید روزی که زندگی هوبره در زیست بوم ها خالی از اضطراب و نگرانی باشد.

منبع : سایت سازمان حقاظت محیط زیست

هوبَره

به هوبره به دلیل شیوه ‌ی عجیب دفاعی‌اش در برابر پرندگان شکارچی، «پرنده‌ی بمب‌انداز» نام داده‌اند. این پرنده‌ی کمی بزرگ‌جثه، ترجیح می‌دهد به جای پرواز کردن، بدود یا روی زمین راه برود.

خانواده: هوبره‌ییان (Otididae)

جمعیت:
جمعیت این پرنده نامشخص است. اما از گونه‌های حمایت شده به‌شمار می‌رود که پراکنش و جمعیت کمی دارد.


پراکنش:
در خاور نزدیک، جنوب فلسطین و بیابان‌های سوریه، عراق، جنوب ارمنستان تا مکران و افغانستان، جزایر شرقی، قناری، شمال آفریقا، عربستان، ترکستان روسیه و در شرق تا مغولستان پراکنش دارد. در پاییز و زمستان در اکثر مناطق بیابانی و نیمه بیابانی ایران دیده می‌شود. تاکنون تخم‌گذاری آن‌ها در استان‌های تهران، کرمان، یزد، شیراز، خراسان رضوی و سمنان نیز گزارش شده است.

زیست‌گاه:
هوبره‌ها در دشت‌ها، تپه‌ماهورها، ریگ‌زارها، بیابان‌ها و نواحی کویری با بوته‌های پراکنده زندگی می‌کنند.

اندازه:
طول بدن هوبره 60 سانتی‌متر و طول دو بال آن 150 سانتی‌متر است. 

ریخت‌شناسی:
هوبره بدنی به رنگ قهوه‌ای خاکی و روشن دارد. دسته‌ای پر سفیدرنگ روی پیشانی آن دیده می‌شود و پرهای سیاه و سفید بلندی از دو طرف گردن آویزان است. چشمان این پرنده زرد و درشت است و انتهای شاه‌پرهای سیاه آن در هنگام پرواز دیده می‌شود. با‌ل‌های هوبره باریک و مستطیل شکل است.

رژیم غذایی:
هوبره از مواد گیاهی، حشره و حیواناتی مانند قورباغه و مارمولک تغذیه می‌کند.

زادآوری:
پرنده‌ی ماده در لانه‌ی خود، که روی زمین از گون ساخته است، 2 تا 3 تخم می‌گذارد.

وضعیت حفاظتی گونه:
هوبره از پرندگان حفاظت‌شده‌ی ایران است.



نقشه‌ی پراکندگی در ایران:




لانه‌هایی روی زمین


هوبره‌های نر و ماده شبیه هم هستند و تنها تفاوت آن‌ها در پرهای ریش‌مانندی است که روی گردن نرها وجود دارد. 
هوبره‌ها در مناطق باز بیابانی زندگی می‌کنند. رنگ موادی که لانه‌ی خود را با آن می‌سازند و رنگ تخم‌های ‌آن‌ها، بسیار شبیه خاک مناطق بیابانی است. به همین سبب، تشخیص لانه‌ی آن‌ها آسان نیست. این ویژگی از یک‌طرف به نفع هوبره‌هاست؛ زیرا حیوانات شکارچی به‌راحتی تخم‌های آن‌ها را پیدا نمی‌کنند. اما از طرف دیگر، یکی از عوامل تهدید نسل آن‌ها به‌شمار می‌رود. زیرا امکان دارد دام‌های اهلی، که روزانه برای چرا به مناطق محل زیست هوبره‌ها برده می‌شوند، در مسیر حرکت خود این لانه‌ها را تخریب کنند و تخم‌های داخل آن‌ها را از بین ببرند.  


 پرنده‌ی بمب‌انداز   !

