تالاب چیست؟

بر خلاف رشد وآگاهی مردم وکشورها نسبت به اهمیت محیط های طبیعی به ویژه تالابها هنوز درک واقعی ازاهمیت، کارکرد واهمیت این زیستگاههای حیاتی و متنوع بسیارپایین است. تالابها را می توان شاهکارخلقت به شمارآورد.

---

اصطلاح تالاب برای مردم مختلف،معانی متفاوتی دارد.درحقیقت نزدیک به ۵۰ تعریف از تالاب امروزه مورد استفاده قرارمی گیرد.این تعارف را می توان دردو گروه اصلی قرار داد:

۱) گروه اول تعایف باز و گسترده

۲) گروه دوم تعاریف بسته و محدود

در تعاریف باز اینطور آمده است:

تالاب به مناطق مردابی، آبگیر، آبی به صورت طبیعی یا مصنوعی، دایـم یا موقت با آب ساکن یا جاری شیرین، لب شوریا شورمشتمل برآن دسته از آبهای دریایی که عمق آب درکشند پایین تراز۶مترتجاوزنکند.این تعریف کفه های صخره ای، بسترهای علفی دریایی درمناطق ساحلی،کفه های گلی رودخانه ها،آبهای شیرین،باتلاقهای جنگلی،دریاچه ها،مردابها ودریاچه های شوررا دربرمی گیرد.

اما درتعریف بسته ومحدود تالابها بعنوان اکوتون تلقی می شوند. اکوتون ها مناطق گذرگاهی بین دو یا چند جامعه متمایزیا محیط زیست آبی و خشکی به شمارمی آیند که غرقابی شدن خاک باعث بوجود آمدن پوشش گیاهی ویژه ای می شود.

● تالابها؛ زیستگاههایی پیچیده و حیاتی

بر خلاف رشد وآگاهی مردم وکشورها نسبت به اهمیت محیط های طبیعی به ویژه تالابها هنوز درک واقعی ازاهمیت، کارکرد واهمیت این زیستگاههای حیاتی و متنوع بسیارپایین است. تالابها را می توان شاهکارخلقت به شمارآورد.

به جرأت می توان گفت درمجموعه چهره های محیط طبیعی زمین کمترزیستگاهی می توان تا بدین پایه با اهمیت پیدا کرد که تا بدین حد در مورد آنها غفلت شده باشد. در واقع می توان تالابها را ازجمله نظام های حیات بخشی به حساب آورد که مطلقا جایگزین ندارند. تالابها مفید ترین ودرعین حال بدبیارترین اکو سیستم های طبیعیت بشمارآورد.

هیچیک ازاکوسیستمهای جهان به اندازه تالابها صدمات ناشی از کوته اندیشی بشروتمایلات خودخواهانه انسان محوری را تجربه نکرده اند. درواقع بشربا نابودی تالابها سطح پایین معرفت ودانش خود را درابعاد علمی،اقتصادی و اجتماعی ، فرهنگی نشان داده است و متأسفانه هنوزروند تخریب این سیستمهای طبیعی بی همتا که دهها کارکرد متفاوت و موزون را یکجا در خود دارند متوقف نشده است. تا دسامبر ۱۹۹۰ تعداد تالابهای ثبت شده با اهمیت بین المللی به ۷۷۰ تالاب رسیده است و تعداد اعضای کنوانسیون رامسر به ۹۱ کشور ارتقاء یافته است. این روند روبه رشد اگرچه امیدوارکننده است ولی همزمان و به موازات آشکارشدن اهمیت این زیستگاهها موج تخریب آنها درچهارگوشه جهان هنوز آنطور که لازم است فرو ننشسته است.

در ششمین کنفرانس کنوانسیون رامسردر بریسبن کشور استرالیا برگزار شد تعداد تالابهای ثبت شده به ۸۰۰ نونه و گستره ای به وسعت ۳ میلیون هکتار رسید. این تالابها معرف بهترین نمونه های تالابی جهان و باز نمای تالابهای شاخص کشورهای عضو بشمارمی روند. کشوراسترالیا نخستین میزبان کشورهای متعاهد کنوانسیون رامسر در سال ۱۹۷۴ بوده است.

