آسیب شناسی محیط زیست شهری
(نمونه موردی: سردشت - اولین شهر قربانی سلاحهای شیمیایی جهان)
ناصر ابراهیمی
کارشناسی ارشد جغرافیایی طبیعی
خلاصه مقاله:
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، 10 درصد از جمعیت جهان دچار معلولیت جسمی هستند (سعید نیا – جلد دوازدهم – 1382 – ص 83) . به نظر می رسد در ایران با توجه به وقوع جنگ هشت ساله ی تخمیلی این آمار بیشتر باشد. و از طرفی بایستی عواقب روانی ناشی از جنگ را که طیف بیشتری از جمعیت ایران را در معرض آسیب قرار داده است، مد نظر داشت.
این مساله بخصوص در شهرهای مرزی غرب کشور که در تمام طول جنگ در معرض حملات مداوم، انواع بمباران ها و همچنین تجربه آوارگی بوده اند و درصد قابل توجهی از ساکنان آنها را افراد دارای معلولیت های جسمانی و مشکلات روانی ناشی از جنگ تشکیل می دهند، اهمیت بیشتری می یابد.
بنابراین لزوم توجه اساسی به جنبه های مختلف محیط زیست این افراد در شهرها و تلاش در جهت بهبود کیفیت محیط زندگی آنها از طریق حذف موانع و آلودگیهای زیست محیطی موجود و بکارگیری روشهای صحیح و چند بعدی در طراحی ها و برنامه ریزی های شهری و هماهنگ سازی تصمیمات اجرایی با نیازهای جسمی و روانی آنها به منظور کاستن از بار مشکلات این افراد و ایجاد محیط شهری سالم و مناسب سازی آن، ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
شهر مرزی سردشت یکی از شهرهایی است که در جریان جنگ تحمیلی در معرض شدیدترین حملات و بمباران ها قرار داشته است و بویژه اینکه در هفتم تیرماه سال 1366 مورد حملات شیمیایی قرار گرفته است. در این حمله بیش از 8000 نفر از جمعیت 12000 نفری سردشت، مصدوم شدند (چراغعلی – 1380)
از طرفی هزاران نفر از ساکنان روستاهای مرزی سردشت، به دلیل شدت حملات و بمباران ها مناطق مسکونی خود را ترک کرده، در شهر ساکن شده اند.
علاوه بر این منطقه در طول جنگ تحمیلی در گستره ی فراوانی با کاشت مین روبرو بوده است. بخشی از این مین ها به دلایل مختلف تاکنون برداشت نشده اند. با گذشت زمان عوامل اقلیمی بویژه بارش ها سبب جابجایی، انتقال و پراکندگی بیشتر این مین ها شده است. بنابراین هراز گاهی فرد یا افرادی توسط این مین ها کشته شده و یا قطع عضو می گردند.
آزادگان نیز بخشی از کسانی هستند که اثرات جسمی و روانی مخرب جنگ را تجربه کرده اند.
بنابراین طیف وسیعی از جمعیت 50000 نفری فعلی ساکن سردشت را کسانی تشکیل می دهند که یا مستقیما جنگ را تجربه کرده اند و یا به نخوی از اثرات و عواقب جسمی و روانی ناشی از آن رنج می برند.
متاسفانه این شهر در حال حاضر دارای مشکلات متعدد زیست محیطی میباشد، به شکلی که نه تنها زندگی جانبازان و بازماندگان جنگ را که دارای حساسیت بیشتری به کیفیت محیط زیست شهری هستند در معرض آسیب های مضاعف قرارداده است، بلکه سلامت افراد عادی را نیز تهدید نموده است.
از آنجا که در برنامه ریزیهای شهری و منطقه ای، لزوم تاکید بر حفظ محیط زیست سالم، از اهمیت قابل توجهی برخوردار است (شیعه – 1379 – ص 203) ، شناسایی وضعیت و مشکلات زیست محیطی موجود وتلاش در جهت رفع آنها و مناسب سازی محیط زیست شهری به منظور دستیابی به یک شهر سالم ، ضرورتی اساسی و حیاتی محسوب می گردد. در این مقاله ضمن بررسی اهم مشکلات زیست محیطی شهر سردشت پشنهادهایی به منظور مناسب سازی محیط شهری خصوصا برای جانبازان، آزادگان، جنگ دیده ها و بازماندگان جنگ ارائه می گردد.
کلمات کلیدی:
محیط زیست شهری ، مراکز خدماتی ، کارگاه های تولیدی و صنعتی شهری ، فضاهای سبز شهری ، مدیریت مواد زاید جامد (زباله) ، برنامه ریزی شهری ، سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)
چرخه حیات در خطر ریزگرد ها
کاهش رطوبت و آب رودخانه ها در یک منطقه موجب شده اراضی خشک شوند و فرسایش بادی صورت گیرد، به این ترتیب با وزش باشد شاهد حرکت توده ای بزرگ از گرد و غبار یا به عبارتی ریزگردها هستیم.
