چکیده :فلزات سنگین ازآلایندههای سمی و پایدار در محیط زیست و به ویژه محیطهای
آبی هستند که قادرند اثرات نامطلوبی بر اکوسیستم ها وارد نمایند. این عناصر
در آب به حالتهای محلول و نامحلول و به صورت یون، کمپلکسهای آلی و معدنی
و یا همراه مواد معلق و کلوئیدی یافت میشوند.
امروزه روشهای متنوعی برای
حذف فلزات سنگین از آب وجود دارد، اما اکثر این روشها با هزینههای بالای
سرمایه گذاری، بهره برداری و نگهداری و یا کارایی پائین همراه میباشند.
فرآیند جذب یکی از روشهای اقتصادی و کارآمد برای حذف مواد آلاینده از
محیطهای آبی است. در سالهای اخیر،
جذب زیستی با استفاده از جاذبهای تهیه
شده از ریزسازواره های غیر زنده مانند باکتری، قارچ، جلبک و مواد آلی از
جمله سبوس برنج، پوست میوه، برگ، پوست درختان و غیره بسیار مورد توجه قرار
گرفته است.
هدف این مطالعه، جذب فلزات سنگین کادمیم و سرب توسط زیتوده خشک
ریز جلبک سبز سندسموس کوادریکودا
(Scenedesmus quadricauda)
است.
به منظور آماده سازی جاذب، زیتوده جلبک پس از کشت و برداشت در شرایط
آزمایشگاهی، توسط دستگاه فریزدرایر خشک و غیر فعال گردید. آزمایشات جذب به
دو صورت ناپیوسته و ستونی طراحی شد و عوامل موثر بر میزان جذب از جمله زمان
تعادل، pH اولیه محلول فلزی، غلظت اولیه فلزات و مقدار جاذب بررسی شد.
برخی خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و مورفولوژی جاذب به کمک روشهای آنالیز
عنصری، طیفسنجی مادون قرمز با تبدیل فوریه و میکروسکوپ الکترونی روبشی
تعیین گردید.
نتایج نشان داد که سرعت جذب کادمیم و سرب بالا (زمان تعادل در
حدود 20-15 دقیقه) بود. بررسی سینتیک جذب نیز نشان دهنده برازش بهتر
سینتیک شبه مرتبه دوم برای جذب یونهای کادمیم و سرب توسط جاذب مذکور بود.
افزایش pH در محدوده 5-2 موجب افزایش جذب یونهای فلزی کادمیم
و سرب
شد.
به طوریکه pH بهینه برای جذب هر دوفلز برابر 5 بود. جذب سرب و کادمیم با
مدلهای ردلیچ-پترسون و لانگمویر نسبت به مدل فروندلیچ برازش بهتری را نشان
داد. حداکثر جذب فلزات کادمیم و سرب به ترتیب 135 و 333 میلیگرم بر گرم
از معادله لانگمویر پیشبینی شد. با افزایش مقدار جاذب از 05/0 تا 7/0 گرم
در لیتر، درصد جذب کادمیم و سرب در غلظت 50 میلیگرم در لیتر به ترتیب 5/3 و
3 برابر شد. آزمایشات ستونی نشان داد که جاذب کارایی جذب حدود 42 درصد
(مقدار جذب 3/219 میلیگرم بر گرم) برای یونهای سرب و 16 درصد (مقدار جذب
76 میلیگرم بر گرم) برای یونهای کادمیم را داشته و از قابلیت احیای
بالایی (بیش از 90 درصد) با اسید نیتریک 5/0 مولار برای هر دو فلز برخوردار
است و امکان استفاده از این جاذب در چرخههای متوالی جذب وجود دارد. نتایج
جذب فلزات سنگین از یک نمونه پساب شهرک صنعتی توسط جاذب جلبکی نشان داد که
درصد جذب کادمیم 65 و سرب 69 درصد بود.
منبع : دانشګاه صنعتی اصفهان-دانشکده منابع طبیعی-ګروه محیط زیست
استاد راهنما : دکتر نورالله میرغفاری