در گذشته گمان میرفت گوزن زرد ایرانی به کلی منقرض شده است، اما در سال ۱۳۳۴ معلوم شد تعدادی از آنها در جنگلهای اطراف رودخانه دز و کرخه باقی ماندهاند. این گونه منحصر به فرد با جثهای کشیده و بلند و شاخهای زیبا در سالهای اخیر توانسته است خود را با سازگاری ظریفی از خطر انقراض نجات دهد. همچنین گوزن زرد ایرانی که گاهی نیز به سبب پراکنش آن در منطقه، بینالنهرین نیز نامیده میشود، نادرترین گونه گوزن و از نظر جثه دومین آن بعد از گوزن قرمز در ایران و منطقه مدیترانه است.
از خانواده Cervidae، دو جنس Cervus و Capreolusدر ایران وجود دارند. از جنس Cervus دو گونه مهم قابل تشخیص است؛ مرال و گوزن زرد. اعضای جنس Cervus دارای دم با رشد زیاد و کاملاً واضح، شاخ بلند و زائدههای بالای چشمی هستند. اندازه بزرگ یا متوسط دم در آنها نسبتاً خوب رشد کرده و کاملاً دیده میشود.
بقیه در ادامه مطلب...
در همین زمینه:
مقدمه ای بر گوزن زرد ایرانی و زیستگاه های آن (هنریک مجنونیان)
مقدمه ای بر گوزن زرد ایرانی و زیستگاههای آن
مهندس هنریک مجنونیان
مهندس مسعود مولوی
مقاله ای که جزو اولین پژوهش هادر کشور بر روی حیوانات انجام شده و بسیار ارزشمند است و قابل توجه است و اساتید بسیار برجسته ای بر روی آن کار کرده اند .
یه خواهش : یکی از دوستان که براش امکان داره مقاله رو تایپ کنه تا این مقاله ارزشمند رو به صورت متن کامل قرار بدیم. پیشاپیش از اون دوست خوبم سپاسگزارم.
یک نکته در عنوان این مقاله قابل تامل هست و اون اینکه مقدمه ای بر ....
یعنی امکان داره کسی یخواد این پژوهش رو کامل که هست کامل تر و به نوعی پر تر کنه . امیدوارم این اتفاق بیفته.
منبع : نشریه محیط شناسی (وابسته به دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران)
دانلود فایل PDF مقاله در ادامه مطلب
در همین زمینه:
ادامه مطلب ...
مهارت پازنها در بالارفتن از صخرههای صعبالعبور بسیار شگفتانگیز است. به همین سبب، به آنها سلطان صخرهها نام دادهاند. پازنهای نر، که کل نامیده میشوند، با شاخهای بلند شمشیرمانند و ریش سیاهرنگ خود چهرهای بسیار آشنا دارند.
پازن در یک نگاه
نام فارسی: کل (نر) و بز (ماده) / پازن / بز کوهی
نام انگلیسی: Wild Goat
نام علمی: Capra aegagrus
خانواده: خانوادهی گاوسانان (Bovidae)
جمعیت: نامعلوم
پراکنش:
در پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، ترکیه، یونان و قفقاز دیده میشود. در ایران در تمام نقاط بهجز مناطق کویری مرکزی پراکنده است.
زیستگاه:
پازنها در مناطق کوهستانی و صخرهای (تا ارتفاعات 4هزار متری) زندگی میکنند.
اندازه:
طول بدن پازن 120 تا 160 سانتیمتر، طول دمش 12 تا 15 سانتیمتر، ارتفاع بدنش 65 تا 95 سانتیمتر، وزن نرها 70 تا 120 کیلوگرم و وزن مادهها 50 تا 55 کیلوگرم است.