نخستین همایش کشورها برای امضای معاهده حفظ و حمایت از تالابهای با اهمیت جهانی درسال ۱۹۷۲ در شهررامسرایران برگزارگردید و بدین ترتیب کنوانسیون رامسرپا به عرصه وجود نهاد. کشورایران بعنوان زادگاه این معاهده آنچنان که شایسته است در حفظ و حمایت ازاین پدیده های شکننده تلاشی درخوربدعت گذارانجام نداده است. به نظرمی رسد همه کشورها از نظرپیشینه فرهنگی دارای ضعفهای کم و بیش یکسانی هستند.

درتمام طول تاریخ انسان، تالابها بعنوان نامناسب، بد،بی فایده،مضر و بستری برای زندگی وحوش و مأمنی برای حشرات ناقل بیماریها شناخته می شدند؛ اراضی غیر قابل مهاری که همیشه تصویرآن با نماد کروکدیل آراسته گردد یا تصویری از باتلاق که هر کس در آن پا بگذرد در کام مرگ فرو می رود. انگیزه ای جزستیزدایمی انسان برعلیه آن به وجود نمی آورد.

به همین دلیل رابطه انسان با تالابها همیشه خصمانه ودرجهت تخریب آن بوده است. به طوری که مهار تالابها و تبدیل آنها به گستره های قابل کشت و کاریا حتی تبدیل آن به اراضی بایرورها شده ازموفقیتهای جامعه انسانی تلقی می شد.

درهمه این سالها بدون استثنا در تمام کشورها هرگونه کاربری زمین تالابی برای استفاه های ممکن نظیر کشاورزی، آبزی پروری، زهکشی و خشکاندن تالابها برای توسعه اراضی زراعی یا تحصیل زمین برای توسعه صنعت نه تنها مجار تلقی می شد. بلکه بعنوان اصلاح و بهبود به حساب می آمد. باید اعتراف کرد که این فنون تنها زمانی می توانند قابل دفاع باشند که کاربردی بجا،منطقی وحساب شده داشته باشند. تبدیل تالابها به سایر کاربریها زمانی موجه است که دستاوردی بیش ازفواید چند جانبه موجودیت تالابها را دربرداشته باشد.

درحالی که بدون ارزیابی ومقابله کاریها با یکدیگر ازجنبه های مختلف نظیرمقابله سود و هزینه،پیش بینی پیامدهای احتمالی وهزینه های جبران اثرات وفرصتهای ازدست رفته،زهکشی و خشکاندن تالابها درنهایت چیزی جزتخریب، ساده سازی و یکنواخت سازی پیچیدگی های طبیعت نیست.

تالابها بعنوان اکوسیستمهای حاصلخیزوغنی ومنحصربه فردمی توانند دربرنامه های راهبردی اقتصادی،اجتماعی نقش تعیین کننده داشته باشد. این مفهوم در تقابل و تضاد با تصور سنتی و مرسوم از آنها قرار دارد.

تصور رایج از تالابها هنوز هم آنها را اراضی خیس یا آبی با حاشیه های لجنی و دور از دسترس و کانونی برای نشو و نمای حشرات و شیوع بیماری هایی نظیر مالاریا می داند که اغلب با واژه های مرداب و یا باتلاق تعریف می شود. بدیهی است آگاهی های علمی ازتالابها ازنظرمکانیسم های درونی کارکردهای غیرملموس یا آشکارفقط درسطح بوروکراتیک ارتقاء یافته و درسطوح عام و خاص یعنی مردم و تصمیم گیران هنوزهم تصمیم سنتی چیره است.

که به همین دلیل رهایی ازدست این اراضی ازطریق زهکشی و تبدیل آنها به اراضی زراعی نه تنها نخسین هدف جوامع روستایی و نهادهای دولتی است بلکه درالگوهای رایج توسعه اقتصادی و تصمیم گیران سیاسی بعنوان نوعی توسعه تلقی می شود. روندی که تا به امروز ادامه داشته و تأثیرات مفاهیم جدید حفاظت نظیرتنوع زیستی و توسعه پایدارکمتر توانسته اند رویکردهای سنتی را تغییر دهند. نابودی تالابها مختص کشورهای درحال توسعه نیست و درکشورهای صنعتی نیز گسترش کشاورزی با اتکا به نابودی تالابها صورت پذیرفته است.

