جاذبه های طبیعی و گردشگری استان گیلان

مقدمه :

امروزه بیشتر کشور های جهان در رقابتی نزدیک و تنگاتنگ در پی بهره گیری از فرایای اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی به ویژه دریافت سهم بیشتری از درآمد . بالا بردن سطح اشتغال ناشی از صنعت جهانگردی در کشور خود هستند.

کشورها علیرغم در اختیار داشتن جاذبه های فراوان ، حتی در میان هشتاد کشور نخست در زمینه پذیرش گردشگری هم قرار ندارند و شکی نیست که با توجه به جاذبه های طبیعی ، فرهنگی و تاریخی این وضعیت با سهمی که کشورمان می باید دارا باشد فاصله زیادی دارد.

ایران یکی از پنج کشور اول برخوردار از بیشترین  تنوع زیستی در کره زمین و نیز یکی از ده کشور اول تاریخی جهان است. و این دو ویژگی در واقع دو امتیاز مهم جهت جذب  توریست محسوب می شود و لازم است با برنامه ریزی درست و اختصاصی ، بودجه مناسب ، امکانات و شرایط استفاده از توانمندیهای طبیعی و تاریخی کشور فراهم آید.

با توجه به این دو ویژگی  یاد شده صنعت توریسم در ایران باید در حال حاضر سالانه به طور متوسط 20 میلیارد دلار درآمد داشته باشد اما می دانیم که این گونه نیست و اکنون توریسم ایران با درآمد سالانه کمتر از ششصد میلیون دلار حتی در میان 80 کشور توریستی نخست جهان نیز جایی ندارد. لذا با تقویت فرهنگ عمومی می توان سهم بیشتری از این صنعت عاید کشور کرد.

  ادامه این پست در ادامه مطلب
 

گیلان نگین سبز ایران :

گیلان سرزمین تالابها ، آبگیرها ، جنگل ها و سایر اکوسیستم های منحصر به فرد است. محیط زیست آن همچون هدیه خداوندی ، مجموعه ای از موجودات زنده و منابعی است که تحت شرایط هماهنگ ادامه حیات را رقم می زنند. استان گیلان به دلیل دارا بودن آب و هوای مطبوع ، طبیعت سر سبز و سواحل و تالابها و بسیاری از ویژگی های دیگر از توانایی بالایی جهت جذب توریست و فعالیتهای گردشگری برخوردار است.

موقعیت گیلان :

گیلان سرزمینی است به وسعت 14711 کیلومتر که در جنوب باختری دریای خزر و در فاصله 36درجه و 36 دقیقه تا 38  درجه و 27 دقیقه عرض شمالی و 48 درجه و 25  دقیقه تا 50 درجه و 34 دقیقه طول شرقی از نصف انهار گرینویچ قرار دارد. این استان از شمال کشور آذربایجان و دریای خزر ، از خاور به استان مازندران ، از جنوب باختری به خط الرأس اصلی رشته کوه های البرز که بین قزوین و زنجان و گیلان واقع شده و از باختر به اردبیل و خلخال محدود می شود.

مناسب بودن اقلیم ، موجب شد تا زمین جلگه ها ، از گیاهان مختلفی پوشیده شده و پوشش جنگلی کوه های گیلان توانست محیطی مناسب را برای حیات وحش به وجود آورد.

گیلان به برکت دریای خزر یکی از زیباترین و حاصل خیز ترین انسانهای کشور است. آب فراوان ، جنگل های پر پشت و متنوع ، مراتع وسیع و گسترده و جلگه ها و کوه های مستعد ، این استان را ممتاز می کند.

گیلان بر طبق آخرین  تقسیمات کشوری به 12 شهرستان ، 22 شهر ، 25 بخش و آبادی تقسیم شده.

اکوتوریسم :

تعریفی که موسسه بین المللی اکوتوریسم در سال 1991 ارائه داده به شرح زیر است:

(( اکوتوریسم یک مسافرت مسئولانه به مناطق طبیعی است که محیط زیست را حفظ و زندگی راحت مردم محلی را ثبت می کند.))

