..:: محــــــــــیـــط ســـــبـــــــز (بیابان زدایی) ::..
..:: محــــــــــیـــط ســـــبـــــــز (بیابان زدایی) ::..

..:: محــــــــــیـــط ســـــبـــــــز (بیابان زدایی) ::..

منابع طبیعی-بیابان زدایی-محیط زیست

نگاهی به قوانین زیست محیطی در ایران

یکی از گامهای اولیه و در عین حال اساسی و موثر در جهت مقابله با آلودگی و انهدام محیط زیست و نیز تعقیب و مجازات مرتکبین جرائم علیه محیط زیست، تدوین و تنظیم قوانین و مقررات در حوزه های مختلف محیط زیست میباشد

این مقررات، گاهی جنبه فنی و تخصصی مربوط به رعایت استانداردها و دستورات زیست محیطی سازمانها و دستگاه¬های ذیربط را دارد و گاهی نیز مربوط به خسارت ناشی از فعالیت های ممنوعه علیه محیط زیست و نحوه جبران آن می باشد . برخی دیگر از مقررات نیز جنبه کیفری دارند و به نحوه تعقیب و مجازات مرتکبین جرائم و تخلفات زیست محیطی می پردازد.


تمامی این مقررات یک هدف مشترک دارند و آن پیشگیری و یا مقابله با آلودگی محیط زیست می¬باشد. کشورهای مختلف به منظور موفقیت هرچه بیشتر در جهت حمایت از محیط زیست و جلوگیری از انواع آلودگی ها و انهدام مظاهر محیط زیست، تلاش دارند با توجه به توسعه و پیشرفت صنعت و فناوری و اشکال جدید آلودگی و نیز تجربیاتی که در مراجع قانونی بدست می آورند، قوانین و مقررات مترقی و در عین حال موثر و مفید را تصویب و به مورد اجرا بگذارند . تحول و دگرگونی در قوانین زیست محیطی کشورها و اصلاح و تکمیل آن ها، به عنوان یکی از شاخص¬های پیشرفت کشورها در زمینه حمایت از محیط زیست تلقی می گردد.


کشور ما نیز به نوبه خود، علی رغم کاستی ها و اشکالات موجود در زمینه قوانین و مقررات زیست محیطی، در این مورد تلاش¬های قابل توجهی نموده و گامهای موثری برداشته است. به طور کلی قوانین و مقرراتی که در زمینه حفاظت محیط زیست وجود دارد به دو گروه شاخص محیط زیست طبیعی که شامل موضوعات مربوط به شکار و صید، مناطق چهارگانه، زیستگاه ها و گونه های گیاهی و جانوری ... می باشد و محیط زیست انسانی که بیشتر در خصوص مباحث مربوط به آلودگی ها و تخریب محیط زیست و لایه ازن خلاصه می گردد.


با یک نگاه اجمالی به قوانین و مقررات ایران به نظر می رسد مهمترین اشکالی که در این میان وجود دارد قدیمی بودن این قوانین می باشد چرا که جهان امروزی به سوی تغییر و تحول و صنعتی شدن پیش می رود و در این میان تحولات بسیار عظیمی در بخش صنعت و تکنولوژی اتفاق افتاده است که نیازمند روش ها و شیوه های نوینی جهت کاهش اثرات سوء آنها بر محیط زیست می باشد از طرفی دیگر افزایش روز به روز جمعیت باعث گردیده تا زمین قدرت خودپالایی خود را در برابر آلودگی های وارده از دست دهد در نتیجه نیازمند وضع قوانینی جدیدتر و متناسب با نوآوری و تحولات ایجاد شده باشد. در این میان نیاز به قوانین جدید زیست محیطی در بخشهای مربوط به آلودگی¬های اشعه، رادیو اکتیو، بو و...  بیش از بیش احساس می گردد.