از این نظر هر دو گروه ازکشورهای توسعه یافته ودرحال توسعه جهان دارای ویژگی مشترکی هستند. آمریکا با ۸۷ میلیون هکتارازتالابهای خود را اززمان استعمارتاکنون از دست داده است و بقیه تالابهای باقیمانده نیزبه شدت درمعرض پیامدهای توسعه صنعتی قراردارند. در حالی که قانون آب پاک آمریکا امروزه ناظر برلایروبی، خاکریزی و پرکردن تالابها است و ضرورت سازماندهی آنها را مد نظرقرارداده است. ولی به نظرمیرسد برای جبران فرصت های از دست رفته کمی دیرشده است.

درابتکارات جدید تدوین قوانین در بخشی از اصل امنیت غذایی، سال ۱۹۸۵ زهکشی تالابها محدود شده و مورد حمایت دولتها قرارندارند.هرگونه مساعدت دولتی برای تبدیل تالابها برخلاف سالهای گذشته محدود شده است.

فعالیت های سازمان هایی نظیر WWF، IUCN، IWRB و بویژه سازمانهای NGO در ارتقای سطح آگاهی مردم و کشورها برای اقدامات هماهنگ جهانی برای حفاظت و مدیریت آخرین بازمانده تالابها در سالهای اخیر بسیار مؤثر بوده است.

منبع : آفتاب

اکوسیستم و اجزاﺀ تشکیل دهندۀ آن

برای مطالعۀ بیوسفر که که خیلی بزرگ است آن را به قطعات کوچک، همگن و یکنواخت تقسیم می کنند که قابل تعریف نیز باشد که به این قطعات کوچکتر اصطلاحاً اکوسیستم گفته می شود. واژۀ اکوسیستم در سال 1935 توسط تنسلی اکولوژیست انگلیسی پیشنهاد شد که واژۀ خلاصه شده ای از اسم دو کلمه ای سیستم اکولوژیکی می باشد. مفهوم ساده و خلاصۀ اکوسیستم عبارت است از مجموعۀ موجودات زنده و محیط زندگی آنها.

یک اکوسیستم، نظام کم و بیش پایداری است که از نظر اقلیمی، گیاه شناسی، جانور شناسی، خاک شناسی، ژئوشیمیایی و غیره از یک نوع همگنی برخوردار است و منابع طبیعی برای ادامۀ بقاﺀ و چرخه های زیستی در آن وجود دارند. بسیاری از سیستم ها از یک تکامل طولانی و همچنین از جریانات ممتد سازگاری گونه ها با محیط منتج شده اند. بنابراین توانایی لازم جهت رسیدن به یک نوع خود تنظیمی و ثبات در مقابل تغییرات محیطی را دارا هستند (هومئوستازی).

به عنوان نمونه ای از یک اکوسیستم می توان برکه ای را در نظر گرفت که نسبت به سایر محیط های مجاور نظیر جنگل ها، مراتع و مزارع و غیره از استقلال نسبی برخوردار است.

در این برکه دو جزء کاملاً مشخص قابل تفکیک است. جزء اول محیط فیزیکی و شیمیایی است که اساساً از آب و مواد محلول تشکیل یافته است و در آن گیاهان و جانوران آبزی به سر می برند. این محیط غیر زنده را اصطلاحاً بیوتوپ (زیست جای) می نامند. در شکل زیر به برخی از عوامل غیر زنده در محیط های خشکی نیز اشاره شده است.

جزء دوم شامل مجموعۀ موجودات زنده گیاهی و جانوری است که درون این برکه به ادامۀ زندگی و تولید مثل می پردازند (جزء زنده). بین این موجودات زنده روابط متعددی از قبیل وابستگی های متقابل غذایی،  رقابتی و غیره وجود دارد. مجموعۀ این موجودات زنده را اصطلاحاً  بیوسنوز می نامند که بر حسب نوع موجودات زندۀ بیوسنوز، دو جزء اصلی آن شامل موجودات گیاهی و موجودات جانوری می باشند.

