بررسی اثرات عوامل اقلیمی و زمینی برای تعیین مناطق مستعد فرسایش بادی در حوزه‌های آبخیز درجه دو ایران

بررسی اثرات عوامل اقلیمی و زمینی برای تعیین مناطق مستعد فرسایش بادی در حوزه‌های آبخیز درجه دو ایران

سفیدرود - دریاچه نمک و کویر درانجیر -ساغند

نویسندگان

لیلا بیابانی   

• حسن خسروی   
 
• غلامرضا زهتابیان  

  
• بهزاد رایگانی

چکیده :

مدل‌سازی فرسایش خاک در توسعه و اجرای سیاست‌های مدیریت و حفاظت خاک اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. برای درک بهتر توزیع جغرافیایی فرسایش خاک، مدل‌های مبتنی بر فضایی فرسایش خاک موردنیاز است. فرسایش بادی از جمله مهم‌ترین جنبه‌های تخریب سرزمین و بیابان‌زایی به‌خصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک محسوب می‌شود که اثرات منفی اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی ایجاد می‌نماید. جهت کنترل و کاهش اثرات سوء این پدیده همواره اولین گام، تعیین مناطق حساس به فرسایش بادی است. هدف از این پژوهش مشخص‌کردن مناطق مستعد فرسایش بادی با استفاده از مدل ILSWE در حوزه‌های آبریز درجه‌دوکویر درانجیر-ساغند، دریاچه نمک و سفیدرود با استفاده از عوامل اقلیمی و زمینی می‌باشد. این مدل با ترکیب پنج شاخص فرسایندگی اقلیم، فرسایش‌پذیری خاک، سله خاک سطحی، پوشش گیاهی و زبری سطح محاسبه‌شده است. نتایج مدل نشان داد که عامل فرسایندگی اقلیمی شامل بارش، تبخیر و تعرق و باد در این حوزه‌ها متفاوت بوده و بیشترین اهمیت را در پیدایش مناطق حساس به فرسایش بادی داشته است. به عبارتی در حوزه‌ای که میزان بارش افزایش داشته و میزان تبخیر و تعرق و سرعت باد کاهش یابد، درصد مناطق حساس به فرسایش بادی، کاهش، ‌یابد. البته لازم به ذکر است که سایر عوامل مدل، شامل اختلاف پوشش گیاهی، ویژگی‌های خاک، وضعیت توپوگرافی و وسعت اراضی بایر، شوره‌زار، تپه‌های ماسه‌ای، مراتع کم‌تراکم و اراضی کشاورزی دیم در سه حوزه مذکور نیز به نتایج این مدل کمک کرده است. به‌طورکلی نتایج این مطالعه بینش جدیدی در مورد تعیین مناطق حساس به فرسایش بادی در اقالیم مختلف ارائه می‌کند که می‌تواند برای اولویت‌بندی مناطقی که تحقیقات بیشتری در آن‌ها موردنیاز است و اقدامات اصلاحی باید اجرا شود، استفاده گردد.

دانلود متن کامل مقاله

[English]

Soil erosion modeling is becoming more significant in the development and implementation of soil management and conservation policies. For a better understanding of the geographical distribution of soil erosion, spatial-based models of soil erosion are required. Wind erosion is a significant cause of land degradation and desertification, negatively impacting the economy, society, and environment, particularly in arid and semi-arid regions. To control and reduce the effects of wind erosion, the first step is to identify sensitive areas. The aim of this research is to identify areas susceptible to wind erosion using the ILSWE model in the watershed regions of the Dar Anjir-Saghand Desert, Namak Lake, and Sefidrud. This model has been calculated by combining five erosion indices, including climate erosivity, soil erodibility, surface crust, vegetation cover, and surface roughness. The model's results indicate that climatic factors, such as precipitation, evaporation, and wind, vary across these regions. These factors play a significant role in determining areas that are susceptible to wind erosion. It is noted that other factors, including differences in vegetation cover, soil characteristics, topographic conditions, and the extent of bare lands, salt marshes, sandy dunes, low-density pastures, and rainfed agricultural lands, have also influenced the results of this. In general, this study presents a new method for identifying wind erosion-sensitive areas in various climates. This method can prioritize regions that require further research and corrective measures.

تخریب سرزمین

تخریب سرزمین یکی از مسائل عمده محیط زیستی است و به عنوان "توسعه ناپایداری" تشریح شده است. این پدیده هم از نظر شدت و هم اندازه در بسیاری از نقاط دنیا رشد فزاینده ای دارد، به طوری که بیش از 30درصد از ارایی زراعی، 30درصد از جنگل ها و 10درصرد از مراتع را شامل می شود (بای و همکاران، 2011). تخریب سرزمین را باید فرآیندی دانست که در هر سرزمینی که متحمل فشار بیشتر از توان خود است، امکان وقوع می یابد و استعداد بارآوری و تولید را کاهش می دهد . حال چنانچه این جریان فرساینده در سرزمین های خشک به صورتی پیوسته و مهار ناپذیر استمرار یافته و سیمای بیابانی ظاهر شود، آنگاه می توان گفت: بیابانزایی به معنای واقعی کلمه (بیابانی شدن) اتفاق افتاده است. لیکن عموماً همین بیابان های دست ساز را که در نتیجه اعمال نادرست آدمی بوجود آمده اند، می توان با حذف عامل انسانی مجددا به شرایط پیشین خود باز گرداند، در حالی که بیابان های طبیعی بدون اعمال مدیریتی کامل و بکارگیری سازه های مهندسی و حیاتی (بیولوژیک)، توأم با پرداخت هزینم کلان آن، شاید قابل تغییر نباشند. این نکته نیز حایز اهمیت است که هر چند تغییرات اقلیمی ، بیابانزایی را متأثر می کند ، لیکن خود بیابانزایی نیز می تواند در دراز مدت بر اقلیم اثر بگذارد . چرا که با تخریب پوشش گیاهی ، سایر بخش ها دستخوش تغییر می شوند. این تغییرات به نوبه خود بر اثر بروز نوساناتی در خواص جذبی ، بازتابشی و تابشی پرتوها (آلبیدو) به وجود می آید. همچنین استعداد (پتانسیل) تبخیر و تعرق پتانسیل و ظرفیت نگهداشت باران نیز در این مناطق تغییر کرده، که خود بر تراز آبی اثر گذاشته و ظرفیت گرمایی ویژه منطقه را دستخوش تغییر می کند . بالاخره افزایش فزآینده گردوغبار ناشی از عدم وجود پوشش گیاهی بر روی زمین، الگوی پخشیدگی و جذب پرتوهای خورشید در جو، زمین را متأثر خواهد ساخت. تعداد محدودی از افراد بر روی میزان یا شدت تخریب زمین های خشک اتفاق نظر دارند که این می تواند به علت وجود تفاوت در روش های ارزیابی باشد. به علت استفاده از روش های نامناسب تعیین روند. تخریب زمین در طول زمان مشکل است. به علاوه، بیشتر تمایل بر این است کره ارزیابی های مورد استفاده سیاست گزارها و جوامع دانشگاهی توسط پژوهشگران انجام شوند. جوام محلی در این روند به ندرت شرکت داشته و نتایجی که بتواند پایداری مدیریت زمین آنها را ثابت کند کمتر به دست می آید؛ به همین دلیل ارزیابی ها نمی توانند به طور مؤثر به پایداری محلی کمک کنند. به طور کلی تخریب زمین تحت تأثیر روابط متقابل بین اقلیم، نوع خاک، زمین شناسی، نوع پوشش گیاهی و دخالت هایی که به وسیله ان آنها و حیوانات ایجاد میشوند، قرار می گیرد. از نگاهی دیگر تخریب زمین شامل تأثیر عوامل اقلیمی به خصوص خشک خوراکی و فاکتورهای انسانی است که منجر به استفاده بی رویه از منابع طبیعی می شود. ترکیب هر دو دسته فاکتور ممکن است بطور روز افزون از علل برجسته تخریب زمین در جهان محسوب شوند.

اخیراً فائو تخریب سرزمین را کاهش ظرفیت سرزمین برای تأمین کالاها و خدمات اکوسیستم و تضمین کارکردهای آن در طی زمان برای بهره برداران تعریف کرده است. تخریب سرزمین یک فرایند تدریجی است که می تواند در اثر فعالیت های انسانی تشدید شود. به خاطر ماهیت تدریجی این پدیده، مدت زمانی طول می کشد تا علائم مشهود آن در سطح زمین ظاهر شود. بنابراین تا زمانی که پیشرفت نکرده و شرایط حاد نشده باشد چندان جلب توجه نمی کند. تخریب سرزمین می تواند موجب پیامدهای منفی بسیاریگردد. نمونه ای از این پیامدهای مخرب عبارتند از: کاهش آب و مواد مغذی در ناحیه ریشه گیاه و در نتیجه کاهش تولیدات کشاورزی، کاهش پوشش گیاهی مراتع و چراگاه ها و به تبع آن کاهش تولیدات دامی، تغییر در چرخه هیدرولوژیک و افزایش فرسایش سطحی و رسوبگذاری در مجاری آب سطحی و مخازن آب، تخریب جاده ها و سایر تأسیسات زیربنایی در اثر فرسایش خندقی، حرکات توده ای و .... این موارد و نظایر آن ها، اثرات منفی متعددی بر امنیت غذایی، رفاه اقتصادی،

و شرایط محیط زیستی می گذارند، به همین دلیل در سراسر جهان توجه زیادی به تخریب سرزمین، عوامل، اثرات و راه های پیشگیری و کنترل آن جلب شده است . فرآیندهای تخریب سرزمین را می توان به سه گروه اصلی تقسیم بندی نمود: تخریب خاک، تخریب پوشش گیاهی و تخریب منابع آب (فائو، 2011).

تخریب خاک زمانی اتفاق می افتد که ظرفیت تولیدی خاک در اثر تغییرات نامطلوب در خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و هیدرولوژیکی آن کاهش یابد و یا خاک در اثر فرسایش آبی، بادی یا حرکات تودهای از بین برود. فرسایش های سطحی، شیاری و خندقی توسط آب و برداشت و رسوبگذاری مجدد خاک توسط باد و زمین لغزشها، برخی از مهمترین علائم ظاهری تخریب خاک هستند. با این حال، برخی اَشکال نامشهود تخریب خاک مانند تخلیه مواد مغذی و کاهش ماده آلی، گسترش بیشتری دارند و گاهی جدّی تر هستند. شور شدن نوعی از تخریب خاک است که در مناطق خشک اتفاق می افتد و لازم است توجه خاصی به آن معطوف گردد. شوری خاک موجب عدم استقرار و رشد بسیاری از گیاهان می شود و اثرات منفی بر منابع آب سطحی و زیرزمینی دارد.