از سویی دیگر بسیاری از مجازات هایی که در قوانین در نظر گرفته شده اند قدیمی می¬باشند که با شرایط زمان وضع قانون، مناسب بوده است ولکین با توجه به رشد تورم و شرایط اقتصادی حاضر بسیارکم و ناچیز می باشد و از جنبه تادیبی کافی برای مجرمین بالاخص صاحبان واحدهای تولیدی آلاینده و یا افرادی که جهت تجارت گونه های نادر مبادرت به شکار می کنند با توجه به منفعت و سود حاصله از این کار قابل توجه نمی باشد، مانند مجازات نقدی که در مواد 11، 12 و 13  قانون شکار و صید در نظر گرفته شده است و یا  مجازاتی که در ماده 29 قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا برای کارخانجات و یا کارگاههای متخلف در نظر گرفته شده است.


با توجه به بررسی های صورت گرفته در قوانین زیست محیطی ایران از بدو ایجاد تا چند سال قبل این نتیجه حاصل گردیده است که جهت گیری خاصی در بخش محیط زیست طبیعی (بخش شکار و صید ) وجود داشته است، در حالیکه امروزه معضلات و مسائل محیط زیست در دیگر حوزه های آن بسیار حادتر و اساسی تر به نظر می رسد . امروزه آلودگی هوا، آب و آلودگیهای هسته¬ای و شیمیایی به صورت جدی محیط زیست را به خطر انداخته است . برای این گرایش خاص و جهت گیری زیست محیطی یک بعدی حداقل دو توجیه و علت را می توان ذکر نمود . اول اینکه نخستین سازمانی که در کشور ما به عنوان متولی امر محیط زیست بوده و فعالیت می کرد، کانون شکار و صید بود در این صورت طبیعی است که جهت گیری¬های زیست محیطی نیز در این راستا باشد. دوم اینکه مسائل و معضلات نوین مربوط به محیط زیست و چاره جویی در این زمینه در کشور ما با تاخیر زیاد مطرح و شروع شده است. به مضاف اینکه وظایف و حوزه قلمرو و دامنه موضوعات مربوط به محیط زیست به تدریج گسترش یافته است و حتی هنوز نیز در زمینه هایی از قبیل انهدام جنگل¬ها و مراتع، آلودگی¬ها هسته ای و رادیواکتیو و ... سازمان حفاظت محیط زیست، نقش محوری و اساسی ندارد.
برخی از آلودگی های مهم محیط زیست از سوی اشخاص حقوقی یعنی کارخانجات و کارگاهها صورت می پذیرد. نظری بر قوانین کیفری زیست محیطی نشان می¬دهد در این زمینه، چاره اندیشی کافی صورت نگرفته است . رشد روزافزون صنعت و تکنولوژی و گسترش انواع آلودگی¬های زیست محیطی از سوی واحدهای صنعتی و تجاری، ایجاب می¬نماید که در این زمینه برنامه ریزی و سیاست مناسبی اتخاذ گردد در مورد مجازات حبس مدیر یا مسئول یک واحد آلوده کننده، شاید مجازات موثر و مناسبی نباشد . چرا که اولاً هدف اینگونه واحدها کسب درآمد و سود بیشتر می باشد و با حبس نمودن مدیر یا مسئول آن، واحد مربوطه از هدف خود دور نمی¬افتند و ثانیاً با ادامه کار واحد آلوده کننده، همچنان آلودگی محیط زیست ادامه یافته و ما را به مقصود خویش نمی رساند. لذا به نظر می رسد در مورد اشخاص حقوقی آلوده کننده محیط زیست، حتی المقدور باید از مجازاهای نقدی و تعطیلی موقت و یا دائم واحد آلوده کننده، استفاده کرد و این در صورتی موثر خواهد بود که میزان جزای نقدی زیاد باشد و یا مدت تعطیلی واحد، خسارت مالی زیادی به آن وارد نماید در غیر اینصورت واحد آلوده کننده ممکن است پرداخت جزای نقدی را ترجیح داده وهمچان به آلوده سازی محیط زیست ادامه دهد.
خوشبختانه با نگاهی اجمالی بر وضعیت قوانین زیست محیط در ایران از ابتدا تا کنون گویای این مسئله است که هم مسئولین و مراجع تصمیم¬گیر مملکتی و هم مردم توجه بیشتری نسبت به این امر نشان داده بطوریکه قوانین مربوط به محیط زیست از چند تبصره در قانون برنامه اول  توسعه به چند ماده قانونی در برنامه سوم و نهایتاً به یک فصل در برنامه چهارم و پنجم توسعه یافته است و امید است که این وضعیت همچنان روند رو به رشدی را در پیش داشته باشد.