بر طبق تعریف موبیوس (1877)، بیوسنز مجموعه ای از موجودات زنده است که به وسیلۀ روابط متقابل به یکدیگر وابسته بوده و در سایۀ تولید مثل در یک محیط معیّن و مشخص به طور دائم پایدار می مانند. به عبارت دیــگر یـک بـیـوسـنوز اجتماعــی از مـوجودات زنـده ای اسـت که بـه وسیلـۀ کـشش ها یـا جـاذبـه های مـتـقــابـل  ( یا غیر متقابل) در یک محیط زیست مجتمع گردیده و تحت تأثیر عوامل مختلف آن قرار می گیرند. برخی از این بیوسنوزها مثل مزرعه فقط به مقیاس عمر انسانی پایدار هستند و برخی دیگر نیز پایدارتر بوده و ممکن است صدها یا هزاران سال پایداری خود را حفظ کنند. بنابر این بیوسنوز و بیوتوپ دو جزء لاینفکی هستند که با تأثیر متقابل بر یکدیگر نظام کم و بیش پایداری را تشکیل می دهند که به اکوسیستم معروف است. در واقع اکوسیستم از لحاظ کارکرد، واحد بنیادین اکولوژی  به شمار می رود.

اکوسیستم از نقطه نظر آب و هوا، پستی و بلندی محیط، گیاهان و جانوران، نوع خاک، گردش آب و یا ژئوشیمی، معرّف نوعی همگنی و یکنواختی است و درون آن منابع کافی برای تضمین ادامۀ حیات وجود دارد.

از نقطه نظر ترمودینامیک، یک اکوسیستم نظامی است باز و در طی زمان نسبتاً پایدار می باشد. اجزاء ورودی به این سیستم عبارتند از انرژی خورشیدی، مواد معدنی، نزولات آسمانی و اجزاء خروجی آن عبارتند از گرما، اکسیژن، گاز کربنیک، و سایر گازهای دیگر، ترکیبات هوموس دار . تغییراتی که از جهات مختلف در موجودات زندۀ آن به وجود می آید.

طبقه بندی اکوسیستم ها و بیوسنوزها

واژه اکوسیستم را می توان بر بیوسنوزها و بیوتوپ های بسیار متنوع و با وسعتی بسیار متنوع و با وسعتی بسیار متغیر اطلاق نمود. بدین ترتیب طبقه بندی زیر میسر می باشد.

1- میکرو اکوسیستم،  نظیر تنه یک درخت مرده یا آکواریوم.

2- مزو اکوسیستم، نظیر جنگل یا تالاب.

3- ماکرو اکوسیستم، نظیر اقیانوس.

بیوسنوزها را نیز می توان بر اساس اندازه و وسعت آنها از وسیعترین تا کوچکترین به ترتیب اهمیت به صورت زیر مشخص نمود.

1- جوامع اصلی یا غالب: مهمترین جوامعی که روی کرۀ زمین قابل تشخیص هستند عبارتند از جوامع زمینی (خشکی ها)، جوامع دریایی و جوامع آبهای شیرین.

2- بیوم ها: عبارتند از گستره های جغرافیایی نسبتاً وسیع که در هر یک از آنها گروههای (جانوری و گیاهی) تقریباً همگنی مستقر می باشند و موجودیت این بیوم تحت کنترل ماکرو کلیمای منطقه است و در بین عوامل مختلف اقلیمی تأثیر درجه حرارت و رطوبت در تعیین خصوصیات بیوم و موجودات زندۀ آن مهمتر هستند. مهمترین بیوم های کره زمین عبارتند از: جنگل های معتدل خزان کننده، توندرا، تایگا، صحراها، جنگل های پر بارانمناطق حارّه و غیره.

3- اجتماعات: در حقیقت مناطقی به گستردگی بیوم ها واقعاً یکنواخت نمی باشد. در داخل بیوم ها گروه هایی از کونه های معین دیده می شوند که می توان آنها را دقیقاً مشخص کرده و محل استقرارشان را تعیین نمود. برای مثال گروهی از گیاهان یک منطقه وسیع که اجتماع پایداری را به وجود می آورند نظیر جنگل یکدست راش با فلور و فون مخصوص خود، در این گروه قرار دارند.

4- سینوسی ها: برخی جوامع خرد و کوچک وجود دارند که علی رغم کوچکی ابعادشان به خمبی قابل تشخیص بوده و به سادگی می توان ابعاد و خصوصیاتشان را مشخص نمود. جسدی که در حال تلاشی است یا تنۀ یک درخت مرده که سبب جمع شدن تعدادی از موجودات گرد یکدیگر می شود، یک سینوسی هستند. طول عمر و موجودیت سینوسی ها بسیار کم و محدود می باشد.

