..:: محــــــــــیـــط ســـــبـــــــز (بیابان زدایی) ::..
..:: محــــــــــیـــط ســـــبـــــــز (بیابان زدایی) ::..

..:: محــــــــــیـــط ســـــبـــــــز (بیابان زدایی) ::..

منابع طبیعی-بیابان زدایی-محیط زیست

باد شکن. محاسن و معایب. انواع و نقش آن...

بادشکن

یکی از شیوه های اصولی کنترل اراضی تحت فرسایش بادی احداث بادشکن است. بادشکن در واقع برای حمایت مزارع، باغها، حیوانات خانگی و ساختمانها از اثرات سوء بادهای شدید، به کار می رود. بادشکن مانعی است که معمولا عمود بر جهت باد غالب ساخته میشود تا با کاهش سرعت باد فرسایش را محدود سازد. یک بادشکن وقتی نقش خود را به خوبی ایفا میکند که به طور صحیحی طراحی شده و دائما در حالت بهینه نگهداری شود. 

● محاسن و معایب یک شبکه بادشکن

▪ مهمترین محاسن یک شبکه بادشکن عبارتند از:

ـ بادشکن سرعت باد را کاهش میدهد و در نتیجه فرسایش را محدود می سازد. ودراف کاهش ۶۰ درصد سرعت باد را در پشت یک بادشکن تراوا در ایالتهای کانزاس و نبراسکای ایالت متحده آمریکا گزارش داده است.

ـ خسارات ناشی از اثرات مکانیکی باد را کاهش میدهد.

ـ در تغییر میکروکلیمای محلی و افزایش عملکرد گیاهان زراعی موثر است.

ـ حیوانات اهلی را حفاظت کرده، بازدهی دامها را افزایش میدهد. اطلاعات کمی برای نشان دادن تاثیر معنی دار بادشکن بر روی سلامت یا تولید حیوانات اهلی در دسترس میباشد اما این احتمال وجود دارد که به عنوان مثال میزان زاد و ولد گوسفندان در اثر وجود بادشکن افزایش یابد.

ـ خوراک، هیزم، و زیستگاهی برای حیات وحش به وجود می آورد.

▪ احداث یک شبکه بادشکن معایبی نیز دارد که مهمترین آنها عبارتند از:

ـ در استفاده از ماشینهای کشاورزی مداخله میکند.

ـ بعضی از آنها مقداری از سطح زیر کشت را اشغال می نمایند. در رابطه با اشغال سطح زمین به وسیله بادشکن باید اظهار داشت گرچه بادشکن مقداری از اراضی زیر کشت را اشغال میکند ولی در اکثر موارد باعث افزایش محصول می گردد. مثلا به طوری که استوکلر گزارش نموده است در دشتهای وسیع ایالات متحده آمریکا بادشکنها ۱ تا ۵ درصد اراضی را اشغال کرده اند و به همین مقدار نیز محصول را افزایش داده اند.

درختان بادشکن باروری گیاهان زراعی اطراف خود را کاهش میدهند، زیرا از یک و روی گیاهان سایه انداخته و از سوی دیگر ممکن است برای رطوبت مواد غذایی با گیاهان رقابت نمایند البته این رقابت فقط در یک نوار باریکی است که عرض آن معمولا از نصف ارتفاع بادشکن تجاوز نمی کند.

بادشکن میتواند پناهگاه گیاهان یا حیوانات مضر برای کشت و زرع باشد.

به هر حال این معایب در خیلی از موارد در مقام مقایسه با مزایای بادشکن ناچیز است.

● انواع بادشکن

بادشکن ممکن است از مواد مصنوعی و یا از درخت و درختچه ، نباتات بلند مانند ذرت، آفتابگردان و غیره تشکیل شده باشد. بنابراین دو نوع بادشکن وجود دارد:.

● بادشکنهای غیر زنده ( مصنوعی یا مکانیکی)

بادشکنهای مصنوعی شامل دیوارهای سنگی، فلزی ، چوبی، پلاستیکی ، حصیری یا دیوارهایی تهیه شده از شاخه های بریده شده از درختان موجود در منطقه، دیوارهایی از نوع کرباس و غیره میباشد این بادشکنها علاوه بر کنترل فرسایش بادی برای کنترل برف در قسمتهایی که حرکت برف به داخل بزرگراهها، راه آهن، فرودگاهها و سایر نواحی ایجاد اخلال در حرکت وسایل نقلیه می شود نیز به کار می روند.

مهمترین عامل موثر در طراحی بادشکنهای غیرزنده، انتخاب مواد اولیه سهل الوصول میباشد. احداث بعضی از بادشکنهای غیر زنده مانند دیوارهای سنگی و دیوارهای چوبی، معمولا گران تمام می شود. بنابراین از این نوع بادشکنها معمولا برای حفاظت محصولات بسیار با ارزش یا احیای پوشش مناطق فرسایش یافته مورد نظر استفاده میشود.

بعضی از بادشکنهای غیرزنده مانند دیوارهایی به صورت پرچین، پارچه ای و حصیری هر چند کمتر از بادشکنهای درختی موثر میباشند ولی غالبا به دلیل قابلیت انتقال پذیری ترجیح داده می شوند.

بادشکنهای مصنوعی ممکن است نیمه نفوذپذیر و یا غیر قابل نفوذ باشند. انواع نیمه نفوذپذیر بهتر از غیر قابل نفوذ است زیرا در بادشکنهای نیمه نفوذپذیر گردباد در کناره های دیواره به وجود نمی آید.

به طور کلی موقعی از بادشکنهای غیر زنده استفاده میشود که :

ـ شرایط محیط اجازه رشد پوشش گیاهی برای ایجاد بادشکن درختی را ندهد.

ـ شرایط محیط برای رشد پوشش گیاهی مناسب باشد ولی ایجاد بادشکن درختی یک ردیفه که به منظور کاهش سطح زمین اشغال شده توسط بادشکن احداث می شود نقش موثری در کاهش سرعت باد نداشته باشد.

ـ در مناطق کشت زودرس که خاک ارزش بیشتری دارد.

ـ سطح حفاظتی محدود باشد مانند حفاظت محل نگهداری دامها و مناطق مشابه.


برای ساختن بادشکنهای مصنوعی ساده میتوان از نی استفاده نمود. برای ساختن این نوع بادشکنها، ساقه های بلند نی را با طولهای مشخصی بریده و در شیارهایی که به عمق حدود ۱۵ سانتی متر در زمین ایجاد شده اند قرار داده و انتهای آنها را با خاک می پوشانند. معمولا اگر ارتفاع بادشکن یک متر یا بیشتر باشد جهت استحکام بیشتر آن، ساقه های نی را به وسیله سیم گالوانیزه به هم متصل می نمایند.

جهت حفظ محصول گوجه فرنگی در ساحل دریای مدیترانه، ۶۵ کیلومتری غرب الجزایر یک شبکه بادشکن ساخته شده از نی مورد استفاده قرار گرفته است. بادشکنهای اصلی بر دریا عمود بوده و ارتفاع آنها حدود ۲ متر و فاصله آنها از هم ۱۰ تا ۱۵ متر است. بادشکنهای فرعی عمود بر حائلهای اصلی ایجاد شده و ارتفاع آنها حدود ۷۵ سانتی متر تا یک متر و فاصله آنها از هم ۷۵/۰ متر بوده که ردیفهای گوجه فرنگی در این قسمتها کشت میشود. این موانع ایجاد شده حرکت خاک را کنترل نموده و ضمنا صدمات ناشی از خشکی در ماههای گرم و خشک را کاهش میدهد.

برای ساختن بادشکنهای حصیری، حصیرهای بافته شده از مواد گیاهی مانند غلات، نی و کلش محصولات زراعی را به صورت عمودی در زمین قرار میدهند.