تعریف IUCN که در سال1996 در مورد محیط زیست ارائه داد به شرح زیر است:

((اکوتوریسم یک مسافرت و دیدار زیست محیطی مسوولانه به مناطق طبیعی نسبتاً دست نخورده بوده و هدف آن لذت بردن و استفاده از طبیعت است که باعث فعال شدن جمعیت های محلی می شود. ))

در کنفرانس های مربوط به اکوتوریسم تفاهمی کلی در زمینه اجرای اکوتوریسم به وجود آمده مه عبارتند از :

-        تثبیت راحتی زندگی مردم محلی و بومی

-        نقش در حفظ تنوع زیستی

-        در برداشتن جنبه های آموزشی و تفسیری

-        نیاز به کمترین میزان ممکن از منابع غیر قابل تجدید

اکوتوریسم پایه ای از صنعت توریسم است که در عین بازدهی و سودآوری چشمگیر اقتصادی ضامن تأمین توسعه پایداری می باشد. اکوتوریسم به شرط برنامه ریزی های مطالعه شده و منطقی و متناسب و قانونمند یکی از سامانه های استراتژیک جوامع تلقی می شود که 3 نسل گذشته حال و آینده را به هم می پیوندد و جامعه انسانی را به همزیستی عادلانه و آرام بخش با دیگر موجودات زنده کره ی زمین دعوت می کند.

اکوتوریست:

اکوتوریست ها کسانی هستند که به سفر به نواحی طبیعی و بکر علاقمند اند. اکوتوریست ها مجذوب طبیعت هستند و علاقه اصلی آن ها ، مطالعه ، مشاهده و تحسین جنبه های طبیعی و پرداختن به استفاده غیر مصرفی از حیات وحش و منابع طبیعی کشورهاست.

مشاهده ی حیات وحش ، عکاسی از طبیعت ، نقاشی در طبیعت از مناظر موجود، زمین شناسی ، سنگ شناسی ، کوهنوردی از جمله فعالیتهای چنین اکوتوریستهایی می باشد.

صنعت اکوتوریسم در ایران :

به اعتقاد کارشناسان محیط زیست ، ایران یکی از 5 کشور نخست برخوردار از بیشترین تنوع زیستی در کره زمین است و البته از نظر جاذبه های تاریخی و فرهنگی نیز در ردیف کشور نخست جهان به شمار می آید. سرزمین ایران و به ویژه سواحل دریای خزر و نیمرخ شمالی البرز ، با برخورداری از اکوسیستم های  دریای ، جنگلی ، جلگه ای ، کوهستانی و نیز ذخایر سرشار پهنه جنگلی و هوای متناسب ، یکی از پرجاذبه ترین و غنی ترین و زیباترین مناطق طبیعت گردی در ایران و خاورمیانه است.

مهمترین بخش جاذبه های طبیعی استان های حاشیه خزر را نیمرخ شمالی البرز و جنگل های طبیعی آن تشکیل می دهد که این جنگل ها از تنوع پوشش گیاهی برخوردارند.

وجود بزرگترین  دریاچه جهان در شمال کشور و 50 دریاچه در داخل کشور ، جنگل های انبوه شمال غرب مازندران ، بیابان  های وسیع و ... از استعداد ایران برای جذب توریست می باشد.

ایران با دارا بودن این شرایط می تواند سرمایه گذاری لازم را در جهت جذب توریست انجام دهد.

جاذبه های طبیعت گردی در ایران:

1-    کوهنوردی

2-    غارنوردی

3-    راه نوردی و گشت در دامنه ها

4-    بازدید از چشم انداز های طبیعی

5-    بیابان گردی

6-    شکار و صید

7-    دیدن پارکهای ملی ، پناهگاهها و...