ریزگردها به محصولات کشاورزی ضربه می زنند، مشکل ترافیکی ایجاد می کنند و منجر به افزایش مهاجرتها و مشکلات عدیده دیگر می شوند. خشک شدن تالاب ها مهمترین علت وقوع پدیده آنهاست؛ خشکسالی میزان بارندگی را کم کرده و بخش زیادی از تالاب های یک ناحیه بزرگ را از بین می برد. سدسازی بی رویه نیز تأثیر گذاشته و باعث بروز این بحران می شود.
ریزدگرد توده ای از ذرات جامد ریزغبار و گاه دود و... است که در جو پخش شده و دید افقی را در حدود چند کیلومتر محدود می کند. این ریزگردها در واقع ذرات کلوئیدی هستند که تنها عامل به وجودآمدن آنها در طبیعت فقدان آب می باشد، یعنی صدها و یا هزاران سال طول کشیده است تا این ذرات به وجود آیند. با توجه به خصوصیات فیزیکی و طبق قوانین و بار الکتریکی که دارند به صورت لایه هایی در کف تالابها و رودخانه ها آرام گرفته اند و با خشک شدن ناگهانی این تالابها و رودخانه ها ذراتی که دارای قطری کمتر از یکصدهزارم میلیمتر است.
ریزگردها توانایی مقاومت در برابر نیروی کم افقی و عمودی باد تحت شرایط اتمسفری خاص را نداشته و بلافاصله به اتمسفر وارد می شوند و با کوچکترین نیروی باد هزاران کیلومتر را طی کرده و حیات انسانها و جانوران و طبیعت سبز را به خطر خواهندانداخت؛ و چون محیط زیست آسیب جدی خواهد دید درنتیجه صنعت و اقتصاد این کشورها نیز آسیب جدی خواهد دید چون اساس توسعه پایدار بر مبنای جامعه سالم در محیط زیست سالم است. جریان های خشک هوای عربستان و عدم توجه به محیط زیست و بیابان زدایی در عراق و کنترل آب های سرشاخه های دجله و فرات توسط ترکیه باعث خشک شدن بسیاری از باتلاق های عراق و ایجاد نواحی غبارساز شده است.
درگذشته سه کشور ایران، عراق و عربستان به صورت مشترک هزینه های مالچ پاشی این زمین ها را تأمین می کردند و تمام زمین ها درفصل خاصی از سال مالچ پاشی می شدند. مالچ نوعی فرآورده چسبنده نفتی است که برای تثبیت شن های روان در بیابان ها استفاده می شود. جنگ عراق و تغییر رویه این دولت ها در دهه ۲۰۰۰ میلادی سبب فراموشی این کار، و در نتیجه افزایش ریزگرد در خوزستان، غرب ایران و سرانجام تقریبا در سراسر ایران شد.
● بارش دردسرآفرین باران
درصورت وجود این ذرات در هر منطقه اگر یک سال به صورت شب و روز هم بارش وجود داشته باشد ریزگردها در همان محل باقی خواهند ماند و فقط نیروی باد است که قادر است آنها را جابه جا نماید و برعکس سالهای گذشته که بارش توام با مفرح بودن هوا بود حال بارش موجب تنگی نفس مفرط است چون خاصیت ذرات کلوئیدی چنین است. سازمان بهداشت جهانی همچنین با اعلام اینکه همین ریزگردها در سال، موجب مرگ زودرس برای یک میلیون و ۳۴۰ هزار نفر می شوند از کشورهای جهان خواسته تا اقدامات خود برای کاهش آلودگی شهرهای خود را کاهش دهند.
بقیه در ادامه مطلب....
ادامه مطلب ...
مسوولان منطقه حفاظت شده «دشت های نایبلی بلی» در کنیا هشدار دادند که گونه ای کمیاب از گورخرهای این منطقه در معرض خطر کاهش جمعیت و حتی انقراض هستند.
مسوولان منطقه حفاظت شده «دشت های نایبلی بلی» در کنیا هشدار دادند که گونه ای کمیاب از گورخرهای این منطقه در معرض خطر کاهش جمعیت و حتی انقراض هستند.
به گزارش سرویس «محیط زیست» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، این گونه با داشتن گوش های نعلبکی شکل و با وجود راه راه های بسیار باریک و بهم چسبیده سیاه و سفید روی پوستشان، ظاهری متفاوت از گورخرهای معمولی دارند. این حیوانات به «گورخرهای گریوی» معروف هستند و بعنوان یک گونه مجزا، جمعیت آنها در سالهای اخیر به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.
به گزارش پایگاه اینترنتی چنل نیوزاشیا، از بین رفتن زیستگاه های اصلی این گونه در اثر عواملی چون رشد جمعیت انسانها، شکار و بیماری از مهمترین فاکتورهایی است که موجب شده جمعیت این گونه از حدود ۱۵ هزار راس گورخر در دهه ۱۹۷۰ میلادی به کمتر از ۲۵۰۰ راس در سال جاری کاهش پیدا کند.
«پیتر لالامپا» از مردان قبیله «سامبورو» و مدیر ارشد صندوق حمایت از گورخرهای گریوی در این باره گفت: مردم محلی همه جا مستقر می شوند و گله های خود را هر جا که بتوانند به چرا می برند. مدارس، مثل قارچ از زیر زمین بیرون می آیند و روستاییان به دلیل منتقل کردن گله هایشان به مراتع و دشتهای مختلف از عوامل موثر در تخریب و نابودی زیستگاه های این گونه های کمیاب هستند.
