معظلات پلاستیکی !!l

 همزمان با 21 تیرماه روز بدون نایلکس معضلات زیست‌محیطی پلاستیک‌های تجدیدناپذیر را که هم‌اکنون به معضلی جدی در جهان تبدیل شده است مورد بررسی قرار دادیم متاسفانه ما انسان‌ها مشتاقانه و بدون هیچ احساس مسئولیتی از این محصولات مصنوعی و ساخته دست بشر استقبال می‌کنیم ولی هرگز تصور نمی‌کنیم که در آستانه رقم زدن یک فاجعه زیست‌محیطی هستیم؛ فاجعه‌ای که می‌تواند ابعاد بسیار گسترده‌ای داشته باشد.

به گزارش سرویس «محیط زیست» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، این ره‌آورد زندگی مدرن امروزی به علت قابلیت‌های فراوانی که دارد و البته با تکیه بر قیمت ارزان آن که چه بسا بر‌ترین برتری‌اش به شمار می‌رود به شیو‌ه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد غافل از این که برای این محصول کم‌بها به زودی باید بهای سنگینی بپردازیم.


بشر امروز در دنیایی از کیسه‌های پلاستیکی زندگی می‌کند. این کیسه‌ها در هر مکان و فروشگاهی در دسترس هستند و بسیاری از افراد با تنها یک بار استفاده از این کیسه‌ها، آنها را دور می‌اندازند. اما آیا تا به حال با خود فکر کرده‌اید که این زباله‌ها پس از دور انداختن چه سرانجامی پیدا می‌کنند؟

طبق محاسبات اخیر کارشناسان، سالانه حدود یک تریلیون تن کیسه پلاستیکی وارد چرخه ضایعات می‌شوند و این رقم بالای تولید مواد پلاستیکی از جنبه‌های مختلف برای زمینی‌ها مشکل‌ساز است. هرچند بخش اعظم این زباله‌ها به ظاهر دفن می‌شوند اما مقصد نهایی بسیاری از این کیسه‌های زباله‌ اقیانوس‌ها هستند و گاهی حتی این زباله‌ها تا 1000 سال بعد نیز تجزیه نمی‌شوند و در محیط زیست باقی می‌مانند. آمار تایید می‌کند که سالانه شش میلیون تن زباله وارد دریاها می‌شود و زباله‌های پلاستیکی 80 درصد این زباله‌ها را تشکیل می‌دهند.

کیسه پلاستیک

 کیسه‌های پلاستیکی پس از اختراع پلاستیک در سال 1856 میلادی توسط «الکساندر پارکس» مهمان خانه‌های ما شده‌اند و در همین مدت زمان نه چندان طولانی توانسته‌اند اثرات مخرب زیادی بر جای بگذارند. اکنون زمان آن فرا رسیده که این خسارت‌ها جبران شوند. خوشبختانه هم‌اکنون جایگزین‌های ساده و سازگار با محیط زیست فراوانی برای جبران این خسارات پیش روی ما قرار دارند. 

برای مثال امروزه بسیاری از کارخانجات کیسه‌هایی از مواد گیاهی تولید می‌کنند که می‌توانند به سرعت تجزیه شوند. از سوی دیگر بسیاری از فروشگاه‌ها برای مشتریانی که با خود کیسه‌های خرید به همراه می‌آورند مزایای مختلفی در نظر می‌گیرند. به این ترتیب با یک تیر دو نشان زده‌ می‌شود یعنی ضمن صرفه جویی‌ در هزینه‌ها، محیط زیست نیز از شر حجم بیشتر زباله‌های پلاستیکی نجات پیدا می‌کند.