8-    بازدید از چشم اندازه های ساحلی دریاها

9-    بازدید از جزیره ها

10-بازدید از آثار طبیعی نادر و محلی

جایگاه اکوتوریسم در گیلان:

دیدنی های گیلان  چشم و دل خسته انسان را نور و دیدی تازه می بخشد. در این سرزمین همه مظاهر طبیعی و طبیعت گردهم آمده اند تا نیاز انسانهایی که ارتباطشان با طبیعت گسسته است را بر طرف سازند. گشت و گذار در گیلان از جسمی کوفته و روحی خسته ، انسان تازه ای می سازدف گویی روح حیات بخش طبیعت گیلان در کالبد انسان همان اثر دارد که در کالبد طبیعت.

طبیعت همیشه زنده گیلان با جنگل های سوزنی برگ و شمشاد و باغ های چای و مرکبات زیتون حتی در سرمای زمستان نیز نشانه های بهاری طبیعت را در خود حفظ می کند. در محور مردم شناسی نیز با توجه به وجود اقوام گیلک و تالشی و سابقه تاریخی و غنای فرهنگ های قومی آنان ، می توان طرح ها و اقدامات بدیع و جذابی را در راستای جلب اکوتوریست  به اجرای در آورد .

آلودگی رودخانه ها ، نابودگی جنگل ها ، فرسایش خاک و... از جمله دلیل های دفع گردشگری می باشد.

جاذبه های گیلان گردی:

جاذبه های گیلانگردی فراوان اند و از خانه های روستایی گیلان و لباس های محلی و بازارهای هفتگی گرفته تا باغ های چای و زیتون و از ماسه زارهای سواحل دریا تا جنگل ها ، آرامگاهها، شهرها و روستاهای کوچک و بزرگ تا چادرهای ییلاق نشینان از مجموعه جذابیتهای گیلان گردی هستند.

طبقه بندی جاذبه های گیلان گردی:

-1 جاذبه های طبیعی : شامل : دریا ، سواحل ، تالابها ، رودها ، ابهای معدنی ، غارها ، آبشارها

-2 جاذبه های تاریخی: آرامگاهها، قلعه ها ، ساختمان ها ، مساجد

-3 جاذبه های فرهنگی و سنتی: مثل کشتی های گیله مردی

-4 جاذبه های اقتصادی: نظیر ، بازارهای محلی هفتگی

جاذبه های طبیعی :

ویژگی های طبیعی از جمله پدیده هایی هستند که در پیدایش و تکوین پیکر بندی محیط نقش فعال و اساسی دارند. در کمتر منطقه از ایران در قلمرو این چنین کوچک بدین سان تنوع اشکال محیطی در جوار هم دیده می شود.

جاذبه های طبیعی : دریا ، رودها ،جنگل ها ، کوهستان ها و....

سواحل دریاها:

شهرهای آستارا ، بندر انزلی ، کیاشهر مستقیماً در کنار دریا قرار دارند. شهرهای دیگر استان نیز با فاصله اندکی از دریا قرار گرفته اند. یکی از مشخصات و امتیازات سواحل گیلان ماسه ای بودن بخش عمده آن ها است. عمق نسبتاً خوب دریا از امتیازات دیگر سواحل دریای گیلان است. سواحل دریا از مهم ترین جاذبه های گیلان گردی به شمار می روند اما از نظر امکانات و تأسیسات عمومی با مشکل روبرو هستند.

تالابها :

تالابها محیط زیستی مطلوب برای انواع آبزیان ، پرندگان ، گیاهان و دیگر حیوانات سازگار با محیط به سقط می وند . مهمترین تالاب گیلان تالاب انزلی است.

رودها:

رودها برای کشاورزان از اهمیت زیاد برخوردارند.

جنگل ها :

جنگل های گیلان از مناظر طبیعی زیبای گیلان هستند. پوشش جنگلی در نواحی جلگه ای طی سال های گذشته به شدت کاهش یافته و جای خود را به مزارع و گشتزارهای جدید داده است. در حال حاضر مهم ترین مناطق جنگلی گیلان در نواحی کوهپایه ای و کوهستانی قرار دارند.

موقعیت تفریحی و تفرجی محیط های جنگلی :

گیلان با برخورداری از جنگل های انبوه و یکپارچه در کوهستان ها و مرتع  سرسبز و غنی در ارتفاعات و ییلاقات خود ، منطقه ای خوش آب و هوا و بسیار مفرح در کشور است.