هوبره از پرندگانی است که حتی وقتی احساس خطر می‌کند، ترجیح می‌دهد روی زمین راه برود یا بدود. رنگ بدن هوبره‌ها با رنگ زیست‌گاه آن‌ها تناسب زیادی دارد. به همین سبب، به‌خوبی می‌توانند خود را از دید دشمنان مخفی کنند.
اگر ‌در هنگام پرواز، یک پرنده‌ی شکاری هوبره را تعقیب کند، این پرنده از روش جالبی برای دفاع از خود استفاده می‌کند. هوبره در این حالت، مدفوع چسبناک خود را مانند یک بمب به سمت پرنده‌ی شکاری تعقیب‌کننده پرتاب می‌کند! این بمب طبیعی، که بسیار چسبناک است، پر و بال پرنده‌ی شکاری را به‌هم می‌چسباند و مانع ادامه‌ی پرواز آن می‌شود.


پرندگانی در معرض خطر

هوبره جزو پرندگان حمایت شده است؛ زیرا جمعیت آن بسیار کم شده است و در معرض خطر انقراض قرار دارد. عوامل گوناگونی، از تخریب زیست‌گاه گرفته تا شکار بی‌رویه یا قاچاق تخم یا خود پرنده، نسل هوبره‌ها را تهدید می‌کند.
در کشورهای عربی، سنت دیرینه‌ای برای شکار هوبره وجود دارد. ساکنان این کشورها، پرندگان شکاری را برای شکار هوبره تربیت می‌کنند. به همین دلیل، تعداد هوبره‌ها در این کشورها کاهش چشمگیری یافته و بازار پرسودی برای قاچاق این پرنده به این کشورها ایجاد شده است. قاچاقچیان هوبره، تخم یا خود این پرنده را از ایران به کشورهای عربی قاچاق می‌کنند و به قیمت‌ زیادی می‌فروشند. اما چون قاچاقچیان آن‌را دور از چشم مأموران محیط‌زیست به این کشورها حمل می‌کنند، ناچارند تعداد زیادی از این پرندگان را در محیط‌های تنگ جا بدهند. در نتیجه، بخش زیادی از هوبره‌ها یا در میان راه از بین می‌روند یا آسیب زیادی می‌بینند.


خویشاوندان

از این خانواده دو گونه دیگر در ایران زیست می‌کنند که عبارت‌اند از: زنگوله‌بال و میش‌مرغ. میش‌مرغ بزرگ‌ترین پرنده خشکی‌زی ایران است.


نقش هوبره در طبیعت

هوبره با تغذیه از حشر‌ه‌ها و حیواناتی مانند مارمولک، به تعادل جمعیت آن‌ها در طبیعت کمک می‌کند. این پرندگان با خوردن بذر گیاهان و دفع آن‌ها در مناطق دیگر، به پراکنش گیاهان یاری می‌رسانند. هوبره یکی از غذاهای مورد علاقه‌ی پرندگان شکاری و انسان است.

منبع:

کتاب حیات وحش ایران ـ نشر طلایی

پرندگان ایران

 راسته پلیکان

تیره نوک سرخ

50 سانتی‌متر ( 108 سانتی‌متر با احتساب دم ) ؛ نــر و ماده همشکل .پر و بالش به‌طور کلی سفید است با نوار چشمی سیاه ، سطح پشتی آن راهراه عرضی ظریف سیاه دارد و روی بالش نوار سیاه مشخصی دیده می شود . جفت وسطی شاهپرهای دم آن خیلی دراز است و تقریبا به اندازه طول بدنش می باشد . منقاری به رنگ قرمز مرجانی دارد ، پروازش پرتوان ، مستقیم و توام با بال‌زدن‌های سریع است . معمولا به تنهایی یا جفت جفت دیده می‌شوند .

نام انگلیسی : Red-billed tropic-bird
نام فرانسوی : Paille-en-queue ethere
نام علمی (لاتین ): Phaethon aethereus

 
چطور پیدایش کنیم :

 50 سانتی‌متر ( 108 سانتی‌متر با احتساب دم ) ؛ نــر و ماده همشکل .پر و بالش به‌طور کلی سفید است با نوار چشمی سیاه ، سطح پشتی آن راهراه عرضی ظریف سیاه دارد و روی بالش نوار سیاه مشخصی دیده می شود . جفت وسطی شاهپرهای دم آن خیلی دراز است و تقریبا به اندازه طول بدنش می باشد . منقاری به رنگ قرمز مرجانی دارد ، پروازش پرتوان ، مستقیم و توام با بال‌زدن‌های سریع است . معمولا به تنهایی یا جفت جفت دیده می‌شوند .


زیستگاه :

 نوک سرخ دریایی پرنده‌ای دریازی است و فقط در هنگام زادوولد به خشکی می آید . در جزایر کوچک و بزرگ سنگی و در میان شکاف سنگ‌ها یا زیر بوته‌ها آشیانه می سازد .


پراکندگی :

نوک سرخ دریایی از جمله پرندگانی‌ست که در گذشته نه چندان دور ، در فصل تابستان فراوان بوده و این در حالی ست که هم اکنون از گونه پرندگان کمیاب بشمار می رود ، بنا بر گزارشهای قدیمی در جزایر جنوبی خلیج فارس و تنگه هرمز زادوولد می کرده و اما در حال حاضر اطلاع دقیق و مستندی از وضعیت تعداد ، زادآوری و پراکندگی آن در جزایر جنوبی ایران در دس
ت نیست .


تیره پلیکان

تیره پلیکان 7 گونه دارد که 2 گونه آن در ایران یافت می شود. پلیکان ها پرندگان بزرگی هستند.

منقاری بلند و شاخی و کیسه گلویی دارند که برای ذخیره ماهی است. فاصله دو بال، به طور متوسط، حدود 315 سانتی متر است و دمشان کوتاه است.

نر و ماده آن همشکل هستند و در فصل تولید مثل با کاکلی کوتاه و مجعد مشاهده می شود.

پروازشان پر توان و قوی است.


پلیکان سفید

 اندازه تقریبی پلیکان سفید۱۴۰ تا ۱۷۵ سانتی‌متر است ؛ نر و ماده همشکل هستند. اندازه منقار پلیکان سفید 27 تا 49 سانتی متر و به رنگ زرد متمایل به نارنجی
 لیکان سفیدمی باشد و فاصله بین دوبالش به 270 تا 330 می رسد.
 لیکان سفید پرنده‌ای است بزرگ و سفید رنگ با شاهپرهای نخستین سیاه‌رنگ ، کیسه گلوییش آویخته و پاهای گوشتی به رنگ قرمز و نارنجی دارد .


نر و ماده آنها در فصل زاد و ولد کاکل کوتاه مجعدی در پشت سر و پروبال سفید مایل به صورتی دارند . از فاصله نزدیک پرهای زرد قاعده گردن و چشم‌های قرمزش به‌خوبی دیده می شود .



پرنده نابالغ قهوه‌ای رنگ است و به تدریج رنگ آن مبدل به سفید چرک می شود ، باقیمانده پرهای اولیه به‌صورت خال‌های قهوه‌ای نامنظمی در سطح بدنش خودنمایی می کند . پرواز پلیکان سفید اغلب بی شتاب و توام با بالبازروی‌های کوتاه مدت است . در پرواز سرش را در عقب و روی شانه‌ها نگاه می دارد . به‌طور دسته‌جمعی در ردیف‌های منظم و اغلب در ارتفاع زیاد پرواز می کند .


نام انگلیسی : White Pelican
نام فرانسوی : Pelican blanc


چطور پیدایش کنیم :

اندازه تقریبی پلیکان سفید۱۴۰ تا ۱۷۵ سانتی‌متر است ؛ نر و ماده همشکل هستند. اندازه منقار پلیکان سفید 27 تا 49 سانتی متر و به رنگ زرد متمایل به نارنجی می باشد و فاصله بین دوبالش به 270 تا 330 می رسد.