برای ساختن یک بادشکن چوبی ابتدا باید یک اسکلت فلزی در زمین نصب کرد. برای این منظور به فواصلی مثلا ۳ متر به ارتفاع ۳ متر، نرده های آهنی نسبتا ضخیمی را در داخل خاک فرو کرده و سپس سه ردیف آهن به طور افقی نصب میکنند. برای استقرار بادشکن و جلوگیری از سرنگون شدن آن، پایین هر یک از نردههای آهنی، تیر آهنهایی حدود ۴ متر به طور افقی و عمود بر جهت بادشکن قرار داده و با پایه ها درگیر می نمایند. برای اینکه خستگی حاصل در پایه ها از حد مجاز تجاوز نکند و در ضمن مصرف مصالح ساختمانی به حداقل برسد هر پایه به وسیله دو مفتول مهاری حمایت می شود. مفتولها در قسمت فوقانی به پایه ها و در قسمت تحتانی به دو انتهای تیرآهن ۴ متری واقع در داخل توده خاک متصل میشوند.

پس از نصب اسکلت فلزی صفحات چوبی را رد حد فاصل ردیفهای آهنی در روی بادشکن قرار می دهند. حال اگر بخواهند بادشکن متراکمی ایجاد کنند، همه چوبها را قرار ۷۵ درصد باشد در این صورت سه عدد از تخته ها را گذاشته و یک تخته فاصله می گذارند و اگر بخواهند تراکم ۵۰درصد ایجاد نمایند تخته ای نصب و به اندازه آن فضای خالی گذاشته و تخته بعدی را میگذارند. به هر حال هر تراکمی را بخواهند می توان ایجاد نمود.

بادشکنهای چوبی متخلخل سرعت باد را به اندازه بادشکنهای چوبی غیر متخلخل کاهش نمیدهند ولی فاصله کاهش باد در آنها بیشتر است. به علاوه هزینه احداث آنها کمتر است.

برای ساختن دیوارهایی که برای کنترل برف به کار می روند معمولا از الوار چوبی استفاده میشوند که حدود ۷۵/۰ سانتی متر ضخامت، ۴ سانتی متر عرض و ۱۰ سانتی متر طول دارند و به وسیله سیم، محکم به یکدیگر وصل میشوند به طوری که هر یک از آنها حدودا به اندازه ۵/۲ سانتی متر از هم فاصله داشته باشند ( تخلخل تقریبا ۴۰ درصد ). دیوارهای چوبی معمولا در تیرهای فولادی که در داخل زمین قرار داده شده اند نصب میشوند. زمانی که به این دیوارها نیازی نیست، آنها را از تیرهای فولادی بیرون آورده، بر روی سطح خاک گسترانیده و سپس به صورت لوله درآورده و نگهداری می کنند.

● بادشکن زنده

بادشکنهای زنده معمولا از یک یا چند ردیف درخت یا درختچه یا گیاه مقاوم تشکیل گردیده اند که معمولا عمود بر جهت باد اصلی قرار می گیرند. بسیاری از کارشناسان حفاظت خاک اعتقاد دارند که برای کنترل فرسایش بادی در مزارع، لازم است علاوه بر ایجاد بادشکن، عملیاتی نظیر کشت نواری، پوشانیدن خاک به وسیله بقایای گیاهی ، تناوب زراعی ، شخم حداقل و حذف عمل نرم کردن کلوخه ها نیز صورت پذیرد.

طراحی بادشکنهای زنده در اطراف مزارع، سابقه دیرینه دارد و هم کانون نیز به طور گسترده ای در بسیاری از مناطق جهان به عنوان تنها شیوه مصون نگهداشتن محصولات از خطر حرکت ذرات و کاهش اثرات مضر گرما، تبخیر و حتی یخ زدگی مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال در ایالت متحده آمریکا از سال ۱۸۵۰ تا سال ۱۹۷۰، بیش از ۳۲۰ هزار کیلومتر بادشکن کشت شده است. در سال ۱۹۷۰ اداره حفاظت خاک ایالات متحده آمریکا تخمین زده است که هنوز حدود ۲۴/۳ میلیون هکتار از اراضی آن کشور نیاز به باد شکن و حفاظ دارند. به طوری که تروه و همکاران اظهار میدارند به دنبال سالهای خشک همراه با طوفانهای گرد و خاک، تنها در عرض سالهای ۱۹۳۵ تا ۱۹۴۲ تعداد ۲۱۸ میلیون درخت و بوته در ۳۱۰۰۰ مزرعه و مرتع جهت ایجاد ۳۲۱۸۰ کیلومتر بادشکن و کمربند حفاظتی در ۱۰ دشت بزرگ ایالتی از تگزاس تا مرز کانادا کاشته شد.

در برخی از کشورهای اروپایی گاهی در بین ردیفهای مو، چاودار به عنوان بادشکن کشت می کنند. این گیاه رشد سریعی داشته و در بهار به اندازه کافی شاخ و برگ دارد که بتواند در مقابل باد مقاومت کند. در جنوب اسپانیا برای این منظور از نیشکر استفاده میشود. در ایالات متحده آمریکا برای محافظت مزارع سیب زمینی از نوارهای باریکی از ذرت استفاده می کنند. این گیاهان که به عنوان بادشکن به کار می روند معمولا از نظر آب و مواد غذایی با نباتات اطراف خود رقابت می کنند ولی مشکل قابل توجهی را بوجود نمی آورند و بنابراین آنها را مانند گیاهان اصلی کشت نموده و همراه با آنها و به طور همزمان شخم زده و آبیاری می کنند.

استفاده از بادشکن درختی به عنوان کنترل فرسایش بادی در تمام مناطق عمومیت نداشته و بیشتر در مناطق مرطوب و نیمه مرطوب به کار می رود. زیرا از یک طرف، بادشکن حمایت کامل را در برابر کنترل فرسایش بادی در تمام شرایط تضمین نمی کند و از طرف دیگر احداث بادشکن سطح مزرعه را به قطعات کوچک تقسیم کرده و در نتیجه انجام عملیات کشت و زرع را با مشکل مواجه میسازد. رقابت پوشش نباتی بادشکن با زراعت بر سر آب نیز عامل محدود کننده ای در مناطق خشک برای استفاده از آن میباشد. به علاوه در مناطق خشک مقدار باران برای رشد خوب درختان بادشکن کافی نیست.

● گونه های مناسب برای بادشکن

چون احداث بادشکنهای زنده نسبتا پر هزینه و زمان بر است باید سعی نمود تا طراحی آنها به گونه ای انجام شود که کمترین هزینه با بالاترین راندمان به دست آید.

مهمترین عامل موثر رد طراحی بادشکنهای زنده، انتخاب گونه های سازگار و مناسب میباشد. به طور کلی در انتخاب نوع گونه برای بادشکن لازم است به نکات زیر توجه داشت:

ـ برای انتخاب نوع گونه باید از اطلاعات محلی استفاده نمود.

ـ گیاه بهتر است از گونه های بومی سریع الرشد باشند.

ـ گیاه به خصوص در نواحی خشک دارای سیستم ریشه ای عمودی باشند تا ریشه ها از آب عمقی استفاده کنند و با مواد غذایی منطقه حفاظت شده رقابت نکنند. در مواردی که گیاه با ریشه قائم که با شرایط محیط سازگاری داشته باشد یافت نشود. بهتر است ریشه گونهٔ گیاهی را که کاشته اند، اصلاح نمود.

ـ بهتر است از گونه هایی استفاده نمود که دارای شاخه های گسترده در تمامی سطح و نیمه تراوا باشند و تا ارتفاع لازم برسند. بررسی های نشان داده است که بهتر است از نباتات با اندازه های مختلف استفاده نمود.

ـ در انتخاب نوع گیاه باید به فصل وقوع باد غالب توجه نمود، بدنی معنی که اگر باد غالب در تابستان باشد، میتوان از گونه های برگ ریز استفاده کرد ولی اگر چنانچه باد غالب در مواقعی از سال است که معمولا برگ گیاهان و درختان خزان می کنند در این صورت بهتر است درختانی که برگریزان ندارند استفاده شود. در مواردی هم که در یک سال در دو فصل باد غالب وجود داشته باشد مثلا زمستان و تابستان در این صورت بهتر است از درختانی که برگ ریزان ندارند استفاده شود.

مقام به باد، سرما و گرما باشند.

از طرف پایین لخت و بی شاخ و برگ نشوند.

در طرح بادشکن درختی توجه به نکات زیر اهمیت دارد:

ـ درختان را بهتر است قبلا در نهالستان پرورش داد. معمولا تعداد نهالها را حدود ۳۰ درصد بیشتر از احتیاج در نظر می گیرند تا جبران ضایعات احتمالی را بکند.