امیررضا سوری، عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی


دولت ها در حفاظت از زمین شکست خورده اند!

زمین منتظر نخواهد ماند


دولت ها در حفاظت از زمین شکست خورده اند!


سیاست ها را تغییر دهید نه آب و هوا  را  !



سیارۀ ما ، خانۀ ما،   مورد بی مهری قرار گرفته  است.  تغییرات آب و هوا  پی در پی  ادامه دارد. آنگونه که  پیداست تقریبا هر روز یک فاجعۀ  زیست محیطی  رخ  می دهد.


  روز زمین امسال زمانی است برای تجهیز سیاره در انتشار این پیام که:

 

زمین منتظر نخواهد ماند!

 

با نزدیک شدن به چهل و دومین سالگرد روز زمین ، مردم از دولت ها که در برداشتن قدم هائی برای  حفاظت از زمین شکست خورده اند، قطع امید کرده اند. کمپین روز زمین 2012  فرصتی را برای مردم ایجاد کرده تا آنها را در فریاد برآوردن برای آینده ای پایدار هم صدا و به سوی دستیابی به نتایج کاملا مشخص راهبری کند.

 

در حال حاضر A Billion Acts of Green  (یک میلیارد اقدام سبز) ، بزرگ ترین کمپین خدمات زیست محیطی جهان  است .  بیش از 800 میلیون اقدامات زیست محیطی ثبت شده در وب سایت   Earth Day Network  (شبکه روز زمین ) نشانگر آن است که حمایت جهانی از این جنبش بسیار عظیم بوده است . ولی کار هنوز به پایان نرسیده است.

 

شبکه روز زمین و کمپین جهانی اقدام آب و هوا  (TckTckTck=the Global Campaign for Climate Acn) مفتخرند همکاری مشترکشان را در آماده کردن  جوامع سراسر جهان برای حمایت از آینده ای پایدار از طریق کمپین انرژی تجدید پذیر برای همه   (Renewable Energy for All ، اعلام کنند . این کمپین طرح های انرژی تجدید پذیر را ترویج کرده و به این وسیله اقدام جامع کنفرانس توسعۀ پایدار سازمان ملل متحد را  در حمایت از جنبش جلب خواهد کرد.

برای روز زمین در سال 2012   ما این سیاره را تنها  برای گفتن یک چیز  آماده  کرده ایم :

زمین منتظر نخواهد ماند.


 در بحبوحه رکود اقتصادی جهان ، مسائل زیست محیطی کنار گذاشته شده و به آن توجهی نمی شود. وقت آن است که ما با یک کلام و یک پیام زمین  را آماده کنیم:


  زمین منتظر نخواهد ماند.


