بیابان به چه منطقی گفته می شود؟/معنی لغوی بیابان/DESERT /تفاوت بیابان با صحرا

واژه بیابان در فارسی به مناطق خشک و لخت گفته می‌شود و مترادف آن در زبان انگلیسی کلمه DESERT است که در لغت­نامه‌های معتبر به معنی مناطق خشک و بدون پوشش و عاری از سکنه آمده است. منطقه‌ای که کمبود آب، حیات را مختل نموده و بصورت رها شده در آمده است و یا جمعیت هر موجود زنده با تراکم بسیار کم ظاهر گردیده است.

بیابا شامل معیارهای توپوگرافی، فرسایش، هوازدگی، خاک و طبقه بندی به صورت مناطق مورفوژنتیک و یا مورفوکلیماتیک درقالب واحدهای ژئوسیستم، ژئوفاسیس قلمرو فرسایش بادی و قلمرو دشت سازی است.

آیا بیابان و صحرا یک معنا را می رسانند یا خیر دو منطقه متفاوت با ساختارها و مشخصات متفاوت هستند ؟؟؟

«در نوشته‌های فارسی گاهی دو کلمه بیابان و صحرا مترادف آمده‌اند درحالیکه چنین نیست. صحرا کلمه عربی به معنی خارج از شهر یاد شده است و بیابان به معنی جای بی آب و نبات و خشک می‌باشد اصطلاح بیابان بهترین عنوان برای معرفی مناطق خشک است که ترجمه همان المفازه عربی است به معنی جای بی آب که کلیه مشخصات DESERT و صحرای آفریقا را در بر دارد»

منبع داخل گیومه :  مستوفی ، 1348

---

تعاریف و مفاهیم بیابان و بیابان زدایی در چشم انداز 1404

بیابان
   هرچند هنوز نخبگان این حوزه در رسیدن به بازنمودی دقیق و مورد توافق همه‌ی گرایش‌های علمی مرتبط با بیابان، به اجماع نرسیده‌اند، امّا از جمع‌بست دیدگاه‌های مختلف می‌توان به این نتیجه رسید: «بیابان به مناطق رو به اضمحلالی اطلاق می‌شود که یا استعداد رویشی خود را کاملاً از دست داده‌اند و یا دامنه‌ی آسیب‌پذیری حیات گیاهی و جانوری در آن بالا باشد.» به سخنی دیگر، آنچه که در همه‌ی اقسام بیابان‌ها، در هر زیست‌اقلیم سرد یا گرمی و با هر فاصله و ارتفاعی از دریا به عنوان صفت بارز و مشترک دیده می‌شود، دشواری رویش گیاهی و نقصان کمی تنوع زیستی است.

بیابان‌زایی - Desertification   به معنی تخریب سرزمین در مناطق خشک‌، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب تحت تأثیر عوامل مختلف از جمله تغییرات آب و هوایی و فعالیت‌‌های انسانی است‌.

بیابان‌زدایی (مقابله با بیابان‌زایی) - Combating Desertification

   مجموع فعالیت‌هایی است که بخشی از برنامه توسعه جامع سرزمین در مناطق خشک‌، نیمه‌خشک و خشک نیمه مرطوب در راستای توسعه پایدار محسوب و هدف آن جلوگیری یا کاهش تخریب سرزمین‌، احیاء زمین‌های تخریب شده و احیاء اراضی بیابانی شده است‌.

بقیه در ادامه مطلب...

 

بیابان زدائی و عوامل وابسته به آن (تحقیقی بسیار ارزشمند)

بیابان زدایی چیست ؟ (علل و عوامل وابسته)

محسن رضائی

بیابان زایی چیست و چگونه اتفاق می افتد؟

اجازه می خواهم از تشریح عوامل بیابان زایی نظیر بوته کنی، چرای مفرط و خارج از فصل دام در مراتع ، تبدیل مراتع به دیمزار، برداشت بی رویه آب از سفره های آب زیرزمینی، معدن کاوی و بهره برداری از معادن، جاده سازی و توسعة شهرها و روستاها و امثال آن که سالیان سال گفتیم و نوشتیم خودداری کنم و به یکی دو مورد از موارد حاد آن بپردازم و سپس راههای مهار و کنترل آن را از نگاهی دیگر (اگر نگویم جدیدتر) بیان کنم.