ـ تجدید کشت قسمتهای خراب شده بایستی به فوریت انجام گیرد.

ـ آماده کردن زمین برای استقرار موفقیت آمیز بادشکن یعنی رشد سریع و گسترش مناسب فرم درخت ضروری است بنابراین ابعاد گودالهایی که برای کشت درختان حفر می شوند بایستی به اندازه کافی بزرگ باشد تا ریشه نباتات جوان بتواند در آن گسترش خوبی داشته باشد. در مواردی که لایه غیر قابل نفوذی در نزدیکی سطح خاک وجود دارد لازم است به وسیله شخم عمیق و یا هر وسیله دیگری از بین برده شود.

ـ آبیاری درختان به خصوص در مناطق خشک ضروری است.

ـ علفهای هرز گیاهان باید کنترل شود.

ـ با آفات درختان بایستی مبارزه شود زیرا در غیر اینصورت ممکن است تراکم تاج درختان کاهش یابد.

ـ اطراف بادشکن را باید با سیم خاردار محصور نمود تا از چرا و آسیب دامها مصون باشد.

ساکنان منطقه را باید به اهمیت موضوع طرح واقف و آنها را معتقد نمود که حفظ اشجار و درختان از طرف اهالی به صرفه و صلاح خود آنها است.

● نقش بادشکن در کاهش سرعت باد

سرعت باد قبل از برخورد با بادشکن و در فاصله ای از آن شروع به کم شدن می کند و پس از عبور از آن به تدریج افزایش می یابد و در فاصله ای از آن به سرعت اولیه خود می رسد.

گرکو اظهار میدارد که کاهش سرعت باد رد جلو بادشکن در فاصله ای ۹ تا ۱۰ برابر ارتفاع بادشکن و در پشت بادشکن تا فاصله ای ۳۰ برابر ارتفاع بادشکن میباشد. به طوری که ناهال اظهار میدارد در یک بادشکن درختی با تراکم متوسط وقتی که باد به طور عمودی به آن برخورد میکند سرعت باد بین ۶۰ تا ۸۰ درصد در پشت بادشکن و در نزدیکی آن و حدود ۲۰ درصد در فاصله ۲۰ برابر ارتفاع بادشکن کاهش یافته و در فاصله ۳۰ تا ۴۰ برابری ارتفاع بادشکن کاهشی وجود ندارد.

سرعت نسبی باد در ارتفاع ۴۰ سانتی متری سطح خاک را در اطراف یک بادشکن نشان میدهد ( شواب و فریورت ). این بادشکن از الوار نازک با تراکم ۵۰ درصد ساخته شده است به نحوی که فاصله الوار از هم در نصف پایین بادشکن بیشتر از نصف بالایی است ( تراکم در نیمه پایینی بادشکن کمتر از نیمه بالایی آن است ). طول این بادشکن ۱۹ برابر ارتفاع بادشکن است. به طوری که ملاحظه میشود سرعت باد در فاصله تقریبا ۸ برابر ارتفاع بادشکن است. به طوری که ملاحظه میشود سرعت باد در فاصله تقریبا ۸ برابر ارتفاع بادشکن در جلو بادشکن و ۲۴ برابر ارتفاع بادشکن در پشت آن موثر است. همچنین به طوری که دیده میشود سرعت باد در کناره های بادشکن حدود ۲۰ درصد اضافه میشود. بنابراین اثر یک بادشکن طولانی بیشتر از یک اثر یک بادشکن کوتاه خواهد بود. از یک بادشکن درختی که همین تراکم را داشته باشد نیز همین نتایج را میتوان به دست آورد. نامبردگان اظهار میدارند که در مورد بادشکنهای درختی باد از فاصله ۵ تا ۱۰ برابر ارتفاع درخت در جلو بادشکن و ۱۰ تا ۲۰ برابر آن در پشت بادشکن تحت تاثیر قرار میگیرد.

تروه و همکاران اظهار میدارند اگر بادشکن به طور صحیحی طراحی شده باشد. میتواند سرعت باد را به نصف تقلیل دهد. .


زباله،زباله های تر و خشک،نحوه دفع آن ها

برای تولید یک تن کاغذ باید ۱۷ درخت تناور قطع شود؛ در حالی که در تهران می توان از بازیافت زباله های خشک روزانه ۶۰۰ تن کاغذ به دست آورد و از قطع ۱۰۲۰۰ درخت در روز جلوگیری کرد


مقایسه زباله ها در ایران و خصوصاً با دیگر نقاط دنیا


«در همه جای دنیا، جمع آوری زباله به شکل هفتگی صورت می گیرد و ما در برخورد با مسوولان شهری این شهرها از اینکه بگوییم روزانه در برخی از نقاط شهر دو تا ۳ بار جمع آوری زباله انجام می دهیم، خجالت می کشیم؛ چرا که این مساله بیشتر شبیه یک شوخی است تا واقعیت.» این مطلب را شهردار تهران، سال گذشته در مراسم بهره برداری از ناوگان مکانیزه خدمات شهری عنوان کرد؛ حقیقتی تلخ که تلخی اش این روزها گریبان مان را گرفته و طبیعت زیبا را از زیبایی انداخته و بعضی کوچه ها را به محله هایی با بوهای مشمئزکننده تبدیل کرده و حتی باعث شده است مخارج هنگفتی روی دستمان بماند. البته این فقط مساله کشور ما نیست و خیلی کشورهای دیگر هم روزگاری با آن درگیر بوده اند و برخی هنوز هم هستند اما کم نیستند کشورهایی که با جریمه و قانون و فرهنگ سازی، این مشکل را مدیریت کرده اند و البته بعضی نیز راه به جایی نبرده اند. «موضوع ویژه» این هفته، همین است؛ زباله زیر ذره بین...

خیلی ها واقعا نمی دانند با این همه نایلون های پلاستیکی، کاغذ، یولونیت، شیشه، انواع پلاستیک های دورانداختنی و... چه باید بکنند. از طرفی بیشتر خانه ها کوچک است و مردم نمی توانند این چیزها را در خانه جمع آوری کنند و از طرف دیگر نمی توانند آنها را دور بریزند و در طبیعت رها کنند. درحالی که همه این مواد می توانند به چرخه حیات برگردند. باید مواظب باشیم بی رویه زباله تولید نکنیم و تولید زباله را در خانه ها که بیشترین حجم زباله در آنها تولید می شود کاهش دهیم و مصرف مان را درست و بهینه کنیم. به عنوان مثال، اگر ماده غذایی مثل نان خوب پخته شود و به جای جوش شیرین که یک ماده شیمیایی است و برای دستگاه گوارش بسیار مضر است از فرآورده تخمیر طبیعی خمیر استفاده شود، این همه دورریز نان نخواهیم داشت. طبق آمار وزارت کشاورزی حدود ۴۰ درصد نان ها به دلیل تهیه نشدن بهینه آن دورریز می شوند و این نان های دورریز خود نوعی پسماند محسوب می شوند.

خوشبختانه مردم، نان های دورریز را جداگانه جمع آوری می کنند و این، کار بسیار خوبی است. بسیاری از این نان های جمع آوری شده برای تغذیه گاوها به گاوداری ها برده می شود. در آنجا نان ها برای مدت زیادی نگهداری می شوند و در نتیجه انواع و اقسام قارچ ها و کپک ها روی این نان ها تولید می شود. سپس دام، این نان های آلوده را خورده و آلودگی آنها در شیر گاو نفوذ می کند و ما این شیرهای آلوده به انواع کپک و قارچ را می خوریم. در حالی که ما اصلا این پسماندها را نمی بینیم و این نان های دورریز را اصلا زباله محسوب نمی کنیم.زباله تر، زباله خشک

معمولا زباله های خانگی را به دو دسته زباله های خشک و تر تقسیم می کنیم. زباله های تر عموما به زباله هایی گفته می شود که بازمانده خوراکی های روزانه و پسماندهای میوه و سبزی است و به طور طبیعی به چرخه حیات برمی گردند. به گفته مسوولان شهری، در تهران، روزانه نزدیک به هزار تن سبزی به دست مصرف کننده ها می رسد که ۳۰۰ تن آن غیرقابل استفاده است و در مسیر تولید پسماند ها قرار می گیرد.


