کارآیی روشهای خاکشناسی و آمایشی در ارزیابی توان و مدیریت حوضه آبخیز پشتکوه

چکیده پایان نامه

مقایسه کارآیی روشهای خاکشناسی و آمایشی در ارزیابی توان و مدیریت حوضه آبخیز پشتکوه

دانشجو :
علیرضا بابایی

استاد راهنما :
مجید اونق

دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

1379

چکیده:

این تحقیق شامل سه بخش عمده است که بخش اول و دوم آن شامل اجرای مدلهای آمایشی و موسسه خاک و بخش سوم آن مقایسه کمی دو روش می‌باشد.

در روش آمایش پس از تهیه و جمع‌آوری اطلاعات پایه از منابع فیزیکی، زیستی و اقتصادی-اجتماعی حوضه پشتکوه، با استفاده از مدل مخدوم (1374) اولویت کاربری یا برنامه‌ریزی استفاده از سرزمین پشتکوه تعیین شد و در نهایت نقشه آمایش سرزمین حوضه در مقیاس 50000:1 برای 6 کاربری جنگلداری، کشاورزی و مرتعداری، آبزی‌پروری، حفاظت محیط زیست ، توریسم و توسعه شهری، روستایی و صنعتی تهیه گردید.

در نقشه واحدهای زیست‌محیطی 387 واحد زیست‌محیطی بدون تکرار و 490 واحد زیست‌محیطی با تکرار بدست آمد که بیانگر تنوع زیاد اکولوژیکی (وجود خرد اکوسیستم‌های فراوان) در حوضه است . در نقشه آمایش حوضه، 14 نوع کاربری با 76 واحد هم توان زیست‌محیطی با تکرار، آراسته و ساماندهی گردید که بیشترین مساحت مربوط به کاربری مرتعداری و کشت دیم با توان 1 (33 درصد حوضه) و آگروفارستری (25 درصد حوضه) می‌باشد. بر این اساس ، حوضه برای کشت دیم و مرتعداری مستعد و بدلیل شرایط حاد زمین‌شناختی (تکتونیزه و گسلیده بودن حوضه)، کمبود آب و کنترل سیلاب ، نیازمند گسترش نظام تلفیقی تولید و بهره‌برداری (آگروفارستری) است .

در روش موسسه، با استفاده از نقشه توپوگرافی، عکس‌های هوایی و کنترل زمینی، واحدهای فیزیوگرافی حوضه تعیین (5 تیر 9 واحد و 12 اجزا با تکرار 46 پلیگون) و نقشه‌بندی گردید. با حفر و تشریح پروفیل خاک در هر واحد اراضی مطابق مدل استاندارد، تناسب فعلی و آتی اراضی حوضه برای چهار کاربری کشت دیم، کشت آبی، مرتعداری و جنگلداری مورد ارزیابی و نقشه تناسب در مقیاس 50000:1 تهیه و تفسیر تناسب فعلی اراضی بیشترین تناسب به کاربری جنگلداری و مرتعداری با تناسب متوسط (23 درصد حوضه) و سپس به جنگلداری با تناسب کم (19/4 درصد حوضه) و کشت دیم با تناسب متوسط (15/1 درصد حوضه) اختصاص دارد.

در مرحله سوم تحقیق، دو روش آمایشی و خاکشناسی بر اساس ساختار پارامترها یا بدنه دو روش (پارامترهای محیطی و موارد ارزیابی) و محصول نهایی دو روش (نقشه‌های پهنه‌بندی شده آمایش و تناسب اراضی پشتکوه) مورد مقایسه کمی قرار گرفت .

نتایج حاصل از مقایسات کمی نشان می‌دهد که روش آمایش در 29/7 درصد از موارد از روش موسسه خاک برتر است . به عبارتی روش آمایش در تجزیه و تحلیل پارامترهای محیطی و نقشه‌سازی داده‌ها و در نهایت ارائه یک برنامه بهره‌برداری از منابع محیطی حوضه پشتکوه برتر از روش موسسه خاک عمل نموده است. بنابراین با توجه به ویژگیهای و تشابهات ساختاری حوضه پشتکوه با دیگر مناطق نیمه‌خشک ایران، روش آمایش برای سایر مناطق کوهستانی مشابه و نیمه‌خشک کشور توصیه می‌شود. همانند نتایج مطالعات و تحقیقات دیگران مانند مخدوم (1374) و ادهمی مجرد (1368)، برای تعیین و تفکیک اراضی دیم و آبی بخصوص برای مناطق دشتی، بدلیل نقش پارامتریک و مهم خاک در اکوسیستم‌های زراعی و همچنین انجام ارزیابی دقیق خاک در روش موسسه خاک ، روش موسسه خاک پیشنهاد و توصیه می‌گردد. علاوه بر مقایسه کمی، مقایسه تحلیلی دو روش در یک فصل جداگانه انجام گرفت که نتایج حاصل از مقایسات کمی را مورد تایید قرار داده است . همچنین در پایان پیشنهاداتی برای اصلاح سیستم آمایش سرزمین ایران ارائه گردید.

فایل pdf این پایان نامه شامل چکیده، فهرست مطالب و پیشگفتار (فقط 15 صفحه اول) در ادامه مطلب جهت دانلود قرار داده شده است.