هرگونه استفاده از این مطلب بدون ذکر منبع مجاز نمی باشد .

تحقیقی  ارزشمند در مورد بیابانزدائی و عوامل وابسته که خواندن آن خالی از لطف نیست .

مطالب مربوط به بیابان زدایی

میانگین دو برابری بیابان زایی در ایران

قائم مقام سازمان جنگل ها و مراتع با بیان اینکه میاگین یابان در کشور بیش از ۲ برابر سرانه جهانی است، گفت: در طول برنامه ششم سالانه ۵۰۰ هزار هکتار از کانون های بحرانی، بیابان زدایی می شود.

 

بقیه در ادامه مطلب...

راهکار مبارزه با پدیده بیابانزدایی با آبخیزداری

 راهکار مبارزه با پدیده بیابانزدایی با آبخیزداری

چکیده مقاله :

بیابان‌زایی بزرگترین بحران بشر در دوره کنونی است و این پدیده در سده  پیش رو با توجه به پیش‌بینی فرارسیدن یک دوران طولانی خشکسالی بیشتر از گذشته گسترش خواهد یافت.

کلیه فعالیت‌هایی که در جهت حفظ و تعادل پایداری طبیعت واکوسیستم‌ها انجام می‌شود به عنوان اقدام بیابان‌زدایی تلقی می‌گردد.

موفقیت در بیابانزدایی مستلزم داشتن برنامه های جامع،‌ جلب مشارکت مردم و اجرای هماهنگ و دقیق کارها درچارچوب پروژه های اجرایی مناسب است.مقابله با بیابان زدایی مستلزم استفادده بهینه از منابع مالی و امکانات است.

مردم مناطق بیابانی از دیرباز علاوه بر حفظ آب در رابطه با حفظ خاک نیز چاره‌اندیشی کرده‌اند چرا که زمین‌های مناسب کشاورزی در این مناطق معدود است.

در این راستا رابطه نزدیک و هماهنگ آبخیزداری و بیابان زدایی ست که متاسفانه در بخش های اجرایی و بعضاً تحقیقاتی اگر چه هر یک از بخش های مربوطه از سالها پیش عملیات آبخیزداری و مهار بیابان زایی را در گستره کاری خود بدون توجه به آثار مشترک این دو بخش کاری انجام می دهند ولی کماکان هر بخشی و بویژه بخش بیابانزدایی بدون توجه به مناطق بالادست حوزه های آبخیز عملیات خود را در مناطق پایین دست متمرکز کرده است.

با انجام عملیات آبخیزداری و احیاء پوشش گیاهی شرایط مجدداً جهت بهره برداری با مدیریت صحیح فراهم می گردد. برهمین اساس می توان برخی از فعالیتهای آبخیزداری را نوعی بیابانزدایی معرفی نمود.از جمله اقدامات وفعالیتهایی که در راستای کنترل ومهاروبهره برداری ازسیل ، تغذیه منابع آبی وسفره های زیرزمینی وشیوه های جلوگیری از شورشدن آبها وغیره که دربخش آبخیزداری انجام می شود.

در حال حاضر عمده عملیات آبخیزداری در دو قسمت از حوزه های آبخیز صورت می گیرد.

الف- پخش و گسترش سیلاب در خروجی حوزه آبخیز
ب- اعمال مدیریت در بالادست  حوزه های آبخیز (برای کاهش سیلاب)


کلید واژه ها : بیابان ، بیابان‌زایی، بیابان زدایی، عملیات آبخیزداری ، حوزه آبخیز،سیل.

بیابان زایی-بیابان زدایی-تخریب سرزمین-خشکسالی

اواخر دهه ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ بحران خشکسالی سطح وسیعی از قاره افریقا را در برگرفت به سبب کاهش پوشش گیاهی، فرسایش بادی، عدم دسترسی به منابع آب مورد نیاز حتی برای خوراک و بهداشت و نقصان شدید تولیدات گیاهی بسیاری از دام ها نابود شدند، منابع آب به شدت تقلیل یافت، قحطی و خشکسالی و نبود تشکیلاتی کارآمد و منسجم جهت مدیریت بحران فاجعه ای انسانی را به دنبال داشت.

مرگ، آوارگی، بی خانمانی، فقر، تهیدستی، فروپاشی نظام های معیشتی و ساختارهای فرهنگی به بارزترین وجهی، چهره کریه بیابان زایی را نمایان ساخت و از این پس تعاریف و مفاهیم جدیدی برای بیابان زایی در جهان مطرح گردید. اینک دیگر مقوله بیابان زایی ، پدیده ای موقت و محدود نبود که آن گونه که قبلاً تصور می شد تنها مختص حواشی بیابان های واقعی و اراضی کویری باشد بلکه در هر کجا می توانست ظهور کند و آثار و عوارض خود را بروز دهد .

علاوه بر این مشخص شد که بیابان زایی پدیده ای است که خزنده و موذیانه عمل می کند و می تواند شرایطی را ایجاد کند که از ابتدا چندان مورد توجه قرار نگیرد اما به هنگام بحران قادر است نتایج فاجعه باری را به بارآورد.شواهد نشان می دهد که مناطق خشک از این پدیده بیشترین آسیب را متحمل می شوند.

علاوه بر این مشخص گردید که نتایج بیابان زایی همیشه به صورت ثابت و یکنواخت بروز نمی کند بلکه پیامدهای آن ممکن است بسیار متنوع و حتی در دو منطقه مشابه به اشکال مختلفی ظهور کند . نابودی جوامع گیاهی، فرسایش آبی، شور شدن، قلیایی شدن و حتی باتلاقی شدن خاک ها، کاسته شدن از نفوذ پذیری خاک و تقلیل امکان ذخیره سازی آب در خاک، افت آبهای زیرزمینی بروز ناهنجاری در بیابان آبی و جریانات سطحی، افزایش احتمال وقوع سیلاب ها، تشدید آثار و عوارض خشکسالی ها‏‏؛ همگی می تواند نمونه هایی ازآثار این پدیده باشد به علاوه وقتی پیامدهای ناگریز و فاجعه آمیز بیابان زایی در قلمرو زمینه های اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی جوامع را مورد توجه قرار دهیم. آنگاه می توان به ابعاد کلان تری از ابعاد فاجعه دست یافت.

نکته مهم دیگری را که نباید از نظر دور داشت نقش و اثر بروز خشکسالی ها در روند پدیده بیابان زایی به ویژه تشدید عوارض اجتماعی و اقتصادی آن است.

شاخص‌های اثرگذار بر توسعۀ اکوتوریسم در مناطق بیابانی ایران

تحلیل شاخص‌های اثرگذار بر توسعۀ اکوتوریسم در مناطق بیابانی ایران

عادل سپهر

اعظم صفرآبادی

چکیده :

با شنیدن نام بیابان، آنچه بیش از هر چیز دیگری در ذهن عام تصور خواهد شد، محیطی خشک، بی‎آب و عاری از پوشش گیاهی است که برای آن ارزش اکوسیستمی را متصور نمی‌شوند، در حالی‎که بیابان چالشی بوم‎شناختی در حیات کرۀ زمین است. درمقابل در تفکر سیستمی، بیابان نه‎تنها به‎دلیل وجود گونه‌هایی منحصربه‎فرد و توان اکولوژیکی ویژه نعمتی الهی به‎شمار می‎رود، بلکه قابلیت‌ها و ارزش‌های اقتصادی ـ اجتماعی آن، توان بالایی را برای این بوم‎زیست رقم‎زده است. این پژوهش برآن است تا با نگاه به جاذبه‌ها و قابلیت‌های زیستی و اقتصادی بیابان‌ها، ذهن را متوجه امکان‌سنجی جاذبه‌های بوم‎شناختی قابل سرمایه‌گذاری در بیابان‌های ایران و توجه به اکوتوریسم در این نواحی کند؛ زیرا بیابان یک منبع اقتصادی بی‎مانند و مستعد است که در راستای اهداف توسعۀ پایدار، موجب حفاظت زیستی و سودآوری اقتصادی این مناطق می‌شود. در پژوهش پیش رو، به‎منظور بررسی و تعیین ابعاد مختلف اکوتوریسم پایدار بیابان‌های ایران با کمک الگوریتم دلفی، به تعیین اهداف مورد نظر پرداخته شده است. برای تجزیه‎وتحلیل داده‌ها با استفاده از نظرات متخصصان مختلف، شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی شناسایی و از تحلیل عاملی برای تفسیر داده‌ها استفاده شده است. یافته‌های تحلیل عاملی نشان‎دهندۀ آن است که پنج عامل گسترش مشارکت، تحول کالبدی، افزایش آگاهی محیطی، افزایش جمعیت و افزایش قیمت زمین با درصد واریانس 893/69، بیشترین آثار مثبت ناشی از تغییرات مربوط به پیامدهای اکوتوریسم نواحی بیابانی را تبیین می‌کنند و 107/30 درصد مربوط به پیامدهای منفی بوده است. این امر نشان‎دهندۀ اثرگذاری پیامدهای مثبت بیش از پیامدهای منفی است. با توجه به ابعاد و شاخص‎های اکوتوریسم، با اطمینان به‎نسبت خوبی می­توان انتظار داشت که اکوتوریسم زمینه‎های رونق اقتصادی ـ اجتماعی جوامع بیابانی و حفاطت از طبیعت بیابان را به‎همراه داشته باشد.

کلید واژه : اکوتوریسم، ایران، بیابان، پایداری، ژئوتوپ

منبع : نشریه پژوهش های جغرافیای انسانی، دوره 45، شماره 4، زمستان 1392، صفحه 137 تا 154

دانلود فایل pdf  متن کامل مقاله در ادامه مطلب

برای مشاهده سایر مقالات زیست محیطی این وب اینجا کلیک نمایید .

مشاهده لیست همه مقالات زیست محیطی این وبلاګ از اینجا

مقاله : بررسی پدیده گرد و غبار و اثرات زیست محیطی آن(pdf+متن تایپ شده)

بررسی پدیده گرد و غبار و اثرات زیست محیطی آن

شهریار کریمدوست ، لیلا اردبیلی

چکیده :

گرد و غبار یک فرایند طبیعی در مناطق بیابانی و صحراهاست که در اثر عملکرد بادهای قوی بر سطح خاک رخ داده و سبب معلق شدن ذرات ریز خاک در فضای نزدیک سطح زمین می شود. در سال های اخیر، تاثیر عوامل طبیعی همانند خشکسالی های مداوم، کاهش بارندگی و رطوبت نسبی محیط به همراه تشدید فاکتورهای محیطی نظیر استفاده بی رویه از منابع آبی مناطق بیابانی، از بین رفتن نیزارها و وقوع جنگ موجب خش کشدن تالاب ها و دریاچ ههای بیابان های شرق عراق و عرص ههای جنوبی کشورمان و تنک شدن یا از بین رفتن کامل پوشش گیاهی در این مناطق گردیده است. نتیجه چنین وقایعی گسترش شدید گرد و غبار که به نام ریزگرد معروف هستند، در بخش های غربی، جنو بغربی و مرکزی ایران بوده و توانسته در کوتاه مدت اثرات نامطلوبی بر محی طزیست، اقتصاد و سلامت ساکنین 17 استان کشور به ویژه شهرهای مرزی همانند اهواز و کرمانشاه بر جای گذارد.

کلید واژه : گرد و غبار؛ بیابان؛ خشکسالی؛ شهرهای مرزی؛ عراق

منبع: چهاردهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران و بیست و هشتمین گردهمائی علوم زمین، 25 الی 27 شهریور ماه 1389؛ دانشگاه ارومیه

توضیح: به دلیل حجم بالای دانلود فایل pdf و همچنین درخواست های فراوان بازدیدکنندگان وبلاگ متن کامل این مقاله در حال تایپ می باشد و با اتمام کار تایپ بر روی وبلاگ قرار خواهد گرفت. 

برای مشاهده متن تایپ شده این مقاله بر روی لینک پایین کلیک نمائید.

مشاهده متن تایپ شده مقاله

دانلود فایل pdf  متن کامل مقاله در ادامه مطلب

برای مشاهده سایر مقالات زیست محیطی این وب اینجا کلیک نمایید .

مشاهده لیست همه مقالات زیست محیطی این وبلاګ از اینجا