در گذشته گورخرهای گریوی فرصت آن را داشتند که در حیات وحش و دشتهای طبیعی سومالی، جیبوتی و اریتره گشت و گذار کنند اما اکنون زیستگاه های آنها فقط به دشت های شمال کنیا و منطقه کوچکی در اتیوپی محدود شده است. با وجودی که گورخرهای گریوی بر خلاف گونه دیگری از خویشاندان خود موسوم به گورخرهای دشتی نیاز کمتری به آب دارند و می توانند ۵ روز متوالی را بدون آب سر کنند اما اخیرا خشکی های پی در پی در این منطقه از کنیا، تعداد قابل توجهی از آنها را از پای درآورده است.
خبرگزارى ایسنا (www.isna.ir)
مقدمه
تفاوت آب و هوا و اختلاف درجه گرما در نقاط مختلف کشور ، انتشار درختان جنگلی و تقسیمات جغرافیایی ویژه گیاهی را سبب شده است. در شمال ایران جنگلهای انبوه و مرطوب پایگاه ویژه خود را بوجود آوردهاند. آب و هوای مناطق شمالی کشور تقریبا مشابه آب و هوای نواحی اطراف دریای مدیترانه میباشد. بخشهای شرقی و غربی کشور ، حوزه پخش جنگلهای خشک و تنک و سواحل جنوبی ایران که جزء نواحی گرمسیری و حاره محسوب میشود، دارای جنگلهای تنک از گونه درختان نواحی گرمسیری است و با جنگلهای سایر نقاط کشور کاملا متمایز میباشد.
جنلگهای شمال
از کوههای ارسباران و آستارا شروع شده و به جنگلهای خشک مشرق منتهی میشود. این جنگلها دامنه شمالی سلسله جبال البرز را میپوشانند. آستارا که مبدا جنگلهای مرز محسوب میشود. دارای آب و هوای خیلی مرطوب و معتدل میباشد. مقدار بارندگی در این منطقه در سال به یک متر بالغ میشود. آب و هوای نقاطی که دور از دریای شمال واقع هستند از قبیل کوهستانهای آذربایجان و نواحی شرقی گرگان دارای آب و هوای خشکتری است.
پخش و انتشار درختان جنگلی نیز به علت اختلاف آب و هوای و اختلاف بارندگی سالیانه ، در نواحی مختلف متغیر میباشد. درختان جنگلی نیز در صورت تغییر ارتفاع نقاط تغییر مییابد. درختانی که در نقاط ساحلی آستارا و تالش وجود دارند در سواحل مازندران وسایر نقاط و کرانههای دریای شمال دیده نمیشوند. از درختان جنگلهای شمال میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
راش: این درخت بیشتر در نقاط کوهستانی دیده میشود و چوب آنها در مصارف صنعتی مورد استفاده قرار میگیرد.
سرخدار: بیشتر در ارتفاعات متوسط جنگلهای شمال دیده میشود. چوب سرخدار سخت و سنگین و دارای الیاف یکنواخت و رشد آن نامنظم است و نسبت به آفات گیاهی بادوام است.
بلند مازو: از سایر گونه ها فراوانتر است. چوب درختان جوان سختتر از درختان مسن است.
کلهو (Diosperos): در کلیه جنگلهای مرطوب شمال وجود دارد.
آزاد: این درخت صنعتی در تمام جنگلهای شمال وجود دارد.
توسکا: در ایران دارای دو گونه ییلاقی و قشلاقی است. نوع ییلاقی این درخت در بیشترین نقاط جنگلهای شمال وجود دارد.
نمدار (زیرفون): پایگاه انتشار این درخت در جنگلهای شمال از آستارا تا مینودشت است.
جنگلهای نواحی خشک و استپی
ترکیب درختان نواحی خشک و استپی با ترکیب درختان نقاط مرطوب متفاوت است. بعضی از درختان در حد فاصل جنگل و استپ واقع شدهاند و بعضی نیز تا مرز فوقانی و خاتمه جنگل بالا میروند.
جنگلهای جنوب ایران و گرمسیری
درختان جنگلی این نواحی اغلب با محیط سازش نموده و منظره خاصی را به خود گرفتهاند. برخی از آنها مانند افوربیا فاقد برگ هستند و بعضی دارای برگهای گوشتی هستند. بعضی دیگر دارای ساختمان داخلی مشخص هستند مثلا برگ خرزهره دارای فرورفتگیهای ویژه با کرکهای فراوان است که از تبخیر آب گیاه جلوگیری میکند.
درختچههای کویر
ساختمان درختچههای اطراف کویر نیز از لحاظ آب و هوا و جنس خاک با رستنیهای سایر نقاط متفاوت و متمایز هستند مانند اسکنبیل که اغلب آنها یا فاقد برگ هستند و یا دارای برگهای گوشتی هستند.