● با زباله تر چه کنیم؟

این زباله را باید جداگانه در کیسه های مخصوص زباله جمع آوری کرد. زباله های تر را به دلیل وجود باکتری های غیرهوازی که در نبود اکسیژن شروع به رشد و تکثیر می کنند و بوی بد تولید می کنند، نمی توان نگاه داشت. این باکتری ها زباله را تجزیه و تخمیر کرده و از خود تولید گازهایی می کنند که یکی از آنها متان است. گاز متان همان گازی است که در لوله کشی گاز شهری وجود دارد و ما از آن استفاده می کنیم. این گاز تولیدشده از زباله قابل استفاده بوده و بعضی از کشورها که مشکل گاز طبیعی دارند از آن استفاده می کنند. گازهای دیگری که به واسطه عمل تخمیر این باکتری ها روی زباله های تر تولید می شود گاز کربنیک و گاز هیدروژن سولفوره است. این گاز بسیار بدبو است و همان گاز چاه توالت و تخم مرغ گندیده است و بوی بسیار اذیت کننده ای دارد و اگر از میزان خاصی بیشتر شود، مسموم کننده و در نهایت کشنده است. اما خوشبختانه این گاز بو دارد و افراد متوجه وجود آن می شوند. بنابراین با توجه به آنچه ذکر شد زباله تر را نمی توان بیشتر از ۲ روز نگه داشت.


● اگر زباله در خانه بماند...

علاوه بر بوی بد، ماندن طولانی مدت زباله در خانه می تواند باعث جمع شدن مگس و انواع حشرات موذی و غیرموذی شود که خطر انتقال بیماری ها را افزایش می دهند. به عنوان مثال، مگس را در نظر بگیرید. روی زباله ها می نشیند، از آنها تغذیه می کند و روی آنها تخم گذاری می کند. جالب است بدانید که هر مگس در طول عمرش معمولا ۵ تا ۶ دفعه تخم گذاری می کند و هر بار حدود ۵۰ تا ۱۵۰ عدد تخم می گذارد. حال در نظر بگیرید طی چند روز چه تعداد مگس روی زباله ها خواهیم داشت؟ مگس ها روی هر ماده غذایی که بنشینند، آن را آلوده می کنند. بعضی ها می گویند ما مگس را بلافاصله از روی ماده غذایی دور کردیم پس فرصتی برای آلوده کردن آن نداشته است؛ در حالی که مگس به محض آنکه روی ماده غذایی می نشیند آلودگی و میکروب های بدنش را به آن منتقل می کند. نتایج برخی تحقیقات نشان می دهد که در بدن هر مگس حداقل یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون باکتری وجود دارد. مگس وقتی روی ماده غذایی می نشیند خرطومش را وارد آن می کند و از بزاق دهانش روی ماده غذایی می ریزد؛ سپس آن را به هم زده و به اصطلاح یک پالوده درست می کند و آن را می مکد. پس از آنکه این پالوده را مکید، روی ماده غذایی مدفوع می کند و تمام این مراحل طی چند ثانیه انجام می شود و شاید شما فکرش را هم نکنید که نشستن چند لحظه مگس (مثلا روی یک حبه قند) تا چه اندازه می تواند آن را آلوده کند. علاوه بر مگس، موش هم یکی از معضل های پدیدآمده در اثر تلنبار زباله های تر است.


● شیرابه زباله از کجا می آید؟

مشکل دیگر زباله های تر، شیرابه است. وقتی زباله های تر روی هم انباشته می شوند فشار حاصل از آنها سبب تولید آب زباله یا در اصطلاح شیرابه می شود. آلودگی شیرابه بسیار زیاد است. ما یک معیاری در مایعات غلیظ آلوده مانند فاضلاب و شیرابه داریم تحت عنوان BOD. BOD حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ قسمت در میلیون است که به آن ppm۳۰۰ می گویند که مربوط به زباله های معمولی است. ولی وقتی زباله تبدیل به شیرابه شد BOD آن چند هزار برابر شده و به ۴۰ هزار ppm می رسد. یعنی یک قطره شیرابه زباله هایی که در کوچه و خیابان رها شده اند مانند یک بمب میکروبی خطرناک هستند که به راحتی می توانند انواع و اقسام بیماری ها را به رهگذران و مردم انتقال دهند. اگر این شیرابه در آب بریزد، آب را آلوده می کند و اگر روی زمین بریزد، آب های زیرزمینی را آلوده خواهد کرد. پس از جمع آوری زباله ها، زباله تر تبدیل به کود و کمپوست می شود که هم ارزش غذایی آن برای گیاهان حایز اهمیت است و هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است. اما برای بازیافت زباله و همچنین تولید کمپوست باید هم کیفیت بهداشتی زباله ها بالا برود و هم مطابق استانداردهای بین المللی عمل کنیم.

  • زباله خشک


زباله های خشک شامل مقوا، کاغذ، قوطی های نوشابه، انواع پارچه و... است که به طور طبیعی به چرخه حیات برنمی گردند و فسادناپذیرند. این زباله ها را باید از زباله های تر جدا کرده و در کیسه جداگانه ای ریخت. این زباله ها را می توان مدت ها نگاه داشت.

با زباله خشک چه باید کرد؟

در مراکز بازیافت، از زباله های خشک مانند کاغذ و مقوا، مجددا کاغذ و مقوا تولید می کنند. ما برای تولید یک تن کاغذ مجبوریم ۱۷ درخت تناور را قطع کنیم؛ در حالی که می توانیم در تهران روزانه ۶۰۰ تن کاغذ از این زباله های خشک به دست بیاوریم. ضمن اینکه هر کاغذ را می توانیم ۸ بار بازیافت کنیم. حال اگر ۶۰۰ را در ۱۷ درخت تنومند ضرب کنیم یعنی از قطع ۱۰۲۰۰ درخت در روز جلوگیری کرده ایم. همه این مسایل مستلزم این است که مردم زباله را از مبدا تفکیک کنند و ماموران شهرداری هم این زباله ها را جدا جمع آوری کرده و آنها را با هم مخلوط نکنند.


روزنامه سلامت ( www.salamat.ir ) با اندکی تغییرات





اگه از مطلب خوشتون اومد پایین سمت راست نوشته رو لایک (Like) کنید.

سپاس


نیروگاه های برق و آلاینده های آن

بررسی آلاینده‌های نیروگاه 

توسعه صنعت‌برق کشور از سال 1346 شروع شده و همچنان ادامه یافته و هم‌اکنون توانسته است پاسخگوی انرژی مورد نیاز بخش‌های مصرف (خانگی- صنعتی و کشاورزی و خدماتی) باشد.
با توجه به افزایش میزان سرانه تولید انرژی برق و افزایش جمعیت سال 1374 نیاز انرژی الکتریکی برای این جعیت معادل 106*82719 کیلووات ساعت بوده و انرژی حرارتی مورد نیاز معادل 106*206800 کیلوکالری خواهد بود که 90 درصد آن با سوزاندن سوختهای فسیلی به دست خواهد آمد به عبارتی دیگر معادل 22 میلیون تن مازوت برای تأمین کل تولید انرژی سالانه مورد نیاز است.

با توجه به فاکتورهای انتشار آلودگی ناشی از سوخت‌های فسیلی که هم عملاً‌ اندازه‌گیری و هم بطور تئوری محاسبه شده است مقدار بسیار زیادی ذرات معلق و گازهای دی‌اکسید‌گوگرد و اکسیدهای ازت و هیدروکربورها و دی‌اکسیدکربن و منواکسید کربن در هوای مناطق مختلف کشور تخلیه می‌شود.

مطالعات انجام شده در قالب بررسی اثرات زیست‌محیطی نیروگاههای کشور همان طوری که در ا ین مقاله ملاحظه خواهد شد نشان داده است که نیروگاهها با تخلیه آلاینده‌های گازی، ذرات و پسابها باعث آلودگی در محل استقرار شده‌اند لذا جلوگیری و یا کاهش اثرات آلودگی به پیشنهاداتی که در این گزارش برای رفع آلودگی شده است توجه لازم بعمل آید و برای نیروگاههای جدید و یا توسعه نیروگاههای موجود به منظور حفاظت محیط‌زیست، پیش‌بینی‌های لازم انجام گیرد و گزینه بهینه برای کاهش اثرات نامطلوب انتخاب شود.

