بررسی نقاط قوت، نقاط ضعف، تهدیدها و فرصت های اجرای اصول جنگل

بررسی نقاط قوت، نقاط ضعف، تهدیدها و فرصت های اجرای اصول جنگل
 در جنگل های شمال ایران
(ریو تا ژوهانسبورگ)
ناصر محرم نژاد امیر مافی

چکیده :

با مطالعه روند تغییرات حاصل در جنگل های شمال کشور از طریق بررسی وضعیت کمی و کیفی، وضعیت حفاظتی و حمایتی، وضعیت تولید انواع فرآورده های جنگلی و محصولات چوبی و دیگر اطلاعات مربوط به این جنگل ها و مقایسه و تطبیق وضعیت موجود با اصول و عناصر موجود در اصول جنگل نقاط ضعف، قوت، تهدیدها و فرصت های اجرای این اصول به شرح زیر می باشد:

از جمله تهدیدها و نقاط ضعف اجرای اصول جنگل، در جنگل های شمال می توان اشاره نمود به: حضور دام در جنگل؛ کاهش سطح جنگل ها؛ عدم توجه به تهیه و تولید محصولات فرعی جنگل؛ عدم مشارکت زنان و جوانان در مدیریت جنگل ها؛ قاچاق و برداشت بی رویه چوب؛ عدم توجه به سنت، فرهنگ و دانش بومی مرتبط با جنگل؛ عدم آگاهی تشکل های زیست محیطی از وجود اصول جنگل و....از سوی دیگر برخی از فرصت ها و نقاط قوت اجرا نیز به قرار زیر است: اجرای موثر طرح های مرتبط با احیا، حفاظت و بهره برداری از جنگل های شمال کشور توسط سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور؛ حضور تعداد زیادی از تشکل های زیست محیطی در سه استان شمالی کشور؛ وجود قوانین ملی در راستای اصول جنگل؛ وجود تعاونی های بهره برداری جنگل نشینان به منظور مشارکت آنان در مدیریت جنگل ها؛ برگزاری دوره های آموزشی جهت کارکنان و متخصصان سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور؛ آموزش های ترویجی به بهره برداران و ساکنان حوزه آبخیز و....
با در نظر گرفتن موارد فوق، راهکارهایی به منظور ارتقای مدیریت پایدار جنگل های شمال پیشنهاد گردیده که موارد مهم آن عبارتند از: اصلاح و تکمیل طرح تجمیع جنگل نشینان؛ افزایش نقش مردم و مشارکت مردمی؛ افزایش مشارکت بین المللی در امر مدیریت زیست محیطی جنگل های شمال (افزایش همکاری های فنی و مالی)؛ اصلاح نظام آموزشی در ابعاد محلی در جهت تاکید بر موضوعات زیست محیطی؛ ارتقای فن آوری در سیستم های دام داری و کشاورزی متناسب با استعدادها، امکانات و شرایط موجود در شمال کشور؛ برقراری ارتباط تنگاتنگ متولیان منابع طبیعی با دانشکده های منابع طبیعی و موسسات علمی؛ ایجاد بانک اطلاعات منابع طبیعی؛ و...
یکی از اهداف کمیته فرعی اصول جنگل – متولی اصول جنگل در کشور – بومی نمودن اصول جنگل می باشد. برنامه صیانت از جنگل های شمال می تواند به عنوان نسخه بومی این اصول مورد استفاده قرار گیرد.کلید واژه: مدیریت محیط زیست، اصول جنگل، جنگل های شمال ایران

منبع : نشریه علوم و تکنولوژی محیط زیست زمستان 1388; 11-4 صفحات 149 تا 172.

دانلود فایل pdf  متن کامل مقاله در ادامه مطلب

برای مشاهده سایر مقالات زیست محیطی این وب اینجا کلیک نمایید .