ریختشناسی:
جثهای تنومند، دمی سیاه و پاهایی کوتاه دارد. نرها، شاخهای گرهدار و بلندی دارند که طول آنها به 150 سانتیمتر میرسد. اما شاخ مادهها بسیار کوتاهتر است. نرها دارای ریش بلند و سیاهرنگ و نوار تیرهای روی پشت و شانه هستند که در ناحیهی سینه پهن میشود و به صورت طوق درمیآید. رنگ بدن با بالارفتن سن تغییر میکند. جوانها بدنی مایل به خاکستری دارند و بالغها در زمستان کرمرنگ هستند.
رژیم غذایی:
پازنها از علوفه و بوتهها تغذیه میکنند.
زادآوری:
جفتگیری کل و بز در پاییز صورت میگیرد و نوزادان 160 روز بعد بهدنیا میآیند.
وضعیت حفاظتی گونه:
جمعیت این گونه در اکثر نقاط کشور رو به کاهش است.
نقشهی پراکندگی در ایران:
اجداد بزهای اهلی
نام دیگر کل و بز «پازن» است. هنگام پریدن و بالارفتن پازنها از صخرهها، با برخورد پاهایشان به هم و به صخرهها، صدا ایجاد میشود. به همین سبب، به آنها پازَن میگویند. کلها و بزها از اجداد بزهای اهلی هستند و میتوانند با آنها جفتگیری کنند. اما تفاوتهای مشخصی مانند شاخهای بلند و شمشیرمانند، آنها را از بزهای اهلی جدا میکند.
سلطان صخرهها!
کل و بز سلطان صخرهها هستند. تقریباً هیچ حیوان دیگری نمیتواند مثل آنها روی صخرهها حرکت کند و پایین نیفتد. بدن این جانوران طوری شکل گرفته است که به راحتی میتوانند از صخرههای صعبالعبور بالا بروند. پاهای کوتاه، سنگین بودن قسمت جلویی بدن و ساختمان خاص سمها باعث میشود پازنها در هنگام بالارفتن و پریدن روی صخرهها، بهخوبی تعادل خود را حفظ کنند و بهراحتی چهاردستوپا روی یک نقطه به اندازهی یک سکهی 10 تومانی بایستند و نیفتند!
شاخ همهکاره!
شاخ در پازنهای نر و ماده متفاوت است. نرها که کَل نامیده میشوند دارای شاخهای بلندی هستند. این شاخهای گرهدار، بلند و زیبای کلها، که مانند شمشیر به طرف عقب بدن متمایل شده، به صورت نیمدایره است و سبب میشود اگر زمانی این جانوران از صخره پرت شوند، روی آن غلت بزنند و جان خود را نجات دهند. مادهها نیز دارای شاخهایی بسیار ساده و کوتاه هستند. رشد شاخ در سالهای اولیهی زندگی پازنها زیاد است ولی با افزایش سن و معمولاً بعد از 7 سالگی رشد شاخ کم میشود. همچنین شاخها در زمستان رشد نمیکنند ولی گرهها بزرگ میشوند. شاخها وسیلهی دفاعی کلها در هنگام جفتگیری هستند. در این فصل، نرها برای بهدست آوردن مادهها با هم بهسختی جدال میکنند. ضرباتی که این حیوانات در هنگام جنگیدن با شاخهایشان به هم میزنند، معمولاً در طول 3/1 نخستین از سطوح جلویی شاخها وارد میشود.
تشخیص سن از روی شاخ
سن پازنهای نر را میتوان از روی شاخ آنها تشخیص داد. هر سالی که از سن پازنها بگذرد، بر طول شاخ و قطر آن افزوده میشود و بر اثر این رشد، روی شاخها برجستگیهای مشخصی باقی میماند که به آنها «گره» میگویند. با شمردن این گرهها، میتوان سن پازنها را حدس زد. رشد شاخ در سالهای اولیه زیاد است؛ ولی معمولاً از 7 سالگی به بعد کم میشود. رشد این شاخها در زمستان تقریباً متوقف میشود؛ ولی گرهها رشد میکنند و بزرگ میشوند.
