چکیده پایان نامه : بررسی روند خشکسالی هواشناسی در ایران مرکزی و تأثیر آن بر نرخ فرسایش بادی

خشکسالی پدیده ای طبیعی و نامحسوس است که در پی کاهش بارندگی در طی یک دوره ی ممتد کوتاه یا طولانی روی می دهد. این پدیده، به عنوان یکی از محدودیت های خاص طبیعت، برای هر اقلیمی تکرارپذیر و پیش آمدنی است و برخی از محققان از آن به عنوان ناهنجاری اقلیمی یاد کرده اند. خشک سالیهای اخیر در هر دو گروه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نتایج اقتصادی، تأثیرات زیست محیطی و دشواریهایی به بار آورده که جملگی باعث شده اند که آسیب پذیری تمام جوامع به این پدیده زیانبخش طبیعی مدنظر قرار گرفته شود.وقوع خشکسالی باعث کاهش رطوبت هوا و خاک شده و خاک نسبت به برداشت حساس تر می شود و گاهی این حساسیت تا آنجا پیش می رود که تلاطم کوچک در هوا، برداشت حجم بزرگی از خاک را به همراه خواهد داشت. وقوع پدیده گرد و غبار در ایران روز به روز چه از لحاظ وسعت تأثیرگذاری و چه از لحاظ شدت اثر گسترش می یابد. تاکنون مطالعات جامع و دقیقی که ارتباط بین این دو پدیده را مشخص کند در ایران صورت نگرفته است،

در این پروژه سعی بر آن است تا این مهم صورت پذیرد.در این مطالعه، خشکسالی درایستگاههای سینوپتیک واقع در ایران مرکزی با آمار بیش از 30 سال با استفاده از شاخص بارش استاندارد و یا SPI محاسبه می شود. کارایی شاخص SPI در محاسبات خشکسالی هواشناسی به کرّات توسط محققان داخلی و خارجی به اثبات رسیده است که در ادامه به آن اشاره خواهد شد. تنها فاکتور مورد نیاز برای محاسبه شاخص مذکور داده های بارش ماهانه می باشد، و می توان با استفاده از آن خشکسالی را در مقیاسهای زمانی مختلف محاسبه کرد.

این مطالعه اثر خشکسالیها بر افزایش شدت فرسایش بادی را مورد مطالعه قرار می دهد. ایران در سالهای اخیر درگیر گرد و غبارهایی می باشد که یا منشأ محلی داشته و یا از غرب کشور وارد می شوند و بخشهای وسیعی از ایران خصوصا غرب و جنوب غربی کشور تحت تأثیر این پدیده قرار می گیرند، ولی گرد و غبار در غالب بخشهای ایران مرکزی اکثرا منشأ داخلی داشته و بیشتر متأثر از خشکسالیهای منطقه ای می باشند. از این رو از اطلاعات ایستگاه های هواشناسی واقع در این مناطق (ایران مرکزی) در این پروژه استفاده خواهد شد.

در این مطالعه به منظور پایش تغییرات در فرسایش بادی یا تغییر در میزان برداشت خاک و افزایش گرد و غبار از شاخص غبارناکی هوا یا DSI استفاده شده است. محققان از این روش بمنظور ارزیابی فرسایش بادی استفاده می کنند. مزیت این روش در مطالعه فرسایش بادی بعد مکانی و زمانی وسیع آن می باشد. روشهای دیگر بعنوان مثال سنجش از دور و یا اندازه گیریهای صحرایی و یا مدلسازیها اگرچه ممکن است اطلاعات مکانی زیادی در اختیار کاربران قرار دهند ولی نمی توانند در مقیاس بلند مدت یعنی بیش از 30 سال کاربرد داشته باشند بنابراین نمی توانند در موارد مختلف مانند تأثیر تغییرات اقلیمی بر فرسایش بادی به کار برده شوند(اُلوینگ سای و همکاران ، 2014).در این مطالعه روند خشکسالی هواشناسی با استفاده از SPI و روند فرسایش بادی با استفاده از کدهای هواشناسی در قالب مدل DSI با استفاده از سری های زمانی مورد بررسی قرار می گیرد.پس از بررسی و آنالیز روند هر دو متغیر در طی سالهای آماری، ارتباط آنها با یکدیگر از طریق روشهای غیرخطی بررسی می شود تا در نهایت میزان تأثیر پدیده خشکسالی بر پدیده گرد و غبار در ایران مرکزی مشخص گردد.

منبع :   فاظمه روستایی صدرآبادی (پایان نامه کارشناسی ارشد)   -    استاد راهنما: عباسعلی ولی -دانشگاه کاشان - 1393

چکیده پایان نامه : تأثیر ویژگی‌های خاک بر سرعت آستانه فرسایش بادی (مطالعه موردی: میبد)

فرسایش بادی و ریزگردها یکی از مسائل مهم سال‌های اخیر در کشور ما می‌باشد که خود به‌عنوان یکی از عوامل بیابان‌زایی مطرح است. مقدار فرسایش بادی و حجم ریز گردها دارای ارتباط مستقیمی با سرعت آستانه فرسایش بادی می‌باشد. مقدار سرعت آستانه نیز تحت تأثیر عوامل مختلفی ازجمله ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک می‌باشد.

در این پژوهش به‌منظور بررسی اثر خصوصیات شیمیایی خاک در سرعت آستانه فرسایش بادی، ابتدا نقشه رخساره‌های ژئومورفولوژی منطقه با استفاده از تصاویر ماهواره‌های با قدرت تفکیک مکانی بالا و بازدیدهای میدانی تهیه شد. سپس اقدام به نمونه‌برداری تصادفی در رخساره‌ها گردید. در محل نقطه با استفاده از دستگاه تونل باد قابل‌حمل، سرعت آستانه فرسایش بادی اندازی گیری و نمونه خاک آن نقطه نیز برداشت و به آزمایشگاه منتقل شد. پارامترهای اندازه‌گیری شده خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و کاربری اراضی بوده است. سپس اقدام به تحلیل رابطه سرعت آستانه فرسایش بادی با خصوصیات خاک با استفاده از نتایج داده‌کاوی حاصل از نرم افزار WEKAو الگوریتم trees و نتایج آماری حاصل از SPSS گردید.

منبع : محمدرضا آزاد اسلامیه - دانشگاه اردکان - کارشناسی ارشد - 1396

نتایج داده‌کاوی نشان داد که درصد تأثیر خصوصیات کاربری اراضی شامل تاغ‌کاری، زراعت فعال و سنگفرش سطحی، به ترتیب 100، 40 و 50 درصد است و در کنار دیگر عوامل در سرعت آستانه فرسایش بادی تأثیر بهتری دارند. درصد تأثیر خصوصیات فیزیکی شامل درصد Sp، بافت خاک، درصد سنگریزه و رطوبت نیز به ترتیب 40، 90، 30 و 100 درصد است و در کنار عوامل دیگر، تأثیر بیشتری در سرعت آستانه فرسایش بادی دارند. درصد تأثیر خصوصیات شیمیایی شامل SAR، ماده آلی و کربن آلی به ترتیب 90، 100 و 100 درصد است و در میزان سرعت آستانه فرسایش بادی تأثیر بالایی دارند.

نتایج آماری خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مشخص کرد که افزایش پارامترهای درصد سنگریزه، رس، وزن مخصوص ظاهری، منیزیم، کلسیم و شوری به‌تنهایی می‌تواند باعث افزایش سرعت آستانه فرسایش بادی شود.

چکیده پایان نامه : ارزیابی خصوصیات استقرار و عملکردی رویشگاه کهورک-خارشتر (مطالعه موردی: مشکات)

یکی از پیامدهای پدیده بیابان زایی در مناطق خشک و نیمه خشک فرسایش بادی است. فرسایش بادی یک معضل اساسی در سر راه توسعه و عمران مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می شود. شناسایی فرآیند فرسایش بادی در اکوسیستم جهت مدیریت و کنترل آن ضروری است، مدیریت پوشش گیاهی به عنوان مهم- ترین رکن در برنامه های احیاء و حفاظت اکوسیستم ها است. در اکوسیستم های خشک و نیمه خشک گیاهان از مهم ترین عوامل کاهش دهنده سرعت باد و از عوامل رسوب گذاری ماسه بادی محسوب می شوند.

تجمع ماسه بادی ها در اطراف و داخل گیاهان موجب تشکیل پدیده ای به نام نبکا می گردد. بنابراین هدف اصلی این تحقیق ارزیابی خصوصیات رویشگاهی و وضعیت اکولوژیکی پوشش گیاهی تیپ کهورک-خارشتر و همچنین ارزیابی عملکرد گونه های کهورک-خارشتر در رسوب گذاری بادی در محدوده مطالعاتی شمال شهرستان کاشان به نام منطقه مشکات است که در قالب ارزیابی خصوصیات استقرار و عملکردی رویشگاه کهورک-خارشتر صورت گرفته است.

به منظور بررسی اهداف پژوهش سه دسته اطلاعات مورد اندازه گیری و استفاده قرار گرفت. اطلاعات مربوط به عرصه شامل بررسی خصوصیات فیزیکو شیمیایی خاک رویشگاه و خصوصیات ژئومورفیک آن است.

نتایج بررسی مقایسه خصوصیات ادافیکی شرایط استقرار تلماسه های گیاهی در منطقه مشکات حاکی از وجود اختلاف معنی دار بین عوامل هدایت الکتریکی، درصد سدیم تبادلی و درصد سیلت و عدم وجود اختلاف معنی داری در نسبت جذب سدیم، درصد مواد آلی خاک، درصد رس و درصد شن خاک است.