مشاهده لیست همه مقالات زیست محیطی این وبلاګ از اینجا

تحقق مدیریت یکپارچه محیط زیست شهری و توسعه پایدار شهری

فقط چکیده مقاله

لزوم تحقق مدیریت یکپارچه محیط زیست شهری


نغمه مبرقعی

خلاصه مقاله:

در سالهای اخیر رشد روز افزون شهر نشینی، خصوصاً در کشورهای در حال توسعه ، تغییرات سریعی در روند توسعه و میزان جمعیت شهرها رقم زده است. تغییراتی که بیش از هر چیز نیازمند مدیریت و کنترلی آگاهانه است. امروزه نیمی از جمعیت جهان در شهر ها ساکنند و این میزان تا سال 2030 به 60 درصد خواهد رسید. میزان رشد شهر نشینی در کشورهای در حال توسعه بیش از سایر نقاط جهان است به طوری که ماهانه پنج میلیون نفر به جمعیت شهر نشین در این کشورها افزوده می شود. این دگرگونی سریع حکم می کند تا تغییراتی در نحوه برنامه ریزی و مدیریت شهری صورت گیرد و برنامه ها از جامع نگری و هماهنگی بیشتری نسبت به روشهای پیشین برخوردار گردند. هنگامی که شهر ها از نظر اندازه و تعداد جمعیت رشد می کنند، توجه به هماهنگی میان جنبه های کالبدی، اجتماعی و محیط زیستی آنها بسیار حائز اهمیت است و پایداری شهر در گروهمخوانی میان این عوامل خواهد بود. در این میان محیط زیست به عنوان بستر توسعه نقش بسزایی در روند شکل گیری شهرها داشته و بهره مندی از محیط زیست سالم و اکوسیستم های پایدار نه تنها تامین کننده نهاده های لازم در فرایند توسعه است، بلکه فراهم کننده محیطی مناسب برای زیستن بشر و شرکت مناسب او در این فرایند خواهد بود. هدف کلان سیستم مدیریت شهری تقویت فرایند توسعه پایدار شهر است به نحوی که زمینه و محیط مناسب را برای زندگی راحت، امن و کارآمد شهروندان فراهم سازد. مسلماً با چنین دیدگاهی نقش محیط زیست در مدیریت شهری بسیار شایان توجه و کلیدی اس ت. مدیریت محیط زیست شهری از ابعاد وسیع و جنبه های گوناگونی برخوردار است که از آن جمله می توان به مدیریت کمی و کیفی منابع آب، مدیریت پسماند، افزایش کارایی انرژی، توسعه حمل و نقل شهری، کنترل آلودگی صوتی، کنترل آلودگی های آب و هوا، تخصیص بهینه کاربریها با توجه به قابلیتهای محیطی، توزیع بهینه فضای سبزشهری و کاهش مخاطرات زیست محیطی اشاره نمو د. این طیف وسیع و متنوع از وظایف، نیازمند مداخله نهاد ها و سازمانهای متعددی است و لازمه دستیابی به یک مدیریت موفق وجود هماهنگی موثر میان نهاد های درگیر و برخورداری از مدیریت یکپارچه و هماهنگ محیط زیست شهری است. در مقاله ی حاضر الگویی به منظور تحقق مدیریت یکپارچه محیط زیست شهری ارائه گردیده است که در آن شورای شهر به عنوان نهاد هماهنگ کننده، از نقش کلیدی در آگاهی رسانی، ممانعت از دوباره کاریها و عدم بروز مدیریتهای موازی برخوردار است. با اعمال این الگو انتظار می رود انجام وظایف در حوزه مدیریت محیط زیست شهری به گونه ای کارامد تر و با کارایی بیشتری صورت پذیرد.

کلمات کلیدی:
مدیریت محیط زیست، مدیریت یکپارچه شهری، محیط زیست، توسعه پایدار شهری

منبع : نخستین همایش توسعه شهری پایدار

برای مشاهده سایر مقالات زیست محیطی این وب اینجا کلیک نمایید .