تخریب پوشش گیاهی ممکن است در اثر فرآیندهایی طبیعی یا انسانی اتفاق بیفتد. تغییر اقلیم یکی از عواملی است که ممکن است موجب از بین رفتن برخی گونه ها یا زیستگاه ها گردد و اغلب از طریق کاهش رطوبت باعث کاهش زیست توده گیاهی یا غلبه گونه های مهاجم می شود. با این حال، تخریب پوشش گیاهی معمولاً در اثر فعالیت های انسانی نظیر بهره برداری بیش از حد و بی رویه از جنگل ها و مراتع ، مدیریت نادرست زمین های کشاورزی و چراگاه ها و گسترش آفات و بیماری ها ایجاد می شود. اَشکال اصلی تخریب پوشش گیاهی عبارتند از: کاهش کمیّت پوشش، کاهش تاج پوشش و کاهش زیست توده (کاهش کیفیت پوشش)، جایگزین شدن گونه های با ارزش گیاهی از نظر تولید و کیفیت علوفه، سوخت، الوار، دارو و ... با گونه های کم ارزش تر و کاهش غنا و تنوع گونه های گیاهی. در ارزیابی پوشش گیاهی در مناطق خشک، زمان انجام ارزیابی بسیار مهم است، زیرا ممکن است پوشش گیاهی در فصل خشک بسیار تخریب شده به نظر برسد در حالی که در فصل بارانی با سرعت حیرت آوری احیا گردد.

فرایندهای مختلفی باعث تخریب منابع آب می شوند که به طورکلّی عبارتند از: تغییر در کمیّت آب، تغییر در کیفیت آب و تغییر در رژیم هیدرولوژیک. تخریب منابع آب باعث به خطر افتادن حیات ماهی ها و سایر گونه های آبزی می شود و همچنین موجب محدودیت آب قابل دسترس برای شرب انسان ها و جانوران و کاهش بهره وری کشاورزی می گردد. تغییر کمیّت منابع آب سطحی و تغییر رژیم هیدرولوژیک اغلب به صورت نوسانات شدید جریان (وقوع سیلاب در هنگام بارش و دوره های خشک طولانی پس از آن) بروز می کند که این خود موجب کاهش نفوذ آب به داخل خاک و کاهش تغذیه سفره های آب زیرزمینی می گردد و افت سطح آب زیرزمینی و خشک شدن رودخانه ها، چشمه ها و چاه ها را در پی دارد. افزایش رسوب معلق در آب رودخانه ها، شور شدن آبهای زیرزمینی و آلودگی آب، مهمترین تغییرات کیفی منابع آب محسوب می شوند.

برای مشاهده مطلبی دیگر در مورد تخریب سرزمین بر روی نوشته کلیک کنید.

مفهوم تخریب سرزمین

برای دیدن مطالب بیشتر وبلاگ بیابان زدایی را مشاهده فرمائید

مهمترین بیابان های دنیا

مهمترین بیابان های دنیا ( بر اساس طبقه بندی 1968, Ginnies Mc )

در ادامه مطلب مهمترین بیابان های دنیا ذکر شده است

قانون پیوستن ایران به کنوانسیون مقابله با بیابان زایی ملل متحد

قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون مقابله با بیابان زایی ملل متحد

قانون پیوستن دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون سازمان ملل متحد برای بیابان زدایی در کشورهایی که به طور جدی با خشکسالی و یا بیابان زایی مواجه می باشند (به ویژه در آفریقا)

به دنبال بروز خشکسالی ها و قحطی های شدید اواخر دهه ی 1960 و اوایل 1970 آفریقا این موضوع به عنوان یک معضل جهانی و درد مشترک صدها میلیون انسان بخصوص در کشورهای توسعه نیافته در سطح بین المللی مطرح شد و مجمع عمومی سازمان ملل متحد را بر آن داشت تا در سال 1974 اولین قطعنامه ی رسمی را برای جلب افکار عمومی به بحران بیابان زایی و مقابله با آن تصویب کند.متعاقب آن، برنامه ی محیط زیست ملل متحد (UNEP) بلا فاصله اقدامات وسیعی در چهار قاره ی آسیا، آفریقا، آمریکای لاتین و اروپا آغاز کرد که شامل تهیه ی طرح و اجرای برنامه های مهار بیابان زایی و طرح های حفاظت آب و خاک با کمک کشورهای پیشرفته باشد . ارزیابی های بعدی در سال 1991 نشان داد که با وجود پیگیری های انجام شده از طریق سازمان ملل و برگزاری کارگاه های آموزش نحوه ی مقابله با بیابان زایی و سمینارها و جلسات مختلف به صورت منطقه ای و بین المللی از طریق UNEP، این اقدامات متناسب با نیازهای جامعه جهانی نبوده است.

از این رو، برای نخستین بار همایشی در عالی ترین سطح ممکن در ریودوژانیرو موسوم به کنفرانس سران تشکیل شد که به مساله ای جز اقتصاد یا فرهنگ پرداخت . در قطعنامه ی این کنفرانس که 21.Agenda نام گرفته است و در واقع دستور کار جامعه ی جهانی برای قرن بیست و یکم است؛ فصل دوازدهم به بیابان زایی اختصاص یافته و از سازمان ملل متحد خواسته شده است تا با این موضوع به عنوان معضلات جهانی برخورد جدی به عمل آید. در همین ارتباط سازمان ملل متحددر اجلاس چهل و هفتم 47 مجمع عمومی، قطعنامه ی شماره 47/719 را به تصویب رساند که در آن تشکیل کمیته ای به نام «کمیته بین الدول مذاکرات برای تدوین پیمان» (کنوانسیون) «جهانی مهار بیابان زایی و مقابله با اثرات خشکسالی» در کشورهایی که با مشکل بیابان زایی و خشکی مواجه هستند، به ویژه در آفریقا و نهایتاً تدوین کنوانسیون پیش بینی شده بود که سرانجام متن آن در 17 ژوین 1994 مطابق با 28 خرداد 1373 نهایی شده و از طرف سازمان ملل متحد این روز به عنوان «روز جهانی مبارزه با بیابان زایی» نامگذاری شد.

در اکتبر 1994 مراسم رسمی امضاء کنوانسیون در پاریس برگزار و وزیر وقت جهاد سازندگی به نمایندگی از سوی جمهوری اسلای ایران سومین فردی بود که کنوانسیون را امضاء و در دیماه سال 1375 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و بدین ترتیب جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اعضاء متعاهد آن درآمد.

بر اساس ماده 10 لایحه ی الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون، کشورهای متعاهد می بایست دارای برنامه ی مشخصی تحت عنوان برنامه ی اقدام ملی باشند. تدوین برنامه ی اقدام ملّی مستلزم شناسایی عوامل موثر در بیابان زایی و معرفی منابع لازم اعم از فنی، مالی و انسانی است.

تاریخ تصویب قانون : 1375/10/11

منبع : وبسایت مصوبات و قوانین مجلس شورای اسلامی ایران

جزئیات متن این قانون در وبسایت مجلس شورای اسلامی

بسته کامل درس احیاء مناطق خشک و بیابانی ویژه آزمون کارشناسی ارشد و دکتری

بسته کامل درس احیاء مناطق خشک و بیابانی ویژه آزمون کارشناسی ارشد و دکتری

برای دانلود فایل pdf به ادامه مطلب بروید... 

بررسی توزیع عمودی رسوبات بادی توفان‌های گرد و غبار در منطقه سیستان ( اصل مقاله)

بررسی توزیع عمودی رسوبات بادی توفان‌های گرد و غبار در منطقه سیستان

محسن رضائی ترشیزی

عباس میری

چکیده 

وقوع خشکسالی های پی درپی در منطقه سیستان شرایط را برای تشدید فرسایش بادی و رخداد توفانهای گرد و غبار فراهم کرده است. به منظور مهار این پدیده ها بررسی آن ها از جنبه های مختلف ضروری است. بررسی توزیع عمودی رسوبات بادی برای ارزیابی مقدار انتقال رسوبات و اعتبارسنجی مدل های فرسایش بادی و همچنین شناخت سازوکار انتقال ذرات اهمیت دارد. در پژوهش حاضر شش رخداد توفان گرد و غبار در بازه زمانی چهار ماهه سال 1397 در منطقة سیستان بررسی شد و توزیع عمودی رسوبات بادی طی این رخدادها تحلیل شد. برای واکاوی هر رخداد، داده های لحظه ای سرعت باد، دید افقی و غلظت PM10 ثبت شده در ایستگاه هواشناسی زابل به طور همزمان دریافت شد. در هر رخداد توزیع عمودی رسوبات بادی با نصب رسوب گیرهایی در 7 ارتفاع از cm20 تا cm700 در منطقه نیاتک سیستان بررسی شد. نتایج نشان داد که رخدادهای مورد بررسی از شدت زیادی برخوردار بودند؛ به طوری که بادهای با سرعت m/s 16-19 بیشترین مدت زمان وزش را داشتند. دید افقی در بیشتر اوقات به کمتر از m 1000 و غلظت PM10  به بیشتر از μg m-3m-3 2000 و در برخی موارد μg m-3 8000 رسید. بیشترین  و کمترین مقدار رسوبات بادی به ترتیب در رخدادهای 3، 4 و 1 مشاهده شد. مقدار رسوبات با سرعت و مدت زمان وزش باد ارتباط داشته و بین غلظت PM10 ثبت شده در ایستگاه هواشناسی و مقدار رسوبات جمع آوری شده وابستگی نزدیک مشاهده شد. همچنین بین مقدار رسوبات و ارتفاع رابطه منفی و نمایی برقرار است.

برای دانلود فایل pdf اصل مقاله به ادامه مطلب بروید...