نتایج بررسی خصوصیات ژئومورفیک در استقرار گونه های گیاهی حاکی از وجود اختلاف معنی دار در شیب و جهت شیب منطقه و عدم وجود اختلاف معنی دار در ارتفاع منطقه است.

نتایج بررسی وضعیت اکولوژیکی پوشش های گیاهی در منطقه در سطح خطای کمتر از پنج درصد عدم اختلاف معنی دار در نمونه برداری صحرایی وضعیت پوشش بیابان نشان داد و عدم وجود اختلاف معنی دار در نمونه برداری صحرایی وضعیت فرسایش در عامل هایی پستی و بلندی و وضعیت باد منطقه نشان داد.

نتایج بررسی عملکرد رسوب گذاری بادی پوشش گیاهی در سطح خطای کمتر از پنج درصد اختلاف معنی دار در تراکم رسوبات بادی و عدم اختلاف معنی دار در حجم، میزان رسوبات و کارایی ترسیب نشان داد. به این ترتیب عملکرد پوشش گیاهی در تجمع رسوبات بادی در منطقه مشکات به میزان19750 تن در هکتار است.

مرضیه سادات قهاری - دانشگاه کاشان - 1396

بیابان به چه منطقی گفته می شود؟/معنی لغوی بیابان/DESERT /تفاوت بیابان با صحرا

واژه بیابان در فارسی به مناطق خشک و لخت گفته می‌شود و مترادف آن در زبان انگلیسی کلمه DESERT است که در لغت­نامه‌های معتبر به معنی مناطق خشک و بدون پوشش و عاری از سکنه آمده است. منطقه‌ای که کمبود آب، حیات را مختل نموده و بصورت رها شده در آمده است و یا جمعیت هر موجود زنده با تراکم بسیار کم ظاهر گردیده است.

بیابا شامل معیارهای توپوگرافی، فرسایش، هوازدگی، خاک و طبقه بندی به صورت مناطق مورفوژنتیک و یا مورفوکلیماتیک درقالب واحدهای ژئوسیستم، ژئوفاسیس قلمرو فرسایش بادی و قلمرو دشت سازی است.

آیا بیابان و صحرا یک معنا را می رسانند یا خیر دو منطقه متفاوت با ساختارها و مشخصات متفاوت هستند ؟؟؟

«در نوشته‌های فارسی گاهی دو کلمه بیابان و صحرا مترادف آمده‌اند درحالیکه چنین نیست. صحرا کلمه عربی به معنی خارج از شهر یاد شده است و بیابان به معنی جای بی آب و نبات و خشک می‌باشد اصطلاح بیابان بهترین عنوان برای معرفی مناطق خشک است که ترجمه همان المفازه عربی است به معنی جای بی آب که کلیه مشخصات DESERT و صحرای آفریقا را در بر دارد»

منبع داخل گیومه :  مستوفی ، 1348

---

مدیریت مناطق بیابانی و اهداف آن

مدیریت مناطق بیابانی با اهداف زیر شکل می‌گیرد:

• حفاظت منابع شامل: خاک، آب، گیاهان، جانوران، زیبایی و معادن

• بهره‌برداری اصولی و بهینه از اراضی و منابع موجود

•  احیاء مناطق مستعد (بیابان‌زدایی)

• جلوگیری از توسعه شرایط نامطلوب مانند خشکی، شوری، فرسایش و غیره در حواشی مناطق بیابانی (بیابان‌زایی)

• تأمین ایمنی برای سکونت‌گاههای اطراف و ارتباطات داخل بیابان مانند راه‌ها، خطوط نیرو و مخابرات.

• رفاه زندگی و درآمد ساکنین و حاشیه آن

منبع :

بیرودیان، 1380

فرسایش بادی چیست؟

فرسایش بادی به عنوان یکی از شاخص های اصلی بیابانزایی محسوب می شود.اثرات انسانی شامل خاکورزی و برداشت از خاک برای ساخت وساز و نیز تخریب پوشش گیاهی باعث شده است که مسئله فرسایش به مسئله جدی تبدیل شود.در ایران با توجه به اینکه دوسوم مساحت آن را مناطق خشک و نیمه خشک فرا گرفته است باید مسئله فرسایش بادی را جدی گرفت.فرسایش بادی و عامل باد پدیده هایی هستند که در مناطقی با اقلیم خشک و نیمه خشک به شدت سبب دگرگونی محیط زیست، تغییر کیفیت آب و هوا، تهدید سلامت جامعه و سایر مسائل اقتصادی و اجتماعی میگردند.بافت خاک سطحی در میزان فرسایش پذیری خاک بسیار موثر است،