نیروگاههای مولد برق و انواع آن

نیروگاهها محل تبدیل انرژی سوخت (شیمیایی) به انرژی الکتریکی است. اساس کار نیروگاههای حرارتی بر تبدیل انرژی حرارتی حاصل از سوخت ذغال‌سنگ- نفت- مازوت- گازوئیل- گاز یا انرژی حرارتی ناشی از فعل و انفعالات هسته‌ای به انرژی الکتریکی قرار دارد. مخازن نفت خام یا گازهای تولید شده در پالایشگاه و یا در فرآیندهای شیمیایی قابل دسترس است.

انواع سوخت نیروگاههای حرارتی

سوخت گازی

سوخت گازی یکی از تمیزترین نوع سوخت در حال حاضر شناخته شده است این نوع سوخت بصورت گاز طبیعی در مجاورت مخازن نفت خام یا گازهای تولید شده در پالایشگاه و یا در فرآیندهای شیمیایی قابل دسترس است. گاز طبیعی بهترین سوخت، آماده مصرف است که ترکیبی از متان (4CH) به میزان 80 تا 90 درصد و 20 تا 10 درصد بقیه آن عمدتاً ‌اتان و دیگر گازها از جمله پروپان بوتان و نیتروژن است. ناخالص‌هایی مانند دی‌اکسید‌کربن و دی‌هیدروژن سولفور (2(SH و ترکیبات آلی سولفور به میزان یک درصد نیز در گاز طبیعی موجود است. گاز مورد مصرف نیروگاهها از طریق لوله‌های گاز تحت فشار به محل نیروگاه انتقال داده می‌شود و پس از تقلیل فشار گاز و عبور از سیکلون‌ها در مجاورت محل مصرف مستقیماً‌به مشغل‌ها منتقل می‌شود.

سوخت مایع

سوخت مایع که از طریق تقطیر، کراکینگ یا مخلوطی از آنها به دست می‌آید که نوع سبک آن گازوئیل و نوع نیمه سنگین آن مازوت است مازوت که یکی از پس‌مانده‌های پالایش نفت است که دارای پایین‌ترین کیفیت از نظر سوخت و بالاترین درجه در آلوده‌سازی هوا است در حال حاضر 30 تا 40 درصد از تولید پالایشگاه ایران مازوت است. مواد اصلی تشکیل‌دهنده نفت کوره ترکیبات پارافنیک، پارافین‌ها (2N-2(CH الفین‌های خطی N2CNH نفتن‌ها (الکانهای حلقوی و ترکیبات آروماتیک است گروگرد و خاکستر نیز از مواد زائد موجود در نفت کوره هستند ارزش حرارتی نفت کوره بطور متوسط 9230 کیلوکالری بر کیلوگرم است.

در صورتی که نفت کوره بیش از 5/0 درصد وزنی سولفور داشته باشد مسائل خوردگی جدی و مشکل رسوب‌گذاری بر صفحات انتقال حرارت را همراه خواهد داشت خاکستر موجود در نفت کوره موجب از بین رفتن مواد نسوز جدارهای کوره خواهد بود.

سیستم‌های اصلی نیروگاههای حرارتی که از نظر آلوده‌سازی دارای اهمیت هستند:

 بویلر



بویلر مهمترین قسمت یک نیروگاه بخاری است که شامل درام‌ها- سوپرهیترها- ری‌هیترها- اکونومایز- تجهیزات کمکی آن، دمنده‌های هوا- گرمکن‌ها- جمع‌کننده خاکستر دی‌سوپرهیتر و ... است. بویلرها بصورت زیر دسته‌بندی می‌شوند.

بویلرها از لحاظ شکل ظاهری و ساختمانی به دو قسمت تقسیم می‌شوند.

بویلرهای بدون پوشش،‌بویلرهای با پوشش که بیشتر در مناطق سردسیر برای جلوگیری از اتلاف حرارتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ازنظر سیکل آب و بخار بویلرهایی که بالای نقطه بحرانی و زیر نقطه بحرانی کار می‌کند.

بویلرهای درام دار و بدون دارم

بویلرهای یک بار گذر و چند بار گذر

بویلرهای با گردش آب طبیعی و گردش آب اجباری

از لحاظ محوطه احتراق یک عبور و دو عبوره تحت خلاء و تحت فشار

مشعل‌ها

مشعل‌ها از دو قسمت اصلی تشکیل شده‌اند:

الف- اتمایزر که سوخت ورودی را توسط بخار یا هوا و با فشار خود سوخت به شکل پودر در‌می‌آید.

ب- تنظیم‌کننده‌های هوا که هوای لازم برای احتراق را تامین می‌کنند.

قسمت اتمایزر در وسط مشعل قرار گرفته و ثابت‌کننده‌های هوا دور تا دور آن قرار دارند و دارای دمپرهای تنظیم‌کننده هوا به طرف کوره است. دسته‌بندی مشعلها بر اساس سوخت مصرفی به صورت زیر است.

مشعلهای سوخت مایع

اکثر سوخت‌ها در فاز مایع به سختی محترق می‌شوند. بدین علت احتراق باید در فاز بخار صورت گیرد بنابراین اولین وظیفه مشعل ایجاد شرایط تبخیر یا تولید ذرات زیرسوخت مایع است. بطوری که سوخت به ذرات ریز در حد میکرون تبدیل و به محفظه احتراق پرتاب می‌شوند. بر اساس نحوه پودر کردن سوخت مشعلها به انواع زیر تقسیم‌بندی می‌شوند.

مشعل پودرکننده بخار آب

مشعل با پودرکننده هوا

مشعل با پودرکننده مکانیکی

فن‌ها

فن‌های دمنده هوا- مکنده هوا- فن‌گردش دهنده گاز

پارامترهایی که در اندازه‌گیری گازهای خروجی از دودکش مهم است به شرح زیر

دمای گاز دودکش FT

این دما در مرکز جریان گاز دودکش (مرکز فلو) اندازه‌گیری می‌شود در مرکز فلو مقداری دی‌اکسید کربن (2(CO و دما ماکزیمم و مقدار اکسیژن مینیمم است.

منواکسید کربن CO

در نیروگاههای گازسوز میزان غلظت گاز منو اکسید کربن توسط سنسور اندازه‌گیری می شود. غلظت CO در گاز دودکش در این نوع نیروگاهها ثابت نیست در رسته‌های مخصوص وجود می‌آیند از این رو پراب mltihol برای اندازه‌گیری و متوسط‌گیری مقدار منواکسیدکربن که از کانال دودکش عبور می‌کند به کار برده می‌شود.

اکسیدهای نیتروژن

با اندازه‌گیری و کنترل اکسیدهای نیتروژن روش برای کاهش اکسیدهای نیتروژن که از کوره‌ها در مرحله احتراق خارج می‌شود به دست می‌آید اکسیدهای نیتروژن شامل منواکسید نیتروژن (NO) و دی‌اکسید نیتروژن (2(NO است،‌منواکسید نیتروژن را با دی‌اکسید نیتروژن اندازه‌گیری کرده و جمع آنها معادل NOX خواهد بود.

(2NO+(NOX=NO از آنجایی که دی‌اکسیدنیتروژن گاز قابل حل در آب است. بنابراین برای تعیین دی‌اکسید نیتروژن باید همواره از گاز دودکش خشک استفاده کرد در غیر این صورت مقدار دی‌اکسید نیتروژن که در رطوبت تراکم حل نشده اندازه گرفته شود.

اندازه‌گیری 2SO

دی‌اکسیدسولفور موجود در گاز دودکش از سوخت‌های گوگردی از قبیل نفت- ذغال‌سنگ و یا مخلوطی از این سوخت‌ها ناشی می‌شود که مقدار کمی در آب حل می‌شود. چنانچه دمای گاز تا زیرنقطه شبنم بخار آب تنزل کند احتمال می‌رود که اسید سولفوریک تولید می‌شود. از این رو دودها در کانال دودکش بالا می‌روند و باعث آلودگی شدید می‌شوند.

به علت قابل حل بودن 2SO در آب باید از گاز دودکش خشک استفاده شود و قبل از اندازه‌گیری گاز را با دستگاه خشک کرد.