درختان جنگلی میوه
فندق ، به ، کنار ، عناب ، انار ، سیب ، گلابی ، گوجه ، آلبالو ، انجیر ، انگور ، پسته ، بادام ، زرشک ، تمشک و ... از جمله این درختان هستند.
جنگلهای پسته
در میان درختان جنگلی میوه دار جنگلهای ایران ، جنگلهای پسته چه از لحاظ وسعت پایگاه و حوزه چخش و چه از لحاظ اقتصادی ، از اهمیت خاصی برخوردار هستند. در جنگلهای خراسان ، بلوچستان ، فارس ، لرستان و کرمان درختانی از خانواده پسته وجود دارند که به نام بنه یا پسته وحشی خوانده میشوند. جنگل پسته خواجه کلات یکی از خالصترین و بزرگترین جنگلهای پسته طبیعی ایران است. این جنگل در خط مرزی ایران و شوروی سابق در شمال خراسان و غرب سرخس و جنوب دشت قره قوم قرار دارد.
پلاستیک ها در کنار برتری هایی که در چرخه تولید و مصرف دارند نقطه ضعف هایی هم دارند که مهمترین آن طول عمر چند ساله بین 200 تا 300 ساله آنها در طبیعت است که موجب تخریب محیط زیست می شوند.
استفاده میلیاردها قوطی پلاستیکی ، کیسه های حمل کالا ، ظروف یکبار مصرف غذا ، سفره های یکبار مصرف هر روز دنیایی را برایمان به ارمغان آورده که تمیز و زیبا به نظر نمی رسد.
امروزه از آلودگی محیط زیست که ناشی از پلاستیک هاست به عنوان ' آلودگی سفید ' یاد می کنند که این مشکلات زیادی را برای انسان به وجود آورده است .
استفاده ناخواسته حیوانات از این پلاستیک ها و مشکلات بعدی حاصل از عدم هضم آنها ، رها شدن در محیط و حمل میکروبها ، قارچ ها و کپک ها - به ویژه از بیمارستانها به محیط اطراف - از جمله مواردی است که جهان امروز با آن دست به گریبان است.
از سوی دیگر جمع آوری پلاستیکهای مصرف شده هم از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست و هم از لحاظ بهداشتی توصیه نمی شود و از این رو معضل آلودگی سفید بحران جوامع رو به رشد به حساب می آید .
امسال روز21 تیر ماه به عنوان 'روز خرید بدون نایلکس' انتخاب شده است که بدون شک این نامگذاری به خودی خود می تواند اولین گامها برای فرهنگ سازی مصرف صحیح نایلکس در کشور و جهان تلقی شود.
برای اولین بار کیسه های پلاستیکی در اواخر دهه 50 میلادی به بازار عرضه شد و از همان زمان مورد استقبال قرار گرفت و به نماد خرید تبدیل شد. در ابتدا توجهی به میزات تخریب این مواد در طبیعت نمی شد و با گذشت زمان توجه محققان و مسوولان را به تخریب طبیعت و تهدیدی که 'آلودگی سفید' جهان را به مخاطره اندااخته است به خود جلب کرد.
از اوایل دهه 90 کشورهای مختلف به فکر بازیافت پلاستیک ها افتادند و تولید پلاستیک هایی را آغاز کردند که قابلیت بازیافت داشت ؛همچنین در کنار این کار دستگاه هایی نیز برای بازیافت نایلکس هایی با ماندگاری زیاد در طبیبعت ایجاد کردند.
وجود پلاستیک در طبیعت نه تنها موجب تخریب محیط زیست می شود، بلکه باروری خاک را کاهش می دهد و موجب پراکنده شدن انواع میکروب ها و قارچ ها می شود که در نهایت سلامت انسان را به خطر می اندازد.
همچنین تحقیقات نشان داده استفاده از این ظروف برای مواد داغ انواع سرطان ها برای انسان رقم می زند. به به گفته ' فرهاد پورسخا ' مدیر دفتر آب و خاک سازمان محیط زیست خوشبختانه با کمک بخش خصوصی این فناوری وارد کشور ما شده و در حال حاضر برخی از تولید کنندگان اقدام به تولید این محصول کرده اند اما این میزان تولید هنوز جوابگوی نیاز کشور نیست.
وی اظهارداشت: استانداردهای تدوین شده تولید کنندگان را ملزم می کند حداقل یک تا دو سال بعد از ابلاغ ، تمام ظروف یک بار مصرفی که تولید می کنند، زودتجزیه پذیر باشد.
ایران به دلیل اینکه از تولید کنندگان فرآورده های پتروشیمی است جزو کشورهای پر مصرف دنیا از لحاظ کیسه های پلاستیکی به شمار می رود ، به گفته ' محمد هادی حیدر زاده ' رییس ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران ، میزان پلاستیک تولیدی در ایران سالانه حدود 570 هزارتن است .
وی اظهارداشت: از اول تیرماه استفاده از پلاستیک های تجزیه پذیر در فروشگاههای شهروند و میدان های تره بار تهران به صورت صد در صد آغاز شد اما این دو مجموعه درصد کمی از بازار را تشکیل می دهند و بدون شک محدود هستند.