منبع :  Earth Day Network


















ابزارهای مدیریت زیست محیطی

ابزارهای مدیریت زیست محیطی

 پیرامون وضعیت فعلی استفاده در ایران، بررسی خلاها و کاستی ها و طرح اقداماتِ بهبود وضعیت

 

مقدمه 

مدیریت در یک تعریف کوتاه عبارتست از مجموعه ای از اقدامات هدفمند، روشمند و نظام یافته و علمی برای هدایت درست و مناسب یک مجموعه جهت رسیدن به آرمان ها در کوتاه ترین زمان ممکن و با صرف کمترین منابع و کسب بهترین نتایج. این تعریف شامل شناخت و تعیین مأموریت، تبیین آرمان و اهداف، اشاعة استراتژی ها و خط مشی ها، برنامه ریزی و اولویت بندی، شناخت، برنامه ریزی استفادة بهینه و تخصیص منابع، مراقبت و کنترل، حل مسائل و مشکلات و بهبود مداوم می باشد. بنابراین مدیریت یک علم کاملاً مدون و شناخته شده و نیز یک فعالیت اجرایی پیگیر و مداوم است که نسبتاً وسیعترین و همه جانبه ترین مجموعه از فعالیت ها را در بر میگیرد. بسیاری از نظریه پردازانِ علم مدیریت، موفقیّت یک مجموعه را مرهون تعامل درست و عملکرد هماهنگ و سازگار سه عنصر اصلی:

1- مدیریت منابع انسانی

2- مدیریت زمان 
3- شناخت و بکارگیری بهینة ابزارهای مدیریتی می دانند.   



امروزه ابزارهای مدیریتی شناخته شده و مدوّن بسیاری در دنیا وجود دارند (در یک بررسی سیستماتیک 222 ابزار عمومی مدیریتی شناخته شده اند که استفاده یا عدم استفادة مناسب از بسیاری از آنها می تواند یک مجموعه را برنده یا بازنده کند و در بسیاری از موارد موفقیت یک مجموعه با تعداد ابزارهای مدیریتی مورد استفادة آن (و البته بدون تردید اثربخشی استفاه از ابزارها و نیز تعامل و هماهنگی کاربرد آنها) سنجیده می شود. رکن شناخت و استفاده از ابزارهای مدیریتی را می توان در چهار قدم زیر خلاصه کرد:


۱- شناخت ابزارهای مدیریتی مرتبط و درک کاربردها و منافع و مزایای آنها

۲- انتخاب و بکارگیری ابزارها در کلیة سطوح (تصمیم سازی، هدف گذاری، طرحریزی، برنامه ریزی، اجرا)

۳- نظم دهی و ترکیب بندی، ایجاد هماهنگی، انسجام و یکپارچه سازی و جهت دهی به استفاده از ابزارها

۴-  سنجش، پایش و مراقبت مداوم و بهبود مستمر کارایی و اثربخشی استفاده از ابزارهای مدیریتی مختلف.


با توجه به این مقدمة کوتاه، این نوشته (و سایر نوشته ها و مقالات سلسله وار آینده در این خصوص) قصد دارد به بررسی وضعیت مدیریت محیط زیست ایران از منظر کاربرد و استفادة ابزار های مدیریت زیست محیطی، در کلیة سطوح (کلان ـ خرد) و در کلیة بخش ها بپردازد. مهمترین فرض در این بررسی یکپارچه و منسجم بودن مجموعة مدیریت محیط زیست در یک کشور می باشد.   به این معنی که برای اثر بخش بودن مدیریت زیست محیطی در یک کشور لزوماً باید کلیة اقدامات مربوطه در ارتباط و تعامل کامل با یکدیگر و متوجه اهداف مشترک باشند. گروه ها و تیم های کاری نیز می بایست ارتباط و تعامل زیادی با هم داشته و بر اهدافی کاملاً مشخص و مشابه متعهد باشند.


