مقاله : بررسی نقش تثبیت بیولوژیک و اثرات مقاومت گونه های گز و گز شاهی

خلاصه مقاله:
یکی از راههای تثبیت سواحل رودخان ۀ سیستا ن استفاده از روش پوشش گیاهی می باشد نفوذ ریشه های گیاهان در درون خاک بر روی شیبهای خاکی همانند آرماتور در بتن باعث مسلح سازی خاک می گردد واین پدیده باعث افـزایش مقاومـت برشی وافزایش پا یداری شیبهای خاکی میشود با شناخت این فرایند و استفاده از گونه های مناسب ب ا شـرایط محیطـی و دارای ریشه های مقاوم ،تثبیت پایداری سواحل رودخانه ها را فراهم می کند . در این مطالعه ابتدا بازدیدهای صحرایی جهت شناسایی گونه های گیاهی بومی مناسب ،در تثبیت بیولوژیکی انجام گردید از آنجائیکه گونه های گـز وگـز شـاهی دشـت سیستان ،گونۀ غالب و بنام سر و سیستانی معروف است.
و همچنین مقاوم در شرایط خشک و مرطوب منطقه می باشد مـورد توجـه واقع شد . مطالعات انجام شده بر روی این دو گونه گیاهی بدو صورت انجام شـد اول در شـرایط آزمایـشگاهی مقاومـت ریشه های تهیه شده از این گونه ها در سواحل رودخانه مورد بررسی و مطالعه واقع گردید و سپس با اسـتفاده از دسـتگاه برش صحرایی با انجام برش افقی توده خاک در ابعاد 1×1×0/5 بررسی اثر افزایش مقاومت برشی خاک در شرایط وجود ریشه و عدم وجود ریشه انجام شد. نتایج اخذ شده از آزمایش مقاومت کششی نـشان داد کـه متوسـط حـدااکثرمقاومت کششی بترتیب، برای گز شاهی و گـز 34/2 و76 61/ مگاپاسـکال ومـدول الاستیـسیته ریـشه گـز شـاهی و گـز بترتیـب 935/4 و 900/58 مگاپاسکال می باشد. همچنین نتایج آزمایش برش در محل نشان داد که ریشۀ این درخـت قـادر اسـت میزان مقاومت برشی خاک را به اندازه 798/88 به ازاء یک واحد تغییر نسبت قابل توجهی افزایش دهد . از آنجائیکه درخت گز پا کوتاه و بصورت خودرو در منطقه قابل گسترش است و عمق ریشه آن گاهاً تا 20 متر مشاهده شد و در شرایط ترسالی و خشکسالی حفظ بقاء نموده است ، می توان از آن به عنوان یک گونۀ ماندگار بیولوژیکی در تثبیت سواحل رودخانه هیرمنـد استفاده نمود.

کلمات کلیدی:
تثبیت بیولوژیکی، وگز شاهی، سیستان، مقاومت کششی،مدول الاستیسیته، تثبیت سواحل

در همین زمینه :

در ادامه مطلب :     معرفی گونه درختی گز     (Tamarix hispida گز)

  

معرفی گونه درختی گز     (Tamarix hispida گز)

گیاه گز به شکل درخت یا درختچه است که برگهای آن کوچک سوزنی شکل و پولک مانند است. این گیاه بیشتر در جاهای خشک، کنار آبهای شور، در زمین های شوره زارو کنار رودخانه ها رشد می کند.گیاه گز نوعهای مختلفی دارد. بعضی از آنها مثل گز شاهی در جاهای مختلفی دیده می شوند.گیاه گز مقاومت زیادی دارد و در هر آب و هوایی رشد می کند. این گیاه حتی در منطقه های بلند و کوهستانی هم رشد می کند.
گز از درختجچه های مناطق بیابانی و شور می باشد. این گیاه اغلب در بستر آبراهه ها و رودخانه های شور و قلیایی نواحی خشک رویش دارد.

گیاهی است مقاوم به خشکی و سازگار با شرایط سخت بیابان ، دارای گلهایی قرمز رنگ که در فصل بهار و پاییز در انتهای انشعابات و ساقه ها مشاهده می شود. اراضی شوری که خاک مرطوب داشته و یا تحت تاثیر جریانات فصلی رودخانه ها و آبراهه ها قرار دارند ، از جمله رویشگاههای درختچه گز محسوب می شود. این گیاه در انواع خاکها با بافت شنی – رسی ، سنگریزه دار و دشتهای سیلابی با خاکهای رسوبی عمیق یا نیمه عمیق دیده می شود. دامنه ارتفاع رویشگاه بین ٨٠٠ تا ١٢٠٠ متر از سطح دریا است. این درختچه در رویشگاههای طبیعی همراه با سایر گونه های شور پسند مانند اشنان ، آنابازیس و علف شور اجتماعات طبیعی را بوجود می آورد. گز بواسطه ایجاد تپه های نبکای در اطراف خود ، نقش بسیار مهمی در حفاظت خاک نواحی شور بیابانی بعهده دارد. انشعابات فرعی و متراکم ساقه ها ، شکل کروی کپه ای به این درختچه می بخشد. گز علاوه بر قلمه از طریق جدا کردن پاجوش نیز قابل تکثیر است.

گیاه گز به شکل درخت یا درختچه است که برگهای آن کوچک سوزنی شکل و پولک مانند است. این گیاه بیشتر در جاهای خشک، کنار آبهای شور، در زمین های شوره زارو کنار رودخانه ها رشد می کند.گیاه گز نوعهای مختلفی دارد. بعضی از آنها مثل گز شاهی در جاهای مختلفی دیده می شوند.گیاه گز مقاومت زیادی دارد و در هر آب و هوایی رشد می کند. این گیاه حتی در منطقه های بلند و کوهستانی هم رشد می کند.

مناسبترین جا برای رشد و زیاد شدن آن منطقه های گرم وخشک بیابانی و خاکهای شور است.این گیاه در برابر تغییر دمای هوا مقاومت زیادی دارد.به علاوه مناسبترین خاک برای رشد گیاه گز، خاک لومی است.نزدیک دریا، شنهای ساحلی و اطراف رودخانه ها جای مناسبی برای رشد گیاه گز هستند.همچنین در کنار نهرهای زمین های شور و شنی و گودال های مرطوب و بستر رودخانه ها این گیاه به خوبی رشد می کند.

بیماری ها و آسیب های گیاه گزالف- در اثر یخبندان، برگ درختچه های گز در فصل پاییز و زمستان یخ می زند.

ب- موریانه از پوست شاخه های خشک شده گز تغذیه می کند ولی به تنه اصلی آن آسیب نمی رساند.

ج- بادهای شدید گاهی سبب ریشه کن شدن درختان گز می شود. دیده شده که گاهی در اثر بادهای شدید، تنه اصلی روی زمین قرار گرفته است. در نتیجه به جای اینکه ساقه اصلی رشد کند، شاخه های فرعی به طرف بالا رشد می کنند.

د- آفتهای و بیماریهای مهم گیاه گز عبارتند از : پروانه برگ خوار، سرخرطومی گز، پسیل گز، پروانه تار عنکبوتی، شپشک گز. سوسک های چوب خوار نیز از آفت های گیاه گز هستند. همچنین تعدادی از قارچ ها هستند که باعث پوسیدن ریشه گیاه گز می شوند.