سازمان محیط زیست هیچ‌گاه رئیس متخصص نداشته است

دکتر ناصر محرم نژاد می‌گوید که ریاست سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان متولی اصلی حفاظت از عرصه‌های زیستی کشور در طول تاریخ به دور از تخصص بوده است.

عضو هیئت علمی دانشکده محیط زیست دانشگاه علوم و تحقیقات و نویسنده کتاب مدیریت و برنامه ریزی محیط زیست درمورد اینکه اصولا تخصص در مدیریت چه جایگاهی دارد، می‌گوید: در علم مدیریت نوین، داشتن تخصص از ارکان اصلی به شمار می‌رود. گرچه ارکان دیگری نیز در امر مدیریت دخالت دارند نظیر هنر مدیریت، رهبری، برنامه‌ریزی، سازماندهی، نظارت و پایش و غیره ولی تخصص ضریب تاثیر بالایی دارد.

وی ادامه می‌دهد: درنظر بگیرید اگر یک مهندس مکانیک به وزارت بهداشت منصوب شود چه اتفاقی در وزارت بهداشت می‌افتد؟ یا اگر یک فارغ‌التحصیل دفاع نظامی به وزارت آموزش و پرورش منصوب شود، چگونه مدیریتی در آموزش و پرورش خواهد بود؟ مثال‌های متعددی می‌توان از این نوع به میان آورد.

محرم نژاد اضافه می‌کند: در قدیم گفته می‌شد که مدیران ارشد نیازی به تخصص ندارند ولی اکنون عکس این موضوع به اثبات رسیده است آیا به یاد دارید که وزرای بهداشت، یا ورزای بهداری سابق و یا حتی وزرای صحیه و فوائد عامه قدیم از سال 1300 تاکنون تخصصی غیرپزشکی داشته‌اند؟ جواب منفی است. لذا تخصص برای مدیران ارشد اکنون به یک ضرورت تبدیل شده است.

این استاد دانشگاه در این باره که به این ترتیب رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز باید متخصص محیط زیست باشد. آیا در زمان‌های گذشته این تخصص وجود داشته است نیز توضیح می‌دهد: در گذشته دور متخصصان محیط زیست در کشور بسیار اندک بود ولی اکنون بیش از 300 فارغ التحصیل دکتری محیط زیست در گرایش‌های مدیریت محیط زیست و مهندسی محیط زیست از دانشگاه‌های داخلی داریم.

وی با بیان اینکه البته باید فارغ التحصیلان رشته‌های محیط زیست از دانشگاه‌های خارج از کشور را نیز باید به این تعداد اضافه کنیم، خاطر نشان می‌کند: بنابراین در گذشته‌ی دور؛ متخصص محیط زیست جهت سپردن ریاست سازمان حفاظت محیط زیست در کشور وجود نداشت و لذا سپردن مسئولیت سازمان حفاظت محیط زیست به غیرمتخصص محیط زیست توجیه داشت ولی اکنون هیچ توجیهی ندارد و نوعی ظلم به مدیریت محیط زیست کشور محسوب می‌شود.

محرم نژاد در پاسخ به اینکه رؤسای سازمان حفاظت محیط زیست در گذشته چه تخصص‌هایی داشتند نیز اظهار داشت: ریاست سازمانن حفاظت محیط زیست از ابتدای تأسیس سازمان در سال 1353 تاکنون تخصص‌های گوناگونی را تجربه کرده است. با نگاهی به سوابق این موضوع مشخص می‌شود که این تخصص‌ها از پراکندگی عجیبی برخوردار بودند و هیچ گونه روندی معنی دار در آن مشاهده نمی‌شود.

به گفته این استاد دانشگاه، رؤسای سازمان حفاظت محیط زیست در قبل از انقلاب اسکندر فیروز با لیسانس مهندس ساختمان و منوچهر فیلی با لیسانس مهندسی مکانیک بوده‌اند و پس از انقلاب نیز به ترتیب، عباس سمیعی با لیسانس ادبیات، شادروان دکتر تقی ابتکار با دکتری مهندسی مکانیک، رضا حسین میرزا طاهری لیسانس علوم ریاضی، هادی منافی دکتری پزشکی و جراحی، معصومه ابتکار دکتری ایمنولوژی، فاطمه واعظ جوادی دکتری دیرینه‌شناسی و محمدجواد محمدی‌زاده با فوق لیسانس بهداشت محیط بوده‌اند و همانگونه که می‌بینید هیچیک متخصص محیط زیست نیستند.

محرم نژاد با بیان اینکه شایسته است در دولت دکتر روحانی که دولت تدبیر و امید نام گرفته، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از بین متخصصان محیط زیست انتخاب شود متذکر می‌شود که برخی از دارندگان تخصص‌های غیرمحیط زیست خود را متخصص محیط زیست معرفی می‌کنند. مثل هیدرولوژی، انرژی، جنگل و مرتع، شیمی، فیزیک و نظایر آن که به هیچ وجه قابل قبول نیست مثل این می‌ماند که مهندس تعمیر دستگاه سی تی اسکن خود را متخصص سی تی اسکن بداند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه در پاسخ به این سوال که به نظر شما رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در دولت جناب آقای دکتر روحانی چه ویژگی‌هایی یاید داشته باشد، می‌گوید: در گذشته هیچ گونه ویژگی برای این مسئولیت در نظر گرفته نمی‌شد و علت آن بی‌اهمیت بودن مسئولیت محیط زیست در میان مسئولان رده بالای دولت بود اما در دنیای امروز موضوع محیط زیست آن قدر اهمیت پیدا کرده که در بسیاری از کشور‌ها اولویت اول دولت‌ها در سیاست گذاری محسوب می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: اکنون مشخص شده است که عدم توجه به محیط زیست باعث ناپایداری توسعه شده و پی‌آمدهایی در موضوعات اقتصادی اجتماعی پدیدار می‌شود.