بنابراین انتظار می رود در پایان این بررسی پاسخی نسبی به سؤال هایی نظیر سؤال های زیر ارائه گردد:


۱-وضعیت مدیریت محیط زیست ایران از نقطه نظر کاربرد و استفاده از ابزارهای مدیریت زیست محیطی

  • در حال حاضراستفاده از چه ابزارهایی در مدیریت  زیست محیطی ایران رواج دارد؟

  • آیا تا کنون اقدامی در جهت سنجش اثر بخشی و کارایی استفاده از این ابزار ها صورت گرفته است؟

  • بطور کلّی و عمومی، کیفیت بکار گیری هر کدام از ابزارها چگونه ارزیابی می شود؟

  • چه گروه هایی (سازمان ها؛ بخش های دولتی؛ شرکت های خصوصی؛ تشکل های غیر دولتی؛ مراکز دانشگاهی و غیره) متولّی استفاده از هرکدام از این ابزارها می باشند؟

  • آیا اهداف زیست محیطی با شاخص هایی دقیق، مدوّن، زمان دار، قابل اندازه گیری، واقع بینانه و دست یافتنی تعریف شده و وجود دارند؟ گروه های ذینفع تا چه حد از نقش خود در تحقق این اهداف آگاهی دارند؟ توجه و تمرکز گروه ها تا چه حد معطوف اهداف مشابه و مشخص است؟

  • تبادل اطلاعات بین گروه های مختلف کاری، چگونه ارزیابی می شود؟

  • بطور کلّی تعامل، هماهنگی و انسجام در کاربرد ابزارهای مدیریت زیست محیطی تا چه حد محقق شده است؟

۲- بررسی، خلاء های ابزاری موجود و طرح اقداماتی برای کاهش این خلاء ها


  • طور کلّی چه ابزارهایی در مدیریت محیط زیست در سطح جهان و به طور خاص در کشورهای توسعه یافته رواج دارند

  • اولویت های معرّفی این ابزارها  به مجموعة مدیریت زیست محیطی در ایران

  • ارتباط گروه های کاری مختلف با هرکدام از این ابزار ها (نقش ها و مسئولیت ها)

  • چگونگی هدف گذاری، و تعریف شاخص برای آنها (ارائة چند نمونه)

  • چهارچوب کلّی نحوة مراقبت و پایش و بهبود مداوم اثر بخشی و کارایی بکارگیری هرکدام از این ابزارها

  • راهکارهایی برای تقویت تبادل اطلاعات و تعامل کلّی بکارگیری ابزارها

 


آقای استاندار ! پارک ملی گلستان ارث پدری تان نیست!