نام علمی (لاتین) :Pelecanus onocrotalus


 پلیکان سفید پرنده‌ای است بزرگ و سفید رنگ با شاهپرهای نخستین سیاه‌رنگ ، کیسه گلوییش آویخته و پاهای گوشتی به رنگ قرمز و نارنجی دارد .


نر و ماده آنها در فصل زاد و ولد کاکل کوتاه مجعدی در پشت سر و پروبال سفید مایل به صورتی دارند . از فاصله نزدیک پرهای زرد قاعده گردن و چشم‌های قرمزش به‌خوبی دیده می شود .

پرنده نابالغ قهوه‌ای رنگ است و به تدریج رنگ آن مبدل به سفید چرک می شود ، باقیمانده پرهای اولیه به‌صورت خال‌های قهوه‌ای نامنظمی در سطح بدنش خودنمایی می کند . پرواز پلیکان سفید اغلب بی شتاب و توام با بالبازروی‌های کوتاه مدت است . در پرواز سرش را در عقب و روی شانه‌ها نگاه می دارد . به‌طور دسته‌جمعی در ردیف‌های منظم و اغلب در ارتفاع زیاد پرواز می کند .


نوک بال‌هایش در سطح پشتی سیاه است ولی در سطح شکمی ، سراسر لبه عقبی بال سیاه رنگ می باشد . در حالی که بال‌های پلیکان خاکستری در سطح زیرین رنگ سیاه ندارد .


صدای پرنده:

پلیکان سفید تنها هنگام تولید مثل، در آشیانه صدایی از گلو خارج می کند.


زیستگاه :


آبهای وسیع داخل خشکی ، باتلاق‌ها و مرداب‌های کم عمق ساحلی . به‌طور جمعی در نیزار آشیانه می‌سازد .


پراکندگی :

پلیکان سفید از جمله پرندگانی‌ست که در فصل تابستان‌ در دریاچه ارومیه از پراکندگی نسبتا خوبی برخوردار است و این در حالی‌ست که گاهی در فارس و سیستان نیز زاد و ولد می کند و ضمن مهاجرت در تالاب‌های سراسر ایران دیده می شود . به صورت مهاجر عبوری در شمال شرق ایران نیز دیده شده است


حفاظت:

این پرنده از پرندگان حمایت شده است و به حفاظت از محل های تولید مثل نیاز دارد که متاسفانه در حال حاضر برنامه حفاظتی برای آن انجام نگرفته است.






منبع : سایت پرندگان ایران

پرندگان ایران-انقراض-مهاجرت-گونه های اندمیک-گونه جدید-قاچاق

در حال حاضر مهمترین علت انقراض و در خطر بودن پرندگان ، تخریب زیستگاه های این گونه ها در ایران و جهان است ؛ تالاب ها و جنگل هایی که در حال نابودی اند و درختانی که بی رویه قطع می شوند و با نابودی هر یک آشیانه و آشیانه هایی نیز نابود شده و به فراموشی سپرده می شوند. علاوه بر آن متاسفانه اسلحه و تفنگ های بادی در دست مردم زیاد است.



‌چند گونه پرنده در ایران داریم؟


براساس آخرین فهرستی که در مجلات علمی چاپ شده ۵۱۷ گونه پرنده داریم. از این تعداد که متعلق به ۸۰خانواده و ۱۰راسته اند ، حدود ۳۲۰گونه شان در ایران زادآوری می کنند، ۹۰گونه مهاجر زمستانه اند و ۲۴گونه مهاجر عبوری اند. بقیه هم جزو پرندگان کمیاب ، اتفاقی و رها شده از قفس محسوب می شوند. اگر بخواهیم آماری بگوییم حدود ۷۰درصد پرندگان ایران مهاجرند که یا در زمستان وارد ایران می شوند یا در فصل تابستان برای زادآوری به ایران می آیند.