چکیده پایان نامه : بررسی روند خشکسالی هواشناسی در ایران مرکزی و تأثیر آن بر نرخ فرسایش بادی

خشکسالی پدیده ای طبیعی و نامحسوس است که در پی کاهش بارندگی در طی یک دوره ی ممتد کوتاه یا طولانی روی می دهد. این پدیده، به عنوان یکی از محدودیت های خاص طبیعت، برای هر اقلیمی تکرارپذیر و پیش آمدنی است و برخی از محققان از آن به عنوان ناهنجاری اقلیمی یاد کرده اند. خشک سالیهای اخیر در هر دو گروه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نتایج اقتصادی، تأثیرات زیست محیطی و دشواریهایی به بار آورده که جملگی باعث شده اند که آسیب پذیری تمام جوامع به این پدیده زیانبخش طبیعی مدنظر قرار گرفته شود.وقوع خشکسالی باعث کاهش رطوبت هوا و خاک شده و خاک نسبت به برداشت حساس تر می شود و گاهی این حساسیت تا آنجا پیش می رود که تلاطم کوچک در هوا، برداشت حجم بزرگی از خاک را به همراه خواهد داشت. وقوع پدیده گرد و غبار در ایران روز به روز چه از لحاظ وسعت تأثیرگذاری و چه از لحاظ شدت اثر گسترش می یابد. تاکنون مطالعات جامع و دقیقی که ارتباط بین این دو پدیده را مشخص کند در ایران صورت نگرفته است،

در این پروژه سعی بر آن است تا این مهم صورت پذیرد.در این مطالعه، خشکسالی درایستگاههای سینوپتیک واقع در ایران مرکزی با آمار بیش از 30 سال با استفاده از شاخص بارش استاندارد و یا SPI محاسبه می شود. کارایی شاخص SPI در محاسبات خشکسالی هواشناسی به کرّات توسط محققان داخلی و خارجی به اثبات رسیده است که در ادامه به آن اشاره خواهد شد. تنها فاکتور مورد نیاز برای محاسبه شاخص مذکور داده های بارش ماهانه می باشد، و می توان با استفاده از آن خشکسالی را در مقیاسهای زمانی مختلف محاسبه کرد.

این مطالعه اثر خشکسالیها بر افزایش شدت فرسایش بادی را مورد مطالعه قرار می دهد. ایران در سالهای اخیر درگیر گرد و غبارهایی می باشد که یا منشأ محلی داشته و یا از غرب کشور وارد می شوند و بخشهای وسیعی از ایران خصوصا غرب و جنوب غربی کشور تحت تأثیر این پدیده قرار می گیرند، ولی گرد و غبار در غالب بخشهای ایران مرکزی اکثرا منشأ داخلی داشته و بیشتر متأثر از خشکسالیهای منطقه ای می باشند. از این رو از اطلاعات ایستگاه های هواشناسی واقع در این مناطق (ایران مرکزی) در این پروژه استفاده خواهد شد.

در این مطالعه به منظور پایش تغییرات در فرسایش بادی یا تغییر در میزان برداشت خاک و افزایش گرد و غبار از شاخص غبارناکی هوا یا DSI استفاده شده است. محققان از این روش بمنظور ارزیابی فرسایش بادی استفاده می کنند. مزیت این روش در مطالعه فرسایش بادی بعد مکانی و زمانی وسیع آن می باشد. روشهای دیگر بعنوان مثال سنجش از دور و یا اندازه گیریهای صحرایی و یا مدلسازیها اگرچه ممکن است اطلاعات مکانی زیادی در اختیار کاربران قرار دهند ولی نمی توانند در مقیاس بلند مدت یعنی بیش از 30 سال کاربرد داشته باشند بنابراین نمی توانند در موارد مختلف مانند تأثیر تغییرات اقلیمی بر فرسایش بادی به کار برده شوند(اُلوینگ سای و همکاران ، 2014).در این مطالعه روند خشکسالی هواشناسی با استفاده از SPI و روند فرسایش بادی با استفاده از کدهای هواشناسی در قالب مدل DSI با استفاده از سری های زمانی مورد بررسی قرار می گیرد.پس از بررسی و آنالیز روند هر دو متغیر در طی سالهای آماری، ارتباط آنها با یکدیگر از طریق روشهای غیرخطی بررسی می شود تا در نهایت میزان تأثیر پدیده خشکسالی بر پدیده گرد و غبار در ایران مرکزی مشخص گردد.

منبع :   فاظمه روستایی صدرآبادی (پایان نامه کارشناسی ارشد)   -    استاد راهنما: عباسعلی ولی -دانشگاه کاشان - 1393

چکیده پایان نامه : تأثیر ویژگی‌های خاک بر سرعت آستانه فرسایش بادی (مطالعه موردی: میبد)

فرسایش بادی و ریزگردها یکی از مسائل مهم سال‌های اخیر در کشور ما می‌باشد که خود به‌عنوان یکی از عوامل بیابان‌زایی مطرح است. مقدار فرسایش بادی و حجم ریز گردها دارای ارتباط مستقیمی با سرعت آستانه فرسایش بادی می‌باشد. مقدار سرعت آستانه نیز تحت تأثیر عوامل مختلفی ازجمله ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک می‌باشد.

در این پژوهش به‌منظور بررسی اثر خصوصیات شیمیایی خاک در سرعت آستانه فرسایش بادی، ابتدا نقشه رخساره‌های ژئومورفولوژی منطقه با استفاده از تصاویر ماهواره‌های با قدرت تفکیک مکانی بالا و بازدیدهای میدانی تهیه شد. سپس اقدام به نمونه‌برداری تصادفی در رخساره‌ها گردید. در محل نقطه با استفاده از دستگاه تونل باد قابل‌حمل، سرعت آستانه فرسایش بادی اندازی گیری و نمونه خاک آن نقطه نیز برداشت و به آزمایشگاه منتقل شد. پارامترهای اندازه‌گیری شده خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و کاربری اراضی بوده است. سپس اقدام به تحلیل رابطه سرعت آستانه فرسایش بادی با خصوصیات خاک با استفاده از نتایج داده‌کاوی حاصل از نرم افزار WEKAو الگوریتم trees و نتایج آماری حاصل از SPSS گردید.

