کاربرد زیست فناوری در پاکسازی محیط زیست

محدود بودن ظرفیت زیستکره واقعیتی غیر قابل انکار است. دگرگونیهای تحمیلی انسان بر کره زمین به قدری وسیع است که برای جلوگیری از اثرات فاجعه آمیز آن و ممانعت از روبه رو شدن نسل آینده با مشکلات لاینحل، اقداماتی عاجل مورد نیاز است. استفاده از سلاح برتر علم و تکنولوژی، به ویژه تکنولوژیهایی که عواقب سویی برای محیط زیست ندارند، می تواند دستیابی به توسعه پایدار و مطمئن برای بشر را امکان پذیر سازد. تکنولوِژیهای فعلی معضلات بسیاری فرا راه زندگی بشر قرار داده است. آلودگیهای زیست محیطی، حجم زیاد زباله ها و مواد زاید غیرقابل تجزیه، آلودگی بیش از حد هوا، از بین رفتن تدریجی لایه ازن، بروز تغییرات شدید جوی، افزایش دمای زمین، بالارفتن سطح آب اقیانوسها و دریاها، همه پیامدهای ناگواری است که علم و تکنولوژی حاکم در اثر بی توجهی و استفاده ناصحیح بشر برای ما به ارمغان آورده است.

 یوتکنولوژی به دلیل گستردگی و ماهیت چند منظوره اش،می تواند ایده آل ترین تکنولوژی محافظ محیط زیست به شمار رود. چرا که اساساً ماهیتی حیاتی و طبیعی داشته و همراه با ساختار طبیعت و در جهت تعادل و همکاری با طبیعت است. پدیده بیورمدیشن یا زیست پالایی از جمله روشهای بیوتکنولوژیک به معنای بکار گیری موجودات زنده برای حل مشکلات زیست محیطی است و شامل هر فرایندی می شود که طی آن موجود زنده بکار گرفته می شود تا محیط زیست آلوده را به حالت اصلی و اولیه خود برگرداند.

White biotechnology یا بیوتکنولوژی صنعت و محیط زیست، شامل زمینه بسیار وسیعی است که از آنزیم های تولید شده بوسیله میکروارگانیسم ها و گیاهان برای مصارف صنعتی از قبیل تولید پلاستکهای تجزیه پذیر و سوختهای غیر فسیلی به منظور حذف پسماندها و کاهش آلاینده ها استفاده می شود. درواقع پاکسازی زیستی استفاده از موجودات زنده بویژه باکتری‌ها، قارچ‌ها و گیاهان، به منظور تجزیه آلاینده‌های محیطی و تبدیل آنها به ترکیبات غیرسمی است و یکی از روش‌های متداول پاکسازی محیطی است که سال‌ها در دنیا به صورت میدانی به کار گرفته می‌شود. در حال حاضر دانشمندان درصددند تا به کمک روشهای بیوتکنولوژیک، آلودگیهای زیست محیطی با فلزات سنگین، آلودگی با سموم و آلودگیهای نفتی را برطرف سازند. حرکتهایی نیز در جهت تبدیل گل و لای لجن دریاچه ها، اقیانوس ها و سدها به کودهای آلی با استفاده از روشهای بیوتکنولوژی آغاز شده است. این کار ضمن پاکسازی محیط زیست و جلوگیری از انباشته شدن آلودگی ها و ضایعات در اکوسیستم های آبی، مواد و فرآورده های سودمندی را برای حاصلخیزی زمین های کشاورزی فراهم می سازد.


باید در نظر داشت که بیوتکنولوژی محیط زیست همچون تیغ دولبه دارای فواید و زیان هایی است. فواید آن در عرصه محیط زیست شامل پاکسازی محیط زیست، استفاده از میکرو ارگانیسم ها در تصفیه بیولوژیکی فاضلاب با روش هوازی و یا بی هوازی، حذف فلزات سنگین از فاضلاب، تولید کودبیولوژیک با روش کمپوست، تولید پلاستیک های زیست تخریب پذیر و تجزیه میکروبی نفت و مشتقات آن (Biodegradation)می باشد.از زیان های آن می توان به خطرات احتمالی محصولات تغییر ژنتیک یافته برای سلامتی انسان و سایر موجودات زنده اشاره کرد. ماده ۸ پیمان بین المللی تنوع زیستی کارتاهینا اعضا را مکلف می نماید روشهایی را ایجاد نمایند تا ریسک ناشی ازکاربردهای رهاسازی محصولات تغییر ژن یافته ناشی از بیوتکنولوژی را که دارای خطرات احتمالی برای محیط زیست بوده و بر پایداری و حفاظت از تنوع زیستی و سلامت انسان تأثیر می گذارد، مدیریت، نظارت و کنترل نمایند. در واقع همه تکنولوژیها علاوه بر مزایا ، اثرات منفی غیر قابل پیش بینی شده نیز دارندو به همین علت ارزیابی خطرات زیست محیطی آنها بسیار مشکل می باشد. خطرات جدید احتمالی بایستی از نظر تاثیرات بالقوه بخصوص در موجودات تراریخته GMOS ، مورد شناسایی،بررسی و ارزیابی قرار گیرند، زیرا ممکن است به صورت علف هرز تبدیل شوند و یا آفات مقاوم به آفت کشها بوجود آید ، همچنین احتمال تداخل ژنتیکی غیر عمدی با واریته ها و گونه های وحش وابستگان آنها ایجاد گردد.

بطور خلاصه استفاده از زیست فناوری در پاکسازی محیط زیست را می توان به شکل زیر بیان نمود:

  حذف موثر آلاینده های خطرناک از محیط زیست با استفاده از موجودات پالایشگر(میکروارگانیسم،گیاه) Bioremediation

- حذف آلاینده های نفتی با استفاده از باکتریهای نفت خوار(نفت را به اسیدهای چرب قابل استفاده برای موجودات دریایی تبدیل می کنند)

- حذف سموم شیمیایی

  حذف آلاینده های حاصل از صنایع مانند فلزات سنگین

- تولید ظروف پلاستیکی تجزیه پذیر با استفاده از پروتئینهای گیاهی

 ولید سوختهای غیر فسیلی

- کاهش آلاینده های آلاینده های هوا، خاک و آب

- نگهداری ترکیب اتمسفر

- مدیریت پسماندها با بکارگیری تکنیکهایی که برای محیط زیست مناسب و از نظر اقتصادی به صرفه باشند

- تشخیص موجودات شاخص جهت شناسایی و استخراج سریع معادن ، آلاینده ها

 
در همین راستا درامر پاکسازی محیط زیست که به طور عام وظیفه همگانی بشر و به طور خاص از اهداف و وظایف متخصصان محیط زیست است باید روشهای زیست فناوری را به طور متعهدانه، آگاهانه و مسوولانه بکار گرفت تا ضمن به حد اقل رساندن آسیبهای زیست محیطی و بهداشتی به حذف آلاینده ها و پاکسازی محیط زیست دست یابیم............