چه تعداد از این پرندگان گونه خاص ایران هستند؟


گونه اندمیک یا بومی انحصاری ، گونه ای است که در هیچ کشور دیگری مشاهده نشود. از این لحاظ ایران تنها یک گونه اندمیک دارد و آن هم گونه زاغ بور است. پرندگان زیادی هستند که خاستگاهشان فلات ایران است ، اما پرنده ایران نیستند؛ مثلا سینه سرخ ایرانی گونه ای است خاص فلات ایران اما جزو گونه های اندمیک ایران محسوب نمی شود.


پرندگان چگونه خود را آماده مهاجرت می کنند؟


پرندگان به خاطر بعد مسافتی که در پیش دارند باید خود را از لحاظ فیزیک بدنی و تغذیه آماده کنند. افزایش تغذیه پیش از مهاجرت منجر به افزایش چربی در بدن آنها می شود که این چربی در طول سفر به عنوان سوخت مورد استفاده قرار می گیرد. غیر از آن ، پرنده قبل از مهاجرت حالت بیقراری دارد. در مورد این رفتار پرنده ، روی گروههایی مثل سار یا سهره کار شده است که طبق مطالعات پرنده در قفس در فصل مهاجرت بیقراری از خود نشان می دهد و سریع تر بال بال می زند و تغذیه اش هم بیشتر می شود. اینها نشان می دهند پرنده به طور غریزی تمایل به مهاجرت دارد.


در حال حاضر کدام گونه های پرندگان در ایران در معرض خطر انقراض قرار گرفته اند؟


تا الان حدود ۲۰مورد پرنده هستند که در خطرند. در ایران ۲ مبحث وجود دارد: یکی گونه هایی که از نظر اتحادیه جهانی حفاظت IUCN جزو گونه های در خطر محسوب می شوند و دیگری گونه هایی که از جانب قوانین سازمان محیط زیست ایران در معرض خطرند؛ مثلا ممکن است گونه پرنده ای در دنیا خیلی وضعش وخیم نباشد، اما در ایران در معرض خطر انقراض باشد. از میان گونه هایی که در معرض خطرند گونه درنای سیبری است.


پرندگان شکاری عمدتا در فهرست IUCN قرار دارند که یا در خطرند یا آسیب پذیر مثل بالابان. پرندگانی مثل خروس کولی شکم سیاه بشدت در معرض خطر و در بعد جهانی نیز در خطر انقراض قرار دارد. پلیکان خاکستری ، کورکور حنایی ، اردک سرسفید و… هم در خطرند.


چه عواملی پرندگان را در ایران در معرض خطر قرار داده است؟


مهمترین مساله ، تخریب زیستگاه است ؛ تخریب زیستگاه از چرای دام مفرط گرفته تا ورود فاضلاب یک مجتمع مسکونی یا کارخانه به داخل یک تالاب. از طرفی بریدن درختان ، بوته کنی و نابود کردن جنگلها همگی باعث می شوند زیستگاهی که مناسب گونه هاست از میان برود. بعلاوه آنقدر تعداد اسلحه و تفنگ های بادی زیاد است که باعث شکار پرندگان و پستانداران می شود.


علت قاچاق کردن پرندگان شکاری چیست؟


کشور ما به دلیل وسعتش فون بسیار خوبی برای پرندگان است. تنوع پرندگان بخصوص پرندگان شکاری خیلی خوب است. به همین دلیل بیشتر این پرندگان شکاری به وسیله شکارچیان بومی گرفته می شوند. معمولا یکی دو ماه که از سن جوجه ها می گذرد آنها را از آشیانه شان برمی دارند یا به دلال هایی در تهران یا شهرهای جنوبی کشور می فروشند. آنها هم این پرندگان را به کشورهای عربی منتقل می کنند. عرب ها از پرندگانی مثل بالابان ، بحری و شاهین برای قوش بازی استفاده می کنند ؛ مثلا با بالابان ، هوبره شکار می کنند. گاهی حتی دیده می شود عرب ها با همین پرندگان دست آموز ایرانی در زیستگاه های ایران مشغول قوش بازی هستند، در حالی که شکار هوبره و دیگر پرندگان ممنوع است ، شکار کردن با پرنده شکاری هم ممنوع است و مهمتر گرفتن یک پرنده شکاری هم ممنوع است. اینها همه ممنوع است ، ولی انجام می شود!