در جایی که غبار در گاز دودکش وجود دارد چون این بخار باعث گرفتگی سنسور 2SO می‌شود باید حتماً‌از فیلتر استفاده کرد سپس اندازه‌گیری شود.


اندازه‌گیری 2COدی‌اکسیدکربن موجود در گاز دودکش به عنوان مشخصه‌ای برای کیفیت (راندمان) کوره است حرارت اتلافی گاز دودکش در صورتی که مقدار 2CO حتی‌الامکان بالا باشد و همچنین میزان هوای اضافی آن اندک باشد. کمترین مقدار خواهد بود هر کدام از سوختها دارای ماکزیمم مقداری برای 2CO موجود در گاز دودکش است که البته در عمل دست نیافتنی است.

اندازه‌گیری میزان نسبت هوا

اکسیژن مورد نیاز برای احتراق در بویلر توسط هوای احتراق فراهم می‌آید. برای رسیدن به احتراق کامل هوای مورد نیاز واقعی باید از مقدار تئوری آن بیشتر باشد.

راندمان خالص (Net effiqency)

راندمان خالص راندمانی است که در آنالیز گاز دودکش محاسبه می‌شود. البته هنگامی که هیچگونه بخار آبی وجود نداشته باشد و حرارت در گاز دودکش محسوس باشد. پس برای محاسبه راندمان خالص باید از مقدار گرمای خالص ایجاد شده توسط سوخت استفاده کرد.

راندمان غیرخالص

راندمانی است که در آنالیز گاز دودکش محاسبه می‌شود البته در صورتی که در گاز دودکش حرارت نهایی بخار آب وجود داشته باشد بنابراین برای محاسبه گاز دودکش که هدر رفته باید از مقدار گرمای غیرخالص ایجاد شده توسط سوخت استفاده شود.

اندازه‌گیری آلاینده‌های هوا در دود خروجی دودکش‌های نیروگاههای سیکل ترکیبی


هدف اندازه‌گیری‌ میزان آلاینده‌های موجود در هوای خروجی از دودکشها و مقایسه با استانداردها در جهت ارزیابی کیفیت هوا و در صورت لزوم اتخاذ استراتژی مناسب جهت حذف یا کاهش آلودگی و رساندن حد آلودگی به میزان مجاز در جهت حفظ و صیانت محیط‌زیست پیرامون نیروگاه است.

این سنجش‌ها با هماهنگیهای قبلی با نیروگاه مورد نظر به منظور استقرار سیستم‌های مدیریت کیفیت زیست‌محیطی (14001و مدریت کیفیت ایمنی و بهداشت (ISO صورت پذیرفته است.

شرایط عمومی آماده‌سازی برای نمونه‌برداری

تاریخ .................................................

مکان: نقاط مورد لزوم که عبارتند از خروجی‌های بویلر و توربین

زمان: از ساعت 8 صبح لغایت 16 بعدازظهر

دستگاه اندازه‌گیری:

دستگاه اندازه‌گیری گازهای خروجی از دودکش است تستو مدل 350 استفاده شد.

روش کالیبراسیون:

دستگاه سنجش گازهای خروجی از دودکش‌ها که گواهی کالیبراسیون معمولاً همراه دارد.

منطقه مورد اندازه‌گیری:

با توجه به ارزیابی زیست‌محیطی حاصل از این سنجش‌ها کلیه خروجیهای دودکشها مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفته است.

روش اندازه‌گیری:


پراب اندازه‌گیری در مرکز خروجی دودکش فیکس کرده و نتایج آنالیز دریافت شد.

استاندارد مورد استفاده:

دفتر بررسی آلودگی هوا ضوابط و استانداردهای زیست‌محیطی انتشارات حفاظت محیط‌زیست 1382

بحث و نتیجه‌گیری

اندازه‌گیری مواد آلاینده خروجی از دودکش نیروگاه که میزان آلاینده موجود در محل اندازه‌گیری که ارتفاع آخر دودکش است با استانداردهای خروجی از دودکش کارخانجات و کارگاههای صنعتی مطابقت داشته و در شرایط قابل قبول قرار داشت.

شرح تفصیلی تحلیل و نتایج اندازه‌گیری

دود خروجی از دودکش نیروگاه نشان می‌دهد که احتراق در این نیروگاه کامل بوده و در خروجی دودکش بویلر آنچه که وارد محیط‌زیست می‌شود در حد استاندارد است. از نظر آلاینده‌های دیگر همچنین 2CO و 2SO و NOX نیز میزان اندازه‌گیری شده پایین‌تر از حد مجاز مطابق با استاندارد محیط‌زیست بوده و از این نظر خطر آلودگی محیط‌زیست را به همراه ندارد. لازم به توضیح است بطور معمول نیروگاه گازسوز است آلاینده‌ 2SO زمانی‌ که گازسوز است در دود خروجی مقدار 2SO بین PPM4-12 مشاهده می‌شود.

ولی زمانی که سوخت به گازوئیل تغییر پیدا می‌کند مقدار 2SO به PPm96-102 می‌رسد اگر چه از حد استاندار PPm 800 خیلی پایین‌تر است ولی چرخش هوا و رطوبت موجود در هوا باعث می‌شود مقدار 2SO در نقاط مختلف نیروگاه پخش شود و اثرات جانبی بجا بگذارد. لذا حتی‌المقدور از سوخت مایع نباید استفاده کرد. مصرف زیادتر از حد گازوئیل می‌تواند موجب افزایش 2SO احتمالاً‌عدم انطباق با شرایط استاندارد را به دنبال داشته باشد. لذا پیشنهاد می‌شود ضمن کنترل میزان مصرف گازوئیل هر از گاه آنالیز سوخت مصرفی در نیروگاه انجام گیرد.

برای پیشگیری از مسائل آلودگی در نیروگاهها اعمال مدیریت در کنترل آلودگی هوا به شرح زیر است:

1- تغییر در شرایط کار و تجهیزات و احتراق و سیستم کنترل مشعلها

2- احتراق با هوای اضافی اپتیمم به منظور کاهش CO و NOX

3- تغییر شرایط سوخت با روش گردش مجدد گاز دودکش

4- بکارگیری تکنیک‌های جریان (کنترل اختلاط هوا و سوخت)

5- استفاده از مشعل‌های LNB با میزان کم‌آلودگی NOX

6- قابل توجه که در فصول مختلف سال اندازه‌گیری‌های یکسان نخواهد بود



پسماندهای الکتریکی

تعریف پسماندهای الکتریکی :

به پسماندهای ویژه ای اطلاق می شود که با نیروی الکتریسیته کار می کنند و فاقد قطعات حساس الکترونیکی مثل ؛ خازن ، ترانزیستور ، آی سی و امثال آنها بوده و یا در تعداد واندازه کوچک باشند.

تجهیزات و وسایل مولد پسماند الکتریکی :

تجهیزات صنایع و صنعت برق :


دریل هاو ترانسفورماتورها که در اثر کارکرد آنها میزان قابل توجهی روغن آسکارول که سمیت بسیار زیادی داشته تولید می شود و همچنین وسایل و تجهیزات انتقال و توزیع نیروی الکتریسیته نیز از این گروه می باشند.

  تجهیزات و وسایل سرمایشی و تهویه مطبوع :

یخچال و فریزرها ؛ گاز مورد استفاده در آنها کلروفلوروکربن ها (( CFCs است که مخرب لایه ازن می باشد . چیلر و انواع کولرها نیزاز این دست وسایل هستند که پسماندهای آنها شامل انواع پلاستیک و فلز می باشد.

 تجهیزات و وسایل مولد حرارتی و نوری: 

توستر، قهوه جوش ، اتو، بخاری برقی ، مایکروفر؛ وجود قطعات الکترومگنتیک که باعث ساطع شدن امواج الکترومغناطیسی می گردد باعث قابل توجه بودن این نوع پسماندها می باشد .

 انواع لامپها : 

شامل انواع لامپ فلوروسنت ، نئون ، لامپهای کم مصرف (فلئوکمپکت) و لامپهای LED می گردد . شکستگی یک لامپ خطر زیادی به وجود نمی‌آورد اما وقتی با تعداد دهها میلیون لامپ کم‌مصرف سروکار داریم، انتشار مواد سمی درون آنها در محیط زیست ، خطر جدی‌ محسوب می‌شود.