وی ابراز امیدواری کرد سازمان محیط زیست ، دولت و مجلس به این موضوع ورود بیشتری پیدا کنند و استفاده از پلاستیک های تجزیه پذیر را به صورت قانون در آورند چرا که تا این اقدام قانونمند نشود و سیاست های تشویقی ، تنبیهی و محدود کننده حاکم نشود نتیجه ای نخواهد داشت.
حیدرزاده اظهارداشت: یکی از تکالیف قانون می تواند طراحی و برنامه ریزی سند راهبردی دراین زمینه باشد که دراین سند تمام راهها را از لحاظ نوع کیسه ها ، مواد مصرفی ، مشخص کردن شاخص های تشویقی و تنبیهی ، مالیات ، عوارض و نحوه آموزش را مشخص کند.
وی درادامه به تغییر ذائقه مردم در خرید اشاره کرد و گفت: مردم در خرید به سمت مصرف پلاستیک کشیده شده اند و اگر بتوانیم با فرهنگ سازی و آموزش مردم را به سمت استفاده از کیسه های تجزیه پذیر و یا پارچه ای سوق دهیم تا حد زیادی موفق خواهیم بود.
حیدرزاده معتقد است :نیاز مصرف کننده نوع کیفیت تولید را تعیین می کند بنابراین اگر مردم را ترغیب به مصرف کیسه های تجزیه پذیر کنیم بدون شک تولید کنندگان و عرضه کنندگان این محصولات نیز به سمت تولید این گونه محصولات می روند.
امروزه کشورهای پیشرفته و توسعه یافته راههای مختلف تنبیه و تشویق را کنترل مصرف نایلکش در پیش گرفته اند به عنوان مثال کشوری مانند کانادا و انگلیس اخذ مالیات را به عنوان یک سیاست در پیش گرفته اند و فروشندگانی که از عرضه نایلکس خودداری می کنند از پرداخت مالیات معاف می شوند.
منبع:ایرنا
عنی ریزگرد ها می توانند اوضاع یک فرد سالمند یا کودک بیمار را بسیار وخیم کنند. استفاده از ماسک هم می تواند باعث پیشگیری از ورود ذره های درشت تر ریزگرد ها به داخل دهان، بینی و دستگاه تنفسی شود اما معمولا ریزگرد های بسیار ریز از ماسک هم عبور می کنند. توصیه ما استفاده از ماسک های مناسب هنگام بالا بودن آلودگی هواست.
● فـراکسیون محـیط زیست پـیگیری مـی کند
محمدرضا تابش
رییس فراکسیون محیط زیست مجلس
یکی از وظایفی که بر عهده دولت است، تامین سلامت جامعه و مقابله با عوامل خطرساز است و دولت به هیچ وجه نمی تواند از زیر بار این مسوولیت شانه خالی کند. اختلال در سلامت، رفاه و امنیت جامعه از مواردی نیست که بتوان از آنها چشم پوشی کرد. یکی از مسایل زیست محیطی که سال هاست با آن روبروییم، ورود ریزگردهای عربی به کشور است. منبع ریزگردها کشورهایی مانند عراق، عربستان و بخشی از جنوب سوریه است. سدسازی های صورت گرفته توسط کشورهای عراق، ترکیه و سوریه روی رود دجله و فرات باعث شده ورودی آب دجله و فرات به عراق کم شود. در نتیجه رسوب های ریزدانه ای که آب?ها با خود حمل می کردند، خشک شده و ازآب بیرون آمده اند و به خاطر اختلاف پتانسیلی که در این ناحیه ایجاد می شود، ریزگردها به صورت ستونی از غبار به سمت بالا حرکت می کنند و پس از رسیدن به یک ارتفاع مشخص تحت تاثیر جریان های جوی به سمت غرب یعنی ایران حرکت می کنند. مساله ریزگردهای عربی علاوه بر داشتن اهمیت داخلی در بعد بین المللی هم بسیار مهم است و می تواند بین افکار عمومی مورد قضاوت جدی قرار بگیرد. ریزگردهایی که از کشورهای عراق و عربستان به ایران می آید، چون در آنجا جنگ اتفاق افتاده است و هر روز عملیات های تروریستی نیز اتفاق می افتد، می تواند حامل آلودگی های میکروبی و بیولوژیکی باشد بنابراین باید این موضوع را به مجامع بین المللی ارجاع داد. پیگیری مقابله با ریزگردها، یکی از مسایلی است که در دستور کار فراکسیون محیط زیست مجلس نهم قرار گرفته است و ما آن را پیگیری خواهیم کرد.