آیا در چند سال اخیر گونه جدیدی از پرندگان در ایران مشاهده شده است؟


بله. برای اضافه کردن گونه ها ۲ قسمت وجود دارد. یکی این که گونه ای برای کشور ایران جدید باشد و دیگری این که به خاطر اطلاعات تاکسونومی و ژنتیکی اسم گونه ای تغییر کند؛ مثلا گونه کاکایی نقره ای به خاطر اطلاعات جدید ژنتیکی که به دست آمد به ۲ گونه کاکایی تقسیم شد. گونه های جدیدی که وارد ایران می شوند هم کم نیستند مثلا سسک چشم سفید هندی که به تازگی کشف شده و نوعی مگس گیر قهوه ای که برای اولین بار در خاورمیانه در ایران رکورد شده است.


متاسفانه ما در ایران خیلی اوقات این مشکل را داریم که شناخت گونه فقط در حد متخصصان است ، یعنی این فقط متخصصان هستند که مثلا یک سسک را از یک سهره تمییز می دهند؛ اما در کشورهای دیگر ما ۲ مبحث در پرنده شناسی داریم ؛ یکی پرنده نگری BIRDWATCHING است ، دیگری اومیتولوژی یا علم پرنده شناسی است.


پرنده نگری در واقع نوعی سرگرمی است که هر کس را می تواند جذب کند. هر کسی که به پرنده ها و دیدن آنها علاقه دارد. وقتی دانش عامه مردم نسبت به موضوعی بالا می رود پیگیری هایشان هم نسبت به آن مساله بیشتر می شود؛ مثلا کشور انگلستان چهار پنج میلیون پرنده نگر دارد. اینها مردم عادی این کشورند اما آنقدر تخصص پیدا کرده اند که براحتی می توانند حتی با شنیدن صدای پرنده ای آن را بشناسند؛ اما در ایران فقط ۲۰ تا ۳۰ نفر هستند که اینها هم در این زمینه متخصص اند.


عجایب پرندگان


هر ساله ۵۰میلیارد پرنده در دنیا مهاجرت می کنند. این رقم شگفت آور، اهمیت و عظمت مهاجرت پرندگان را نشان می دهد. در مهاجرت پرندگان شگفتی ها و عجایب بی شماری وجود دارد که در این مقاله نمی توان به تمامی آنها اشاره کرد، اما شاید بد نباشد بدانید رکورد طولانی ترین مسافت پرواز در مهاجرت را در دنیا معمولا متعلق به پرستوهای دریایی قطبی می دانند. این گونه که از نزدیکی قطب شمال تا نزدیک قطب جنوب پرواز می کند مسافتی حدود ۳۰هزار کیلومتر را طی می کند. برخی گونه ها در اقیانوس آرام ، مثل تلیله و سلیم حدود ۵۰۰۰ تا ۷۰۰۰ کیلومتر را بدون توقف پرواز می کنند. برای چنین فاصله ای این پرندگان باید ۱۰۰ ساعت بی وقفه پرواز کنند.


