جدیدترین فهرست سرخ( red list)اتحادیه جهانی حفاظت IUCN

جدیدترین فهرست سرخ( red list)اتحادیه جهانی حفاظت IUCN

تازه‌ترین فهرست به روز شده اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) با معرفی گونه‌های در معرض خطر انقراض تحت عنوان «فهرست قرمز IUCN» منتشر شد. در این فهرست نشان داده شده است که از بین 63 هزار و 837 گونه ارزیابی شده، 19 هزار و 817 گونه در معرض خطر انقراض هستند. این گونه‌های در معرض خطر شامل 41 درصد از دوزیستان، 33 درصد از مرجان‌های صخره ساز و آبسنگ ساز، 25 درصد از پستانداران، 13 درصد از پرندگان و 30 از گونه‌های گیاهی موسوم به مخروطیان هستند. به گفته کارشناسان فهرست قرمز IUCN یک شاخص حیاتی از سلامت تنوع زیستی در جهان است.

به گزارش سایت رسمی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت، جولیا مارتون – لی فیور، دبیر کل IUCN در این باره اظهار داشت: موضوع پایداری و ثبات در واقع موضوع مرگ و حیات برای ساکنان سیاره زمین است. به این ترتیب دستیابی به یک آینده پایدار و باثبات، بدون حفظ و نگهداری از تنوع بیولوژیک شامل گونه‌های جانوری و گیاهی و زیستگاه‌ها و ژنهای آنها، دست نیافتنی است. از این رو فهرست قرمز IUCN در حقیقت زنگ خطری برای تمام سران و مقامات بین‌المللی است که در ریو گردهم خواهند آمد. این زنگ خطر به مسوولان هشدار می‌دهد که از این «شبکه عظیم حیات» بر روی سیاره ارزشمند زمین حفاظت کنند و آن را در امان نگه دارند.


در این گزارش آمده است، در حالی که اکثر مردم در کشورهای مرفه برای تامین نیازهای غذایی خود به گونه‌های داخلی وابسته هستند اما میلیون‌ها نفر از مردم دنیا در کشورها و سرزمین‌های دیگر برای ادامه حیات و امرار معاش به گونه‌های وحشی و طبیعی نیازمندند. اکوسیستم‌های آب شیرین امروزه تحت فشار شدید ناشی از گسترش جمعیت انسانها و استثمار منابع آبی هستند. بعلاوه ماهی‌های آب شیرین بعنوان یک منبع غذایی بسیار مهم، بواسطه صید بی رویه و ناپایدار ماهی‌ها و نیز به دلیل تخریب گونه‌های آنها بر اثر آلودگی یا احداث سد، در معرض نابودی هستند. برای مثال، یک چهارم از شیلات بومی جهان در قاره آفریقا صورت می‌گیرد که از این میزان 27 درصد از ماهی‌های آب شیرین در این قاره از جمله گونه‌ای با نام علمی «اورئو کرومیسن کارونگا» که یک منبع تغذیه‌ای بسیار حیاتی برای منطقه «دریاچه‌ مالاوی» محسوب می‌شود، به دلیل صید بی رویه در معرض خطر نابودی و انقراض هستند.


برخی دیگر از گونه‌های ماهی تجاری در این منطقه از جمله ماهی «مکونگ هرینگ» در فهرست جدید IUCN‌، جزو گونه‌های در معرض انقراض قرار گرفته‌اند. علاوه بر این‌ها در برخی از مناطق جهان 90 درصد از جمعیت ساکن در مناطق ساحلی، بخش اعظم غذا و درآمد اولیه خود را از طریق ماهیگیری تامین می‌کنند. هم چنین در مجموع بیش از 275 میلیون نفر از ساکنان زمین برای امرار معاش و حفاظت ساحلی به صخره‌ها و آبسنگ‌های مرجانی وابسته هستند. طبق آمار مندرج در فهرست قرمز IUCN، صید بی رویه، روی 55 درصد از صخره‌های مرجانی جهان تاثیر سوء گذاشته است.


این گزارش می افزاید: در مورد منابع و گونه‌های گیاهی نیز همین ناپایداری‌ها در نقاط مختلف زمین مشاهده می‌شود. برای نمونه، گونه‌ای از محصولات گیاهی وحشی مانند گونه به شدت در معرض خطر «بتا پاتولا» که نوع وحشی از خانواده چغندرهای زراعی محسوب می شود، بعنوان منابع غذایی و کشاورزی اهمیت فوق العاده‌ای دارد و حتی می‌توان از آن برای تولید گونه‌های جدید این محصول استفاده کرد.


علاوه بر این‌ها، وجود بسیاری از حشرات، خفاش‌ها و پرندگان نیز در حفظ و نگهداری این زنجیره حیاتی بسیار حائز اهمیت است در حالی که طبق فهرست قرمز IUCN برخی از این گونه‌ها مثلا 16 درصد از پروانه‌های بومی اروپا در معرض خطر انقراض هستند. هم چنین خفاش‌ها که جزو گرده‌افشان‌های بسیار مهم به شمار می‌آیند در معرض تهدیدهای مشابه قرار دارند و در سراسر جهان 18 درصد از جمعیت آنها در معرض خطر نابودی هستند.


از سوی دیگر تحقیقات نشان می‌دهد که گونه‌های غریبه مهاجم، یکی دیگر از تهدیدهای بسیار جدی برای امنیت غذایی، سلامت انسان‌ها و حیوانات و تنوع زیستی بوده و به سرعت رو به گسترش هستند. طبق آخرین تحلیل روی داده‌های فهرست IUCN، گونه‌های غریبه مهاجم، پنجمین تهدید جدی برای دوزیستان و سومین تهدید جدی برای ادامه بقای گونه‌های ماکیان و پستانداران محسوب می‌شوند.


به گفته کارشناسان IUCN، این گونه‌های مهاجم همراه با بحران تغییرات جوی به یکی از مهمترین و جدی ترین تهدیدات برای حفظ منابع زمینی تبدیل شده‌ است. برای مثال، نوعی گیاه آبی موسوم به «هیاسینت آبی» با نام علمی «ایچ نورینا کراسیپس» از گیاهان بومی بستر رودخانه آمازون است، اما در آفریقا رشد سریع آن، خطر جدی را متوجه منابع آبی کرده و در بهره گیری از منابع آبی بومی و درون مرزی جهت صید یا حمل و نقل، اختلال ایجاد کرده است.


در عین حال، جدیدترین فهرست قرمز IUCN نشان می‌دهد که 10 درصد از مارهای بومی چین و جنوب شرق آسیا در معرض خطر انقراض هستند. مارها به طور معمول در طب و تولید داروهای سنتی و تهیه سرم ضد زهر و نیز بعنوان غذا یا منبع درآمد حاصل از فروش پوست‌های گرانقیمتشان در معرض خطر انقراض هستند. برای نمونه، بزرگترین مار سمی جهان موسوم به شاه کبرا با نام علمی «اوفیوفاگوس هانا» به دلیل فقدان زیستگاه ها و استفاده بی رویه از این حیوان برای اهداف پزشکی، جزو گونه‌های آسیب پذیر و در مرز انقراض است.


در برخی از کشورها، گیاهان و حیوانات با مصارف پزشکی، اساس تولید بخش عمده‌ای از داروهای طبی را تشکیل می‌دهند و حتی در کشورهای مجهز به فناوری‌های پیشرفته نظیر آمریکا نیز نیمی از 100 نوع از پرمصرف ترین داروهای تجویزی از گونه‌های گیاهی و جانوری وحشی تولید می‌شوند. از جمله مهمترین گونه‌های در معرض انقراض که در فهرست جدید IUCN نام برده شده‌اند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

صخره مرجانی پریستین در ایالات فدراتیو میکرونزیا

صخره‌ مرجانی جزایر راجا آمپات – بیش از 275 میلیون نفر در جهان به اکوسیستم‌های مرجانی وابسته هستند

بتا پاتولا از گونه‌های گیاهی به شدت در معرض انقراض

پیتون برمه‌ای با نام علمی پیتون بی وی تاتوس جزو گونه‌های آسیب پذیر

پیتون برمه‌ای با نام علمی پیتون بی وی تاتوس

ماهی گروپر کاموفلاگ با نام علمی اپی نفلوس پلی فکادیون

گونه گیاهی زنجبیل «کندی کین» با نام علمی کورکیوما رابدوتا جزو گونه‌های آسیب پذیر

میمون کائوتا تی تی با نام علمی سالی سبوس کاکوتنسیس که گونه آن به شدت در معرض خطر نابودی است

گونه گیاهی کاندیدا کورکیوما از گونه‌های آسیب پذیر و از خانواده زردچوبه

ماهی مرکب غول پیکر استرالیایی با نام علمی سپیاآپاما که از گونه‌های نزدیک به انقراض است

قورباغه رنگارنگ هولا با نام علمی دیسکوگلوسوس نیگری ونتر از گونه‌‌های به شدت در معرض خطر انقراض

شاه کبرا با نام علمی اوفیوفاگوس هانا از گونه‌های آسیب پذیر

شاه کبرا به دلیل استفاده بی رویه در مصارف پزشکی در معرض خطر نابودی است

پروانه سرخ بزرگ با نام علمی کیمائنا دیسپار که در فهرست قرمز پروانه‌های اروپایی است

سفره ماهی پلنگی ویپرای با نام علمی هیمانتورا پلنگی که جزو گونه‌های آسیب پذیر است

ماهی مکونگ هرینگ با نام علمی تنوئالوسا تیبائودیئایو جزو گونه‌های آسیب پذیر

ایگوآنای دم خاردار نولاسکو با نام علمی ستینوسائورا فولاسنسیز که جزو گونه‌های آسیب پذیر است

گونه‌ای ماهی با نام علمی اورئوکرومیس کارونگا جزو گونه‌های در معرض خطر انقراض

بریلیانت گلو صورتی با نام علمی هلیودوکسا گولاریس از گونه‌های آسیب پذیر

خفاش میوه قرمز با نام علمی استنودرما روفوم از گونه‌های آسیب پذیر

گیاه تسائو – کو کارداموم با نام علمی آموموم تسائو – کو که نزدیک به انقراض است

پروانه‌ای موسوم به پاشا دو دمی با نام علمی چاراکیز جاسیوس در فهرست قرمز

گیاه آبی هیاسینت با نام علمی ایچ هورینا کراسیپس که نام آن در فهرست قرمز IUCN است

گونه وحشی گیاه زنجبیل با نام علمی زینجیبر مونوفیلوم و جزو گونه‌های در معرض انقراض

اسینگلر با نام علمی مارگاریتی فرا آئوری کیولا که به شدت در معرض انقراض است

در پایان این گزارش تاکید شده است که موضوعات مرتبط با بقای گونه‌ها و حفظ آنها، در کنگره جهانی حفاظت از طبیعت IUCN‌ ارائه خواهد شد.