توریسم از اواخر قرن بیستم به یکی از مهمترین بخشهای فعالیت اقتصادی کشورها تبدیل شده است. در این بین اکوتوریسم در مقایسه با سایر شاخههای توریسم از رشد بسیار چشمگیری برخوردار بوده است.
براساس آخرین آمارهای سازمان جهانی جهانگردی UNWTO در سال 2007 تعداد 898 میلیون مسافرت بینالمللی در سطح جهان صورت گرفته است و درآمد حاصل از توریسم بینالملل بالغ بر 733میلیارد دلار(روزانه بالغ بر 2 میلیارد دلار) بوده است. این در حالیست که پیشبینی میشود تا سال 2020 آمار توریسم بینالملل به 6/1 میلیارد برسد.
با رشد صنعت گردشگری آمار تقاضا برای طبیعتگردی خصوصاً اکوتوریسم و شاخه ای مرتبط با آن نظیر توریسم روستایی، اگروتوریسم و … افزایش یافته است. سازمان جهانی جهانگردی رشد تقاضا برای گردشگری طبیعت را سالانه 10-30 درصد برآورد می کند، در حالی که رشد سالانه تقاضا برای گردشگری در کل 3- 4 درصد میباشد.
طبق آمار انجمن جهانی اکوتوریسم در سال 2004 نزدیک به 40 درصد انگیزه سفر گردشگران، اکوتوریسم و بازدید از جاذبههای طبیعی برآورد شده است.
تاریخچه اکوتوریسم به سال 1965هنگامی که هتزر واژه اکوتوریسم را به کار برد باز میگردد.
جامعه بینالمللی اکوتوریسم TIES تعریف فراگیری برای اکوتوریسم ارائه داده است:
((اکوتوریسم سفری مسئولانه به مناطق طبیعی است که در آن محیط زیست حفظ و بر رفاه مردم محلی تأکید می شود)).
اکوتوریسم از دیدگاه سازمان جهانی جهانگردی دارای مشخصات چهارگانه زیر است:
1) وابسته به طبیعت باشد.
2) از نظر اکولوژیک پایدار باشد.
3) آموزش و تفسیر ارزشهای سایت مهمترین بخش آن باشد.
4) جوامع محلی و میزبان در آن مشارکت داشته باشند.
کشور ایران را میتوان یکی از کشورهای برتر جهان از نظر قابلیتهای طبیعی دانست. تنوع زیستی، تنوع اکوسیستمها، تنوع اقلیمی و وجود چهار فصل کامل، و به طور کلی جاذبههای طبیعی بیبدیل در کنار فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی بیانگر قابلیت بالای توسعه طبیعتگردی و اکوتوریسم در ایران است.
مناطق حفاظت شده تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست، پارک ها و مناطق جنگلی تحت مدیریت سازمان جنگلها و مراتع و آبخیزداری در کنار سایر جاذبههای طبیعی کم نظیر از قابلیتهای ایران در خصوص توسعه طبیعتگردی میباشند.
نقش دوم دولت در عرصه گردشگری به برنامهریزی، نظارت و کنترل باز میگردد. در این وظیفه دولت میکوشد تا آثار گردشگری هر محیط طبیعی را کنترل نموده و به تعبیری ضمن تقویت آثار مثبت، آثار منفی را محدود سازد.
عالیتهای دولت در عرصهی گردشگری را در قالب وجوه زیر میتوان جستجو نمود؛ ـ تامین زیرساختهای لازم. ـ برنامهریزی، نظارت و کنترل بر محیطهای مقصد.
راه، یکی از مهمترین زیرساختهای لازم جهت توسعهی گردشگری است، اما احداث راهها مستلزم دستکاریهای جدی در محیط طبیعی است. خاکریزیهای گسترده، برداشت از تپههای شنی، وارد ساختن آسفالت به عنوان یک ماده مصنوعی به محیط طبیعی یک سمت مسئله را شکل میدهند. سمت دیگر آن دگرگونی در محیط طبیعی است آن هنگام که مسیر چشمههای آب، درههای بکر، صحاری و جنگلها را میخراشد و به آن هنگام که تپهها و کوهها را به واسطهی عملیات احداث جاده تغییر شکل میدهد. از طرف دیگر علاوه بر پوشش طبیعی گیاهی موضوع پوشش جانوری و تاثیرات احداث راهها بر آنها را نیز نباید از یاد برد. راهها مسیرهای طبیعی گذر جانوران را قطع میکند، به این ترتیب آنها حین تردد طبیعی خود مثلاً برای رسیدن به مراتع یا چشمهسارها یا گریز از تعقیب شکارچیان ناگزیر به عبور از محیط ناامن جاده هستند.
تصادم جانوران با خودروهای عبوری معضلی است که تمامی مناطق طبیعی که جادهای از آن عبور کرده است با آن مواجه بودهاند. کانگروها در استرالیا با همان مشکلاتی مواجهند که بزهای کوهی در کنارههای جادههای استان فارس. از طرف دیگر علاوه بر مسئلهی تصادم حیوانات وحشی با خودروها، موضوع دیگر آلودگیهایی است که این خودروها به محیط طبیعی محل گذر خود وارد میسازند، از دود اگزوز خودروها گرفته تا باقیمانده ظروف پلاستیکی یکبار مصرف و ته ماندههای غذا که در کنارههای جادهها به چشم میآیند همه بر سلامت محیط زیست گیاهی و جانوری تاثیر منفی دارند.
آلودگی صوتی و آلودگی نوری مرتبط به گذر خودروها هم باید مورد لحاظ قرار گیرد. در دسترس قرار گرفتن خود جانوران، تعقیب آنها توسط افراد و آسیب رسانیدن به لانهها و آشیانههای پرندگان و پستانداران پیرامون مسیر را نیز نباید از خاطر برد.