تأثیر حاشیه ای (اکوتون)

ضمن عبور از جوامع مختلف ملاحظه می شود که تغییر یک جامعه به جامعه ای دیگر کم و بیش تدریجی صورت می گیرد. در اثر این تبدیل جامعه، بخشی از آن سرزمین خصوصیت هر دو جامعه را دارا خواهد بود. این بخش از سرزمین، ناحیۀ بینابینی، زیست مرز و یا اکوتون گفته می شود. در مورد بیوم های عظیم، وسعت این ناحیه می تواند بالغ بر دهها کیلومتر مربع باشد نظیر ناحیه ای که بین جنگل های سوزنی برگ کانادا و مراتع امریکای شمالی وجود دارد. مناطق حاشیه ای جنگل ها، مناطق باتلاقی بین تالاب ها و خشکی ها و نیز نوار ساحلی بین قاره ها (محّل حدّ فاصل جزر و مدّ آب دریا) و یا محل اتصال رودخانه های آب شیرین با دریا، یک اکوتون محسوب می شود.

در اغلب موارد تنوع گونه ای گیاهان و جانوران در اکوتون ها غنی تر از بیوسنوزهای مجاور می باشد زیرا امکان ورود کلیه موجودات از اکوسیستم های مجاور به ناحیۀ بینابینی وجود دارد لیکن تعداد افراد هر یک از گونه ها در داخل اکوتون کمتر از تعداد افراد آنها در جامعۀ اصلی شان است.

در برخی منابع علمی، به نواحی بینابینی که دارای وسعت بسیار زیادی هستند اصطلاحاً پهن زیست مرز گفته می شود.

ادامه دارد...

تهرانی ها در 9 ماه امسال فقط دو روز هوای پاک داشتند

با انتشار گزارش وضعیت 9 ماه کیفیت هوای پایتخت مشخص شد که از ابتدای امسال تهرانی‌ها تنها دو روز هوای پاک برای تنفس داشتند.

---

با انتشار گزارش وضعیت 9 ماه کیفیت هوای پایتخت مشخص شد که از ابتدای امسال تهرانی‌ها تنها دو روز هوای پاک برای تنفس داشتند.

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با اعلام مطلب گفت: « براساس این گزارش در 275 روز نه ماه سال 90، پایتخت نشینان فقط دو روز هوای پاک تنفس کردند.»

او ادامه داد: « این درحالی است که در همین مدت تهران 169 روز هوای ناسالم داشت که از این 169 روز سه روز وضعیت هوا در وضع بسیار ناسالم قرارداشت.»

رشیدی با بیان اینکه تعداد روزهای پاک از سال 88 ،روند نزولی را نشان ‌می‌دهد تصریح کرد: « تعداد روزهای پاک طی یک روند نزولی از 19 روز از سال 88 و 14 روز در سال 89 به دو روز پاک از سال 90 کاهش پیدا کرده است.»

او تصریح کرد: « در مقابل این کاهش روزهای پاک تعداد روزهای ناسالم روندی صعودی داشته به طوری که این تعداد از 35 روز ناسالم از سال 88 و 63 روز ناسالم در سال 89 به 169 روز ناسالم در سال 90 افزایش پیدا کرده است.»

او تصریح کرد: « با نگاهی به این گزارش 9 ماهه ‌می‌توان نتیجه گرفت که شاخص کیفیت هوای تهران از ابتدای امسال به علت تعداد بیشتر روزهای آلوده در مقایسه با مدت مشابه در دو سال 88 و 89 در وضعیت بسیار نامطلوبی قرار داشته است.»

رشیدی خاطرنشان کرد: « آذر امسال نیز به رقم بارندگی‌های کم سابقه و چند سال اخیر در پایتخت، تهرانی‌ها حتی یک روز پاک نیز تجربه نکردند و هوای تهران در آذرماه 23 روز ناسالم را تجربه کرد.»

منبع : ایلنا

توسعه پایدار، شهرهای ناپایدار

اگر روزگاری توسعه صرفاً به معنای تولیدگرایی و رشد اقتصادی بوده امروز این مفهوم دچار تغییر ماهوی شده است. به طوری که گفته می شود توسعه یک امر فراگیر و چند بعدی است که نه تنها در حوزه اقتصاد کاربرد دارد، بلکه به گسترش کیفی زندگی انسان ها، محیط زیست و تغییر بینش فرهنگی مردم نیز توجه دارد.