"گلستانی ها بیش از سایر مردم کشور نسبت به محیط زیست خود حساس هستند و دلشان برای محیط زیست خودشان می سوزد ، یک تهرانی در آن سوی کشور می نشیند و می گوید دلش برای محیط زیست گلستان می سوزد ! خب بسوزد! اما بیشتر از شما گلستانی ها که دل نمی سوزاند" . راستی کسی صاحب این سخنان را می شناسد ؟ صاحب این سخنان جواد قناعت ، استاندار گلستان و نماینده تام الاختیار احمدی نژاد برای تعیین تکلیف جاده پارک ملی گلستان است . از قضا خودش مازندرانی است اما نمی دانم چرا یک مازندرانی شده استاندار گلستان ایران! شما می دانید چرا ؟ آقای قناعت! ای کاش قدری موشکافانه تر به موضوع تخریب پارک ملی گلستان نگاه می کردید و این چنین موضع گیری نمی کردید . البته بیشتر از این هم از شما انتظار نمی رود . در جایی که دستگاه متولی پارک ملی گلستان و مدیران پر مدعایش که برخی از آنها تحصیل کرده های محیط زیست اند و برخی دیگر تحصیل کرده جنگل و مرتع و ... ، سکوت می کنند و نظاره می کنند، دیگر چه انتظاری از شما ؟! اما کاش حداقل به نام این پارک توجه می کردید و بعد می گفتید ما تهرانی ها را چه به دلسوزی برای محیط زیست استان گلستان ! حضرت آقا ! پارک ملی گلستان ، همانگونه که از نامش بر می آید پارک ملی است ، یعنی متعلق به ملت است و بس! متعلق به گلستانی ها و استاندار مازندرانی اش نیست! ارث پدری هیچ کس هم نیست که هر طور دلش خواست با آن رفتار کند! بنابراین به همان اندازه که یک گلستانی می تواند برای تخریب گلستان و نابودی اش دل بسوزاند یک تهرانی و سیستانی هم می تواند غصه دار از بین رفتن گلستان ایران باشد . اما در ابعاد وسیع تر، گلستان ذخیره گاه بیوسفری ثبت شده در برنامه انسان و کره مسکون یونسکو است. یعنی متعلق به همه جهان است نه فقط گلستانی ها و ایرانی ها ! آقای استاندار ! حتی اگر هم باور کنیم که به گفته شما ، " گلستانی ها دلشان بیشتر از سایر مردم ایران برای محیط زیست گلستان می سوزد" ، از شما می پرسم : شما مازندرانی ها چقدر دلتان برای گلستان و محیط زیست اش می سوزد؟! اصلا شما در استان گلستان چه می کنید که حالا تصمیم گیرنده و برنامه ریز استان هم شده اید ؟! و لابد این هم از بدشانسی گلستانی ها است که یک مازندرانی استاندارشان شده و لابد باز هم از بدشانسی بیشتر گلستانی هاست که حتی مدیر محیط زیست شان (ساسان علی نژاد ، مدیر کل محیط زیست استان گلستان) هم مازندرانی است ! آقای استاندار ، می دانید هر بار که به مازندران سفر می کنم دلم به درد می آید از این همه ویرانی طبیعت در این استان. شما که معتقدید مردم هر استان برای استانشان بیشتر دل می سوزانند چرا در استان خودتان نماندید خدمت کنید؟ چرا ساسان علی نژاد در استان خودش مازندران نماند تا خدمت کند ؟ به گلستان آمده اید تا گلستان را هم مانند مازندران کنید ؟! آقای استاندار ! باز هم می گویم ، چشمان اهل سیاست هرگز توان دیدن ظرایف طبیعت را نداشته و ندارد . شما هم یکی از آنها!

چکیده مقاله: مدیریت محیط زیست و نقش آن در مدیریت شهری

چکیده مقاله زیست محیطی


مدیریت محیط زیست و نقش آن در مدیریت شهری


سعید مطهری
هاشم خوشنام
امیرحسن جعفری ورامینی
محمدهادی حیدرزاده




چکیده:


در فرآیند سیر تکامل مدیریت، مدیریت محیط زیست به عنوان یک نظام گسترده و پویا برای مواجهه با آلودگی و تخریب محیط زیست، رویکرد های پیشگیرانه ای را مد نظر قرار داده است . مدیریت محیط زیست دارای ابزار گوناگونی در سطوح مختلف می باشد . از طرفی م دیریت شهری نیز دارای سطوح مختلفی بوده که ابزار مدیریت محیط زیست می تواند در آنها قرار گیرد . ارزیابی زیست محیطی استراتژیک ) ) SEA می تواند در سطح برنامه ریزی کلان شامل طرح های جامع و تفصیلی شهری و ارزیابی اثرات زیست محیطی پروژه ها ) ) EIA در سطح پروژهای عمرانی جدید شهری مانند احداث اتوبان، مجموعه های رفاهی - خدماتی - مسکونی، احداث تصفیه خانه فاضلاب ، شبکه جمع آوری آبهای سطحی و زیرزمینی و غیره و سیستم مدیریت زیست محیطی ) ) EMS در سطح موضوعات جاری مطرح زیست محیطی شهری که ناشی از عملکرد جاری متولیان مدیریت امور شهری می باشد قرارگیرد . در این مقاله سعی شده است جایگاه مدیریت محیط زیست و نقش آن در مدیریت شهری کلان شهر تهران را مورد بررسی قرار داده و راهکارهای اجرایی آن بررسی گردد .


کلمه های کلیدی:
مدیریت شهری، ارزیابی اثرات زیست محیطی، مدیریت محیط زیست، سیستم مدیریت محیط زیست

منبع:
دومین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست