بررسی توزیع عمودی رسوبات بادی توفانهای گرد و غبار در منطقه سیستان
محسن رضائی ترشیزی
عباس میری
چکیده
وقوع خشکسالی های پی درپی در منطقه سیستان شرایط را برای تشدید فرسایش بادی و رخداد توفانهای گرد و غبار فراهم کرده است. به منظور مهار این پدیده ها بررسی آن ها از جنبه های مختلف ضروری است. بررسی توزیع عمودی رسوبات بادی برای ارزیابی مقدار انتقال رسوبات و اعتبارسنجی مدل های فرسایش بادی و همچنین شناخت سازوکار انتقال ذرات اهمیت دارد. در پژوهش حاضر شش رخداد توفان گرد و غبار در بازه زمانی چهار ماهه سال 1397 در منطقة سیستان بررسی شد و توزیع عمودی رسوبات بادی طی این رخدادها تحلیل شد. برای واکاوی هر رخداد، داده های لحظه ای سرعت باد، دید افقی و غلظت PM10 ثبت شده در ایستگاه هواشناسی زابل به طور همزمان دریافت شد. در هر رخداد توزیع عمودی رسوبات بادی با نصب رسوب گیرهایی در 7 ارتفاع از cm20 تا cm700 در منطقه نیاتک سیستان بررسی شد. نتایج نشان داد که رخدادهای مورد بررسی از شدت زیادی برخوردار بودند؛ به طوری که بادهای با سرعت m/s 16-19 بیشترین مدت زمان وزش را داشتند. دید افقی در بیشتر اوقات به کمتر از m 1000 و غلظت PM10 به بیشتر از μg m-3m-3 2000 و در برخی موارد μg m-3 8000 رسید. بیشترین و کمترین مقدار رسوبات بادی به ترتیب در رخدادهای 3، 4 و 1 مشاهده شد. مقدار رسوبات با سرعت و مدت زمان وزش باد ارتباط داشته و بین غلظت PM10 ثبت شده در ایستگاه هواشناسی و مقدار رسوبات جمع آوری شده وابستگی نزدیک مشاهده شد. همچنین بین مقدار رسوبات و ارتفاع رابطه منفی و نمایی برقرار است.
برای دانلود فایل pdf اصل مقاله به ادامه مطلب بروید...
ادامه مطلب ...بررسی تاثیر پذیری محصولات زراعی استان خوزستان از ریزگردها
مریم ملاشاهی
محمدرضا یزدانی
اسحاق فرجی
فرمت دانلود : pdf
چکیده :
خسارت و یا کاهش درآمد در بخش کشاورزی از عمده زیان های اقتصادی پدیده گرد و غبار در استان خوزستان به شمار می رود. با توجه به این که تولید محصولات کشاورزی یکی از عوامل بسیار وابسته به شرایط آب و هوایی است که احتیاجات انسان را از جهات مختلف تامین می نماید. لذا تغییر در کیفیت پارامترهای اقلیمی می تواند در عملکرد محصولات کشاورزی نقش بسزایی داشته باشد. هدف تحقیق حاضر، بررسی اثرات زیانبار ریزگردها بر محصولات کشاورزی و نیز ارائه راهکارهایی جهت جلوگیری و به حداقل رساندن خسارات و شدت این پدیده زیانبار جوی برفراز آسمان کشور و آثار سوء آن بعد از ترسیب، بر بخش های مختلف می باشد. برای انجام این کار به کمک داده های دریافتی از اداره کل محیط زیست و اداره کل هواشناسی استان خوزستان، آمار روزانه ریزگردها و میزان دید افقی مربوط به آن در 10 ایستگاه سینوپتیک استان خوزستان به صورت روزانه، ماهانه و سالیانه محاسبه گردید؛ همچنین ارتباط این داده ها با اطلاعات دریافت شده مربوط به میزان تولید وخسارات محصولات کشاورزی از اداره کل جهاد کشاورزی استان خوزستان بررسی شد. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می دهد که افزایش درتعداد روزهای همراه با ریزگردها، موجب افزایش در میزان خسارات و نیز کاهش تولید محصولات کشاورزی در سطح استان خوزستان همراه است. هم در تمامی محصولات مورد مطالعه بیشترین میزان خسارت را داشته است. - چنین در بین سال های مختلف، سال 88 شاهد - با مقایسه تعداد روزهای همراه با گردوغبار در سال های مد نظر مشاهده شد که درست در همین سال 88 بیشترین تعداد روز همراه با گردوغبار بوده ایم. این مطلب نمایانگر تاثیر پذیری میزان خسارات وارده از پدیده گردوغبار می باشد.
منبع : اولین کنفرانس بین المللی گرد و غبار
نبی یاری در حاشیه سفر اعضای ستاد بحران استان به منطقه سیستان اظهار داشت: ساکنان سیستان در طی 15 سال گذشته نیز با وزش باد و طوفان های زیادی مواجه بودند اما این طوفانها به شکل امروزی و به دلیل خشکیدگی بستر هامون تا این اندازه بحران آفرین نبوده است.
وی با بیان اینکه غالب طرح های این سازمان عام المنفعه است ادامه داد: کمبود اعتبارات در این سازمان ناخواسته بر روی محیط زیست، نباتات و ساکنان استان نیز تاثیر می گذارد و لذا در بحث تخصیص اعتبارات برای اقدامات پیشگیرانه باید با نگاه ویژه ای به استان نگریست.
وی تنها راه نجات و مقابله با طوفان ها و کاهش آسیب ها در منطقه سیستان را حفظ و توسعه پوشش گیاهی عنوان کرد و گفت: در حوزه سیستان تنها 30 هزار هکتار از اراضی به عنوان اراضی ملی در اختیار منابع طبیعی قرار دارد و لذا از آنجائیکه بیشترین سهم متعلق به مردم است باید در راستای مشارکت پذیری و فعال سازی مالکان در این راستا اقدام کرد.
یاری حل بحران سیستان را در گرو ورود و تعامل تمامی دستگاه های اجرایی به صورت متحدالشکل دانست و افزود: اقدامات زیادی به صورت جزیره ای توسط دستگاه های اجرایی مختلف در این حوزه انجام شده است اما متاسفانه در طی سالیان گذشته این اقدامات پراکنده مورد ارزیابی قرار نگرفته است.
وی تاکید کرد: خشکیدیگی بستر هامون و همچنین وجود کانون های بحران در کشور های همسایه بر شدت مشکلات مردم سیستان دامن می زند.
نقل از خبرگزاری مهر
مردم سیستان شهروند درجه چندم هستند؟؟؟
«طوفان ریزگرد بحران زیست محیطی سیستان را وخیمتر کرده است»
وقوع طوفان ریزگرد در سیستان و بلوچستان میزان آلایندهها و ذرات معلق در هوا را به بیش از ۵ برابر حد مجاز افزایش داده و شرایط محیط زیستی در این استان را بحرانیتر کرده است.
حلیمه عالی، نماینده مردم زابل در مجلس، طی تذکری به حسن روحانی از او خواست حق بدی آب و هوا و حق ریزگردها به مردم این استان داده شود.
به گفته این نماینده مجلس در روزهای گذشته سرعت طوفان در این منطقه به بیش از ۱۰۰ کیلومتر در ساعت رسیده که در نتیجه آن میزان آلایندهها و ذرات معلق در هوا به ۱۵۰۰ میکروگرم افزایش یافته و شعاع دید عادی کمتر از ۵۰ متر شده است.
او منشاء این طوفانها را خشک شدن دریاچه هامون در این استان ذکر کرد و گفت هامون به حال خود رها شده است.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، حلیمه عالی همچنین با انتقاد ازعدم انتشار هشدارهای به موقع توسط سازمان هواشناسی گفت:«چرا طبق استانداردهای زیست محیطی قبل از شروع ساعات بحرانی ادارات تعطیل نمی شود و چرا در محاسبه هزینه برق، وجود ریزگردها را درنظر نمی گیرید؟»
او ادامه بیتوجهیها به وضعیت وخیم زیست محیطی در استان سیستان و بلوچستان را باعث خالی از سکنه شدن این منطقه عنوان کرد.
با این حال باید پرسید جناب آقای روحانی رئیس جمهور محبوب مردم سیستان :
آیا تا به حال پای درد دل یک زن روستایی سیستانی نشسته اید؟
آیا درد و رنج مردم سیستان را درک کرده اید؟
آیا خدای ناکرده مشکلات تنفسی ناشی از گرد و غبار پیدا کرده اید؟
و
آیا مردم سیستان شهروند درجه چندم هستند... ؟
اگر پایتخت این وضعیت را داشت خیلی زود این مصیبت کنترل می شد و دغدغه هر روزه مردم نبود. ریزگردهای غرب کشور که هراز گاهی به پایتخت می رسد صدای همه را در می آورد ولی کوچکترین توجهی به این منطقه از ایران نمی شود. دریاچه و تالاب هامون که روزی شاید تنها راه درآمد مردم روستایی این منطقه بود چرا باید خشکیده باشد؟ مردم این منطقه اندوهی تمام ناشدنی از وضعیت خشکسالی و ریزگرد ها در دلشان مانده که....
جناب آقای روحانی شما بیشترین رای را از استان سیستان و بلوچستان داشته اید پس حداقل اگر برای قدردانی هم که شده برای این اندوه تمام ناشدنی مردم این منطقه فکری کنید.
گرد و غبار یک فرایند طبیعی در مناطق بیابانی و صحراهاست که در اثر عملکرد بادهای قوی بر سطح خاک رخ داده و سبب معلق شدن ذرات ریز خاک در فضای نزدیک سطح زمین می شود. در سال های اخیر، تاثیر عوامل طبیعی همانند خشکسالی های مداوم، کاهش بارندگی و رطوبت نسبی محیط به همراه تشدید فاکتورهای محیطی نظیر استفاده بی رویه از منابع آبی مناطق بیابانی، از بین رفتن نیزارها و وقوع جنگ موجب خش کشدن تالاب ها و دریاچه های بیابان های شرق عراق و عرص ههای جنوبی کشورمان و تنک شدن یا از بین رفتن کامل پوشش گیاهی در این مناطق گردیده است. نتیجه چنین وقایعی گسترش شدید گرد و غبار که به نام ریزگرد معروف هستند، در بخش های غربی، جنوب غربی و مرکزی ایران بوده و توانسته در کوتاه مدت اثرات نامطلوبی بر محیط زیست، اقتصاد و سلامت ساکنین 17 استان کشور به ویژه شهرهای مرزی همانند اهواز و کرمانشاه بر جای گذارد.
کلید واژه : گرد و غبار ؛ بیابان؛ خشکسالی؛ شهرهای مرزی؛ عراق
منبع: چهاردهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران و بیست و هشتمین گردهمائی علوم زمین، 25 الی 27 شهریور ماه 1389؛ دانشگاه ارومیه
برای مشاهده سایر مقالات زیست محیطی این وب اینجا کلیک نمایید .
مشاهده لیست همه مقالات زیست محیطی این وبلاګ از اینجا
فرسایبیابان زداییش خاک ناشی از باد و یا آب؛
بر هم خوردن ارتباط بین بهرهبرداران و منابع طبیعی؛
از بین رفتن پوشش گیاهی (بخصوص گونههای بومی هر منطقه)؛
اضافه شدن گونههای شاخص بیابانزائی، مانند اسپند؛
افت آبهای زیر زمینی و خشک شدن قناتها؛
سبز نشدن بذرها در چندین مرحله بذرپاشی؛
بلند شدن گرد و خاک زیاد از یک منطقه؛
کم شدن بوتهها ؛
کم شدن بارندگی؛
از بین رفتن یا کوچ گونههای حیات وحش
عوامل انسانی
بهرهبرداری بیش از حد از طریق فعالیتهای کشاورزی؛
چرای بیش از حد دام؛
قطع درختان و جنگلزدایی؛
آبیاری و زهکشی نامناسب.
تغییرات اقلیمی
بروز سیلابهای شدید؛
خشکسالیهای متناوب
خشکسالی و بیابانزائی
نوعی بلای طبیعی و گاهی انسانی است که در پی کاهش بارندگی در طی یک دوره کوتاه یا بلند روی میدهد.
تبعات خشکسالی عبارت است از:
کاهش محصولات کشاورزی و به تبع آن دامی؛
کمبود آب برای مصارف صنعتی و خانگی؛
کاهش میزان تولید برق از نیروگاههای برق آبی.
تخریب مراتع؛
افت حاصلخیزی زمینهای کشاورزی ؛
وارد آمدن خسارت به محصولات کشاورزی؛
کاهش توان تولید خاک؛
کاهش کمی و کیفی منابع آبهای زیرزمینی؛
هجوم ماسههای روان و خسارت ناشی از آن ؛
بیکاری و گسترش فقر؛
مهاجرت.
پی نوشت :
بقیه در ادامه مطلب
ادامه مطلب ...
مالچها به دو دسته ارگانیک و غیر ارگانیک تقسیم بندی میشوند:
مالچهای ارگانیک عمدتا شامل پوست خرد شدۀ درختان، تراشههای چوب و برگ درختان میباشند.
مالچهای غیرارگانیک شامل لاستیک و پلاستیک بازیافتی، مواد آلی، سنگریزه و سایر مواد غیر طبیعی هستند.
دانلود فایل pdf متن کامل مقاله در ادامه مطلب
برای مشاهده سایر مقالات زیست محیطی این وب اینجا کلیک نمایید .
بررسی خسارت های ناشی از گرد و غبار در بخش کشاورزی
(مطالعه موردی:استان خوزستان)
آزاده خمان
کارشناسی ارشد مهندسی منابع طبیعی - ارزیابی و آمایش سرزمین
کارشناس تغییرات اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست
چکیده :
گرد و غبار یکی از پدیده های جوی است که آثار و پیامدهای زیست محیطی نامطلوبی برجای می گذارد.طوفانهای گرد و غباری اثرات منفی را بر سلامت ، اقتصاد جامعه و محیط زیست داشته و منجر به خسارت های زیادی بر منابع انسانی، بخش های بهداشت، صنعت ،ترابری ، نظامی و خصوصا کشاورزی می شود. با توجه به اینکه ایران یکی از کانون های متاثر از ریز گردهاست و خسارات زیست محیطی و انسانی ناشی از این پدیده هر ساله گریبان گیر کشور ما می شود، باید به موضوع افزایش ریزگردها توجه خاصی مبذول گردد. زیرا وقوع این پدیده در چند سال اخیر در برخی استانها، علاوه بر اثرات اجتماعی و سلامت جامعه بر روی تولیدات بخش کشاورزی نیز تاثیر گذاربوده به نحوی که برآوردها نشان میدهد موجب ایجاد خسارتی در حدود 7 الی 17 میلیون تن در سال 88 به تولیدات زراعی و باغی گردیده است. در سال زراعی 90 ـ 89 به محصولات کشاورزی استان خوزستان شامل گندم آبی، گندم دیم، جو آبی، جو دیم، کلزا آبی و کلزا دیم بیش از 1882میلیارد ریال خسارت وارد شد و 468 هزار و 416 تن محصول کشاورزی از بین رفت. با وقوع خشکسالی و ایجاد طوفان های گرد و غبار و محدودیت کشت در 38 هزار هکتار از اراضی حوزه رودخانه کرخه در تابستان 91، 2 هزار میلیارد ریال به کشاورزی این حوزه خسارت وارد شد که این مسئله ارتزاق 70 هزار نفر از کشاورزان را تحت تأثیر قرار داده و تعدادی از کشاورزان نیز از روستاها مهاجرت کرده اند. در این راستا شناخت ماهیت، منشاء و اثرات طوفانهای گرد و غباری در تعیین روشهای کنترل و اتخاذ تدابیر پیش گیرانه موثر واقع می شود. در این مقاله در مورد عوامل ایجاد کننده گرد و غبار ،خسارات ناشی ازآن بربخش کشاورزی در استان خوزستان و همچنین روشهای کنترل آن بحث گردیده است.
کلید واژه ها: طوفان گرد و غبار ، پیامدهای زیست محیطی ،کشاورزی، اقتصاد، خسارت
منبع : همایش ریزګردها، پایش، اثرات و راهکارهای مقابله با آن
سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور
بزودی فایل pdf در ادامه مطلب
ادامه مطلب ...
20 پرسش از مسولین درباره آثار شوم ریزگردها بر
محیط زیست- سلامت و زندگی مردم در یک دهه
(1380-1390)
گرچه با وجود پرسش های زیادی که در باره فاجعه ریزگردها که از سال 1380 شروع شده و روز به روز بر گستردگی پیامد های آن افزوده شده است ، از سوی کانون دیده بانان زمین و بسیاری دیگر از تشکل های مردمی زیست محیطی ، کارشناسان و خبرنگاران مسئول ، مطرح شده ، تاکنون پاسخی به غیر از راه حل های بسیار ساده و ناکار آمد نظیر تعطیلی مدارس و مراکز دولتی و راهکار های اینچنینی نظیر وعده ریئس سازمان حفاظت محیط زیست در روز جهانی تالاب ها که حل مشکل رادر پنج سال آینده ممکن دانست ، پاسخ شایسته و علمی برای کنترل این فاجعه ارائه نشده و هیچ گونه راه حل و تمهیدی برای نجات جان و مال مردم استان های گرفتار در چنگ این فاجعه ارائه نشده است ، طرح این پرسش ها همچنان ضروری به نظر می رسد.
پاسخ به این پرسش ها مشخص می کند که گستردگی آسیب وارده به معیشت و سلامت مردم و محیط زیست به چه میزان بوده و دولت و قوانین مصوبه مجلس و نیز اقدامات قوه قضاییه برای مطالبه حقوق از دست رفته مردم در این یک دهه تا چه اندازه پاسخگوی این فاجعه که همچنان در استان های غربی و جنوبی کشور و حتی تهران ادامه دارد، بوده است .
پاسخ به این پرسش ها هم چنین اهمیت پرداختن جدی به معضلات زیست محیطی به دلیل نابود سازی آب و خاک کشور ، به خطر افتادن جان افراد و نیز تحمیل هزینه های هنگفت به کشور را نمایان می سازد.
1- شمار روز های آلودگی که میزان ذرات معلق بیش از حد استاندارد بوده است ، در استان های بحران زده از سال 1380 تا 1390 ؟
2- از سال 1380 تا سال 1390 چه مدت مدارس ، ادارات ، فرودگاه ها ، ترمینال ها تعطیل شده اند ؟
3- آمار مرگ و میر کودکان در این یک دهه(1380 تا 1390) در استان های بحران زده؟
4- آمار مرگ و میر در استان های بحران زده از سال 1380 تا 1390 ؟
5- شمار مبتلایان به سرطان (از هر نوع) در این یک دهه بحرانی به تفکیک هر سال؟
6- شمار مبتلایان به بیماری سل در این یک دهه به تفکیک سال ؟
7- شمار مبتلایان به بیماری های پوستی و بیماری های چشمی در این یک دهه به تفکیک سال ؟
8- شمار بیماران مبتلا شده به انواع آلرژی ها در این یک دهه به تفکیک سال ؟
9-از آنجا که بنابر یک پروتکل جهانی ، رویارویی با معضل سرطان باید بر اساس پیشگیری، شناسائی، تشخیص ، درمان و حفظ بقا باشد، از سال 1380 تا کنون چند مرکز پیشگیری از سرطان های مختلف به ویژه ریه و همچنین بیماری سل و آسم ، در استان های بحران زده ایجاد شده است ؟
10- در این دهه بحرانی تا کنون چه برنامه هایی جهت انجام تست های غربالگری بیماری های عفونی ریوی ، سل و انجام آزمایش های ساده و اولیه تشخیص سرطان ریه در سطح کلیه مدارس استان های بحران زده انجام شده است ؟
11- از آغاز معضل ریزگردها تاکنون چند مرکز انجام آزمایش های ساده و اولیه شناسائی بیماران سرطانی به ویژه سرطان ریه ، برای انجام آزمایش هائی نظیر بررسی میکروسکوپی خلط بیماران مشکوک و نیز بررسی Bronchoscopicبرونکوسکوپیک راه های هوائی و هم چنین سی تی اسکن و غیره در بیمارستان های استان های بحران زده ایجاد شده است ؟
12- چند مرکز انجام آزمایش های پیشرفته ای نظیر "Tumor-Marker تومور مارکر " برای تشخیص نهائی سرطان ریه در بیمارستان های استان های بحران زده ایجاد شده است ؟
13- در مرحله درمان و حفظ بقا ، از آغاز این دهه بحرانی تا کنون چند بیمارستان مجهز ، به دلیل هزینه های سرسام آور بیماری های فلج کننده ناشی از ریزگردها نظیر سرطان ، سل، آسم و... ، خدمات رایگان در اختیار قربانیان ریز گردها گذاشته اند؟
14- برای توزیع داروهای ضروری جهت درمان بیماران و دسترسی فوری آنها به داروها Cyclophosphamide , Cyclosporin , Doxoroubicine , Danoroubicine, Gemzar , Citarabin ( دارو های شیمی درمانی ) چه تسهیلاتی از سال 1380 تا سال 1390در استان های بحران زده انجام شده است ؟
15- از سال 1380 یعنی آغاز فاجعه ریز گردها تاکنون ، چه کمک های مالی به بیماران نیازمند و ناتوان در تامین هزینه های سرسام آور درمان این بیماری ها شده است؟
16- در این یک دهه تا کنون برای بیمارانی که دچار شرایط بحرانی شده و برای درمان های بیشتر ناچار به تهران مراجعه داشته اند چه اقداماتی از جمله امکان سفر های رایگان هوایی ، ایجاد اقامت گاه های رایگان برای خود بیمار و همراهان ، امکان پذیرش رایگان در بیمارستان های مجهز و ... شده است به تفکیک در هر سال ؟
17- از سال 1380 تا 1390 در شرایط اضطراری، دولت چه خدمات غذایی و بهداشتی برای کم اثر سازی آثار ریزگردها بر بدن شهروندان را رایگان به درب منازل برده است از جمله شیر – میوه – مواد پروتئینی – و... ؟
18- در این یک دهه فاجعه بار آلودگی ناشی از ریز گرد ها، تا کنون چه تمهیداتی برای فیلترینگ و تصفیه هوای ورودی به ساختمان های عمومی، مسکونی ، کلاس های درس آموزشگاه ها ، ترمینال ها و....به عمل آمده است؟
19- از آنجا که ریز گردها به معیشت مردم در سطح استان ها ی بحران زده آسیب فراون زده است ،چه تمهیداتی از جمله ایجاد مراکز رسیدگی فوری به خسارت دیدگان و دریافت شکایات، برای جبران بی درنگ خسارت های وارده به بخش های کشاورزی- صنعتی و خدمات ، در نظر گرفته شده است؟
20- تاکنون چه تمهیداتی برای سالم سازی آب مصرفی آلوده به ریزگردها در استان های جنوبی و غربی کشور که پیش از این نیز با آلودگی نفتی رو برو بوده اند ، به کار گرفته شده است ؟
کانون
دیده بانان زمین
این مقررات، گاهی جنبه فنی و تخصصی مربوط به رعایت استانداردها و دستورات زیست محیطی سازمانها و دستگاه¬های ذیربط را دارد و گاهی نیز مربوط به خسارت ناشی از فعالیت های ممنوعه علیه محیط زیست و نحوه جبران آن می باشد . برخی دیگر از مقررات نیز جنبه کیفری دارند و به نحوه تعقیب و مجازات مرتکبین جرائم و تخلفات زیست محیطی می پردازد.
تمامی این مقررات یک هدف مشترک دارند و آن پیشگیری و یا مقابله با آلودگی محیط زیست می¬باشد. کشورهای مختلف به منظور موفقیت هرچه بیشتر در جهت حمایت از محیط زیست و جلوگیری از انواع آلودگی ها و انهدام مظاهر محیط زیست، تلاش دارند با توجه به توسعه و پیشرفت صنعت و فناوری و اشکال جدید آلودگی و نیز تجربیاتی که در مراجع قانونی بدست می آورند، قوانین و مقررات مترقی و در عین حال موثر و مفید را تصویب و به مورد اجرا بگذارند . تحول و دگرگونی در قوانین زیست محیطی کشورها و اصلاح و تکمیل آن ها، به عنوان یکی از شاخص¬های پیشرفت کشورها در زمینه حمایت از محیط زیست تلقی می گردد.
کشور ما نیز به نوبه خود، علی رغم کاستی ها و اشکالات موجود در زمینه قوانین و مقررات زیست محیطی، در این مورد تلاش¬های قابل توجهی نموده و گامهای موثری برداشته است. به طور کلی قوانین و مقرراتی که در زمینه حفاظت محیط زیست وجود دارد به دو گروه شاخص محیط زیست طبیعی که شامل موضوعات مربوط به شکار و صید، مناطق چهارگانه، زیستگاه ها و گونه های گیاهی و جانوری ... می باشد و محیط زیست انسانی که بیشتر در خصوص مباحث مربوط به آلودگی ها و تخریب محیط زیست و لایه ازن خلاصه می گردد.
با یک نگاه اجمالی به قوانین و مقررات ایران به نظر می رسد مهمترین اشکالی که در این میان وجود دارد قدیمی بودن این قوانین می باشد چرا که جهان امروزی به سوی تغییر و تحول و صنعتی شدن پیش می رود و در این میان تحولات بسیار عظیمی در بخش صنعت و تکنولوژی اتفاق افتاده است که نیازمند روش ها و شیوه های نوینی جهت کاهش اثرات سوء آنها بر محیط زیست می باشد از طرفی دیگر افزایش روز به روز جمعیت باعث گردیده تا زمین قدرت خودپالایی خود را در برابر آلودگی های وارده از دست دهد در نتیجه نیازمند وضع قوانینی جدیدتر و متناسب با نوآوری و تحولات ایجاد شده باشد. در این میان نیاز به قوانین جدید زیست محیطی در بخشهای مربوط به آلودگی¬های اشعه، رادیو اکتیو، بو و... بیش از بیش احساس می گردد.
از سویی دیگر بسیاری از مجازات هایی که در قوانین در نظر گرفته شده اند قدیمی می¬باشند که با شرایط زمان وضع قانون، مناسب بوده است ولکین با توجه به رشد تورم و شرایط اقتصادی حاضر بسیارکم و ناچیز می باشد و از جنبه تادیبی کافی برای مجرمین بالاخص صاحبان واحدهای تولیدی آلاینده و یا افرادی که جهت تجارت گونه های نادر مبادرت به شکار می کنند با توجه به منفعت و سود حاصله از این کار قابل توجه نمی باشد، مانند مجازات نقدی که در مواد 11، 12 و 13 قانون شکار و صید در نظر گرفته شده است و یا مجازاتی که در ماده 29 قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا برای کارخانجات و یا کارگاههای متخلف در نظر گرفته شده است.
با توجه به بررسی های صورت گرفته در قوانین زیست محیطی
ایران از بدو ایجاد تا چند سال قبل این نتیجه حاصل گردیده است که جهت گیری
خاصی در بخش محیط زیست طبیعی (بخش شکار و صید ) وجود داشته است، در حالیکه
امروزه معضلات و مسائل محیط زیست در دیگر حوزه های آن بسیار حادتر و
اساسی تر به نظر می رسد . امروزه آلودگی هوا، آب و آلودگیهای هسته¬ای و
شیمیایی به صورت جدی محیط زیست را به خطر انداخته است . برای این گرایش خاص
و جهت گیری زیست محیطی یک بعدی حداقل دو توجیه و علت را می توان ذکر نمود .
اول اینکه نخستین سازمانی که در کشور ما به عنوان متولی امر محیط زیست
بوده و فعالیت می کرد، کانون شکار و صید بود در این صورت طبیعی است که جهت
گیری¬های زیست محیطی نیز در این راستا باشد. دوم اینکه مسائل و معضلات نوین
مربوط به محیط زیست و چاره جویی در این زمینه در کشور ما با تاخیر زیاد
مطرح و شروع شده است. به مضاف اینکه وظایف و حوزه قلمرو و دامنه موضوعات
مربوط به محیط زیست به تدریج گسترش یافته است و حتی هنوز نیز در زمینه هایی
از قبیل انهدام جنگل¬ها و مراتع، آلودگی¬ها هسته ای و رادیواکتیو و ...
سازمان حفاظت محیط زیست، نقش محوری و اساسی ندارد.
برخی از آلودگی های
مهم محیط زیست از سوی اشخاص حقوقی یعنی کارخانجات و کارگاهها صورت می
پذیرد. نظری بر قوانین کیفری زیست محیطی نشان می¬دهد در این زمینه، چاره
اندیشی کافی صورت نگرفته است . رشد روزافزون صنعت و تکنولوژی و گسترش انواع
آلودگی¬های زیست محیطی از سوی واحدهای صنعتی و تجاری، ایجاب می¬نماید که
در این زمینه برنامه ریزی و سیاست مناسبی اتخاذ گردد در مورد مجازات حبس
مدیر یا مسئول یک واحد آلوده کننده، شاید مجازات موثر و مناسبی نباشد . چرا
که اولاً هدف اینگونه واحدها کسب درآمد و سود بیشتر می باشد و با حبس
نمودن مدیر یا مسئول آن، واحد مربوطه از هدف خود دور نمی¬افتند و ثانیاً با
ادامه کار واحد آلوده کننده، همچنان آلودگی محیط زیست ادامه یافته و ما را
به مقصود خویش نمی رساند. لذا به نظر می رسد در مورد اشخاص حقوقی آلوده
کننده محیط زیست، حتی المقدور باید از مجازاهای نقدی و تعطیلی موقت و یا
دائم واحد آلوده کننده، استفاده کرد و این در صورتی موثر خواهد بود که
میزان جزای نقدی زیاد باشد و یا مدت تعطیلی واحد، خسارت مالی زیادی به آن
وارد نماید در غیر اینصورت واحد آلوده کننده ممکن است پرداخت جزای نقدی را
ترجیح داده وهمچان به آلوده سازی محیط زیست ادامه دهد.
خوشبختانه با
نگاهی اجمالی بر وضعیت قوانین زیست محیط در ایران از ابتدا تا کنون گویای
این مسئله است که هم مسئولین و مراجع تصمیم¬گیر مملکتی و هم مردم توجه
بیشتری نسبت به این امر نشان داده بطوریکه قوانین مربوط به محیط زیست از
چند تبصره در قانون برنامه اول توسعه به چند ماده قانونی در برنامه سوم و
نهایتاً به یک فصل در برنامه چهارم و پنجم توسعه یافته است و امید است که
این وضعیت همچنان روند رو به رشدی را در پیش داشته باشد.
امیررضا سوری، عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی
ارزیابی شدت بیابان زایی با معیار فرسایش بادی
با استفاده از مدلهای FAO-UNEP و MICD
در منطقه زهک سیستان
احمد پهلوانروی (دانشکده منابع طبیعی زابل)
علیرضا مقدم نیا
زهره هاشمی
محمد رضا جوادی
عباس میری
چکیده :
به منظور ارزیابی و تهیه نقشه بیابان زایی تاکنون تحقیقات بسیار زیادی در داخل و خارج کشور انجام شده که منجر به ارائه مدل های منطقه ا فراوانی شده است. به منظور ارزیابی وضعیت فعلی شدت بیابان زایی محدوده ای با وسعت 88350 هکتار در منطقه زهک سیستان در نظر گرفته شد. در این تحقیق ابتدا بر اساس تلفیق اطلاعات مربوط به نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، عکس هوایی و بازدیدهای صحرایی، منطقه مورد مطالعه به 11 رخساره تفکیک گردید که هر رخساره ژئومورفولوژی به عنوان واحد اصلی ارزیابی وضعیت فعلی بیابان زایی مورد توجه قرار گرفت. با توجه به تجزیه تحلیل و تلفیق دو روش FAO-UNEP و MICD که از مطرح ترین مدلهای بیابان زایی در خارج و داخل کشور محسوب می شوند، تلاش گردید تا شاخصهای موثر مبتنی بر فرسایش بادی بر اساس نوع کاربری اراضی شناسایی و مناسبترین آنها انتخاب شوند و در قالب یک مدل منطقه ای ارزیابی بیابان زایی و با توجه به ارزش عددی هر یک از شاخصها در هر واحد کاری و سپس در کل منطقه مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند. در نهایت وضعیت فعلی شدت بیابان زایی منطقه با تاکید بر معیار فرسایش بادی در چهار کلاس ناچیز و کم، متوسط، شدید و بسیار شدید برآورد گردید. نتایج بدست آمده از این تحقیق، نشانگر آن است که عرصه مورد مطالعه از نظر شدت بیابان زایی در حدود 734.33 هکتار (0.9 درصد) در کلاس متوسط (II)، حدود 61473.38 هکتار (73.6 درصد) در کلاس شدید (III) و حدود 21310.22 هکتار (25.51 درصد) در کلاس بسیار شدید (IV) قرار دارند. همچنین متوسط وزنی ارزش کمی (DS) در کل منطقه 25.52 برآورد گردید که بیانگر وجود کلاس شدت بیابان زایی شدید در کل منطقه می باشد.
کلید واژه: مدل بیابان زایی، شدت بیابان زایی، روش FAO-UNEP و MICD، فرسایش بادی، منطقه زهک، سیستان
منبع : نشریه تحقیقات مرتع و بیابان ایران زمستان 1391; 19(4 (پیاپی 49)):639-624.
ادامه مطلب ...رئیس مرکز تحقیقات فنآوریهای زیستمحیطی دانشگاه علومپزشکی جندیشاپور اهواز با تصریح بر انجام پژوهشهای مرکز در سه محور حذف آلودگیها به روشهای بیولوژیکی، روشهای نوین تصفیه آلایندهها و پایشهای محیطی، برخی نتایج طرحهای تحقیقاتی یک ساله در حوزه آلودگیهای آب، خاک و ریزگردها را تبیین کرد.
دکتر علیاکبر بابایی با بیان اینکه امسال 20 طرح تحقیقاتی در این مرکز انجام شد، اظهارداشت: اگرچه فعالیتهای مرکز در سه محور مشخص انجام میشود، اما حوزههای تحقیقاتی را محدود نکردهایم؛ البته در مواردی مانند مسئله ریزگردها که به عنوان یک مشکل در سطح منطقه مطرح است، تحقیقات بیشتری در مرکز انجام میشود.
وی با اشاره به انجام چند طرح تحقیقاتی در زمینه آلودگیهای میکروبی و شیمیایی ریزگردها در این مرکز، به برخی نتایج این تحقیقات اشاره و تصریح کرد: در مورد وجود سرب و برخی فلزات سنگین در ذرات گردوغبار و احتمال خطر و تهدید جدی برای سلامتی ساکنان منطقه، باید توجه کرد که این فلزات بهطور طبیعی در خاک وجود دارند اما غلظت آنها به گونهای نیست که تأثیر جدی بر سلامت داشته باشند.
رئیس مرکز تحقیقات فنآوریهای زیستمحیطی دانشگاه علومپزشکی جندیشاپور اهواز افزود: پدیده ریزگردها یک پدیده طبیعی است و با شرایط فعلی تنها میتوان توصیههای بهداشتی را رعایت و از وسایل حفاظت فردی استفاده کرد اما با توجه به مطالعات مرکز و نشستهای مشترک با پژوهشکدهی انرژی اتمی، در ذرات گردوغبار آلودگی خطرناکی که سلامت ساکنان را به طور جدی تهدید کند، وجود ندارد.
بابایی خاطرنشان کرد: البته پدیده ریزگردها برای افرادی که بیماری آسم یا ناراحتیهای قلبی ـ عروقی دارند، مشکل ایجاد میکند که علت آن تنفس ذرات خاک است اما آلودگی چندانی در این ذرات وجود ندارد.
وی با بیان اینکه طی بررسیهای انجامشده در زمینه وجود آلودگیهای میکروبی در ریزگردها، میکروب خطرناک خاصی در ذرات گردوغبار مشاهده نشد، اظهارداشت: بیشتر میکروبهای موجود در ریزگردها، میکروبهایی هستند که بهطور معمول در شرایط طبیعی هوا وجود دارند و تنها در زمان وقوع پدیده ریزگردها، غلظت آنها در هوا افزایش مییابد. مطالعات تکمیلی در زمینه اثرات ریزگردها بر سلامتی هم بهتازگی در مرکز آغاز شدهاست که تا اتمام تحقیقات حداقل 2 سال زمان نیاز است.
رئیس مرکز تحقیقات فنآوریهای زیستمحیطی دانشگاه علومپزشکی جندیشاپور اهواز با بیان اینکه در حال حاضر کمیته ریزگردها در دانشگاه تشکیل شدهاست، افزود: دانشگاه در حال پیگیری برای اخذ مجوز راهاندازی مرکز منطقهای ریزگردها از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است و در صورت اخذ این مجوز، اثرات ریزگردها بر سلامت و ترکیبات آن در مطالعات این مرکز بررسی میشود.
بابایی با اشاره به انجام چند طرح تحقیقاتی مرکز در زمینه آلودگی آب شرب اهواز خاطرنشانکرد: طی این مطالعات مقدار آلاینده مدنظر در آب شرب اهواز پایینتر از حد استاندارد بود؛ همچنین در حوزه حذف فلزات سنگین از آب و خاک با روش جذب سطحی که یکی از فرآیندهای تصفیه است، کارهای زیادی انجام شد که نتایج قابل قبولی به دست آمد اما بهطور یقین بهکارگیری عملی نتایج این مطالعات فرآیندی زمانبر است.
20 پرسش از مسولین درباره آثار شوم ریزگردها بر محیط زیست- سلامت و زندگی مردم در یک دهه (1380-1390)
گرچه با وجود پرسش های زیادی که در باره فاجعه ریزگردها که از سال 1380 شروع شده و روز به روز بر گستردگی پیامد های آن افزوده شده است ، از سوی کانون دیده بانان زمین و بسیاری دیگر از تشکل های مردمی زیست محیطی ، کارشناسان و خبرنگاران مسئول ، مطرح شده ، تاکنون پاسخی به غیر از راه حل های بسیار ساده و ناکار آمد نظیر تعطیلی مدارس و مراکز دولتی و راهکار های اینچنینی نظیر وعده ریئس سازمان حفاظت محیط زیست در روز جهانی تالاب ها که حل مشکل رادر پنج سال آینده ممکن دانست ، پاسخ شایسته و علمی برای کنترل این فاجعه ارائه نشده و هیچ گونه راه حل و تمهیدی برای نجات جان و مال مردم استان های گرفتار در چنگ این فاجعه ارائه نشده است ، طرح این پرسش ها همچنان ضروری به نظر می رسد زیرا کانون دیده بانان زمین بر این باور است که این نوع برخورد غیر مسئولانه با چنین معضل بزرگ زیست محیطی ،به معنی رها کردن مردم در فاجعه بحران ریز گرد ها است.