وقت شناسی دقیق پرندگان را حتی در پرندگان داخل قفس هم می توان دید. پرندگانی که در قفس می مانند هنگام مهاجرت بیقراری می کنند و بال بال می زنند و جالب این که مطالعات دانشمندان روی این پرندگان در قفس نشان داده که حاصلضرب مدت بال زدن پرنده در معدل سرعت پرواز پرنده ، برابر با فاصله مهاجرت پرنده به محلی است که برای زمستان گذرانی می رود. پرندگان جهت مهاجرت خود را بخوبی می دانند. آنها می دانند کی باید مهاجرت خود را شروع کنند، به کجا باید بروند و کی باید بازگردند. بعضی از آنها مجبورند چند شبانه روز بی وقفه پرواز کنند و از جنگل و کوهستان ها و رودها عبور کنند؛ اما همیشه با وجود تمامی این سختی ها و خطرها راه و مسیر خود را می یابند و به مقصد نهایی و درست خود می رسند.می بینیم که شگفتی ها و زیبایی های این موجودات بسیار زیاد و باورنکردنی است.


پس نگذاریم پرنده ها در قفس بمانند یا شکار شوند. آنها باید آزاد باشند و به سفرهای دور و دراز بروند و مردم با مشاهده دسته های آزاد آنها حس آزاد بودن و زنده بودن را دریابند


امواج موبایل و مهاجرت پرندگان

بررسی‏ها نشان می دهد، علت مهاجرت بیش از نیمی از مهاجرت پرندگان وحشی در تهران، امواج الکترومغناطیسی تلفن‌های همراه در این کلان شهر می‌باشد.

بر اساس مطالعات زیست محیطی، عمده ترین علت مهاجرت غیرطبیعی پرندگان وحشی تهران، گسترش امواج الکترو مغناطیسی تلفن های همراه در این شهر می باشد


حدود ۵۰ درصد از پرندگان وحشی به شکل بی سابقه تهران را ترک کرده اند که علت این امر گسترش امواج تلفن های همراه می باشد.

امواج الکترومغناطیس تلفن های همراه به صورت مستقیم در مهاجرت پرندگان از شهر تهران نقش دارد.

علت این مهاجرت بیماری و آلودگی نیست و این تغییر بی سابقه محل زندگی پرندگان عامل فیزیکی دارد.

این پرندگان وحشی هستند و طیور به معنی پرندگان اهلی نیستند و سازمان محیط زیست و شرکت ارتباطات سیار به صورت مشترک باید این موضوع را بررسی کنند.

محققان اعلام کردند که انرژی‌ها و میدان‌های الکترونیکی و مغناطیسی دست ساز بشر بر روی گونه های مختلف زیستی تاثیر منفی و مخرب دارند.

بر اساس مطالعات جدید تلفن‌های همراه و کلیه منابع الکتریکی مشابه می‌توانند طبیعت را با اختلال رو به رو کرده و باعث بی‌خانمان شدن بسیاری از گونه‌های جانوران مانند پرنده‌ها و زنبورها شده و در نهایت منجر به مرگ آنها شود.

این تحقیقات نشان می‌دهد که تکنولوژی دست ساز بشر فرستنده‌هایی را خلق کرده است که اساساً میدان‌های الکترومغناطیس طبیعی و نیروهای موجود در زمین را تغییر می‌دهد؛ در این شرایط جانورانی که از نیروهای طبیعی برای جهت‌یابی و تعیین موقعیت استفاده می‌کنند در مقابله با این نیروهای مصنوعی غیرقابل تغییر گیج شده و مسیر خود را گم می‌کنند.

براساس این مطالعات، زنبورهایی که در معرض تابش میدان‌های الکتریکی خطوط انرژی و یا امواج تلفن همراه قرار می‌گیرند، یکدیگر را از بین برده و توانایی بازگشت به زیستگاه خود را از دست خواهند داد.

همچنین محققان اعلام کرده‌اند که تعداد پرندگانی مانند گنجشک در حوالی دکل‌های تلفن‌های همراه کاهش یافته و شکل دسته‌های پرنده‌های مهاجر با نزدیک شدن به این دکل‌ها از هم پاشیده شده و پرندگان از مسیر اصلی خود منحرف می‌شوند.