توسعه در قرن ،۲۱ در صورتی به نتایج مطلوب می رسد که از سطح کمی فراتر رفته و تغییرات عمیقی در سازمان های اجتماعی و بینش فکری مردم ایجاد کند. اگر این تغییرات نهادینه شود در آن صورت بسیاری از جنبه های مشارکت مردم در نظام برنامه ریزی ها تضمین می شود.

● عواقب برهم خوردن رابطه طبیعت با انسان

در رابطه جدید، انسان بدون پیش بینی عواقب آینده به بهره گیری و یا به عبارت بهتر به بهره کشی از طبیعت پرداخت. چنین امری موجب تخریب طبیعت شد. تخریب طبیعت، آینده توسعه بشریت را مورد تهدید قرار داد. آلودگی آب، خاک، هوا، مصرف روزافزون منابع و کاهش توان های طبیعی از مهمترین معضلاتی بود که نشان می داد چنین توسعه ای نمی تواند پویا و ماندگار باشد و آینده حیات بشریت در هاله ای از ابهام است. تمام این موارد موجب شد که مفهوم توسعه پایدار در اندیشه جوامع شکل بگیرد ، توسعه ای که نیاز های نسل فعلی را به گونه ای برآورده سازد که از توان نسل های آینده برای توسعه کاسته نشود، زیرا در غیر این صورت سیستم های اجتماعی و محیطی دچار بی تعادلی می شوند. از سوی دیگر انقلاب صنعتی موجب افزایش جمعیت شد که این افزایش بیشتر متوجه مراکز شهری بود که به صورت کانون های فناوری و تولید درآمده بودند. برهم خوردن تعادل های اجتماعی و محیطی بیشتر از هر جای دیگر در شهرها نمود پیدا می کند. در سال ۱۸۰۰ فقط دو درصد جمعیت جهان در شهرها زندگی می کردند، در سال ۱۹۵۰ این رقم به ۳۰ درصد رسید. در سال ۲۰۰۰ ، ۴۷ درصد جمعیت جهان در مناطق شهری به سر می برند و پیش بینی می شود این رقم تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۶۰ درصد برسد. روزانه حدود ۱۸۰ هزار نفر به جمعیت شهرنشینی جهان افزوده می شود. حدود یک میلیارد نفر نیازمند در دنیا زندگی می کنند که از این تعداد بیش از ۷۵۰ میلیون نفر بدون بهره مندی از سرپناه و خدمات اولیه در مناطق شهری زندگی می کنند.

در مورد ایران نیز پیش بینی می شود که ۷۰ درصد جمعیت تا سال ،۱۴۰۰ در شهرها ساکن شوند. چنین روندی موجب شکل گیری شهرهایی شده است که بشدت ناپایدارند و محیط زیست را بشدت تخریب می کنند. این شهرها با مشکلاتی نظیر: آلودگی هوا، آلودگی آب، دفع فاضلاب، آلودگی صوتی، مصرف فزاینده انرژی، تخریب اراضی و جنگل ها، کمبود فضاهای باز و فضاهای سبز، مشکلات حمل و نقل و ترافیک، تهدید حیات جانوری ، تولید پسماند و... مواجه اند.

● تعاریف توسعه پایدار

در نگاه اول به نظر می رسد وقتی که ما توسعه پایدار را به کار می بریم حتماً باید فرآیندی به نام توسعه نیز وجود داشته باشد که توسعه پایدار در مقابل آن مطرح شده است. برای توسعه مفاهیم و تعاریف زیادی ارائه شده است. اصطلاح توسعه بطور فراگیر پس از جنگ جهانی دوم مطرح شد. واژه توسعه در لغت به معنای خروج از «لفاف» بیان شده است. در قالب نظریه نوسازی، «لفاف» همان جامعه سنتی و فرهنگ و ارزش های مربوط به آن است که جوامع برای متجدد شدن باید از آن مرحله سنتی خارج شوند.

«مایل تو دارو» توسعه را جریانی چند بعدی تعریف کرده است که هدف آن بهبود زندگی اجتماعی همراه با تسریع رشد اقتصادی، کاهش نابرابری و ریشه کن کردن فقر است.