ممنوعیت استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در سراسر جهان

در حال حاضر کشورهای بسیاری در جهت مقابله با زباله‌های پلاستیکی گام‌های موثری برداشته‌اند برای نمونه استرالیای جنوبی در حال پیوستن به فهرست رو به رشد مناطقی است که استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را محدود کرده‌اند. در قاره آفریقا نیز کشورهای روآندا، اریتره و سرزمین‌های سومالی استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را به کلی ممنوع کرده‌اند. کشورهای آفریقای جنوبی، اوگاندا، کنیا، اتیوپی، غنا، لسوتو و تانزانیا نیز قوانین سفت و سختی را برای استفاده از این کیسه‌ها وضع کرده‌اند.


در سال 2002 میلادی، بنگلادش نخستین کشور بزرگی بود که استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرد. این کشور به دنبال سیل ویرانگر سال 1988 میلادی و به دلیل این که کیسه‌های پلاستیکی با بستن راه فاضلاب‌ها عامل اصلی شدت یافتن سیلاب بودند،‌ خسارات چشمگیری دید.


کشور منزوی بوتان نیز در سال 2007 میلادی در راستای سیاست‌های این کشور مبنی بر افزایش نشاط ملی، فروش کیسه‌های پلاستیکی، تنباکو و تبلیغات خیابانی را ممنوع کرد.


چین نیز در حال حاضر در نظر دارد با اعمال قانون منع تولید کیسه‌های پلاستیکی فوق نازک تا حد زیادی در هزینه‌ها و مصرف نفت در این کشور صرفه‌جویی کند.


در سال 2007 میلادی نیز در هنگ کنگ برای فروشندگان کیسه‌های پلاستیکی مالیات بر آلودگی محیط زیست در نظر گرفته شد.


همچنین در انگلیس، روستای «مادبوری» در جنوب ناحیه «دوون» به عنوان نخستین شهر اروپایی عاری از کیسه‌های پلاستیک شناخته شد و در این روستا به جای کیسه‌های پلاستیکی،‌ کیسه‌های چند بار مصرف و تجزیه‌پذیر به فروش رسید. 33 نماینده مجلس انگلیس در سال 2009 میلادی تصمیم به منع تولید کیسه‌های پلاستیکی فوق نازک و تعیین مالیات برای سایر انواع کیسه‌های پلاستیکی گرفتند.

 در فرانسه قانونگذاران در سال 2005 میلادی به منع تولید و استفاده از کیسه‌های پلاستیکی تجزیه‌ناپذیر تا سال 2010 میلادی رای دادند. 

بعلاوه ایالت غربی «ماهاراشترای» هند در سال 2005 میلادی با ادعای این که این کیسه‌های پلاستیکی سبب انسداد مجاری فاضلاب و وقوع سیل در هنگام باران‌های موسمی می‌شوند،‌ تولید و خرید و فروش کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرد. ایالت‌های دیگر این کشور نیز برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست و مرگ و میر دام‌ها استفاده از کیسه‌های پلاستیکی فوق نازک را ممنوع کرده‌اند.

در سال 2002 میلادی، ایرلند قانون مالیات بر کیسه‌های پلاستیکی را وضع کرد که این قانون تا 90 درصد مصرف کیسه‌های پلاستیکی را در این کشور کاهش داد. در ایتالیا نیز استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در سال 2010 میلادی ممنوع شد.

در سال 2003 میلادی نیز دولت تایوان،‌ توزیع کیسه‌های پلاستیکی رایگان در فروشگاه‌ها و مراکز خرید را ممنوع کرد. ضمن اینکه استفاده از ظروف یکبار مصرف در رستوران‌های این کشور نیز ممنوع شد و حتی بسیاری از فروشگاه‌ها از افرادی که کیسه‌های خرید خود را به همراه نمی‌آورند جریمه نقدی دریافت می‌کردند.

در ایالات متحده آمریکا نیز در سال 2008 میلادی، سان‌فرانسیسکو اولین و تنها شهر این کشور بود که استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرد. البته این ممنوعیت‌ها تنها محدود به فروشگاه‌های بزرگ می‌شد.