مناطق جنگلی و ییلاقی در گیلان :

ماسوله :

ماسوله و ییلاقات اطراف آن به عنوان یک شهرک تاریخی – ییلاقی در انتهای غربی گیلان واقع است. مسافران و بازدید کنندگان محدودی از این محور و شهرک ییلاقی و تاریخی ماسوله دیدن می کردند. اما آسفالت شدن کامل این راه از یک سو و بازسازی مخنصر شهرک ماسوله و ایجاد یکسری امکانات اولیه تفریحی و تفرجی در آن از سوی دیگر موجب گشته در چند سال اخیر مسافران زیادی وارد این منطقه شوند.

دیلمان :

جنگل ها و مراتع و مناظر طبیعی بیلاقی دیلمات به وسیله یک رشته جاده که از سیاهکل شروع و پس از عبور از شهرکهای ییلاقی (( اسپیلی)) و (( دیلمان )) و (( آسیابر)) و (( بره سو)) به رودبار و جاده رشت به تهران ختم می شود.

مناطق بیلاقی رحیم آباد – گرما بدشت و کوجید:

این مناطق در ییلاقات شرق گیلان و جنوب شرق رودسر واقع شده و توسط یک محور ارتباطی آسفالت شده ، شهر رحیم آباد رودسر را به گرمابدشت و از آنجا به کوجید وصل می کند.

مناطق ییلاقی رستم آباد و سلانسر :

این منطقه توسط یک رشته جاده به رستم آباد  راه اصلی رشت به تهران متصل می شودو در مقابل گرمای نسبتاً زیاد تابستانی مناطق قشلاقی یعنی رستم آباد و رودبار ، این منطقه ییلاقی از هوای بسیار خنک و مطبوعی برخوردار بوده و دارای چشم اندازهای فراوان بوده است.

منطقه قلعه رودخان:

در بخش جنوب غربی فومن قلعه ای کهن و قدیمی و حیرت انگیز به نام قلعه رودخان وجود دارد که در حال حاضر مسافران زیادی را به سوی خود می کشاند.

معرفی جاذبه های گردشگری در هر یک از شهرستان های استان گیلان :

لاهیجان :

شهر لاهیجان از قدیمی ترین و مهمترین مناطق گیلان است و دارای مناظر بسیار زیبا و دیدنی با تاریخی سرشار از جنب و جوش و حوادث تلخ و شیرین است. اهمیت لاهیجان به عنوان یک شهر توریستی علاوه بر زیبایی های طبیعی و مصنوعی چشم اندازهای زارعی باغ های چای است و این شهر مهمترین مرکز کشت و تولید چای ایران به شمار می رود. آب و هوای این شهر معتدل و مرطوب است.

استخر لاهیجان:

معروف است که این استخر به دستور شاه عباس به وسعت حدود 17 هکتار احداث گردیده و طبق گفته مسئولین شهرداری لاهیجان ، این استخر در سال 1364 خاکبرداری شد و بتون ریزی قسمت داخلی استخر و ساختن جزیره از سال 66 شروع و اواسط سال 67  به پایان رسید. در سالهای گذشته تعدادی از پرندگان از روسیه و شمال سیبری برای زمستان گذرانی به این استخر مهاجرت می کردند ولی امروزه به علت عدم امنیت اثری از ان ها به چشم نمی خورد.

آبشار شیطان کوه :

این آبشار مجاور استخر قرار دارد و ارتفاع حدود 20 متر دارد در کنار  آبشار پله های سنگی ساخته شده است. این آبشار توسط دو موتور پمپ قوی از استخر لاهیجان تأمین می گردد و مجدداً  به آن غلبه می شود.

بام سبز:

این مکان توریستی در سال 76-78 ایجاد شده و طرح آن ابتکاری بوده است. در اطراف بام سبز لاهیجان به دلیل مالکیت شخصی افراد از نظر حقوقی مانع از طرح درختکاری توسط شهرداری شده اند.