همچنین باید توجه داشت که احداث جادهها به طور معمول به زمینهای زراعی هم آسیب وارد ساخته و گاه با گذر از بین آنها بخش قابل ملاحظهای از این اراضی را از بین میبرد. جاده به عنوان اسباب حمل و نقل و شریان اقتصادی خود عاملی جهت جابجاییهای جمعیتی مردمان محلی شده و تطابقی که طی دورههای زمانی گذشته میان سکونتگاههای ایشان و محیط طبیعی شکل گرفته است را دگرگون میسازد.
این موضوعات به صورتهای مختلف دربارهی سایر اقسام حمل و نقل هم مطرح هستند، مسایل مربوط به حمل و نقل ریلی نزدیک به حمل و نقل جادهای است، در حالی که در حمل و نقل هوایی موضوع آلودگی صوتی محیطهای طبیعی پیرامون فرودگاهها جدیتر به نظر میرسد. یا در حمل و نقل دریایی آلودگی سواحل به واسطه آلایندههایی که از سوی سرنشینان کشتیها به آب انداخته میشود و نیز آلودگی آب حاصل از سوخت و روغن موتور کشتیها اهمیت بیشتری دارد. موضوع تصادم حیوانات آبزی عظیمالجثه با کشتیهای بزرگ نیز در همین زمینه قابل طرح است. اما آیا همه نکات پیش گفته را میتوان دلیلی معقول بر آن داشت که از احداث مسیرها، برقراری خطوط کشتیرانی، احداث راهآهن یا فرودگاهها چشمپوشی نماییم.
آیا جز این است که زندگی اجتماعی انسان با جابجایی عجین گشته است. حمل و نقل نیاز زندگی بشری است که باید به طریق مقتضی و مناسب تامین شود. احداث راهی برای دستیابی به یک منطقهی زیبای تفریحی آیا منافعی را نصیب مردمان محلی ساکن در آن ناحیه نمیسازد و هزینههای آنها را کاهش نمیدهد. آیا به هنگام حوادث طبیعی یا نیازهای درمانی خدمترسانی به مردم محلی را تسریع نمیکند.
آیا ایجاد اشتغال برای ایشان نخواهد داشت و استقرار در کنار آن برای ایشان منافع اقتصادی ندارد و آیا ارزش اقتصادی برای امکانات ایشان ایجاد نمیکند. واقعیت هم آن است که حرکت توسعهای در تمامی جوامع بشری مستلزم تامین زیرساختهایی نظیر راه است، اما تردیدی نیست که در مورد اقدامات مربوط به این زیرساخت انجام مطالعات گسترده امکانسنجی که در کنار آن مسایل مربوط به تاثیرات آنها بر محیط زیست سنجیده شده باشد ضرورت دارد. درست از همین رو است که در بسیاری سرزمینهای توسعه یافته یک پروژه پیش از آن که ارزیابی زیست محیطی آن (EIA) انجام پذیرفته باشد و از قابلیت تحمل و پذیرش محیط زیست در آن صوص اطمینان حاصل نشود به مورد اجرا گذارده نمیشود. بهداشت و تامین آب شرب سالم، آموزش، انرژی و امنیت از دیگر زیرساختهایی هستند که دولت برای ایجاد و گسترش گردشگری در یک منطقه به ناچار باید در اندیشه تامین آنها باشد. ویژگی مهم این مجموعه زیرساختها در آثار خارجی مثبت حاصل از تولید و عرضه آنها ازسوی دولت است. به این معنا که زیرساختهای ذکر شده نه تنها برای توسعهی کسب و کار گردشگری ضرورت دارند و بر توسعهی آن موثرند بلکه مردم محلی و محیط طبیعی نیز از تامین آن نصیب خواهند برد.
نقش دوم دولت در عرصه گردشگری به برنامهریزی، نظارت و کنترل باز میگردد. در این وظیفه دولت میکوشد تا آثار گردشگری هر محیط طبیعی را کنترل نموده و به تعبیری ضمن تقویت آثار مثبت، آثار منفی را محدود سازد.
بدیهی است این وظیفه از دامنه و تنوعی بسیار گسترده برخوردار است، آنجا که اموری همچون برنامهریزی، نظارت و کنترل را در دل خود جای داده است. به عنوان مثال و در قالب امر برنامهریزی دولت مکلف خواهد بود که موضوع گسترش و توسعه گردشگری در یک منطقه را به کمک صاحبان اطلاع و کارشناسان با توجه به چارچوبها و اهداف دارای اولویت خود برنامهریزی کند. چه نوع از گردشگری در یک محیط معین میتواند توسعه یابد تا کمترین زیانهای ممکن را بر محیط طبیعی داشته و یا بیشترین آثار مثبت را در آن به ظهور برساند. دولت همچنین باید ضوابط فعالیت بخش خصوصی علاقمند به سرمایهگذاری در زمینهی گردشگری در این محل را تعیین نماید و نیز باید اولویتهای سرمایهگذاری خود و زیرساختهای منطقه را روشن سازد. همچنین دولت باید ساختارهای لازم و معیارهای مورد نیاز جهت ارزیابی عملکرد فعالین اقتصادی در محیط زیست را تبیین نماید و ساز و کارهای قانونی برای برخورد با متخلفین یا حمایت از فعالین مسوول و متعهد را تدوین کرده و به مورد اجرا گذارد. بنابراین دولت علاوه بر برنامهریزی نقش هدایتکننده، نظارهگر و کنترلکننده فعالیتهای گردشگری در یک مقصد معین را بر عهده گیرد. این وظایف گسترده و پیچیده هستند.