«برنشتاین» نیز هدف توسعه را غلبه به سوءتغذیه، فقر و بیماری می داند. تمام این مفاهیم درجای خود مفاهیمی ارزشمند هستند که بشریت در تمام زمان ها به دنبال رسیدن به آنها بوده است. روند دستیابی به توسعه پس از جنگ جهانی دوم به لطف پیشرفت های تکنولوژیک و ارتباطات به نحو فزاینده ای افزایش یافت. در این راه بهره گیری از منابع طبیعی امری گریز ناپذیر بود. زیرا هرگونه توسعه ای از طریق تلفیق بهره گیری از زمین و نیروی انسانی حاصل می شود.

از سوی دیگر پیشرفت های تکنولوژی، ارتباطات و بهبود وضعیت بهداشتی باعث افزایش جمعیت جهان شد به گونه ای که جمعیت جهان از دو میلیارد نفر در سال ۱۹۳۰ به چهار میلیارد نفر در سال ۱۹۷۵ افزایش یافت و در سال ۲۰۰۰ از مرز شش میلیارد نفر گذشت و پیش بینی می شود جمعیت جهانی در ۲۰۱۵ به بیش از هشت میلیارد نفر افزایش یابد. دو پدیده رشد جمعیت و انقلاب صنعتی که هر دو با بهره برداری بیشتر از طبیعت همراه بود موجب فشار به اکوسیستم های طبیعی و نابودی بسیاری از منابع زمین شد. ورود آلاینده های صنعتی و آلودگی های محیط زیست، قطع جنگل ها، افزایش فرسایش خاک، تخریب لایه ازن، فاجعه های هسته ای نظیر نشت از مرکز هسته ای چرنوبیل، مصرف فزاینده انرژی، بخصوص منابع تجدید ناپذیر، آلودگی آب و آلودگی هوا و ... از مسائلی بودند که نشان می داد اگر چه بشر به توسعه دست یافته و توانسته است به بسیاری از اهداف توسعه دست یابد و زندگی اجتماعی خود را بهبود بخشد، اما این توسعه به علت نابودی بسیاری از منابع طبیعی و تخریب محیط زیست حاصل شده است و در این میان اگر چه بشریت با دستیابی به توسعه توانسته بود از «لفاف» خارج شود اما جهان را در لفافی از آلودگی و تخریب قرار داده بود که چشم انداز توسعه در آینده را تاریک و مبهم جلوه می داد و در این میان نه تنها طبیعت بلکه این بشریت است که در حال نابودی است، ناگفته پیداست که چنین توسعه نمی تواند پایدار و مانا باشد زیرا با نابودی زمین، حفظ توسعه و افزایش گستره آن برای نسل آینده ناممکن خواهد بود. توجه به چنین مواردی موجب شکل گیری اندیشه توسعه پایدار شد.

براساس گزارش «برانت لند» توسعه پایدار، توسعه ای است که نیازهای کنونی نسل حاضر بدون آن که توانایی های نسل آتی را در برآوردن نیازهای خود به مخاطره افکند، برآورده شود.

● تجدید نظر در استفاده از منابع استوار
همان طور که از این تعریف پیدا است، تأکید توسعه پایدار بر تجدید نظر در استفاده از منابع استوار است و بر دگرگونی در سیستم های مدیریتی و تکنولوژیکی تأکید دارد. و به دنبال ایجاد یک موازنه بین عوامل محیطی و منابع طبیعی با عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جوامع است تا شرایط بهتری برای زندگی تمام مردم جهان در محدوده ظرفیت های بالقوه محیط زیست فراهم کند. چنین مکانیسمی از دو طریق می تواند به وجود آید: کاستن از فشارها و افزودن بر ظرفیت های موجود. البته اکولوژیست ها و محیط گرایان بر عامل اول و اقتصاد دانان بر راه حل دوم تأکید دارند.

مفهوم جدید توسعه پایدار کلی نگر است و همه ابعاد اجتماعی، اقتصادی ، فرهنگی و دیگر نیازهای بشری را در بر می گیرد و این ویژگی که از آن با عنوان جامع نگری توسعه پایدار تعبیر می شود به مهم ترین جاذبه توسعه پایدار تبدیل شده است.