پازن و شکارچیان
کلها و بزها با جثهی نسبتاً بزرگ، یکی از جانوران مورد علاقهی شکارچیان هستند؛ تا جایی که تعداد آنها مانند بقیهی سمداران ایران، در حال کم شدن است. وابستگی پازنها به صخرهها و مشخص بودن محل زیست محدود آنها، باعث شده است شکارچیان بهراحتی آنها را پیدا و شکار کنند. هرچه پازنها در مناطق صخرهای قادر به فرار و حرکت سریع هستند، در مناطق صاف، بیدفاع میشوند. .
برخی شکارچیان از این خصوصیت استفاده میکنند و با رَم دادن آنها به دشت، به شکار این جانوران میپردازند. یکی دیگر از خصوصیات پازنها، که باعث از بین رفتن آنها میشود، این است که هنگام فرار گاهی میایستند و به پشت سر خود نگاه میکنند. این کار به شکارچیان فرصت خوبی میدهد تا آنها را شکار کنند
مهاجرت سالانه
با آنکه پازنها در مناطق کوهستانی زندگی میکنند، مهاجرت سالانهی منظمی دارند و در فصلهای متفاوت میتوان آنها را در ارتفاعات گوناگونی دید. با فرارسیدن زمستان، گلهها به طرف دامنههای پایین کوه میروند که برف ندارد و در آنجا از بوتهها تغذیه میکنند. با گرم شدن هوا، به سمت ارتفاعات حرکت و از گیاهان سبز و تازه تغذیه میکنند.
ساعت کاری پازنها
کل و بز روزگرد هستند، ولی گاهی شبها نیز به چرا میپردازند. روزگرد بودن بدین معنی است که بیشترین فعالیت آنان در ساعات اولیهی صبح، قبل و بعد از طلوع صورت میگیرد. اواسط روز بیشتر میتوان آنها را به صورت نیمه خواب و درحال استراحت دید و پس از غروب آفتاب مجدداً شروع به تغذیه میکنند. ظاهراً با کاهش دما و بارش برف این روند تغییر کرده و کل و بز در اواسط روز (ظهرها) غذا میخورند و بقیه روز را به استراحت میپردازند.
وقت غذاست ...
کل و بزها از علوفه، بوتهها و برگ درختان تغذیه میکنند. علاوه بر گیاهان علفی و بوتهای کل و بزها از شاخ و برگ درختان و درختچههایی نظیر ارس و بادام کوهی نیز استفاده میکنند. علاوه بر آنکه بزها نسبت به کلها مواد مغذیتری را میخورند، زمان بیشتری را نیز در حال چرا و خوردن غذا هستند. چون آنان احتیاج به انرژی زیادی در طول فصل زایمان و شیردهی دارند. از آنجا که جرم بدن نرها بیشتر است، نرها باید بتوانند با جذب بیشتر مواد مغذی، کمتر خوردن را جبران کنند.
نقش پازن در طبیعت
کلها و بزها طعمههای بسیار مناسبی برای گوشتخواران بهشمار میروند و اگر جمعیت آنها کم شود، نسل گوشتخواران منقرض خواهد شد.
منبع:
کتاب حیات وحش ایران ـ نشر طلایی
معرفی خدنگ (Mangoose) و گونه های آن
خدنگ بزرگ جثه ای به اندازه سمور ولی به شکل موش دارد. پوزه کشیده و نوک تیز و چشم ها کوچک اند. دم بلند و پرمو، دست و پا کوتاه با ناخن های بلند، قوی و جمع نشدنی و غده های مقعدی بسیار پیشرفته می باشد. رنگ بدن خدنگ، گندمی متمایل به حنایی است. طول بدنش به ۳۸-۴۶ سانتی مترو طول دمش ۳۵ سانتی متر و وزن اش از ۶-۵/۷کیلوگرم است و دارای۴۰ دندان است.پاهای خدنگ برهنه و فاقد مو هستند اما دستهایش پوشیده از مو با ناخنهای منحنی می باشد.پوشش بدن انها ترکیبی از موهای زبر و خشن و کلفت است….
.
.
برای دیدن بقیه مطلب به ادامه ی مطلب بروید
ادامه مطلب ...