 بعلاوه شهرهای دیگری که استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را منع کرده‌اند شامل «مکزیکوسیتی»، «کارولینای شمالی» و «پورتلند» در آمریکا و همچنین «دهلی نو»،‌ «بمبئی»، «کاروار»،‌ «تیرومالا»، «واسکو»،‌ «راجستان» و «رانگون» در هند و شهر «سیدنی» و 12 شهر دیگر در استرالیا هستند. در کشورهایی نظیر ایتالیا، بلژیک و ایرلند نیز به دنبال وضع مالیات، استفاده از کیسه‌های پلاستیکی 94 درصد کاهش یافته است. در سوئیس، آلمان و هلند نیز برای استفاده از کیسه‌های پلاستیکی مالیات وضع شده است. 

ممنوعیت استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در اروپا و پایان دور انداختن آنها

کمیسیون اروپا اعلام کرده است که نیمی از زباله‌های تولیدی در اروپا دفن می‌شوند و این روند باید به دلیل وجود ترکیبات بسیار سمی که سلامت خاک،‌ آب و در نهایت سلامت انسان را به خطر می‌اندازد، متوقف شود. در این میان بازیافت و استفاده مجدد از پلاستیک یکی از راه‌های مهم برای عدم استفاده از منابع بکر است.

در اجلاس سال 2011 میلادی کمیسیون اروپا نیز بیش از 70 درصد اعضا در زمینه منع استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در سراسر اروپا به توافق رسیدند.

گروه‌های حافظ محیط زیست نیز این کمیسیون را ملزم کردند در پاسخ به مباحثات انجام گرفته، ممنوعیت سراسری استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را در اروپا وضع کنند. اگرچه تاکنون این اتفاق نیفتاده اما برخی از کشورها به آن عمل کرده‌اند.


خطرات زیست محیطی کیسه‌های پلاستیکی

کیسه‌های یکبار مصرف اعم از پلاستیکی و کاغذی، خطرات بسیاری را برای محیط زیست به همراه دارند که این خطرات تنها محدود به حجم بالای دفن این زباله‌ها در خاک نبوده بلکه شامل منابع اولیه در تولید آنها، جابه‌جایی و به ویژه بازیافت و پیامدهای ناشی از انجام طی این مراحل می‌شود. کیسه‌های پلاستیکی یکبار مصرف نیز عوامل شناخته شده و موثر در ایجاد اختلال در اکوسیستم و بروز حوادثی چون سیل بر اثر گرفتگی لوله‌های فاضلاب هستند. 

کیسه پلاستیک

 در ایالات متحده از هر پنج کیسه، چهار کیسه از جنس پلاستیک تولید می‌شوند که این رقم در پایان هر سال به تولید 100 میلیارد کیسه پلاستیکی می‌انجامد. برای تولید این تعداد کیسه پلاستیکی به 12 میلیون بشکه نفت نیاز است و این تعداد بشکه نفت برای پر کردن 34 میلیون تانکر نفت کفایت می‌کند. 

همچنین آمار نشان می‌دهد که سالانه بیش از چهار میلیارد کیسه پلاستیکی به عنوان زباله در طبیعت رها می‌شوند که اگر این تعداد کیسه‌های پلاستیکی به هم وصل شوند می‌توان این نوار طویل را 63 مرتبه دور زمین پیچید. همینطور سالانه یک میلیارد پرنده و پستاندار به دلیل خوردن این کیسه‌های پلاستیکی جان می‌بازند. اگرچه کیسه‌های پلاستیکی قابل بازیافت و استفاده مجدد هستند اما مطالعات نشان می‌دهد که تنها یک تا سه درصد از این کیسه‌ها بازیافت می‌شوند.


استفاده از کیسه‌های سازگار با محیط زیست

تا پیش از تولید کیسه‌های سازگار با محیط زیست، تنها راهکار زیست محیطی موفقیت‌آمیز در زمینه مقابله با انباشت زباله‌های پلاستیکی، ممنوعیت استفاده از این کیسه‌ها یا تشویق به بازیافت آنها بود اما با ورود کیسه‌های سازگار با محیط زیست که به طور طبیعی قابل تجزیه هستند، مسیر این مبارزه تغییر کرد که دلایل آن به شرح زیر است:

 - کیسه‌های سازگار با محیط زیست 46 درصد کمتر از کیسه‌های پلاستیکی ترکیبات پایه نفتی و رزینی دارند. 

- کیسه‌های سازگار با محیط زیست در مراحل پیش از تولید 34 درصد کمتر از کیسه‌های پلاستیکی گازهای گلخانه‌ای تولید می‌کنند.

- در فرآیند تولید کیسه‌های سازگار با محیط زیست چهار برابر انرژی کمتر و شش برابر آب کمتر نسبت به تولید کیسه‌های کاغذی مصرف می‌کنند.

- کیسه‌های سازگار با محیط زیست در صورت دور انداخته شدن در محیط غیرسمی ظرف 240 روز یا حتی کمتر در معرض تابش نور خورشید تجزیه می‌شوند.


حقایقی خواندنی درباره کیسه‌های پلاستیکی

 - سالانه حدود 380 میلیارد قطعه کیسه پلاستیکی در ایالت متحده مصرف می‌شود و سهم هر شهروند آمریکایی سالانه 1200 کیسه پلاستیکی است. 

- برای تولید این میزان پلاستیک دست‌کم 12 میلیون بشکه نفت لازم است.

- تنها یک تا دو درصد کیسه‌های پلاستیکی تولید شده در آمریکا بازیافت می‌شوند.

- بر اثر آلودگی حاصل از کیسه‌های پلاستیکی، سالانه هزاران جانور آبزی و بیش از یک میلیون پرنده در جهان تلف می‌شوند.

- برنامه حفاظت از محیط زیست سازمان ملل متحد برآورد کرده است در هر 1.6 کیلومتر مربع از اقیانوس‌ها، 46 هزار قطعه زباله پلاستیکی شناور وجود دارد.

- کیسه‌های پلاستیکی اغلب به صورت اشتباهی توسط حیوانات بلعیده شده و پس از انسداد معده آنها منجر به مرگشان می‌شوند. بسیاری پرندگان نیز به دلیل گیر افتادن داخل کیسه‌های پلاستیکی نمی‌توانند پرواز کنند.

کیسه پلاستیک

- وقتی کیسه‌های پلاستیکی در معرض نور آفتاب قرار می‌گیرند، پلاستیک موجود در آنها هرگز از بین نرفته و ذرات سمی آزاد شده از آنها وارد زنجیره غذایی می‌شود.

- موسسه صلح سبز گزارش داده است که دست‌کم 267 گونه دریایی در معرض گیر افتادن یا بلعیدن زباله‌های دریایی هستند.

- شهروندان امریکایی سالانه بیش از 10 میلیارد کیسه کاغذی مصرف می‌کنند که برای تولید این حجم کیسه کاغذی سالانه 14 میلیون اصله درخت قطع می‌شود.

- برای تولید این میزان کیسه کاغذی به صدها هزار بشکه آب و مواد شیمیایی سمی نیاز است که این اسیدها نیز به نوبه خود سبب تولید باران‌های اسیدی و آلودگی آب‌ها می‌شوند.

- بیشتر کیسه‌های پلاستیکی برای تجزیه کامل به 1000 سال زمان نیاز دارند و عمر آنها بیش از 10 برابر عمر انسان است.

- مطالعات اخیر در استرالیا نیز نشان می‌دهد که در سایت‌های دفن زباله در این کشور در هر دقیقه بیش از 7000 کیسه پلاستیکی دفن می‌شود.

- طبق تازه‌ترین گزارش کمیسیون اروپا، استفاده از پلاستیک طی 50 سال اخیر به اوج رسیده و تولید جهانی آن در هر سال از 1.5 میلیون تن در سال 1950 میلادی به 245 میلیون تن در سال 2008 میلادی رسیده است.

منبع : ایسنا با اندکی تغییرات