این متخصص و مدیر محیط زیست در مورد ویژگی‌های رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز می‌گوید: به اعتقاد من این شخص باید در درجه اول متخصص محیط زیست باشد، تا بتواند با تسلط به موضوعات زیست محیطی، گزینه مناسب را از بین گزینه‌های پیشنهادی کار‌شناسان و مشاوران انتخاب کند.

وی ادامه می‌دهد: رئیس این سازمان باید دلسوز محیط زیست باشد در اینجا دلسوزی به معنی دفاع بی‌چون و چرا از منابع محیط زیست نیست بلکه مانند پدری دلسوز که به آینده فرزندش می‌اندیشد به آینده دور محیط زیست فکر کند و اندیشه او فرا‌تر از دوره 4 ساله مدیریت دولت باشد.

محرم نژاد، شجاعت را از دیگر ویژگی‌های رئیس سازمان محیط زیست بر شمرده و می‌گوید: شجاعت از آن رو اهمیت دارد زیرا عوامل تهدیدکننده محیط زیست بسیار پرنفوذ و پرقدرت هستند و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست باید بتواند حرف‌های منطقی خود را بدون واهمه بیان کند و بدان عمل کند.

به اعتقاد وی، تسلط به مدیریت استراتژیک نیز از آن رو برای رئیس سازمان محیط زیست الزامی است چون حدود ۱۵ وزارتخانه و سازمان دولتی در امر مدیریت محیط زیست مشارکت و مداخله دارند لذا باید به علم مدیریت استراتژیک مسلط باشد تا ضمن حفظ موقعیت خود در بدنه دولت، از منابع محیط زیست نیز دفاع کند.

وی با بیان اینکه این مقام اجرایی در سوابق مدیریتی خود نباید سابقه تخریب محیط زیست داشته باشد، توضیح می‌دهد که تخریب کنندگان محیط زیست آنهایی هستند که پی آمد فعالیت سازمانی آن‌ها تاثیرات منفی بر محیط زیست دارد.

به گزارش ایلنا این استاد دانشگاه معتقد است که شخص اول سکان داری و نظارت بر محیط زیست کشور باید از نظر قوای جسمانی، توان رسیدگی به مناطق سازمان حفاظت محیط زیست را داشته باشد زیرا هم اکنون 272 منطقه در چهار سطح پارک ملی، منطقه حفاظت شده، پناهگاه حیات وحش و اثر طبیعی ملی در کشور وجود دارند که رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، باید در دو سال اول خدمت خود به همه این مناطق حداقل یک بار سرکشی کند. مناطق بیابانی، مناطق کویری، مناطق دریایی، مناطق کوهستانی، مناطق تالابی، مناطق جنگلی جزو این مناطق هستند.

آشنایی کافی به زبان انگلیسی نیز ازجمله ویژگی‌هایی است که به اعتقاد وی، رئیس سازمان محیطزیست باید از آن برخوردار باشد زیرا جمهوری اسلامی ایران عضویت بیش از ده معاهده و پروتکل زیست محیطی را پذیرفته و باید به تعهدات خود در سطح جهانی عمل کرده و در مجامع بین المللی از منافع کشور دفاع کند.

محرم نژاد همچنین خاطر نشان می‌کند که رئیس سازمان متولی امر حفاظت از محیط زیست کشور باید دو نوع برنامه کوتاه مدت و بلند مدت ارائه کند. برنامه کوتاه مدت برای حل معضلات زیست محیطی که کشور در حال حاضر گریبانگیر است و برنامه بلندمدت برای پایداری توسعه کشور.

این استاد دانشگاه متذکر می‌شود: یک برنامه جداگانه برای ارتقاء شاخص بین المللی عملکرد زیست محیطی (EPI) ایران باید توسط رئیس سازمان محیطزیست ارائه شود زیرا ایران در بین 132 کشور رتبه 114 دارد و از این نظر موجب شرمساری است.
همچنین یک برنامه جداگانه جهت اجرای اصل ۵۰ قانون اساسی ارائه کند. اصل 50 قانون اساسی که از افتخارات جمهوری اسلامی ایران است تاکنون مهجور مانده است.

وی در پاسخ به اینکه به نظر شما با انتخاب یک متخصص محیط زیست در رأس سازمان حفاظت محیط زیست، مشکلات زیست محیطی کشور قابل رفع خواهد بود نیز خاطرنشان می‌کند: اطمینان دارم که اگر رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تخصص واقعی محیط زیست داشته و ویژگی‌هایی را که برشمردم داشته باشد، منجر به اتخاذ تصمیم‌های درست می‌شود و نیروی انسانی ماهر سازمان در جهت درست هدایت می‌شود.

به گفته محرم نژاد، وقتی می‌بینیم که در گذشته برای مقابله با آلودگی هوای تهران در روزهای وارونگی هوا با هواپیمای سمپاش در آسمان تهران اقدام به پاشیدن آب کرده‌اند حیرت زده می‌شویم که با این همه نیروی متخصص در سازمان چنین اقدام مردودی انجام می‌پذیرد. این چیزی نیست جز تصمیم غیرتخصصی در یک سازمان پر از تخصص.

نقل از ایرن :

 www.iren.ir