- ایراد این گونه لامپها این است که از گازهای نادر (هالوژن دار) و فلزات سنگین (مانند جیوه، نئون، زنون، سدیم و ...) ساخته شده‌اند بنابراین لامپهای فلورسنت، فلئوکمپکت (کم‌مصرف) و لامپهای تخلیه پس از مصرف جزء زباله‌های ویژه به شمار می‌روند و پس از استفاده باید طبق فرآیندهای خاصی بازیافت شوند و خصوصاً توجه شود که قبل از بازیافت و خرد نشوند.

- بازیافت لامپهای کم ‌مصرف از بازگشت فلزات سنگین به محیط جلوگیری می‌کند.

- مقدار جیوه موجود در یک لامپ فلورسنت 5 برابر بیشتر از مقداری است که سازمان بهداشت جهانی (WHo) برای جیوه موجود در مواد ،‌ تعیین کرده است .

 تجهیزات و وسایل الکتریکی حمل و نقل : 

کلیه قطعات الکتریکی از قبیل سیم لامپ مدارات و از این قبیل وسایل و دستگاههای ذیل شامل پسماندهای الکتریکی میشوند .

- تجهیزات الکتریکی هواپیما

- تجهیزات الکتریکی قطار

- تجهیزات الکتریکی اتوبوس

- تجهیزات الکتریکی انواع اتومبیل

- تجهیزات الکتریکی کشتیها وشناور ها

- تجهیزات الکتریکی نواع موتور سیکلت و دوچرخه

 سایر وسایل :

ماشین لباسشویی ، تجهیزات و وسایل ورزشی ، اسباب بازیها ، خشک کن ها، باتریهای قابل شارژو غیر قابل شارژ دارای کبالت ، نیکل و 15% کادمیوم می باشند که در عملیات بازیافت در اثر حرارت دهی بالا در کوره ها به میزان 9/99 % قابل جمع آوری هستند .

 شیوه های مدیریت پسماندهای الکتریکی :

بازیابی این نوع مواد بهترین شیوه ی برخورد با آنها است زیرا در اثر سوزاندن آنها منبع بزرگی برای تولید و رهاسازی گازهای دی اکسین Dioxin و فوران Furan به جو ایجاد کرده ایم که سرطانزا بودن آنها به اثبات رسیده است ، در ضمن باعث ورود فلزات سنگین به هوا ، نظیر جیوه هم می شود .

در صورت دفن در زمین نیز می تواند سبب ورود فلزات سنگین به خاک ودر نهایت به چرخه ی زندگی گیاه ، دام و انسان شود و به طبع در اثر شستشو توسط روانابها به آبهای زیرزمینی نیز نفوذ کند که بطور مثال هر عدد لامپ اشعه کاتدی که درمحل دفن رهاسازی شده است می تواند مقدار قابل توجهی سرب را وارد شیرابه محل دفن نماید و در ضمن احتمال آتش سوزی در این اماکن نیز وجود دارد، پس بطور کلی باید از دفن پسماندهای الکتریکی و الکترونیکی بدون انجام عملیات پردازش و بازیافت اجتناب کرد .

در امر بازیافت این نوع پسماندها امکان بازیابی فلزات ارزشمند نظیر ؛ مس ،طلا، نقره و پلاتین و ... وجود دارد و اندکی هم سرب ، جیوه و... که باید به جهت سمیت با دقت فراوان ضمن رعایت مسائل ایمنی جداسازی شود.

مهمترین مشکل در مسئله بازیابی این نوع پسماند مربوط به رعایت ایمنی و بهداشت کارگران و در مرحله دوم خود کارخانه هایی است که این عمل را انجام می دهند ، باید دانست که تا چه اندازه استانداردهای زیست محیطی را رعایت کرده اند این کارخانه ها باید دارای پیش تصفیه مواد و فیلترهای مناسب جهت تصفیه بخارات باشند و کنترل زواید خرد شده الکتریکی و الکترونیکی را نیز انجام دهند که در این میان باید هزینه ی انرژی مصرف شده را نیز از بهره ی اقتصادی کم کرد که روی هم رفته صرف کاهش خطرات زیست محیطی می تواند سود آور هم باشد.

در عمل بازیابی این نوع پسماندها نیز مقداری پسماند غیرقابل مصرف بوجود می آید که باید سعی نمود در حد امکان کمترین میزان را داشته باشند آنها را می توان پس از بی خطر سازی (پکیج سازی) بصورت دفن در ترانشه های فنی مهندسی و بهداشتی مدفون نمود.

نقش جنگلکاری در کاهش آلاینده های نفتی (عناصر و فلزات سنگین)

نقش جنگلکاری در کاهش آلاینده های نفتی (عناصر و فلزات سنگین)


هاشم کنشلو ,  علی اقتصادی  



نقش جنگلکاری در کاهش آلاینده‌ های نفتی با مطالعه یک عرصه جنگلکاری سال 1369 مصادف با اوج آلودگی هوا ناشی از سوختن چاه ‌های نفت کویت، در منطقه عباس آباد دزفول مورد بررسی قرار گرفت. در این عرصه 6 گونه درختی شامل اکالیپتوس کامالدولنسیس (Eucalyptus camaldulensis)، اکالیپتوس میکروتکا (Eucalyptus microtheca)، شیشم(Dalbergia sissoo) ، آکاسیا سالیسینا(Acacia salicina) ، اکاسیا استنوفیلا (Acacia stenophylla) و پده (Populus euphratica) انتخاب و در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار، با هم مقایسه شد. نتایج تجزیه و تحلیل برگ درختان حاکی از آن است که بین گونه ‌های مختلف از نظر درصد پتاسیم، درصد ازت و مقدار روی اختلاف آماری معنی داری وجود دارد و گونه پده نسبت به سایر گونه‌ ها در الویت قرار دارد. از نظر میزان روی، مس و سرب هر چند بین گونه ها اختلاف معنی داری مشاهده نمی‌ شود اما دو گونه آکاسیا استنوفیلا و پده بیشترین سرب را در خود ذخیره نمودند. تجزیه و تحلیل خاک زیر تاج درختان نشان داد، میزان کادمیم در گونه ‌های مختلف با یکدیگر تفاوت معنی داری داشت و بیشترین مقدار در زیر تاج گونه‌ های اکالیپتوس کامالدولنسیس و شیشم تجمع پیدا کرد. با توجه به نتایج حاصله، جنگلکاری با گونه های پده، شیشم و آکاسیا استنوفیلا نسبت به سایر گونه ‌ها در کاهش خسارات ناشی از آلودگی ‌های نفتی حاصل از آتش سوزی بواسطه جذب عناصر سمی و فلزات سنگین، بیشترین نقش را دارد.

کلید واژه: آلاینده‌ های نفتی، اکالیپتوس، جنگلکاری، آکاسیا، پده، شیشم.






GPS (سیستم مکان یابی جهانی)



GPS چیست؟

GPS یا سیستم مکان یابی جهانی ،یک سیستم ناوگانی ماهواره است که از شبکه ای با 24 ماهواره ساخته شد و بوسیله ی سازمان دفاع آمریکا در مدار قرار گرفت. در ابتدا GPS برای مصارف نظامی به کار گرفته می شد اما در 1980 ، دولت آمریکا این سیستم را برای استفاده های شخصی در نظر گرفت.GPS درهر شرایط آب و هوایی و در هر جای دنیا ،در 24 ساعت شبانه روز قابل دسترسی است و هیچ حق اشتراک یا هزینه ای برای استفاده از GPS وجود ندارد.




GPS چگونه کار می کند؟

ماهواره های GPS در یک مدار معین، زمین را دو بار در روز دور می زنند و سیگنال های اطلاعاتی را به زمین ارسال می کنند. دریافت کننده GPS این اطلاعات را گرفته و برای محاسبه مکان دقیق کاربر از روش های هندسی استفاده می کند. در اصل دریافت کننده ی GPS زمان ارسال سیگنال از ماهواره را با زمان دریافت سیگنال مقایسه می کند. اختلاف زمان بازگو کننده ی میزان فاصله ی ماهواره از دریافت کننده ی GPS است. با اندازه گیری فاصله، از تعدادی چند از ماهواره ها ،دریافت کننده می تواند مکان کاربر را مشخص کرده و آن را روی نقشه ی الکترونیکی واحد نمایان کند.

