جهانی شدن و حفاظت محیط زیست

محمد پناهنده

 

عضو هیأت علمی پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی

 m_ [e-mail]

---

چکیده

جهانی شدن اقتصاد از طریق فرایند آزاد سازی روابط تجاری و باز شدن هر چه بیشتر سیستم های اقتصادی در بسیاری از کشورها در کنار افزایش نگرانی های عمومی در مورد پیامدهای زیست محیطی فعالیت های  قتصادی ، دو پدیده غالب در عرصه روابط بین الملل می باشند. امروزه دامنه تهدیداتی که روند جهانی شدن و آزاد سازی اقتصادی را متوجه محیط زیست می نماید، تبدیل به یک بحث بسیار داغ شده است .

طرفداران محیط زیست بر این باورند که: جهانی شدن اقتصاد و آزاد سازی تجاری و سرمایه گذاری، تهدیدات جدی و بالقوه ای را برای سلامت محیط زیست کشورهای در حال توسعه ایجاد می کند. بنابراین مهمترین خطری که محیط زیست گرایان مطرح می نمایند، خطر «مامن و پناهگاه شدن برای صنایع آلاینده» توسط کشورهای کمتر توسعه یافته است.

این خطر بدان معناست که آزاد سازی اقتصادی و سرمایه گذاری باعث جابجایی فضایی و تغییر مکان صنایع به شدت آلاینده و کثیف از کشورهای پیشرفته دارای قوانین و مقررات زیست محیطی بسیار سخت و ضمانت های اجرایی قوی به کشورهای کمتر توسعه یافته که از حیث قوانین و مقررات زیست محیطی و ضمانت های اجرایی دارای ضعف های شدید هستند، می گردد. از طرف دیگر سیاست های آزاد سازی اقتصادی باعث تشویق سرمایه گذاری های خارجی در بخش منابع طبیعی کشورهای در حال توسعه    می شود که در نهایت منجر به افزایش نرخ برداشت و استخراج از اینگونه منابع می گردد.

همچنین این امکان وجود دارد که شرکت های صنعتی بزرگ فراملیتی در کشورهای در حال توسعه از تکنولوژی هایی استفاده کنند که دیگر در کشورهای پیشرفته به دلیل مسایل زیست محیطی و ناکارایی در مصرف انرژی ، اجازه فعالیت ندارند.در مقاله حاضر با تشریح خطر اشاره شده ، لزوم تدوین استراتژی حفاظت محیط زیست در مواجهه با   سرمایه گذاری های خارجی و چارچوبهای قانونی و مقررات لازم مورد بحث قرار می گیرد .

کلمات کلیدی :‌ جهانی شدن ، آزاد سازی اقتصادی ، محیط زیست