مالچ چیست؟

مالچ (Mulch) به هر گونه پوششی اطلاق می‌شود که برای محافظت و ارتقاء کیفیت خاک، روی سطح خاک گسترده می‌شود.

مالچ‌ها به دو دسته ارگانیک و غیر ارگانیک تقسیم بندی می‌شوند:

مالچ‌های ارگانیک عمدتا شامل پوست خرد شدۀ درختان، تراشه‌های چوب و برگ درختان می‌باشند.

مالچ‌های غیرارگانیک شامل لاستیک و پلاستیک بازیافتی، مواد آلی، سنگریزه و سایر مواد غیر طبیعی هستند.

مالچ‌ها بسته به نوع استفاده، ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک مختلفی از خود بروز می‌دهند. مالچ ارگانیک رنگی، گونه‌ای از مالچ است که به طور همزمان، دارای ارزش دکوراتیو و زیستی است.

این نوع مالچ از تراشه‌های چوب فراوری شده به دست می‌آید که در حالت استاندارد، با مواد ارگانیک رنگ‌آمیزی شده و با طول عمری قریب به 2 سال (با توجه به شرایط آب و هوایی) خاک، گیاهان و محیط را از ویژگی‌های اکولــوژیک و زیبایی شناسانه خود بهره‌مند می‌سازد.

هزینه اندک، اجرای سریع و آسان، عدم نیاز به آبیاری و نگهداری، جلـــوه زیبا و متمایز و ایفای نقش بی‌مانند در بهبود شرایط میکروکلیماتیک، به اقبال روز افزون مردم دنیا به این محصول منجر شده است.

در تعریفی دیگر، مالچ به پوشش غیر زنده‌ای اطلاق می‌شود که برای محافظت از گیاهان در زمستان و همچنین تثبیت شن‌های روان و جلوگیری از ریزگرد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این ماده، از گیاهان در برابر تغییر دمای شدید خاک و از دست رفتن آب زمین محافظت می‌کند و باعث جلوگیری از رشد علف‌های هرز و ریزگرد می‌شوند. مالچ همچنین در تابستان‌های خشک پوشش مناسبی برای هر نوع گیاه پوششی است.

در طبیعت برگ‌های دختان روی زمین می‌ریزند و لایه‌ای از مواد آلی ایجاد می‌کنندکه از خاک حفاظت می‌نماید و سبب ساخته شدن خاک نیز می‌شود.

در حالی که در منظر فضای سبز شهری برگ‌ها از زیر درختان جمع‌آوری می‌شوند و روی سطح خاک باقی نمی‌مانند. استفاده از مالچی که از خرده‌های چمن، برگ‌ها و مواد ناشی از هرس شاخه‌ها بدست می‌آید، می‌تواند این مزایا را برای فضای باز و سبز دربر داشته باشد.

مالچ در واقع یک راه حل مناسب برای مساله کمبود آب است که در بسیاری از نقاط جهان نیز مورد توجه قرار گرفته است.

خواص مالچ:

• کاهش نیاز به آبیاری تا قریب به 70 درصد
• زیباسازی محیط؛ مهار علف‌های هرز
• غنی سازی و ارتقاء کیفیت و ساختار خاک
• بهبود شرایط رشد و سلامت گیاهان
• اجرای سریع و آسان و بی نیازی از آبیاری و نگهداری

‌نوعی مالچ نیز از فرآورده‌های نفتی تولید می‌شود که در دمای پایین منجمد می‌شود و به دلیل کم بودن مواد آروماتیکی در این فرآورده روی سطح خاک قرار می‌گیرد تا رطوبت را حفظ کند و شرایط خاک را بهبود بخشد.

چلوگیری از بروز ریزگرد، کاهش سطح تبخیر آب، افزایش ذخیره رطوبت خاک، کاهش یا جلوگیری از رشد علف هرز، جلوگیری از تغییرات شدید درجه حرارت در خاک و کاهش فرسایش خاک از جمله مزیت‌های این نوع مالچ است.

دلایل استفاده از مالچ در کشاورزی:

• حفاظت خاک از فرسایش آبی و بادی، که اجزای خاک نمی توانند شسته و یا برده شوند
• بهبود نفوذ آب باران و آبیاری با حفظ بافت مناسب خاک: باعث سفت شدن خاک و همچنین باز ماندن خلل و فرج می‌شود
• باعث مرطوب نگهداشتن خاک با کاهش تبخیر می‌گردد. گیاهانی که به آبیاری کمتری احتیاج دارند می توانند از باران قابل دسترس با بازده بیشتری در مناطق یا فصول خشک استفاده کنند
• تغذیه و حفظ ارگانیسم های خاک: مواد ارگانیک مالچ یک غذای فوق العاده برای خاک به شمار رفته و باعث تامین شرایط مناسب برای رشد ارگانیسم‌ها می‌گردد
• باعث تشدید کنترل علف‌های هرز می‌شود. با وجود لایه‌های مناسب مالچ، علف‌های هرز به سختی می‌توانند رشد کنند
• محافظت خاک در برابر گرمای بسیار زیاد: مالچ ایجاد سایه روی خاک کرده و همچنین رطوبت باقی مانده را در سرما نگه می دارد
• فراهم کردن مواد غذایی برای محصولات، هنگامی که مواد ارگانیک مالچ تجزیه می‌گردند مرتباً مواد غذایی آزاد شده در نتیجه باعث باروری خاک می‌گردد
• افزایش محتویات مواد ارگانیک، بخشی از مواد ارگانیک مالچ تبدیل به هوموس خواهد شد

زمان استفاده از مالچ:

از مالچ‌ می‌توان در هر موقع از سال استفاده کرد. مالچ ها با ایجاد یک لایه مجزا بین هوا و خاک دمای خام را تنظیم می‌کنند به این معنی که یک خاک دارای مالچ در تابستان خنک تر از خاک مجاور خود که دون مالچ است می‌باشد.

بنابراین خاک دارای مالچ نسبت به خاک بدون مالچ در بهار به آهستگی گرم می‌شود و در پاییز نیز به آهستگی سرد می‌شود.

درصورتی که مالچ به بستر گیاهان چند ساله موجود و گلها و نشاها اضافه می‌شود، بهترین زمان اواخر بهار بعد از گرم شدن خاک می‌باشد.

مالچ دهی در اوایل بهار، گرم شدن خاک و رشد گیاه را به تاخیر می‌اندازد. لازم نیست در هنگام کوددهی مالچ را حذف کرد. زیرا عناصر غذایی کود می‌توانند همراه آب از مالچ عبور کرده و به ریشه‌ها برسند.