مثلاً دولت با بررسی محیط طبیعی بستر رودخانهها به این نتیجه میرسد که این مناطق نقاط مناسبی برای استقرار اقامتگاههای گردشگران نیستند، برخورد با ساخت و سازهای انجام شده، ممانعت از انجام ساخت و سازهای جدید و یا تخریب آنچه پیشتر وجود داشته است تنها از موضعی انجام پذیر است که دولت در آن قرار دارد. یا اگر چه توسعهی گردشگری مبتنی بر شکار در یک منطقه ممکن است طرف توجه دولت باشد اما ایجاد سازمان محیطبانی، استخدام، آموزش و به کارگیری نیروی شایسته برای آن، تدوین مقرراتی که اجازه شکار قانونی را میدهد و تنظیم قوانینی که امکان و چگونگی برخورد با شکارچیان متخلف را روشن میسازد و حمایت از ضابطان مستقر دولت در محل وظیفه اوست. دولت همچنین با بررسی داشتههای گردشگری یک مقصد نظیر ابنیهی قدیمی و ارزشمند تاریخی و ضمن پذیرش اصل توسعه گردشگری فرهنگی در این مقصد ضوابطی را برای نحوه بهرهبرداری، تغییرات کاربری، تعمیرات و نگهداری این ابنیه تدارک بیند که تداوم حیات آنها در قالب کارکردی نو را تضمین میکند. سیستم نظارتی دولت بر اقدامات فعالین بخش خصوصی و نیز شرکتها و دستگاههای دولتی فعال در عرصهی خدمات گردشگری متمرکز میشود تا وقوع تخلفاتی که سلامت و امنیت را در محیط زیست به خطر میاندازد ثبت نموده و به طریق مقتضی با آن برخورد نماید. تعطیل هتلها و اقامتگاههایی که در بالا دست سد کرج فاضلاب انسانی خود را روانه این رودخانه میکردند نمونهای از این دست به شمار میرود.
بدیهی است دولت به اقتضای شرایط گاه و بیگاه فعالیتهای نظیر عرضهی کالاها و خدمات صنعت گردشگری را هم خود برعهده گرفته است که البته از نظر منطق اقتصادی معقول به نظر نمیرسد و به طور متعارف نتیجه آن زیاندهی این فعالیتها است. از جمله اموری که دولت در تصدی آنها نقش آفرینی کرده است؛ ارایهی خدمات اقامتی، هواپیمایی دولتی و راهآهن دولتی هستند. بدیهی است در بسیاری موارد دلیل دولت برای تصدی این فعالیتها اهمیت استراتژیک آنها است (نظیر هواپیمایی ملی)، گاه نیز ممکن است فقدان شرکتهای خصوصی توانمندی که قابلیت اداره چنین کسب و کارهای عظیمی را در یک اقتصاد در حال توسعه داشته باشند، عامل دخالت دولت و عرضه ی این خدمات باشد.
به نقل از سایت اینترنتی شهرداری زرند
مقالات زیست محیطی
مقاله دارای متن کامل
عمران و محیط زیست و ارتباط بین آنها
محمدرضانادری
مجتبی نادری
چکیده
در این مقاله سعی شده با تعریف علم مهندسی عمران- محیط زیست به ارتباط بین رشتههای عمران ومهندسی محیط زیست پرداخته شود. از آنجا که پروژههای مرتبط با رشته مهندسی عمران در سه شاخه راه (حمل و نقل، ترافیک و...) آب و فاضلاب و سازه (فولادی، بتنی، نیمه مسلح و...) قابل طرح است و نیز با توجه به اهمیت ارزیابی زیست محیطی جایی که میخواهیم در آن پروژه عمرانی خود را اجرا کنیم و همچنین تأثیرات پروژه، بر روی محیط زیست؛ لذا در این مقاله کوشش خواهد شد که به تأثیرات منفی پروژههای عمرانی که بدون ارزیابی زیست محیطی اجرا میشود، پرداخته شود تا با ارائه راهکاری مناسب تأثیرات منفی پروژههای عمرانی را بر محیط زیست، کاهش دهیم لذا در این مقاله به مباحثی همچون آلودگی هوا بر اثر طراحی و انتخاب نادرست شهرها و گسترش آنها، حمل و نقل و تأثیرات آن بر محیط زیست، برداشت بیرویه شن و ماسه از بستر رودخانهها و تأثیر آن بر محیط پیرامون خود، آلودگی صوتی ناشی از قطارها و ماشینها که خود بر میگردد به انتخاب محل نادرست (بدون ارزیابی) برای کشیدن ریل و جاده، پرداخته شده است.
برای مشاهده ادامه مقاله به ادامه بروید .
برای مشاهده سایر مقالات زیست محیطی این وب اینجا کلیک نمایید .
مشاهده لیست همه مقالات زیست محیطی این وبلاګ از اینجا
ادامه مطلب ...بازیافت به آمادهسازی مواد برای استفادهٔ دوباره گفته میشود.
بازیافت از بههدررفتن منابع مواد سودمند جلوگیری میکند و مصرف مواد خام و مصرف انرژی را کاهش میدهد. با این کار، تولید گازهای گلخانه ایی نیز کاهش مییابد. بازیافت مهمترین مفهوم در مدیریت زباله است.
مراحل آمادهسازی (آمایش) زباله برای استفاده مجدد اصطلاحاً پردازش نامیده میشود.