مشاهده لیست همه مقالات زیست محیطی این وبلاګ از اینجا

تحلیلی بر پسماندهای رایانه ای

دکتر محمد علی عبدلی

مهندس علی دریا بیگی زند

چکیده رشد سریع تولید و مصرف رایانه در جهان منجر به ظهور پسماندهای ویژه ای گردیده است. این پسماندها به دلیل مخاطراتی که برای انسان و محیط زیست او می توانند ایجاد کنند به عنوان مواد زاید خطرناک شناخته شده اند. سرب موجود در لامپ اشعه کاتدی (CRT)(1) و لحیم کاری مدارهای رایانه ای – کادمیم موجود در تراشه های رایانه – جیوه موجود در حسگرها, سویچ ها, لامپ های تخلیه و باتری ها – PVC(2) موجود در تجهیزات و ضد اشتعال های برم دار, فقط تعداد اندکی از ترکیبات موجود در رایانه ها هستند که از پتانسیل خطرزایی بالایی برخوردارند. در ایالات متحده امریکا بین سالهای 1997 تا 2004 سالانه حدود 79 هزار تن سرب, 130 تن کادمیم, 26 تن جیوه, 70 تن کروم شش ظرفیتی, 257 هزار تن انواع پلاستیک و 23 هزار تن ضد اشتعال های برم دار از طریق رایانه های دور ریخته شده وارد جریان زباله شده اند. در ایران هم اکنون بیش از 6/4 میلیون رایانه وجود دارد (بغیر از رایانه های از رده خارج شده), تعداد کاربران اینترنت در سال 1382 حدود 5/1 میلیون نفر بود که تا سال 1385 به 15 میلیون نفر خواهد رسید (هزار درصد افزایش در سه سال). پیش بینی می شود که تا سال 1400 حدود 85 میلیون رایانه در ایران به مصرف برسد. در این سال حدود 2/2 میلیون تن زباله های رایانه ای تولید خواهد شد. میزان تجمعی زباله های رایانه ای در این سال به 83/7 میلیون تن خواهد رسید. با توجه به رشد سریع صنعت رایانه در ایران می توان از هم اکنون بحران محیط زیستی ناشی از نبود برنامه ریزی و طرح جامع مدیریت زباله های رایانه ای در کشور و بخصوص در ده شهر بزرگ را پیش بینی کرد. پیشنهاد می شود که سازمان ها و ارگان های ذی ربط از جمله سازمان حفاظت محیط زیست, از هم اکنون برای ایجاد قوانین و ساختارهای لازم مدیریت زباله های رایانه ای در کشور اقدام کنند.
کلیدواژگان
رایانه؛ فلزات سنگین؛ مدیریت؛ مواد زاید جامد منبع : نشریه محیط شناسی(نشر دانشګاه تهران) - دوره 31 - شماره 37 - بهار 84 دانلود فایل pdf متن کامل مقاله در ادامه مطلب مشاهده و دانلود سایر مقالات زیست محیطی این وب در این لینک

سازمان محیط زیست هیچ‌گاه رئیس متخصص نداشته است

دکتر ناصر محرم نژاد می‌گوید که ریاست سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان متولی اصلی حفاظت از عرصه‌های زیستی کشور در طول تاریخ به دور از تخصص بوده است.

عضو هیئت علمی دانشکده محیط زیست دانشگاه علوم و تحقیقات و نویسنده کتاب مدیریت و برنامه ریزی محیط زیست درمورد اینکه اصولا تخصص در مدیریت چه جایگاهی دارد، می‌گوید: در علم مدیریت نوین، داشتن تخصص از ارکان اصلی به شمار می‌رود. گرچه ارکان دیگری نیز در امر مدیریت دخالت دارند نظیر هنر مدیریت، رهبری، برنامه‌ریزی، سازماندهی، نظارت و پایش و غیره ولی تخصص ضریب تاثیر بالایی دارد.

وی ادامه می‌دهد: درنظر بگیرید اگر یک مهندس مکانیک به وزارت بهداشت منصوب شود چه اتفاقی در وزارت بهداشت می‌افتد؟ یا اگر یک فارغ‌التحصیل دفاع نظامی به وزارت آموزش و پرورش منصوب شود، چگونه مدیریتی در آموزش و پرورش خواهد بود؟ مثال‌های متعددی می‌توان از این نوع به میان آورد.