 درخت تنومند مالده :

در دهکده مالده لاهیجان درخت کهنسال و تنومندی وجود دارد که اندازه محیط ساقه آن به هفت متر و هفتاد سانتی متر می رسد. این درخت از نوع (( آزاد )) است. بنای (( دستخط امیر المومنین )) نیز در اطراف درخت تنومند مالده قرار دارد.

تالاب بین المللی امیر کلایه:

این تالاب یکی از تالابهای بین المللی است و مابین شهرهای لنگرود و بندرکیا شهر قرار دارد. در گذشته به تالاب امیر کلایه ، شال کول و شیخ علی کول می گفته اند.

رودبار :

ییلاقهای رودبار و ته مارلیک :

ییلاقهای رودبار را می توان به دو قسمت تقسیم کرد : نخست ییلاقهای واقع در بخش شرقی سفید رود که عمدتاً در عمارلو و بره سر قرار دارند. این ییلاقها سرزمین اصلی و باستانی مارلیک محسوب می شوند و تپه معروف  ماریک در همین ناحیه قرار دارد. و دیگری ییلاقهای واقع در کرانه غربی سفید رود در این ناحیه قرار دارند.

سوسن چلچراغ :

سوسن چلچراغ یا سوسن واژگون گونه کمیاب از تیره سوسنیان است و از بی نظیرترین آثار طبیعی ملی میهن عزیزمان به حساب می آید. سوسن چلچراغ در نوع خود بی نظیر بوده و نمونه آن در هیچ جای دیگر ایران و حتی جهان ، به جز لنکران و جمهوری آذربایجان وجود ندارد.

اثر طبیعی ملی هرزویل :

هرزویل یکی از آبادی های دهستان رحمت آباد شهرستان رود بار است و هوای آن سردسیر و کوهستانی است. یکی از ویژگی های هزویل ، بالیدن درخت سروی است که سن آن بیش از 1000 سال تجاوز می کند.

انزلی :

تالاب انزلی :

یکی از بزرگترین و زیباترین تالابهای دنیاست که بین المللی می باشد در قسمت جنوبی خود 3 منطقه موزد حراست و حمایت سازمان قرار می گیرد که تحت عنوان :

-1 مناطق حفاظت شده سیاه کیشم

-2 پناهگاه حیات وحش سلکه

-3 منطقه شکار ممنوع سرخانگل می باشد.

هر ساله صدها هزار پرنده مهاجر وارد این تالاب می شوند.

پوشش گیاهی این تالاب: نی ، لویی ، آزولا تشکیل می دهد و مکان مطلوبی را برای لانه سازی پرندگان مهاجر و بومی فراهم می کند. این تالاب از نظر صنایع زیستی و بومی نیز کاربرد قابل توجه ای دارند. ساقه های نی برای حصیربافی و تولید انواع صنایع دستی در گیلان مورد استفاده قرار می گیرد.

  رودسر :

پارک جنگلی سفید آب :

منطقه ای است کوهستانی همراه با منظره های بسیار زیبای درختان جنگلی مرتع و رودخانه دارای چشمه سارهای فصلی و دائمی متعدد و رودخانه های پر آب فراوان می باشد که جلوه خاصی به منطقه طرح می دهد. یکی از این رودخانه ها رودخانه سفید آب است. پوشش گیاهی شامل ممرز ، انجیلی ، لیکلی ، افرا ، پلت و... گروه زیادی از مردم ، در ایام گرم سال به قصد تفرج و نوشیدن آب گوارا و مشاهده مناظر بدیع به این ناحیه عزیمت می کنند.

فومن :

دژ قلعه رودخان

از میان دژ های بر جای مانده در نزدیکی شهرستان فومن باید از قلعه رودخان یاد کرد که از فومن تا دهکده  قلعه رودخان 25  کیلومتر است و پس از پشت سر گذاشتن هفت کیلومتر دیگر می توان به داخل ان مه به قلعه ((حسامی )) نیز معروف است راه یافت.

در سمت راست این قلعه ، رودخانه قلعه رودخان که از ارتفاعات سرچشمه گرفته و از جنوب به شمال در جریان است قرار دارد.

رشت:

پارک جنگلی سراوان :

طرح پارک جنگلی سراوان به فاصله 21 کیلومتری از مراکز استان و حدود جنوب غربی شهرستان رشت ، غرب جاده ، آسفالته رشت- تهران واقع و مساحت آن 345  هکتار است.

خدمات عمومی پارک شامل زمین های بازی ، محل پیک نیک ، کمپینگ ، رستوران ، هتل ، موزه حیات وحش ، حمام ، سرزمین های بهداشتی ، قهوه خانه سنتی و سایر امکانات  می باشد.

درفک:

سپید رود ، دریای خزر و آتشفشان درفک ، سه پدیده معروف جغرافیایی گیلان است و دهانه آتشفشان درفک بزرگترین دهانه آتشفشانی است که در ایران وجود دارد.

کاپیتان مکنزی در سال 1859 از منطقه دیدن کرده و شرحی در این باره نوشته است درفک دو غار معروف دارد ، یکی غار تاریخی و دیگری غار آهک است. ییلاق درفک از لحاظ اکوتوریسم بسیار حائز اهمیت است و همه ساله بازدید کنندگان زیادی دارد و تقریباً شهرت جهانی دارد.

لنگرود:

منطقه جنگلی لی- کوهستانی خزنا در کومله:

در جنوب شهرستان لنگرود واقع شده و دارای موقعیت جنگلی کوهستانی است به دلیل دارا بودن جاذبه های اکوتوریسم و رودخانه های پر آب ، اب و هوای بسیار لطیف و روح بخش می تواند عامل مهمی برای جذب توریسم باشد. ولی متأسفانه به جهت ناشناخته ماندن هیچ گونه اقدامی در جهت تأمین  امکانات ، ایجاد تسهیلات  توریستی در این مکان انجام نگرفته است.

پارک ساحلی چمخانه :

در قسمت شمال لنگرود و نزدیک ساحل قرار دارد. از لحاظ امکانات و تأسیسات دارای آلاچیق ، رستوران ، بوفه ، دستشوئی و... می باشد. این تفرجگاه هنوز از شناخت بالایی بین شهرهای مختلف کشور برخوردار نیست .

دیلمان واپسیلی در سیاهکل :

دیلمان یکی از بخش های تاریخی سیاهکل می باشد که در ضلع جنوبی این شهرستان قرار دارد و قدمت آن به قبل از دولت مادها ، اشکانیان ، هخامنشیان و ساسانیان می رسد. این  منطقه سرزمین قوم باستانی دیلم است. دیلمان دارای آثار تاریخی بسیار زیادی است که بیشترین آنها در اثر زلزله های پی در پی از بین رفته اند از آثار تاریخی آن می توان به کاروانسراهای سرد آب و تی تی اشاره کرد که از دوران عباسیان به جای مانده و هنوز هم برقرار است.

آب و هوایی پاک و به دور از  هر گونه آلودگی همراه با سرمای محسوس در تمام فصول سال حتی در تابستان و مرداد ماه منطقه دیلمان را بسیار ممتاز نموده است.

دیلمان دارای مردمان دلیر ، قانع و بردبار است که شغل اکثر آن ها دامداری ، کشاورزی و هنرهای دستی مانند  جوراب پشمی ، شال و نمد می باشد. زبان مردم آن جا گیلکی و سوغات دیلمان ، نان ، کوماج و قاق می باشد.

منابع و ماخذ :

-        اصلاح عربانی ، ابراهیم ، کتاب گیلان ، جلد 1، 2 ، 3 .

-        طاهری – علی ، راهنمای سیاحت و زیارت در گیلان – انتشارات پوینده.

-        فصلنامه موج سبز ، ویژه سال جهانی اکوتوریسم ، شماره 7 ، سال دوم

-        فصلنامه محیط زیست ، جلد هشتم ، شماره اول بهار سال 1375