منبع : محمدرضا آزاد اسلامیه - دانشگاه اردکان - کارشناسی ارشد - 1396

نتایج داده‌کاوی نشان داد که درصد تأثیر خصوصیات کاربری اراضی شامل تاغ‌کاری، زراعت فعال و سنگفرش سطحی، به ترتیب 100، 40 و 50 درصد است و در کنار دیگر عوامل در سرعت آستانه فرسایش بادی تأثیر بهتری دارند. درصد تأثیر خصوصیات فیزیکی شامل درصد Sp، بافت خاک، درصد سنگریزه و رطوبت نیز به ترتیب 40، 90، 30 و 100 درصد است و در کنار عوامل دیگر، تأثیر بیشتری در سرعت آستانه فرسایش بادی دارند. درصد تأثیر خصوصیات شیمیایی شامل SAR، ماده آلی و کربن آلی به ترتیب 90، 100 و 100 درصد است و در میزان سرعت آستانه فرسایش بادی تأثیر بالایی دارند.

نتایج آماری خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مشخص کرد که افزایش پارامترهای درصد سنگریزه، رس، وزن مخصوص ظاهری، منیزیم، کلسیم و شوری به‌تنهایی می‌تواند باعث افزایش سرعت آستانه فرسایش بادی شود.

چکیده پایان نامه : ارزیابی خصوصیات استقرار و عملکردی رویشگاه کهورک-خارشتر (مطالعه موردی: مشکات)

یکی از پیامدهای پدیده بیابان زایی در مناطق خشک و نیمه خشک فرسایش بادی است. فرسایش بادی یک معضل اساسی در سر راه توسعه و عمران مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می شود. شناسایی فرآیند فرسایش بادی در اکوسیستم جهت مدیریت و کنترل آن ضروری است، مدیریت پوشش گیاهی به عنوان مهم- ترین رکن در برنامه های احیاء و حفاظت اکوسیستم ها است. در اکوسیستم های خشک و نیمه خشک گیاهان از مهم ترین عوامل کاهش دهنده سرعت باد و از عوامل رسوب گذاری ماسه بادی محسوب می شوند.

تجمع ماسه بادی ها در اطراف و داخل گیاهان موجب تشکیل پدیده ای به نام نبکا می گردد. بنابراین هدف اصلی این تحقیق ارزیابی خصوصیات رویشگاهی و وضعیت اکولوژیکی پوشش گیاهی تیپ کهورک-خارشتر و همچنین ارزیابی عملکرد گونه های کهورک-خارشتر در رسوب گذاری بادی در محدوده مطالعاتی شمال شهرستان کاشان به نام منطقه مشکات است که در قالب ارزیابی خصوصیات استقرار و عملکردی رویشگاه کهورک-خارشتر صورت گرفته است.

به منظور بررسی اهداف پژوهش سه دسته اطلاعات مورد اندازه گیری و استفاده قرار گرفت. اطلاعات مربوط به عرصه شامل بررسی خصوصیات فیزیکو شیمیایی خاک رویشگاه و خصوصیات ژئومورفیک آن است.

نتایج بررسی مقایسه خصوصیات ادافیکی شرایط استقرار تلماسه های گیاهی در منطقه مشکات حاکی از وجود اختلاف معنی دار بین عوامل هدایت الکتریکی، درصد سدیم تبادلی و درصد سیلت و عدم وجود اختلاف معنی داری در نسبت جذب سدیم، درصد مواد آلی خاک، درصد رس و درصد شن خاک است.

نتایج بررسی خصوصیات ژئومورفیک در استقرار گونه های گیاهی حاکی از وجود اختلاف معنی دار در شیب و جهت شیب منطقه و عدم وجود اختلاف معنی دار در ارتفاع منطقه است.

نتایج بررسی وضعیت اکولوژیکی پوشش های گیاهی در منطقه در سطح خطای کمتر از پنج درصد عدم اختلاف معنی دار در نمونه برداری صحرایی وضعیت پوشش بیابان نشان داد و عدم وجود اختلاف معنی دار در نمونه برداری صحرایی وضعیت فرسایش در عامل هایی پستی و بلندی و وضعیت باد منطقه نشان داد.

نتایج بررسی عملکرد رسوب گذاری بادی پوشش گیاهی در سطح خطای کمتر از پنج درصد اختلاف معنی دار در تراکم رسوبات بادی و عدم اختلاف معنی دار در حجم، میزان رسوبات و کارایی ترسیب نشان داد. به این ترتیب عملکرد پوشش گیاهی در تجمع رسوبات بادی در منطقه مشکات به میزان19750 تن در هکتار است.

مرضیه سادات قهاری - دانشگاه کاشان - 1396

بیابان به چه منطقی گفته می شود؟/معنی لغوی بیابان/DESERT /تفاوت بیابان با صحرا

واژه بیابان در فارسی به مناطق خشک و لخت گفته می‌شود و مترادف آن در زبان انگلیسی کلمه DESERT است که در لغت­نامه‌های معتبر به معنی مناطق خشک و بدون پوشش و عاری از سکنه آمده است. منطقه‌ای که کمبود آب، حیات را مختل نموده و بصورت رها شده در آمده است و یا جمعیت هر موجود زنده با تراکم بسیار کم ظاهر گردیده است.