محرم نژاد اضافه می‌کند: در قدیم گفته می‌شد که مدیران ارشد نیازی به تخصص ندارند ولی اکنون عکس این موضوع به اثبات رسیده است آیا به یاد دارید که وزرای بهداشت، یا ورزای بهداری سابق و یا حتی وزرای صحیه و فوائد عامه قدیم از سال 1300 تاکنون تخصصی غیرپزشکی داشته‌اند؟ جواب منفی است. لذا تخصص برای مدیران ارشد اکنون به یک ضرورت تبدیل شده است.

این استاد دانشگاه در این باره که به این ترتیب رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز باید متخصص محیط زیست باشد. آیا در زمان‌های گذشته این تخصص وجود داشته است نیز توضیح می‌دهد: در گذشته دور متخصصان محیط زیست در کشور بسیار اندک بود ولی اکنون بیش از 300 فارغ التحصیل دکتری محیط زیست در گرایش‌های مدیریت محیط زیست و مهندسی محیط زیست از دانشگاه‌های داخلی داریم.

وی با بیان اینکه البته باید فارغ التحصیلان رشته‌های محیط زیست از دانشگاه‌های خارج از کشور را نیز باید به این تعداد اضافه کنیم، خاطر نشان می‌کند: بنابراین در گذشته‌ی دور؛ متخصص محیط زیست جهت سپردن ریاست سازمان حفاظت محیط زیست در کشور وجود نداشت و لذا سپردن مسئولیت سازمان حفاظت محیط زیست به غیرمتخصص محیط زیست توجیه داشت ولی اکنون هیچ توجیهی ندارد و نوعی ظلم به مدیریت محیط زیست کشور محسوب می‌شود.

محرم نژاد در پاسخ به اینکه رؤسای سازمان حفاظت محیط زیست در گذشته چه تخصص‌هایی داشتند نیز اظهار داشت: ریاست سازمانن حفاظت محیط زیست از ابتدای تأسیس سازمان در سال 1353 تاکنون تخصص‌های گوناگونی را تجربه کرده است. با نگاهی به سوابق این موضوع مشخص می‌شود که این تخصص‌ها از پراکندگی عجیبی برخوردار بودند و هیچ گونه روندی معنی دار در آن مشاهده نمی‌شود.

به گفته این استاد دانشگاه، رؤسای سازمان حفاظت محیط زیست در قبل از انقلاب اسکندر فیروز با لیسانس مهندس ساختمان و منوچهر فیلی با لیسانس مهندسی مکانیک بوده‌اند و پس از انقلاب نیز به ترتیب، عباس سمیعی با لیسانس ادبیات، شادروان دکتر تقی ابتکار با دکتری مهندسی مکانیک، رضا حسین میرزا طاهری لیسانس علوم ریاضی، هادی منافی دکتری پزشکی و جراحی، معصومه ابتکار دکتری ایمنولوژی، فاطمه واعظ جوادی دکتری دیرینه‌شناسی و محمدجواد محمدی‌زاده با فوق لیسانس بهداشت محیط بوده‌اند و همانگونه که می‌بینید هیچیک متخصص محیط زیست نیستند.