منشاء مواد بازیافتی یا به عبارتی بازیافتنیها، بیشتر، منازل مسکونی و صنایع هستند. برای آسانتر کردن امر بازیافت معمولاًدو نوع جداسازی مواد صورت میگیرد که «تفکیک در مبدأ» و «تفکیک در مقصد» نام دارند. تفکیک در مبدأ در سطح شهر و خیابانها و فروشگاهها از طریق سبدها و سطلهای جداسازی مواد انجام میشود ولی برای تفکیک در مقصد مکان ویژهای به نام مرکز بازیافت زباله در نظر گرفته شدهاست. در مرکز بازیافت مواد زبالهای رویو غیر قابل بازیابی دستهبندی میشوند بسیاری از فروشگاهها و کارخانههای بزرگ مواد زاید مانند قوطیهای کنسرو، بطریهای شیشهای و روزنامههای باطله را به منظور بازیافت از مشتری بازخرید میکنند.
بازیافت مواد و کاهش تولید زباله
بسیاری از فروشکاه ها و کارخانه های بزرگ خواهان بازخرید مواد زاید هستند این مواد شامل مواد قابل بازیافت مانند قوطی های کنسرو، بطری های شیشه ای و روزنامه های باطله می باشد. این کارخانه ها و فروشگاه ها در ازای بازخرید این کالاهای دست دوم به مشتری پول پرداخت می کند.
برخی سازمان ها مانند سازمان بازیافت کیسه های مخصوص نگهداری مواد قابل بازیافت را دراختیار مردم قرار می دهند.
برخی اقلام هستند که سازمان بازیافت و کارخانه های بازیافت مواد آنها دور می ریزند این مواد قابل بازیافت نیستند و مورد استفاده قرار نمی گیرند. این مواد عبارتند از رختخواب و تشک، مبلمان، پوشاک و لباس، وسایل و دستگاه های الکترونیکی. این وسایل در اختیار گروه ها و شرکت های غیر انتفاعی قرار می گیرد تا در صورت امکان تعمیر شوند و یا قطعات قابل استفاده آنها در دستگاه های دیگر به کار رود.
شما می توانید با خریداری و استفاده از موادی که مواد غیر قابل تجزیه و غیر قابل بازیافت نیستند:
· از ظروف یکبار مصرف استفاده نکنید.
· از بطری هایی استفاده کنید که قابلیت دوباره پر شدن را داشته باشد.
· از پاکت های پلاستیکی که قابل شستشو و استفاده دوباره هستند استفاده کنید.
در امر بازیافت هیچگاه موفقیت کامل حاصل نمی شود مگر اینکه مواد قابل بازیافت به کالاهای قابل استفاده و مرغوب در بازار تبدیل شود. بدین منظور توجه داته باشید که مواد قابل بازیافت را هیچگاه با زباله های بی مصرف یک جا نریزید. موادی را که می توان از این طریق تولید کرد عبارتند از:
· پوشاک و کفش
· اسباب بازی های دسستی و وسایل بازی در پارک های کودک
· وسایل باغبانی
· موکت و زیلو
· مواد مورد استفاده در ساخت زیر گلدانی و میز و صندلی هایی تاشو
· روغن موتور
· سطوح منزل و پیشخوان
· ناودان
· بسته بندی مواد
· محصولات کاغذی مانند کارتن و مقوا
· وسایل تمیز کننده مانند جارو ،برس، تی و غیره
· کاغذ ها و پاکت های مورد استفاده دستنویس و در کامپیوتر
تمامی این مواد اگر به روش صحیح از مواد قابل بازیافت تهیه شوند علاوه بر اینکه از نظر اقتصادی بسیار به صرفه است به حفاظت از محیط زیست هم کمک می کند و در ضمن به لحاظ مرغوبیت هم هیچ تفاوتی با آنچه از مواد نو تهیه می شود ندارد.
دماى متوسط زمین در طول یک قرن پیش حدود 5 درجه سانتیگراد بیشتر شده است.
انتظار دانشمندان از ادامه روند فعلى آن است که در طول 60 سال آینده میانگین دماى زمین 3-6 درجه سانتیگراد افزایش پیدا کند. شاید پیش خود فکر کنید که «خب این که مسأله اى نیست؟» اما باید توجه داشت که همین مقدار اندک افزایش دما مى تواند آب و هواى زمین را به صورت بى سابقه اى تغییر دهد. زمانى که این پدیده رخ دهد، ممکن است تغییرات شگرفى در سطح آب اقیانوس ها، مزارع کشاورزى و هوایى که استنشاق مى کنیم یا آبى که مى نوشیم رخ دهد.
منظور از گرم شدن زمین بالارفتن متوسط دماى زمین است که تغییرات آب و هوا را نیز در پى خواهد داشت. گرم شدن زمین سبب تغییر الگوى بارش باران و برف، افزایش سطح آب دریاهاى آزاد و کاهش سطح آب دریاچه ها و تأثیرات عمیق بر گونه هاى مختلف گیاهان و حیوانات و سرانجام انسان ها خواهد شد. یکى از مواردى که تا پیش از گرم شدن زمین به سبب افزایش فعالیت هاى بشر به عنوان ابزار ایمن سازى براى زمین در نظر گرفته مى شد گازهاى گلخانه اى بودند، یعنى مجموعه اى از گازها که مقدارى از انرژى خورشید را در جو زمین نگه مى دارند و باعث گرم شدن جو مى شوند که شامل بخار آب (H2O، دى اکسید نیترو}ن ((NO2، دى اکسید کربن (CO2) و متان CH4 است. این گازهاى گلخانه اى کره زمین را به اندازه اى گرم نگه مى دارد که انسان ها بتوانند بر روى آن زندگى کنند اما اگر اثر گلخانه اى که به دلیل وجود این گازها در جو زمین به وجود مى آید افزایش یابد ممکن است دماى زمین به اندازه اى زیاد شود که انسان ها و گیاهان و سایر جاندران از تحمل این گرما عاجز باشند.