● فوق تخصص شبکیه
دکتر مسیح هاشمی
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران
تاثیر ریزگـرد ها بر چشم ها
برخی از ریزگرد ها حاوی انواع آلودگی های میکروبی، ویروسی و عوامل رادیو ایزوتوپی هستند که می توانند سلامت چشم ما را به خطر بیندازند. به عبارت ساده تر، گاهی از اورانیوم های ضعیف شده برای بمباران در عراق استفاده شده است و ممکن است این مواد خطرناک با ورود ریزگرد ها از عراق به داخل خاک کشورمان، باعث ایجاد مشکلاتی از جمله ناراحتی های چشمی در افراد شوند. از طرف دیگر برخی از ریزگرد ها می توانند حاوی مواد حساسیت زا هم باشند به همین دلیل است که ریزگرد ها می توانند باعث تحریک چشم شوند و کیفیت اشک بیماران را مختل کنند، بنابراین می توان به تمام افراد به خصوص آنهایی که در شهرهای غربی کشور زندگی می کنند و بیشتر در معرض ریزگرد ها قرار دارند، توصیه کرد که در صورت احساس ناراحتی در چشم ها، روزی ۴ بار از قطره اشک مصنوعی استفاده کنند. این افراد باید هنگام مواجهه با حساسیت، تحریک چشمی یا همان قرمزی و التهاب چشم هم حتما به چشم پزشک مراجعه کنند تا اتفاق ناگواری برای سلامت چشمانشان نیفتد. ضمن اینکه بهتر است در موارد گردوغبار شدید از گذاشتن لنزهای تماسی زیبایی یا طبی هم خودداری شود.
● سلامت مردم فدای روابـط دیپلماسی نـشود
سیدعیسی دارایی
نماینده مردم اندیمشک
رسیدگی به مشکلات ریزگردهای عربی به ۲ بخش تقسیم می شود؛ نخست اقدام هایی که باید توسط کشور صورت بگیرد و دوم، راهکارهایی که باید توسط کشورهای عربی صورت بگیرد. متاسفانه با توجه به شدت مشکلات آب وهوایی در استان های مرزی مانند خوزستان و ایلام هیچ کدام از طرفین اقدام اساسی انجام نداده اند.تذکرهایی اساسی درخصوص ارائه راهکار برای مبارزه با ریزگردها داده شده اما ازسوی هیچ کدام از مسوولان ترتیب اثری داده نشده و دود این بی توجهی فقط به چشم مردم خوزستان می رود. مردم این استان متاسفانه علاوه بر تحمل شرایط آب وهوایی و مشکلات اقتصادی که با آن روبرو هستند، باید وزش ریزگردهای عربی را نیز تحمل کنند؛ مساله ای که شاید امروز گریبانگیر استان های مرزی شده اما بی توجهی به آن، استان های مرکزی را نیز گرفتار خواهد کرد. بروز بیماری های قلبی، تنفسی و پوستی از عوارض وجود ریزگردهای عربی در هوای این استان است. توجه به سلامت جسم و روان مردم مهم ترین نکته ای است که باید در راس تمام امور دولتمردان قرار گیرد و سلامت مردم نباید فدای روابط دیپلماسی شود. مبارزه با ریزگردها زمانی موثر خواهدبود که اساس و راهکار از سوی مسوولان کشوری ارائه شود و تا زمانی که دولتمردان ما نسبت به این مساله بی توجه باشند، هیچ انتظاری از سران عرب نباید داشته باشیم. امیدوارم در آینده نه چندان دور دولت دهم برای حل مشکلات ریزگردی چاره اندیشی کند، درغیر این صورت رییس جمهور و وزیر باید به مجلس پاسخی قانع کننده ارائه دهند.
● نگاه مقام مسؤول
دکتر یوسف رشیدی
مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا
با ریـزگـردها در هـوا نمی تـوان مـقـابلـه کرد
در مورد آلودگی هوا اصل مهمی وجود دارد؛ آلودگی هوا را باید از منبع آن کنترل و با آن مقابله کنیم. این اصل در مورد ریزگردها و ذرات گردوغبار نیز مصداق دارد چون زمانی که این ریزگردها وارد هوا شد، دیگر نمی توان با آنها مقابله کرد، بنابراین باید کانون اصلی ریزگردها را شناسایی و کنترل کنیم.
روش های مختلفی برای جلوگیری از ورود ذرات گردوغبار در دنیا متداول است که همه آنها برای تثبیت خاک انجام می شوند. مالچ پاشی و کاشت گیاه روش های مناسبی برای جلوگیری از ورود ذرات گردوغبار به هوا هستند.
علاوه بر این، با استفاده از مواد نفتی و پلیمری هم می توان خاک را تثبیت و از پخش آن به هوا جلوگیری کرد.
تمام آلاینده های موجود در هوا شاخص هایی دارند و میزان هر یک جداگانه محاسبه می شود. اگر شاخص آلودگی هوا در مورد آلاینده ای مانند ذرات معلق بین ۰ تا ۱۰۰ باشد، (سالم یا استاندارد)، ۱۰۰ تا ۲۰۰ (هشدار یا ناسالم)، ۲۰۰ تا ۳۰۰ (شرایط بسیار ناسالم یا اضطراری) و بالاتر از ۳۰۰ (شرایط خطرناک) در نظر گرفته می شود. در برخی از شهرهای مرزی که در معرض گردوغبار هستند، در بعضی از روزها شاخص آلودگی هوا به بالای ۳۰۰ می رسد بنابراین با توجه به خطرهایی که این ذرات برای سلامت شهروندان دارد، باید این آلودگی را از منبع آن کنترل کنیم.