یک دریافت کننده ی GPS با سیگنال هایی که از حداکثر سه ماهواره دریافت می کند، می تواند مسیر حرکت و مختصات دو بعدی (طول و عرض) مکان را محاسبه کند. با در نظر گرفتن چهار یا بیشتر ماهواره ، دریافت کننده می تواند مختصات سه بعدی (طول،عرض،ارتفاع) مکان کاربر را مشخص کند. زمانی که مکان کاربر مشخص شد ، GPS می تواند سایر اطلاعات نظیر:سرعت،مسیر،فاصله ی پیموده شده،فاصله تا مقصد،زمان طلوع و غروب خورشید و ... را محاسبه کند.



دقت GPS تا چه حد است؟

امروزه دریافت کننده های GPS دارای دقت بی نهایت بالایی هستند و این امر را مدیون طرح کانال چند گانه موازی هستیم. دریافت کننده های کانال 12 موازی گارمین به محض روشن شدن سرعت بالایی در برقراری رابطه با ماهواره دارد و این ارتباط به طور مستمر بر قرار است و حتی درختان انبوه و آسمان خراش های بلند مانع برقراری ارتباط نمی شوند.کارخانه های اتمسفریک و دیگر چشمه های ایجاد خطا، روی دقت دریافت کننده ی GPS تاثیر می گذلرند. دریافت کننده های GPS گارمین دارای میانگین دقت 15 متر می با شند.دریافت کننده های GPS گارمین با قابلیت سیستم افزایش عرض ناحیه دقت را با میانگین کمتر از 3 متر بهبود می بخشد. هیچ لوازم یدکی و یا حق الزحمه ای برای استفاده از سیستم افزایش عرض ناحیه احتیاج نیست.کاربران می توانند دقت را با کمک GPS تفاضلی بهتر کنند. به این صورت که سیگنال های GPS را تقویت می کند و به میانگین 3تا 5 متر می رساند.گارد ساحلی آمریکا اغلب از سرویس تقویت کننده GPS تفاضلی استفاده می کند. این سیستم شامل شبکه ای از برج ها می باشد که سیگنال های GPS را دریافت کرده و سیگنالی تقویت شده به وسیله ی فرستنده های رادیویی ارسال می کنند. به منظور دریافت سیگنال های تقویت شده کاربران علاوه بر GPS به یک آنتن و دریافت کننده علایم گوناگون نیاز دارند.



سیستم ماهواره ای GPS :

24 ماهواره که بخش فضایی GPS را شامل می شوند در مداری با فاصله ی 12 هزار مایل از زمین قرار دارند. آنها پیوسته در حال حرکت بوده و در کمتر از 24 ساعت دو دور کامل می زنند. این ماهواره ها با سرعت تقریبی 7 هزار مایل در ساعت حرکت می کنند.

ماهواره های GPS به کمک انرژی خورشید کار می کنند. در زمان خورشید گرفتگی و زمانی که این انرژی وجود ندارد، آنها با بهره گیری از باطری های پشتیبان به کار خود ادامه می دهند.علاوه بر این، راکت های تقویت کننده ی کوچک به کمک ماهواره آمده و آن را در مسیر اصلی خود قرار می دهند.

در اینجا به حقایق جالبی در مورد ماهواره های GPS اشاره می کنیم:(البته ناو استار نامی است که سازمان دفاع آمریکا برای GPS انتخاب کرد.)
اولین ماهواره ی GPS در سال 1978 به سوی مدار خود روانه شد.
تمام 24 ماهواره در سال 1994 به راه افتادند.
کارایی هر ماهواره حدود 10 سال است و جایگزین ها دائما در حال ساخته شدن و قرار گرفتن در مدار خود می باشد.
وزن یک ماهواره GPS در حدود دو هزار پند ( 907 کیلوگرم) است و زمانی که صفحات خورشیدی آن باز می شود در حدود 17 فوت (8.18 متر) عرض دارد.
قدرت فرستنده ها تنها50 وات یا کمتر است.



سیگنال چیست؟

ماهواره های GPS دو سیگنال رادیویی کوتاه و قوی L1 و L2 را ارسال می کنند. GPS های شخصی L1 را با فرکانس 1575.42 مگا هرتز روی باند UHF دریافت می کنند. این سیگنال ها از میان ابر و گاز و پلاستیک عبور می کند اما از میان جامدات ، ساختمان ها و کوه ها نمی تواند عبور کند.یک سیگنال GPS شامل سه بیت اطلاعات متفاوت است: یک کد تصادفی کاذب، اطلاعات زود گذر(یک روزه) و اطلاعات سالیانه.
کد تصادفی کاذب به سادگی یک کد ID است که ماهواره ای را که در حال ارسال اطلاعات می باشد را مشخص می کند. شما می توانید این عدد(کد) را هنگامی روی صفحه ماهواره واحد GPS گارمین خود ببینید که آن مشخص می کند کدام یک از ماهواره ها در حال دریافت کردن آن است.
اطلاعات زود گذر(یک روزه): مکانی را که هر ماهواره GPS در هر ساعتی باید داشته باشد را به دریافت کننده ی GPS نشان می دهد.این اطلاعات ارسال شده توسط هر ماهواره ، اطلاعات مداری مربوط به آن ماهواره و سایر ماهواره های واقع در سیستم را نشان می دهد.
اطلاعات سالیانه که به وسیله هر ماهواره به طور پیوسته ارسال می شود شامل اطلاعات مهمی در رابطه با وضع ماهواره (سالم یا خراب بودن)، زمان و اطلاعات رایج است. این بخش از سیگنال برای مشخص کردن مکان بسیار ضروری است.

چشمه هایی که بر سیگنال های GPS‌ تاثیر گذاشته و باعث فاسد شدن (از بین رفتن) آنها شده و در نتیجه روی دقت و صحت اطلاعات تاثیر گذار است به قرار زیر می باشد:
تاخیرات تروپوسفر (پایین ترین بخش اتمسفر) و یونسفر (یون کره): سیگنال های ماهواره ای به هنگام عبور از اتمسفر کند می شوند. سیستم GPS از مدلی ساختگی استفاده می کند تا میانگین تاخیر را محاسبه و هر چند به طور جزیی این نوع خطا را اصلاح کند.
سیگنال های چند گانه:زمانی رخ می دهد که سیگنال های GPS قبل از رسیدن به دریافت کننده توسط ساختمان های بلند یا سطوح سنگی بزرگ، منعکس می شوند که این خود باعث افزایش زمان سفر و در نتیجه ایجاد خطا می گردد.
خطاهای زمانی دریافت کننده: ساعت یک دریافت کننده همانند ساعت های اتمی ماهواره های GPS دقیق نیست بنابراین خطای زیادی از لحاظ وقت و زمان ممکن است پیش آید.
خطاهای مداری : اطلاعات یک روزه ممکن است که مکان نادرستی از ماهواره را گزارش دهد که باعث ایجاد خطا می شود.
تعدادی از ماهواره های قابل رویت ،ساختمان ها، ترن،موانع الکترونیکی و حتی بعضی اوقات درختان انبوه می توانند سدی در برابر سیگنال ها شوند که منجر به ایجاد خطا شده و یا مکان یابی غیر ممکن می گردد.
هندسه ماهواره ها: اشاره به موقعیت نسبی ماهواره ها در هر زمانی دارد. یک مثال که در مورد هندسه ماهواره ها وجود دارد زمانی است که ماهواره ها در زاویه های عریض در ارتباط با هم قرار دارند. زمانی که ماهواره ها روی یک خط و یا گروهی کوچک قرار دارند هندسه ضعیفی را ایجاد می کنند.
فساد عمدی سیگنال ماهواره: قابلیت استفاده از ماهواره های برگزیده (که به مخفف SA گفته می شود) که یک فساد عمدی در سیگنال ها است ، زمانی به وسیله ی سازمان دفاع آمریکا وضع شد. SA برای این در نظر گرفته شده است تا دشمن نظامی نتواند سیگنال های فوق العاده دقیق GPS استفاده کند.دولت آمریکا SA را در ماه مه 2000 قطع کرد تا دقت دریافت کننده های GPS های شخصی را افزایش دهد.

نقل از پارس اسکای