محرم نژاد با بیان اینکه شایسته است در دولت دکتر روحانی که دولت تدبیر و امید نام گرفته، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از بین متخصصان محیط زیست انتخاب شود متذکر می‌شود که برخی از دارندگان تخصص‌های غیرمحیط زیست خود را متخصص محیط زیست معرفی می‌کنند. مثل هیدرولوژی، انرژی، جنگل و مرتع، شیمی، فیزیک و نظایر آن که به هیچ وجه قابل قبول نیست مثل این می‌ماند که مهندس تعمیر دستگاه سی تی اسکن خود را متخصص سی تی اسکن بداند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه در پاسخ به این سوال که به نظر شما رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در دولت جناب آقای دکتر روحانی چه ویژگی‌هایی یاید داشته باشد، می‌گوید: در گذشته هیچ گونه ویژگی برای این مسئولیت در نظر گرفته نمی‌شد و علت آن بی‌اهمیت بودن مسئولیت محیط زیست در میان مسئولان رده بالای دولت بود اما در دنیای امروز موضوع محیط زیست آن قدر اهمیت پیدا کرده که در بسیاری از کشور‌ها اولویت اول دولت‌ها در سیاست گذاری محسوب می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: اکنون مشخص شده است که عدم توجه به محیط زیست باعث ناپایداری توسعه شده و پی‌آمدهایی در موضوعات اقتصادی اجتماعی پدیدار می‌شود.

این متخصص و مدیر محیط زیست در مورد ویژگی‌های رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز می‌گوید: به اعتقاد من این شخص باید در درجه اول متخصص محیط زیست باشد، تا بتواند با تسلط به موضوعات زیست محیطی، گزینه مناسب را از بین گزینه‌های پیشنهادی کار‌شناسان و مشاوران انتخاب کند.

وی ادامه می‌دهد: رئیس این سازمان باید دلسوز محیط زیست باشد در اینجا دلسوزی به معنی دفاع بی‌چون و چرا از منابع محیط زیست نیست بلکه مانند پدری دلسوز که به آینده فرزندش می‌اندیشد به آینده دور محیط زیست فکر کند و اندیشه او فرا‌تر از دوره 4 ساله مدیریت دولت باشد.

محرم نژاد، شجاعت را از دیگر ویژگی‌های رئیس سازمان محیط زیست بر شمرده و می‌گوید: شجاعت از آن رو اهمیت دارد زیرا عوامل تهدیدکننده محیط زیست بسیار پرنفوذ و پرقدرت هستند و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست باید بتواند حرف‌های منطقی خود را بدون واهمه بیان کند و بدان عمل کند.

به اعتقاد وی، تسلط به مدیریت استراتژیک نیز از آن رو برای رئیس سازمان محیط زیست الزامی است چون حدود ۱۵ وزارتخانه و سازمان دولتی در امر مدیریت محیط زیست مشارکت و مداخله دارند لذا باید به علم مدیریت استراتژیک مسلط باشد تا ضمن حفظ موقعیت خود در بدنه دولت، از منابع محیط زیست نیز دفاع کند.

وی با بیان اینکه این مقام اجرایی در سوابق مدیریتی خود نباید سابقه تخریب محیط زیست داشته باشد، توضیح می‌دهد که تخریب کنندگان محیط زیست آنهایی هستند که پی آمد فعالیت سازمانی آن‌ها تاثیرات منفی بر محیط زیست دارد.

به گزارش ایلنا این استاد دانشگاه معتقد است که شخص اول سکان داری و نظارت بر محیط زیست کشور باید از نظر قوای جسمانی، توان رسیدگی به مناطق سازمان حفاظت محیط زیست را داشته باشد زیرا هم اکنون 272 منطقه در چهار سطح پارک ملی، منطقه حفاظت شده، پناهگاه حیات وحش و اثر طبیعی ملی در کشور وجود دارند که رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، باید در دو سال اول خدمت خود به همه این مناطق حداقل یک بار سرکشی کند. مناطق بیابانی، مناطق کویری، مناطق دریایی، مناطق کوهستانی، مناطق تالابی، مناطق جنگلی جزو این مناطق هستند.

آشنایی کافی به زبان انگلیسی نیز ازجمله ویژگی‌هایی است که به اعتقاد وی، رئیس سازمان محیطزیست باید از آن برخوردار باشد زیرا جمهوری اسلامی ایران عضویت بیش از ده معاهده و پروتکل زیست محیطی را پذیرفته و باید به تعهدات خود در سطح جهانی عمل کرده و در مجامع بین المللی از منافع کشور دفاع کند.