بیابا شامل معیارهای توپوگرافی، فرسایش، هوازدگی، خاک و طبقه بندی به صورت مناطق مورفوژنتیک و یا مورفوکلیماتیک درقالب واحدهای ژئوسیستم، ژئوفاسیس قلمرو فرسایش بادی و قلمرو دشت سازی است.

آیا بیابان و صحرا یک معنا را می رسانند یا خیر دو منطقه متفاوت با ساختارها و مشخصات متفاوت هستند ؟؟؟

«در نوشته‌های فارسی گاهی دو کلمه بیابان و صحرا مترادف آمده‌اند درحالیکه چنین نیست. صحرا کلمه عربی به معنی خارج از شهر یاد شده است و بیابان به معنی جای بی آب و نبات و خشک می‌باشد اصطلاح بیابان بهترین عنوان برای معرفی مناطق خشک است که ترجمه همان المفازه عربی است به معنی جای بی آب که کلیه مشخصات DESERT و صحرای آفریقا را در بر دارد»

منبع داخل گیومه :  مستوفی ، 1348

---

مدیریت مناطق بیابانی و اهداف آن

مدیریت مناطق بیابانی با اهداف زیر شکل می‌گیرد:

• حفاظت منابع شامل: خاک، آب، گیاهان، جانوران، زیبایی و معادن

• بهره‌برداری اصولی و بهینه از اراضی و منابع موجود

•  احیاء مناطق مستعد (بیابان‌زدایی)

• جلوگیری از توسعه شرایط نامطلوب مانند خشکی، شوری، فرسایش و غیره در حواشی مناطق بیابانی (بیابان‌زایی)

• تأمین ایمنی برای سکونت‌گاههای اطراف و ارتباطات داخل بیابان مانند راه‌ها، خطوط نیرو و مخابرات.

• رفاه زندگی و درآمد ساکنین و حاشیه آن

منبع :

بیرودیان، 1380

دانلود نرم افزار Wrplot برای رسم گلباد+Wrplot View 8.0.2

نرم افزار Wrplot View برنامه ای است که توسط گروه نرم افزاری- هواشناسی Lakes Invironmental طراحی و ساخته شده است . نسخه ی اولیه ی این نرم افزار در سال 1998 ارائه شده است و این گروه از سال 98 تاکنون مسئولیت بروزرسانی و پشتیبانی از آن رابه عهده داشته است.

آخرین نسخه ی نرم افزار در سال 2018 تحت عنوان ورژن 8.0.2 آن انتشار یافت که هم اکنون با مراجعه به سایت www.weblakes.com می توانید این نرم افزار را بصورت کاملاْ رایگان دانلود و استفاده نمایید.

نرم افزار ترسیم گلباد ؛

از این نرم افزار برای تهیه تولید گلباد و باران از آمار هواشناسی ایستگاه محل مورد نظر برای داده ها و دوره های زمانی مورد نیاز کاربر استفاده می کند و قادر به تولید آمار فراوانی وقوع برای محدوده ای کلاس بندی شده مورد نیاز کاربر می باشد.

WRPLOT View یک برنامه باد کاملا کاربردی برای داده های هواشناسی شماست. این نقشه قطرات باد بصری، تجزیه و تحلیل فرکانس و قطعه برای چندین فرمت داده هواشناسی فراهم می کند.
افزایش باد، فرکانس وقوع باد در هر بخش مشخص شده جهت باد و کلاس های باد را برای یک مکان و زمان مشخص نشان می دهد.

---

WRPLOT View is a fully operational wind rose program for your meteorological data. It provides visual wind rose plots, frequency analysis, and plots for several meteorological data formats.

A wind rose depicts the frequency of occurrence of winds in each of the specified wind direction sectors and wind speed classes for a given location and time period.

---

 برای دانلود نرم افزار Wrplot به ادامه مطلب بروید....

مقاله : بررسی تأثیر مالچ سیمانی بر تثبیت ماسه های روان+pdf

متن کامل

مقاله : بررسی تأثیر مالچ سیمانی بر تثبیت ماسه های روان+pdf

(علمی پژوهشی)
محمدرضا اختصاصی
فاظمه سادات خضیرئی

چکیده : یکی از روش‏های معمول برای کنترل حرکت ماسه‏ های روان مالچ ‏پاشی بر سطح آن‏هاست. تا کنون در ایران از مالچ‏های نفتی برای تثبیت تپه‏ های ماسه‏ای استفاده می‏شده است. تخریب محیط زیست به وسیلة مالچ‏ های نفتی و همچنین هزینه‏ های زیاد استفاده از آن‏ها باعث شده است که مراکز پژوهشی کشور در تحقیق بر روی تغییرِ نوع و شیوه‏های مالچ‌پاشی فعال‌ شوند. در این تحقیق، برای نخستین بار در کشور ایران، از نسبت‏ های مختلف سیمان و آهک و ماسة بادی به عنوان مالچ طبیعی استفاده شد. بدین منظور، از تپه‌های ماسه‌ای دشت یزد- اردکان به عنوان بستر و ترکیب‌های مختلف سیمان پرتلند، ماسة بادی و آهک به عنوان تیمار‏های مالچ سیمانی استفاده شد. به هر تیمار یک لیتر آب اضافه شد. سپس، بر روی پلات‏ هایی به ابعاد 100 × 30 و 30 سانتی‌متر عمق ماسة بادی پاشیده شد. این تحقیق در قالب طرح آماری کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. سایر عوامل فیزیکی، مانند ضخامت، مقاومت فشاری سله‏های ایجادشده و میزان فرسایش‏ پذیری از سطح تیمارها، اندازه‏ گیری شد. داده‏ها با نرم‌افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد، با افزایش مقدار سیمان، مقاومت سله‏ های ایجادشده در سطح خاک افزایش می‏‌یابد. از آنجا که تیمار ترکیبی 400 گرم سیمان و 10 گرم آهک و 800 گرم ماسه پاسخ‌گوی حداقل شرایط فیزیکی لازم برای تثبیت ماسه ‏های روان بود، این تیمار مناسب‏ ترین تیمار انتخاب شد. هزینه ‏های اجرایی مالچ جدید نیز حدود 30 درصد هزینه‏ های مالچ نفتی برآورد می‏شود.