تاریخچه گرم شدن زمین
نخستین مطالعات در زمینه افزایش درجه حرارت زمین توسط آرنیوس، شیمیدان سوئدى و در حدود 6۰0سال پیش آغاز شد. آرنیوس در سال 6896 میلادى مدعى شد که بالارفتن درجه حرارت زمین به دلیل اضافه شدن دى اکسید کربن به جو زمین است اما به دلیل این که دانشمندان آن زمان اعتقاد داشتند که جریان هاى اقیانوسى بسیار بیشتر از افزایش دى اکسید کربن توسط آلودگى هاى تولید شده بشرى در گرم شدن آب وهوا مؤثر هستند، تحقیقات آرنیوس مسکوت ماند. موج دوم تحقیقات در خصوص گرم شدن زمین زمانى آغاز شد که عده اى از دانشمندان مدعى شدند که دى اکسید کربن قادر است سد راه اشعه با طول موج بالا شده و سبب بازگرداندن آن به سطح زمین شود، با وجود این دانشمندان اعتقاد داشتند که اقیانوس هایى که بر روى کره زمین قرار دارند توانایى جذب تمام دى اکسید کربن تولیدى را دارد بوده و لذا این گاز قادر به افزایش درجه حرارت سطح زمین نیست اما مطالعات سایر دانشمندان نشان داد که اقیانوس ها تنها قادر به جذب یک سوم از این دى اکسید کربن تولیدى هستند و دو سوم باقى مانده از دى اکسید کربن تولیدى توسط فعالیت هاى انسانى در جو زمین باقى خواهد ماند. پس از اثبات این قضایا و در دهه 60میلادى گرم شدن کره زمین تهدیدى جدى تلقى و مطالعات جدیدى بر روى آن آغاز شد و دکتر کیلنیگ در مؤسسه اقیانوس شناسى آمریکا به عنوان کاشف پدیده گرمایش جهانى نمودارهاى حاصل از مطالعات خود را از میزان دى اکسید کربن موجود در کره زمین ارائه کرد و به عنوان کاشف پدیده گرمایش جهانى شناخته شد. مطالعات دکتر کیلنیگ نشان مى داد که گازهاى تولیدى سریعاً در حال افزایش در مناطق مختلف کره زمین است.
تاریخچه سوراخ شدن لایه ازن
واقعه سوراخ شدن لایه ازن در لایه زیر استراتوسفر در بالاى منطقه انتارکتیکا براى نخستین بار در دهه هفتاد توسط یک تیم تحقیقاتى به نام BAS کشف شد. این گروه وظیفه مشاهده (Monitoring) اتمسفر این منطقه را برعهده داشت. این اندازه گیرى اولیه توسط گروه BAS که در سال 6985انجام شد چنان نگران کننده بود که دانشمندان تصور مى کردند که دستگاه هاى اندازه گیرى آن ها خراب شده است اما با تعویض دستگاه ها نتایج به دست آمده از دستگاه هاى اولیه تأیید شد و این خود سبب نگرانى بیشتر دانشمندان گردید، ظرف چند ماه بعد سوراخ شدن لایه ازن توسط چشم مسلح قابل دیدن بود. اطلاعات به دست آمده توسط سایر گروه هاى تحقیقاتى این حقیقت را روشن تر کرد که سوراخ شدن لایه ازن به طور سریع و در مقیاس بزرگى بر بالاى منطقه انتارکتیکا در حال پیشروى است.
آلودگى هوا
آلودگى هوا را مى توان این گونه تعریف کرد که هر جسم خارجى که وارد هوا شود و یا هر عاملى که نسبت معمولى و عادى مواد تشکیل دهنده هوا را تغییر دهد به گونه اى که این تغییر در نسبت مواد تشکیل دهنده سبب خسارت جانى به انسان ها، گیاهان و حیوانات شود را مى توان آلودگى هوا نام نهاد. موادى که سبب آلوده شدن هوا مى شوند ممکن است مقدارشان نامحسوس باشد لذا سازمان هاى محیط زیست کشورها تعاریف مختلفى براى آلودگى هوا وضع کرده اند.
منشأ مواد آلوده کننده هوا
منشأ آلاینده هاى هوا ممکن است طبیعى و یا مصنوعى باشد. آلاینده هاى طبیعى مانند دود حاصل از آتش نشان ها و سایر آتش سوزى ها که در منابع طبیعى اتفاق مى افتد مانند آتش سوزى جنگل ها و آلاینده هاى مصنوعى حاصل فعالیت هاى انسان است که در جریان تولید برق، فعالیت کارخانه ها ، اتومبیل ها و سوزاندن سوخت هاى فسیلى به وجود مى آید.
انسان ها چگونه آب و هوا را تغییر مى دهند؟
شاید باور این مسأله اندکى سخت باشد که انسان ها مى توانند شرایطى به وجود آورند و یا دست به فعالیت هایى بزنند که آب و هواى زمین را تغییر دهد. به جرأت مى توان گفت که اکثر فعالیت هاى انسانى سبب تولید گازهاى گلخانه اى مى شود که روند تخریب لایه ازن پس از انقلاب صنعتى و اختراع ماشین آلات صنعتى و به دلیل افزایش فعالیت هاى کشاورزى و صنعتى رواج بیشترى یافت و سبب دگرگونى در آب وهوا و چهره زمین شد ، پیش از شروع انقلاب صنعتى مقدار گازهاى گلخانه اى کمتر بود اما با افزایش جمعیت و استفاده بیشتر از سوخت هاى فسیلى مانند نفت و زغال سنگ ترکیب گازهاى موجود در جو زمین نیز تغییر پیدا کرد و گازهاى آلاینده به ترکیب لایه ازن وارد شدند به گونه اى که هم اکنون غلظت این گازها از حدود 170واحد به 367 واحد افزایش پیدا کرده است.انسان براى انجام فعالیت هاى روزمره خود انر}ى موردنیازش را از راه مصرف غذا به دست مى آورد ، هم چنین انر}ى مورد استفاده در منزل و محل کار را از طریق سوخت هاى فسیلى تأمین مى کنیم و نیز براى به حرکت درآوردن چرخ کارخانه ها و صنایع مختلف از این گونه از سوخت ها بهره مى گیریم ، آیا مى دانید که سوزاندن سوخت هاى فسیلى سبب تولید مقدار فراوانى گاز گلخانه اى و رسوخ این گازها به جو زمین خواهد شد؟
معاهده کیوتو
این پیمان جهانى که توسط 666 کشور مورد پذیرش قرار گرفته است ، کشورهاى مصرف کننده انر}ى را به دودسته توسعه یافته و در حال توسعه تقسیم مى کند. کشورهاى توسعه یافته عضو پیمان کیوتو ملزم به کاهش پنج درصدى میزان دى اکسید کربن تولیدى در کشور خود تا سال 1۰۰8 هستند اما کشورهاى در حال توسعه لزومى به کمتر کردن این مقدار از دى اکسید کربن در کشور خودندارند ولى توانایى به دست آوردن اعتبار کربنى را پس از اجراى پرو}ه هایى که منجر به کاهش میزان دى اکسید کربن در کشورشان شود را دارا مى باشند که این اعتبار کربنى قابل فروش و معامله به کشورهاى توسعه یافته است و این به معناى کاهش دى اکسیدکربن از طریق اعمال فناورى هاى جدید در کشورهاى توسعه یافته و یا افزایش دى اکسیدکربن از طریق پرداخت پول و کمک به کاهش دى اکسید کربن در کشورهاى درحال توسعه است.
اثر گرم شدن زمین
گرم شدن زمین اثرات مخرب فراوانى بر گیاهان، جانوران و انسان ها خواهد گذاشت که در سال هاى اخیر به دلیل گرم شدن بیشتر زمین نسبت به سال هاى گذشته این اثرات بیشتر دیده مى شود.
بسیارى از گونه هاى جانورى در حال انقراض هستندو توزیع جغرافیایى برخى از گونه هاى حیوانى نیز تغییر کرده است به عنوان نمونه بر طبق پیش بینى هاى سازمان محیط زیست آمریکا جمعیت اردک ها تا شصت سال دیگر به نصف کاهش پیدا خواهد کرد و یا تا پنجاه سال دیگر یک میلیون از گونه هاى گیاهى و جانورى در معرض نابودى و انقراض قرار خواهند گرفت. به علاوه گرمایش زمین سبب آب شدن یخ هاى قطبى شده و این حجم از آب به آب اقیانوس ها اضافه مى شود که خود سبب شیرین شدن آب اقیانوس ها خواهد شد و همین امر خود سبب تغییرات بر روى آب و هوا خواهد شد.
تأثیر گرم شدن زمین بر زلزله ها
به تازگى بعدجدیدى از خطرات حاصل از گرم شدن زمین براى دانشمندان مشخص شده است، این نتایج نشان مى دهد که تغییر توزیع آب در سیاره زمین به سبب تحولات آب و هوایى حاصل از گرم شدن زمین سبب تأثیر بر پوسته سیاره زمین خواهد شد یعنى علاوه بر انتظار روزهایى گرم در انتظار وقوع زمین لرزه هایى بیشتر و آتشفشان هایى داغ تر و کوبنده تر باید بود.
p align=یکی از تاثیرات سودمند فناوری نانو بر محیط زیست که می توان برای رسیدن به اهداف توسعه پایدارموثر باشد کاهش پدیده گرمایش جهانی است.
با توجه به رشد روز افزون استفاده از منابع سوخت های فسیلی برای مقاصد گوناگون حمل و نقل ،صنایع،تولید برق،گازهای گلخانه ای از جمله co2 با سرعت بیشتری نسبت به قبل در حال انتشار در اتمسفر زمین است که این امر موجب بروز لطمات و صدمات جدی به لایه محافظ ازن شده است ،کارشناسان بر این باورند که پیدایش پدیده گرمایش جهانی در دهه های اخیر به اعتیاد بیش از حد انسان به استفاده از سوخت های فسیل به عنوان منبع اصلی تامین انرژی باز می گردد ،بر همین اساس به کمک نانو فناوری می توان منابع تامین انرژی را از سوخت های فسیلی به سوی انرژی های نو و تجدید پذیر مثل انرژی خورشید ،باد و آب سوق داد و از این طریق به تدریج منابع عمده آلایندهرا محدود تر کرد ،به طوری که تا ۲۰ سال آینده نانو فناوری نقش بسیار عمده ای در جایگزینی سوخت های فسیلی از طریق انرژی های نو خواهد داشت بویژه که توانمندی فوق العاده ای برای حضور و ظهور درسلول های خورشیدی (فتوسل) دارد.
به نظر می رسد که دو راه کاهش آلودگی های ناشی از سوخت های فسیلی وجود دارد:نخستین راه استفاده از فناوری های جدید و از جمله نانو فناوری برای افزایش بهره وری صنایع و دومین راه نیز کنار گذاشتن کامل منابع سوخت های فسلی است که البته در دسترس نیست.محققان برای استفاده از سوخت های رایج هم اکنون نانو فیلتر هایی را طراحی کرده اند که می تواند مولکول های زیان آور و سمی سوخت و فرآورده های سوختی را از انهاجدا کند همچنین این فیلتر ها می توانن مانع خروج گاز co2 حاصل از فعالیت های صنعتی و تولیدی به اتمسفر شوند. از دیگر کاربردهای نانو فناوری در کاهش پدیده گرمایش جهانی ، تولید مواد افزودنی است که با اضافه کردن آنها به سوخت ، هم میزان انتشار گازهای گلخانه ای و هم میزان مصرف سوخت کاهش می یابد ،برای مثال نانو اکسید سریم که با استفاده از نانو فناوری در کشور انگلستان تولید شده است می تواند در حدود پنج درصد میزان مصرف سوخت و انتشار آلاینده ها را کاهش دهد.
از مهمترین کاربردهای علمی شناخته شده فناوری نانو در محیط زیست ، نانوحسگرها ،نانو فیلترها و کاتالیزورهای زیست محیطی است. نانوحسگر وسیله ای بسیار ریز است که قاذر به شناسایی و ارائهپاسخ به محرک های فیزیکی در مقیاس یک نانو متر است . هم اکنون یکی از نیازهای مهم و اساسی برای کنترل آلودگی محیط زیست ، پایش مستمر آلودگی هواست که از طریق نانو حسگرها پیشرفت موثری درباره کنترل آلودگی هوا صورت گرفته،به طوری که با اختراع نخستین نمونه های غبار هوشمند ،تولید این گونه حسگرها به مرحله کاربرد علمی نزدیک شده است . نشت گازهای مهلک یکی از خطرات روزمره زندگی صنعتی است . متاسفانه هشداردهنده های موجود در صنعت اغلب بسیار دیر موفق به شناسایی اینگونه گازهای نشتی می شوند .این نوع حسگرها از نانو تیوب های تک لایه به ضخامت حدود یک نانومتر ساخته شده اند و می توانند مولکول های گازهای سمی را جذب کنند. آنها همچنین قادر به شناسایی تعداد معدودی از مولکول های گازهای مهلک در محیط هستند .یکی دیگر از کاربردهای مهم فناوری نانو در محیط زیست ،استفاده از نانو فیلترها در تصفیه آب و پساب است . این فرایند قادر است انواع باکتری ها ،ویروس ها،آفت کش ها ،آلاینده هایی با منشا آلی و املاح کلسیم و منیزیم را ازآب جدا کند و از آنجا که در فرآیند نانوفیلتراسیون از هیچ ماده شیمیایی برلی سختی گیری آب استفاده نمی شود ،بنابراین اثرات منفی زیست محیطی آن به مراتب کمتر از روش های شیمیایی معمول است . همچنین تحقیقات نشان می دهد استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب می تواند هزینه های تصفیه تا حدود زیادی کاهش دهد.
منبع روزنامه ایران نوشته دکتر فرزاد کلانتری مدرس دانشگاه
در همین رابطه :
اتوبوسهاى درون فرودگاه East Midlands از سوخت بایو متان مایع حاصل از تجزیه زباله هاى مواد غذایى استفاده می کنند. این نوع سوخت می تواند باعث کاهش 60 درصدى گاز دى اکسید کربن که یکى از مهمترین گازهاى گلخانه اى است شود. مدیر توسعة فرودگاه، نیل رابینسون میگوید: محیط زیست در تمامى برنامه ها و اهداف توسعه فرودگاه ما نقش اساسى دارد و تصمیم گیری هاى کلان با توجه به این مهم صورت می پذیرد. استفاده از سوخت سبز تنها یکى از برنام ههاى ماست و ذر سال های گذشته این فرودگاه تعهد خود را نسبت به توسعه انرژیهاى سبز با مجهز نمودن سالن هاى استراحت به منابع گرمایى دوستدار محیط زیست اثبات کرد.
محیط سبز میگه : متن بالا کلی حرف توش پنهان هست و درس های خیلی زیادی به ما ایرانی ها میده ...
ما ایرانی ها که خودمون رو توی دنیا سرآمد داریم(که همین طور هم هست) باید خیلی زودتر به فکر نجات محیط زیست بیفتیم و با فکرهای نو تو این زمینه بازهم سرآمد بودن ایرانی رو توی دنیا نشون بدیم ولی حیف که نه تنها ما و دولتمردان ما به این فکر نیستند و هیچ برنامه ریزی و فرهنگ سازی تو این زمینه نمی کنند بلکه شاهد هستیم خود دولتمردان (اخیرا دیگه بدون واهمه) کمر به تخریب محیط زیست بسته اند... کاش به جای سرمایه گذاری توی ..... یه ذره از اون پول ها صرف فرهنگ سازی و حمایت از افکار سبز بشه و خیلی بیشتر از اینا شاهد اهمیت دادن به محیط زیستمون باشیم...به امیدش....
روزانه 40 هزار تن پسماند در کشور تولید می شود که حداکثر فقط 10 درصد آن بازیافت می شود. سالانه صدها هکتار خاک ایران به عنوان محل دفن پسماند استفاده می شود. از محل دفن غیر اصولى این پسماندها سالیانه 50 میلیون تن گازهاى گلخان هاى، 60 میلیون متر مکعب شیرابه به همراه مخاطرات دیگر زیست محیطى و بهداشتى ایجاد می شود. که همه اینها باعث صدمات جبران ناپذیری به محیط زیست شده است. با بازیافت و همچنین تبدیل زباله ها به کمپوست و دفع اصولی و صحیح پسماند ها می شود که از خطرات و صدمات آن کاست... .
طبیعت بزرگترین دایره بسته زندگی است. همه اجزای طبیعت باهم در تعامل هستند و انسان هم جزیی از این نظام است، اما تنها جزیی است که با دگر اجزاى طبیعت، اغلب تقابل دارد.