محرم نژاد همچنین خاطر نشان می‌کند که رئیس سازمان متولی امر حفاظت از محیط زیست کشور باید دو نوع برنامه کوتاه مدت و بلند مدت ارائه کند. برنامه کوتاه مدت برای حل معضلات زیست محیطی که کشور در حال حاضر گریبانگیر است و برنامه بلندمدت برای پایداری توسعه کشور.

این استاد دانشگاه متذکر می‌شود: یک برنامه جداگانه برای ارتقاء شاخص بین المللی عملکرد زیست محیطی (EPI) ایران باید توسط رئیس سازمان محیطزیست ارائه شود زیرا ایران در بین 132 کشور رتبه 114 دارد و از این نظر موجب شرمساری است.
همچنین یک برنامه جداگانه جهت اجرای اصل ۵۰ قانون اساسی ارائه کند. اصل 50 قانون اساسی که از افتخارات جمهوری اسلامی ایران است تاکنون مهجور مانده است.

وی در پاسخ به اینکه به نظر شما با انتخاب یک متخصص محیط زیست در رأس سازمان حفاظت محیط زیست، مشکلات زیست محیطی کشور قابل رفع خواهد بود نیز خاطرنشان می‌کند: اطمینان دارم که اگر رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تخصص واقعی محیط زیست داشته و ویژگی‌هایی را که برشمردم داشته باشد، منجر به اتخاذ تصمیم‌های درست می‌شود و نیروی انسانی ماهر سازمان در جهت درست هدایت می‌شود.

به گفته محرم نژاد، وقتی می‌بینیم که در گذشته برای مقابله با آلودگی هوای تهران در روزهای وارونگی هوا با هواپیمای سمپاش در آسمان تهران اقدام به پاشیدن آب کرده‌اند حیرت زده می‌شویم که با این همه نیروی متخصص در سازمان چنین اقدام مردودی انجام می‌پذیرد. این چیزی نیست جز تصمیم غیرتخصصی در یک سازمان پر از تخصص.

نقل از ایرن :

 www.iren.ir                

چکیده مقاله: مدیریت محیط زیست و نقش آن در مدیریت شهری

چکیده مقاله زیست محیطی

مدیریت محیط زیست و نقش آن در مدیریت شهری

سعید مطهری

هاشم خوشنام

امیرحسن جعفری ورامینی

محمدهادی حیدرزاده

چکیده:

در فرآیند سیر تکامل مدیریت، مدیریت محیط زیست به عنوان یک نظام گسترده و پویا برای مواجهه با آلودگی و تخریب محیط زیست، رویکرد های پیشگیرانه ای را مد نظر قرار داده است . مدیریت محیط زیست دارای ابزار گوناگونی در سطوح مختلف می باشد . از طرفی م دیریت شهری نیز دارای سطوح مختلفی بوده که ابزار مدیریت محیط زیست می تواند در آنها قرار گیرد . ارزیابی زیست محیطی استراتژیک ) ) SEA می تواند در سطح برنامه ریزی کلان شامل طرح های جامع و تفصیلی شهری و ارزیابی اثرات زیست محیطی پروژه ها ) ) EIA در سطح پروژهای عمرانی جدید شهری مانند احداث اتوبان، مجموعه های رفاهی - خدماتی - مسکونی، احداث تصفیه خانه فاضلاب ، شبکه جمع آوری آبهای سطحی و زیرزمینی و غیره و سیستم مدیریت زیست محیطی ) ) EMS در سطح موضوعات جاری مطرح زیست محیطی شهری که ناشی از عملکرد جاری متولیان مدیریت امور شهری می باشد قرارگیرد . در این مقاله سعی شده است جایگاه مدیریت محیط زیست و نقش آن در مدیریت شهری کلان شهر تهران را مورد بررسی قرار داده و راهکارهای اجرایی آن بررسی گردد .

کلمه های کلیدی:

مدیریت شهری، ارزیابی اثرات زیست محیطی، مدیریت محیط زیست، سیستم مدیریت محیط زیست

منبع: دومین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست