متن کامل مقاله : بررسی شدت بیابان‌زایی دررخساره های ژئومورفولوژی با استفاده از GIS در استان خوزستان

چکیده :

هدف از این مطالعه بررسی و تهیه نقشه شدت بیابان‌زایی دررخساره های ژئومورفولوژی دراستان خوزستان می باشد. برای این منظور واحدهای کاری موجود در منطقه بعنوان نقشه پایه با استفاده از روش ژئومورفولوژی تهیه گردید. علاوه بر معیارهای اصلی مدل شامل؛ اقلیم، خاک، پوشش گیاهی و مدیریت و سیاست دو معیار فرسایش آبی و فرسایش بادی نیز در ارزیابی بیابان‌زایی این منطقه استفاده شده است. در این راستا فرآیندهای عمده بیابان ‌زایی شناسایی و قابلیت‌های مدل مدالوس در ارائه یک مدل منطقه‌ای ارزیابی گردید. شاخص‌های مربوطه در واحدهای کاری؛ منطبق بر رخساره‌ها با تعیین بازه 1 تا 2 امتیاز دهی گردید و امتیاز هر معیار از محاسبه میانگین هندسی امتیازات شاخص­ها حاصل گردید. در نهایت امتیاز وضعیت بیابانزایی نیز با محاسبه میانگین هندسی امتیاز معیارهای تعیین­شده، به دست آمد و کلاس بیابان­زایی هر واحد کاری و به تبع آن کل منطقه مشخص گردید. نتایج نشان ‌می دهد 53/7 % از کل منطقه در کلاس بسیار شدید بیابان‌زایی، 36/ 3% در کلاس شدید بیابان‌زایی و 8/9 % در کلاس متوسط از نظر شدت بیابان‌زایی قرار گرفتند، که منطبق با، اراضی پف کرده و کویری، سطوح تپه ماسه‌ای، فرسایش آبراهه‌ای و مخروط افکنه، دشت ریگی و پادگانه آبرفتی می باشد. نتایج حاصل از ارزیابی شاخص‌ها و معیارهای مختلف تاثیرگذاردر بیابان ‌زایی نشان داده است که مدیریت و سیاست با متوسط امتیاز  176، پوشش گیاهی با متوسط امتیاز 8/166، فرسایش بادی با متوسط امتیاز 75/164، اقلیم با متوسط امتیاز 13/162، خاک با متوسط امتیاز 25/145 و فرسایش آبی با متوسط امتیاز 4/132 است. ضمناٌ میانگین وزنی ارزش کمی شدت بیابان زایی برای کل منطقه بر اساس شش معیار مورد بررسی  7/ 155 DS= است که کلاس حساسیت به بیابان‌زایی  برای کل منطقه بحرانی نوع (C3) برآورد گردید.

واژه‌های کلیدی :  بیابان‌زایی، رخساره های ژئومورفولوژی، خوزستان، مدل مدالوس، فرسایش،

متن کامل مقاله در ادامه مطالب 

روزاﻓﺰنو ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ رد ﺑﺴﯿﺎیر از ﻧﻘطﺎ ﺟ،ﻬنﺎ ﺗﻬﺪﯾیﺪ ﺟﺪی ﺑﺮیا ﺑﺸﺮﯾﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﯽﻣ .ﺷﻮد ﺑﯿﺎﺑنﺎ زاﯽﯾ ﻪﺑ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻣﻈﺎﻫﺮ اﯾﻦ ﺗ،ﺨﺮﯾﺐ ﮐﺸﻮرﻫﺎی رد ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ ار ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮرا داهد ا،ﺳﺖ ( ﺑﺨﺸﻨﺪه ﻣﻬﺮ 1387 ). ﺑﯿﺎﺑان زاﯾﯽ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ زا :  ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺳﺮزﻣﻦﯿ رد ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧ،ﺸﮏ ﻧﯿﻪﻤ ﺧﺸﮏ و ﻧﯿﻪﻤ ﻣﺮﻃﻮب ﺧ،ﺸﮏ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮات اﻗﻠﯿﻤﯽ و ﻓﻌﺎﻟیت ﻫﺎی اﻧﺴﺎنی (1994 UNEP, ) و ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﺳﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ و اﮐﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﺧﻄﺮﻧﺎک ﮐﻪ ﺑﯿﺶ زا 250 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ آن در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻋﻼوه ﺑﺮﯾا ﻦ ﺣﺪود ﯾﮏ ﺑﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ رد 110 ﮐﺸﻮر ﺟﻬﺎن در ﺧﻄﺮ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﯿﺎﺑنﺎ زاﯾﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ( Jian and et al,2009 ) ﺣﺪدو 80 درﺻﺪ ﮐﺸﻮر اﯾﺮان در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ و ﻧﯿﻤﻪ ﺧﺸﮏ واﻗﻊ ﺷﺪه و ﯾﮏ ﺳﻮم نآ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺑﯿﺎﺑان زاﯾﯽ اﺳﺖ ، ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن می دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﻮر ﺷﺪن ﺧﺎک و ﻣﻨﺎﺑﻊ آب، آب و ﻫﻮا، ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﺑﺎدی، ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ زﻣﯿﻦ و ﺗﺨﺮﯾﺐ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎی ﻣﻮثردر ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺑﯿﺎﺑان زاﯾﯽ در اﮐﻮﺳﯿستم ﻫﺎی ﺧﺸﮏ اﯾﺮان ﻣﯽ ﺑﺎﺪﺷ ( Farajzadeh and Nik Eghbal, 200 ) در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ و ﻧﯿﻤﻪ ﺧﺸﮏ ﻫﺪف اﺻﻠﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﺎﺑان زاﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ ارزﯾﺎﺑﯽ و تهیه نقشه های بیابان زایی  از ﺿﺮورﯾﺎت ﻣﯽ باشد. دﺷﺖ ﺧﻮزﺳﺘﺎن واﻗﻊ در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺷﻮری ﺑﺎﻻی ﺧﺎک، ﻋﺪم زﻫﮑﺸﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ و اﺳﺘﻔﺎده ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ بآ ﻫﺎی زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ در ﺳﺎل ﻫﺎی اﺧﯿﺮ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﯾﺪ ﺑﯿﺎبان زاﯾﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻌﯿﺖ اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه و روﻧﺪ آن رد ﻃﯽ زﻣﺎن، اوﻟﯿﻦ ﮔﺎم ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ با بیابان زاﯾﯽ اﺳﺖ. ﻟﺬا، در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ در ﺑﯿﺎﺑنﺎ زاﯾﯽ دﺷﺖ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ، وﺿﻌﯿﺖ ﻓﻌﻠﯽ و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﺑﯿﺎبان زاﯾﯽ در اﯾﻦ دﺷﺖ ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻧﻘﺸﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﻓﻌﻠﯽ اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﻣﺪاﻟﻮس ارائه گردد.

دانلود فایل متن کامل مقاله

ادامه دارد. این متن در حال ویرایش می باشد.