کلید واژه :
تثبیت ماسه های روان، حرکت ماسه ها، فرسایش بادی، مالچ سیمانی

منبع :

نشریه مرتع و آبخیزداری، دوره 68، شماره 4، زمستان 1394، صفحه 739-750

برای دانلود فایل به ادامه مطلب مراجعه نمائید

مقاله : بررسی تاثیر پذیری محصولات زراعی استان خوزستان از ریزگردها

بررسی تاثیر پذیری محصولات زراعی استان خوزستان از ریزگردها

مریم ملاشاهی

محمدرضا یزدانی

اسحاق فرجی

فرمت دانلود : pdf

چکیده :

خسارت و یا کاهش درآمد در بخش کشاورزی از عمده زیان های اقتصادی پدیده گرد و غبار در استان خوزستان به شمار می رود. با توجه به این که تولید محصولات کشاورزی یکی از عوامل بسیار وابسته به شرایط آب و هوایی است که احتیاجات انسان را از جهات مختلف تامین می نماید. لذا تغییر در کیفیت پارامترهای اقلیمی می تواند در عملکرد محصولات کشاورزی نقش بسزایی داشته باشد. هدف تحقیق حاضر، بررسی اثرات زیانبار ریزگردها بر محصولات کشاورزی و نیز ارائه راهکارهایی جهت جلوگیری و به حداقل رساندن خسارات و شدت این پدیده زیانبار جوی برفراز آسمان کشور و آثار سوء آن بعد از ترسیب، بر بخش های مختلف می باشد. برای انجام این کار به کمک داده های دریافتی از اداره کل محیط زیست و اداره کل هواشناسی استان خوزستان، آمار روزانه ریزگردها و میزان دید افقی مربوط به آن در 10 ایستگاه سینوپتیک استان خوزستان به صورت روزانه، ماهانه و سالیانه محاسبه گردید؛ همچنین ارتباط این داده ها با اطلاعات دریافت شده مربوط به میزان تولید وخسارات محصولات کشاورزی از اداره کل جهاد کشاورزی استان خوزستان بررسی شد. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می دهد که افزایش درتعداد روزهای همراه با ریزگردها، موجب افزایش در میزان خسارات و نیز کاهش تولید محصولات کشاورزی در سطح استان خوزستان همراه است. هم    در تمامی محصولات مورد مطالعه بیشترین میزان خسارت را داشته است. - چنین در بین سال های مختلف، سال 88   شاهد - با مقایسه تعداد روزهای همراه با گردوغبار در سال های مد نظر مشاهده شد که درست در همین سال  88 بیشترین تعداد روز همراه با گردوغبار بوده ایم. این مطلب نمایانگر تاثیر پذیری میزان خسارات وارده از پدیده گردوغبار  می باشد.

منبع :  اولین کنفرانس بین المللی گرد و غبار

تعاریف و مفاهیم بیابان و بیابان زدایی در چشم انداز 1404

بیابان
   هرچند هنوز نخبگان این حوزه در رسیدن به بازنمودی دقیق و مورد توافق همه‌ی گرایش‌های علمی مرتبط با بیابان، به اجماع نرسیده‌اند، امّا از جمع‌بست دیدگاه‌های مختلف می‌توان به این نتیجه رسید: «بیابان به مناطق رو به اضمحلالی اطلاق می‌شود که یا استعداد رویشی خود را کاملاً از دست داده‌اند و یا دامنه‌ی آسیب‌پذیری حیات گیاهی و جانوری در آن بالا باشد.» به سخنی دیگر، آنچه که در همه‌ی اقسام بیابان‌ها، در هر زیست‌اقلیم سرد یا گرمی و با هر فاصله و ارتفاعی از دریا به عنوان صفت بارز و مشترک دیده می‌شود، دشواری رویش گیاهی و نقصان کمی تنوع زیستی است.

بیابان‌زایی - Desertification   به معنی تخریب سرزمین در مناطق خشک‌، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب تحت تأثیر عوامل مختلف از جمله تغییرات آب و هوایی و فعالیت‌‌های انسانی است‌.

بیابان‌زدایی (مقابله با بیابان‌زایی) - Combating Desertification

   مجموع فعالیت‌هایی است که بخشی از برنامه توسعه جامع سرزمین در مناطق خشک‌، نیمه‌خشک و خشک نیمه مرطوب در راستای توسعه پایدار محسوب و هدف آن جلوگیری یا کاهش تخریب سرزمین‌، احیاء زمین‌های تخریب شده و احیاء اراضی بیابانی شده است‌.

بقیه در ادامه مطلب...