دنیاى امروز، بحرانی ترین روزهاى خود را از نظر تخریب منابع طبیعى، افزایش آلاینده هاى محیطى، تغییرات آب و هوایى، اتمام ذخایر فسیلى، تولید انبوه زباله، و... می گذراند. خاطرم است در جایى خواندم که اگر زندگى زمین را از آغاز تا کنون به صورت عمر یک انسان 46 ساله در نظر بگیریم، دایناسورها در 45 سالگى آن می زیسته اند و ما در حال حاضر در سه دقیقه آخر. ولى تاثیر منفى این سه دقیقه پایانى بر روى کره زمین، از تمام عمرش گسترده تر بوده است.
صنعتى شدن در کنار تاثیرات مثبتى که از لحاظ تامین رفاه و آسایش براى بشر داشت، عادت به مصرف گرایى را نیز در او تشدید کرد. مصرف بیشتر توام شد با تخریب بیشتر طبیعت به صورت: نابودى منابع طبیعى، استفاده فزاینده از سوختهاى فسیلى، تولید بیشتر پسماند، فاضلاب، گازهاى گلخانه اى، و به تبع عوامل ذکر شده، تولید انواع و اقسام عوامل آلاینده آب، خاک، و هوا. علاوه بر تاثیرات نامطلوب ذکرشده، در مقیاسى بزر گتر شاهد گرم شدن کره زمین و تعییرات آب و هوایى آن هستیم.
تغییرات اقلیمی ناشی از گرمایش زمین همه جهان را تحت تاثیر قرار خواهد داد، ولی کشورهای در حال توسعه بیش از همه در معرض خطرات این دگرگونی قرار دارند. البته همه تغییرات آب و هوایی قابل پیش بینی نیستند اما، آنچه مسلم است روی میلیو نها انسان تاثیر خواهد داشت. طبق پیش بینى دانشمندان تا سال 2080 ، گرمایش زمین باعث کم آبى دویست میلیون نفر و دچار قحطى شدن 600 میلییون نفراز جمعیت کره زمین خواهد شد. همچنین، به دلیل گرم شدن زمین تا سال 2050 ، بیش از یک میلیون گونه گیاهى و جانورى در معرض خطر انقراض قرار خواهند گرفت.
مهمترین وظیفه همه کشورها در حال حاضر این است که با تلاش همگانی فرایند گرمایش زمین را کاهش دهند و وقت بیشتری را برای پیش بینی و پیشگیرى مخاطرات آن صرف کنند. حفظ منابع طبیعى موجود، توسعه فضاهاى سبز، .کاهش مصرف انرژى حاصل از سوختهاى فسیلى، استفاده از منابع انرژى تجدید پذیر، صرفه جویى در مصرف، بازیافت، و کاهش پسماند، تصفیه فاضلاب، و...از جمله اقداماتى هستند که در شرایط کنونی قابل انجام است. حفاظت از محیط زیست امرى نیست که بتوان در آن تعلل ورزید زیرا که برجان و سلامت ما، فرزندان ما، و دیگر موجودات این کره خاکى تاثیر گذار است. توسعه ى پایدار با مد نظر قرار دادن ملاحظات زیست محیطى باید در راس همه ى برنامه ریزی ها و سیاست گذاری هاى کلان در « محیط زیست در مقابل توسعه » مملکت لحاظ شود و از داشتن دیدگاه طر ح ریزى و اجراى برنام ههاى توسعه پرهیز گردد.
بر گرفته از نشریه تحقیقات پیشرفته زیست محیطی
گیاه پالایی در حذف آلودگیهای محیط زیست
علی معراجی، طوبی عابدی، نیلوفر عابدین زاده
چکیده
کیفیت زندگی بر روی زمین به عنوان جزئی جدا نشدنی از کیفیت محیط زیست است. در زمانهای گذشته انسانها تصور می کردند که زمین و منابع، نامحدود هستند، اما امروزه منابع روی زمین بسیار کاهش یافته اند و دلیل آن بی دقتی و بی توجهی انسانها در استفاده از آنهاست. مشکل کاهش منابع به همراه آلودگی از مهم ترین مشکلات بسیاری از کشورهاست. آینده بستگی به تکنولوژی های پایداری دارد که چرخه کامل زندگی در محیط زیست، اجتماع و شرایط اقتصادی را تضمین می کند، زیست پالایی با معنای کلی کاربرد موجودات زنده و میکروارگانیسمهای ابتدایی ازجمله قارچها، باکتریها و گیاهان برای از بین بردن آلاینده های زیست محیطی و کاهش اثرات سمی آنها بر سلامت انسانها و محیط زیست به حداقل مقدار ممکن است. زیست پالایی به عنوان یکی از تکنیکهای پاکسازی محیط زیست، روشی ارزشمند و سازگار با محیط زیست و از نظر اقتصادی نیز مقرون به صرفه می باشد. آلودگی خاک، آب و هوا از مهمترین مشکلات در بسیاری از کشورهاست. تصفیه خاک و هوا برای حذف عناصر آلاینده با استفاده از روشهای تکنولوژی محیط زیست در بسیاری از کشورها به کار می رود. این روشها بسیار پرهزینه هستند. از این روش می توان در رفع آلودگی انواع مختلف مناطق آلوده استفاده کرد. یکی از موارد کاربرد زیست پالایی، حذف آلاینده ها با استفاده از گیاهان است. گیاه پالایی استفاده از گیاهان برای پاک کردن محیط زیست از عناصر و اجزای خارجی است که در سالهای اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
سومین همایش و نمایشگاه تخصصی مهندسی محیط زیست، 29-25 مهر 1388، دانشگاه تهران