روزنامه سلامت ( www.salamat.ir )
عنوان " ریز گرد عربی " صرفاٌ اشاره دارد به کانون های اصلی غبار ها جدا از سد سازی های ترکیه عمدتا از کشورهای عربی و به ویژه عراق ، عربستان ، سوریه و اردن و حتی سودان ناشی می شود ؛ و در واقع گلایه ای ست اول از خودمان و سپس بی توجهی آنها نسبت به این فاجعه ی زیست محیطی که عرصه را بر ایرانیان و حتی مردمان مناطق مرزی خود آنها نیز تنگ کرده است .
در این میان هموطنان مناطق غرب و جنوب غربی کشور به ویژه خوزستان که قرن ها در سخت ترین شرایط آب و هوایی ، با کار و تلاش شرافت مندانه ی خود ؛ زندگی را در این منطقه جاری کرده و همیشه حافظ این آب و خاک بوده اند ، هم اکنون بیشترین فشار را از هجوم این ریزگردها متحمل شده اند.
ایران سرزمین یک قوم نیست . ایرانی بودن یک فرهنگ زیست اجتماعی ست . که اقوام مختلف اعم از کرد و لر و عرب و بلوچ و فارس ، ضمن حفظ فرهنگ ، زبان ، گویش ، دین و آیین خود ، حول محور نام با شکوه ایران و با زبان مشترک فارسی ، گردهم آمده اند تا نمایی از صلح و همزیستی را به نمایش گذارند.
MP3 320
Download
MP3 128
Download
چین نخستین شهر سازگار با محیط زیست خود را در صد کیلومتری پکن بنا کرده است. شهر تدا نخستین شهر سازگار با محیط زیست چین است که در یک نمک زار بنا شده است. ساخت این شهر از سال دوهزار و هفت آغاز شده است. این در حالی است که چین شانزده شهر از آلوده ترین شهرهای جهان را در خود جای داده است.معاون اداره ساخت شهر تدا می گوید ما به زمین بیشتری نیاز داریم.
جمعیت چین رو به افزایش است اما منابع ما بسیار اندک است.شهر تدا با مساحت سی کیلومتر مربع با همکاری دولت چین ، سنگاپور و شرکت های خصوصی در سال دوهزار و ببیست مورد بهره برداری کامل قرار می گیرد.صفحات خورشیدی نه مگاوات الکتریسیته این شهر را تامین می کنند.
حمل و نقل عمومی و بازیافت زباله ها کاملا منطبق با محیط زیست خواهد بود. هزینه ساخت این شهر بیش از سی میلیارد یورو برآورد شده است و می تواند سیصد و پنجاه خانواده را در خود جای دهد.هم اکنون تنها شصت خانوار در تدا زندگی می کنند. شهر هنوز مدرسه و بیمارستان ندارد. بهای هر مترمربع خانه در این شهر هزار و پانصد یورو است.
زندگی با هر پدیده ناخوشایندی، امکان دارد که عادی شود، اما با هوای بد نمی شود زندگی کرد؛ با هوا آلوده، با هوای پر از ذرات غبار، با هوای مملو از خاک. چیزی که هواشناسان می گویند ذرات کوچکتر از 10 میکرون. اما اکنون مردم 20 استان از 32 استان ایران، یکی دو روز از هفته را با گرد و خاک سپری می کنند. این آماری است که بهرام صناعی، رییس سازمان هواشناسی اعلام کرده است.
به گفته او ماهوارهای نشان میدهد که دید افقی در کشور طی پنج سال گذشته کاهش یافته است و 20 استان گرفتار این پدیدهاند.
آنطور که صناعی به ایسنا گفته است شش کانون عمده گرد و غبار در مناطق غربی و کشورهای عراق، سوریه و عربستان وجود دارد که چهار کانون آنها در عراق است: "بیشترین گرد و خاک نیز از این کانونها وارد کشور میشود. بررسیهای انجام شده در 10 سال گذشته نشان میدهد در استانهای هرمزگان، خوزستان، آذربایجانهای شرقی و غربی، یزد، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، کرمانشاه، ایلام، مرکزی و گیلان تعداد روزهایی که دید به زیر دو کیلومتر رسیده است، زیاد شده. همچنین در استانهای کرمانشاه، ایلام، لرستان، فارس، هرمزگان و یزد تعداد روزهایی که گرد و خاک در آنها ثبت شده است، 40 درصد افزایش یافته و از سوی دیگر در استان های آذربایجان غربی، کردستان، همدان، مرکزی، کهگیلویه و بویراحمد و فارس غلظت گرد و غبار 30 درصد افزایش داشته است."
چهار استان 140 روز گرد و خاک دارند !
رییس سازمان هواشناسی، آمار هولناک دیگری هم داده؛ اینکه چهار استان ایران در 10 سال گذشته، از 120 تا 140 روز گرفتار گرد و خاک بوده اند: "در منطقه زابل در استان سیستان و بلوچستان، خوزستان، بوشهر و هرمزگان طی 10 سال گذشته بین 120 تا 140 روز پدیده گرد و خاک را داشتهایم."
تهران فقط 10 روز گرد و خاک دارد !