پاسخ به این پرسش ها مشخص می کند که گستردگی آسیب وارده به معیشت و سلامت مردم و محیط زیست به چه میزان بوده و دولت و قوانین مصوبه مجلس و نیز اقدامات قوه قضاییه برای مطالبه حقوق از دست رفته مردم در این یک دهه تا چه اندازه پاسخگوی این فاجعه که همچنان در استان های غربی و جنوبی کشور و حتی تهران ادامه دارد، بوده است .
پاسخ به این پرسش ها هم چنین اهمیت پرداختن جدی به معضلات زیست محیطی به دلیل نابود سازی آب و خاک کشور ، به خطر افتادن جان افراد و نیز تحمیل هزینه های هنگفت به کشور را نمایان می سازد.
2- از سال 1380 تا سال 1390 چه مدت مدارس ، ادارات ، فرودگاه ها ، ترمینال ها تعطیل شده اند ؟
3- آمار مرگ و میر کودکان در این یک دهه(1380 تا 1390) در استان های بحران زده؟
4- آمار مرگ و میر در استان های بحران زده از سال 1380 تا 1390 ؟
5- شمار مبتلایان به سرطان (از هر نوع) در این یک دهه بحرانی به تفکیک هر سال؟
6- شمار مبتلایان به بیماری سل در این یک دهه به تفکیک سال ؟
7- شمار مبتلایان به بیماری های پوستی و بیماری های چشمی در این یک دهه به تفکیک سال ؟
8- شمار بیماران مبتلا شده به انواع آلرژی ها در این یک دهه به تفکیک سال ؟
9-از آنجا که بنابر یک پروتکل جهانی ، رویارویی با معضل سرطان باید بر اساس پیشگیری، شناسائی، تشخیص ، درمان و حفظ بقا باشد، از سال 1380 تا کنون چند مرکز پیشگیری از سرطان های مختلف به ویژه ریه و همچنین بیماری سل و آسم ، در استان های بحران زده ایجاد شده است ؟
10- در این دهه بحرانی تا کنون چه برنامه هایی جهت انجام تست های غربالگری بیماری های عفونی ریوی ، سل و انجام آزمایش های ساده و اولیه تشخیص سرطان ریه در سطح کلیه مدارس استان های بحران زده انجام شده است ؟
11- از آغاز معضل ریزگردها تاکنون چند مرکز انجام آزمایش های ساده و اولیه شناسائی بیماران سرطانی به ویژه سرطان ریه ، برای انجام آزمایش هائی نظیر بررسی میکروسکوپی خلط بیماران مشکوک و نیز بررسی Bronchoscopicبرونکوسکوپیک راه های هوائی و هم چنین سی تی اسکن و غیره در بیمارستان های استان های بحران زده ایجاد شده است ؟
12- چند مرکز انجام آزمایش های پیشرفته ای نظیر "Tumor-Marker تومور مارکر " برای تشخیص نهائی سرطان ریه در بیمارستان های استان های بحران زده ایجاد شده است ؟
13- در مرحله درمان و حفظ بقا ، از آغاز این دهه بحرانی تا کنون چند بیمارستان مجهز ، به دلیل هزینه های سرسام آور بیماری های فلج کننده ناشی از ریزگردها نظیر سرطان ، سل، آسم و... ، خدمات رایگان در اختیار قربانیان ریز گردها گذاشته اند؟
14- برای توزیع داروهای ضروری جهت درمان بیماران و دسترسی فوری آنها به داروها Cyclophosphamide , Cyclosporin , Doxoroubicine , Danoroubicine, Gemzar , Citarabin ( دارو های شیمی درمانی ) چه تسهیلاتی از سال 1380 تا سال 1390در استان های بحران زده انجام شده است ؟
15- از سال 1380 یعنی آغاز فاجعه ریز گردها تاکنون ، چه کمک های مالی به بیماران نیازمند و ناتوان در تامین هزینه های سرسام آور درمان این بیماری ها شده است؟
16- در این یک دهه تا کنون برای بیمارانی که دچار شرایط بحرانی شده و برای درمان های بیشتر ناچار به تهران مراجعه داشته اند چه اقداماتی از جمله امکان سفر های رایگان هوایی ، ایجاد اقامت گاه های رایگان برای خود بیمار و همراهان ، امکان پذیرش رایگان در بیمارستان های مجهز و ... شده است به تفکیک در هر سال ؟
17- از سال 1380 تا 1390 در شرایط اضطراری، دولت چه خدمات غذایی و بهداشتی برای کم اثر سازی آثار ریزگردها بر بدن شهروندان را رایگان به درب منازل برده است از جمله شیر – میوه – مواد پروتئینی – و... ؟
18- در این یک دهه فاجعه بار آلودگی ناشی از ریز گرد ها، تا کنون چه تمهیداتی برای فیلترینگ و تصفیه هوای ورودی به ساختمان های عمومی، مسکونی ، کلاس های درس آموزشگاه ها ، ترمینال ها و....به عمل آمده است؟
19- از آنجا که ریز گردها به معیشت مردم در سطح استان ها ی بحران زده آسیب فراون زده است ،چه تمهیداتی از جمله ایجاد مراکز رسیدگی فوری به خسارت دیدگان و دریافت شکایات، برای جبران بی درنگ خسارت های وارده به بخش های کشاورزی- صنعتی و خدمات ، در نظر گرفته شده است؟
20- تاکنون چه تمهیداتی برای سالم سازی آب مصرفی آلوده به ریزگردها در استان های جنوبی و غربی کشور که پیش از این نیز با آلودگی نفتی رو برو بوده اند ، به کار گرفته شده است ؟
منبع : کانون دیدبانان زمین