گرد و خاک که به تهران می رسد، صدای همه بلند می شود، مسوولان به فکر چاره می افتند و دنبال راهکار بین المللی می گردند. شهر تا مرز تعطیلی می رود و البته پیشنهادهای محیرالعقولی هم مطرح می شود، مثل آبپاشی معابر.
اما رییس سازمان هواشناسی می گوید تهران فقط 10 روز با گرد و خاک مواجه است: "در تهران تعداد روزهایی که با مشکل گرد و خاک مواجهیم، به طور میانگین در 10 سال گذشته کمتر از 10 روز در سال بوده است. به همین دلیل وضعیت تهران در این زمینه در مقایسه با سایر استانهای کشور بحرانی نیست."
تقصیر ترکیه است !
اما به وجود آمدن این گرد و خاک تمام نشدنی تقصیر کیست؟ آنطور که رییس سازمان هواشناسی می گوید، مقصر ترکیه است؛ "یکی از علل عمده پدیده گرد و خاک در منطقه، مهار آبهای مرزی است. این امر که توسط ترکیه طی سالهای گذشته با احداث سدهای متعدد صورت گرفته، موجب شده اکثر نخلستانهای عراق خشک شود."
به گفته صناعی هورها به عنوان فیلتر هوا عمل می کردند: "متاسفانه در زمان رژیم صدام این هورها خشک و آبهای آنها توسط کانالهایی به بخشهای دیگر منتقل شد که همین امر موجب نابودی هورها از جمله هورالعظیم شد. پدیده خشکسالی، هجوم کشورهای غربی و تاثیر آن بر کشاورزی عراق، تغییر مسیر رودخانهها و خشک شدن هورها از جمله علل اصلی پدیده گرد و خاک در منطقه است."
چه باید کرد؟
با تمام ابنها به نظر می رسد چندان مهم نیست که مقصر چه کسی است. مهم این است که چگونه می شود از گرد و خاک فرار کرد. تثبیت خاک، مالچ پاشی، درختکاری، باروری ابرها، احیای تالاب ها، خراب کردن سدها، و یا حتی آبپاشی! راهکارهای بلند مدت و کوتاه مدتی هستند که تاکنون ارائه شده. اما رییس سازمان هواشناسی گفته برای گرد و خاک عملا هیچ راه فیزیکی وجود ندارد: "هیچ راهکار فیزیکی برای مقابله با پدیده گرد و خاک وجود ندارد، فقط باید در مناطقی که منشا گرد و خاک در آنهاست اقدام اساسی صورت گیرد تا از این مناطق شاهد ورود گرد و خاک به کشور نباشیم. از سوی دیگر مالچ پاشی هم تنها سه سال ماندگاری دارد. به همین دلیل سرمایه گذاری عظیم برای این مساله نیاز است."
او درباره بارورسازی ابرها و تاثیر آن بر پدیده گرد و خاک هم گفت: "بارورسازی ابرها راهکار موثری برای مقابله با پدیده گرد و خاک نیست و آنقدرها بر روی پدیده گرد و خاک تاثیر ندارد از سوی دیگر حداکثر تاثیر این پدیده بین 10 تا 15 درصد است."
به گفته او سازمان هواشناسی جهانی اعلام کرده است بارور سازی ابرها در نقاطی که میزان بارش سالانه در آنها زیر 250 میلیمتر است جواب نمیدهد: "بر این اساس بارورسازی ابرها در استان هایی مانند سمنان، یزد، اصفهان، خراسان رضوی، قم، سیستان و بلوچستان، کرمان، هرمزگان و ... امکان اجرا ندارد. بارورسازی ابرها تکنولوژی است که از روسیه گرفته شده است. اگر واقعا بارورسازی ابرها پاسخگو بود چرا روسیه در آتش سوزی وسیع سه سال قبل خود که چندین ماه جنگلهای آن در آتش میسوخت از این تکنولوژی استفاده نکرد؟"
صناعی همچنین گفت:"ترکیه باید بخشی از خسارتهای وارد شده در این زمینه را بپذیرد، قطعا عراق به تنهایی نمیتواند این مشکل را حل کند و اگر همه هماهنگیها صورت گیرد، حل مشکل گرد و خاک حداقل 10سال زمان نیاز دارد. لذا باید هرچه سریعتر مسئولان ذیربط در این زمینه وارد عمل شده و همکاریهای منطقهای را برای مقابله با این پدیده گسترش دهند."
پیش از این اسماعیل کهرم، فعال محیط زیست درباره چاره مقابله با گرد و خاک گفته: "برنامه بلندمدت جلوگیری از خشکشدن تالابها، چرای بیرویه دام در مراتع و حفظ جنگلهاست که نیاز به یک برنامهریزی دقیق و همه جانبه با همکاری مسئولان مربوطه و نیز کشورهای درگیر دارد که البته کارهای انجام شده توسط این کشورها به خاطر گستردگی مناطق موفق نبوده است."
به گفته او برنامه کوتاه مدتی همچون مالچ پاشی برای این وسعت نمیتواند تدبیر خیلی مناسبی باشد، ضمن اینکه مالچ نیز چون از مواد نفتی است برای خاک و رشد گیاهان اصلا مناسب نیست و به خاک آسیب میرساند.