● منشأ توجه به توسعه پایدار

نگرشی تاریخی به شکل گیری توسعه پایدار، نشان می دهد که این مفهوم از اواسط دهه ۱۹۷۰ مطرح شد و در سال ۱۹۷۱ کنفرانس سازمان ملل که درباره محیط زیست انسانی با حضور کارشناسان در فونکس (سوئیس) تشکیل شد و دستور کاری را با هدف ایجاد ارتباط بین توسعه و محیط زیست گزارش داد.

این گزارش استدلال می کرد که مسائل زیست محیطی ریشه در فقر و روند صنعتی شدن دارد. به این ترتیب محیط زیست دیگر یک مانع در برابر توسعه تلقی نمی شد. برگزاری اجلاس زمین در ریو نقطه عطفی در زمینه توسعه پایدار بود پس از برگزاری کنفرانس ریو موضوع توسعه پایدار به عنوان موضوعی جهانی، تمام عرصه های زندگی همچون فقر، نابرابری آموزش و بهداشت، حقوق زنان و کودکان، آزادی ملت ها، سیاست و اقتصاد و همکاری های بین المللی را تحت تأثیر قرار داد و به عنوان روشی برای پاسخ گویی به مسائل خطیری که چرخه حیات و طبیعت و نوع بشر را به مخاطره افکنده است مطرح شد.

در توسعه پایدار، انسان مرکز توجه است و انسان ها، هماهنگ با طبیعت سزاوار حیاتی توأم با سلامت و سازندگی هستند و توسعه حقی است که باید به صورت مساوی، نسل های کنونی و آینده را زیر پوشش قرار دهد. بنابراین حفاظت از محیط زیست بخش جدا نشدنی از توسعه است و نمی تواند به صورت جداگانه مورد بررسی قرار گیرد و کشورها در یک حرکت جمعی، باید از سلامت و یکپارچگی نظام طبیعی کره زمین حراست کنند و با توجه به سهم متفاوت در آلودگی محیط زیست، کشورها، مسئولیت مشترک ولی متفاوتی در این زمینه دارند. با توجه به تمام عوامل توسعه پایدار و برای ایجاد دستور کار جهانی برای رسیدن به توسعه پایدار در سال ۱۹۹۲ دستور کاری در مجمع عمومی سازمان ملل به تصویب رسید که به دستور کار ۲۱ معروف شد.

در دستور کار ۲۱ بر مواردی چون تغییر الگوی مصرف، تأمین نیازهای اساسی ملل فقیر، کاستن از مواد زائد و استفاده بهینه از مواد، بر لزوم حفاظت از محیط زیست کوه ها، دریاها، جنگل ها و جزایر تأکید شد. براین اساس توسعه پایدار به راه میانبری از میان تخصص ها و مشاغل نیاز دارد و از آنجا که به برقراری عدالت در بین نسل کنونی و نسل آینده معتقد است یک اصل اخلاقی نیز می باشد.

● ارکان توسعه پایدار

توسعه پایدار دارای سه اصل پایداری محیط زیست، پایداری اقتصادی و پایداری اجتماعی است.

اساس پایداری محیط زیست بر این اصل استوار است که استفاده از زمین باید به گونه ای صورت بگیرد که استفاده از آن برای نسل های آینده نیز میسر باشد و فعالیت های انسانی، از نظر پایداری محیطی تنها هنگامی پایدار است که بتواند بدون تقلیل منابع یا تنزل محیط طبیعی اجرا شود. برای این منظور لازم است استفاده از منابع طبیعی با توجه به ظرفیت تجدیدپذیری آنها (ظرفیت برد) باشد. توسعه پایدار محیط زیستی بر کاهش استفاده از منابع طبیعی و انرژی های تجدیدناپذیر، جلوگیری از اتلاف منابع انرژی، کاهش تولید پسماندها و تأکید بر استفاده مجدد و بازیافت پسماندها، استفاده از مواد قابل بازگشت به طبیعت و کاهش تولید آلودگی ها در صنایع و کشاورزی تأکید می کند.

پایداری اقتصادی به معنای حفظ و ارتقای وضعیت فعلی اقتصادی است بدون آن که منابع طبیعی دچار تخریب شود که در این راستا فعالیت های اقتصادی باید موجب رشد جامعه شوند و با عدالت و کارآیی همراه باشند. انسان و جوامع انسانی محور اصلی توسعه پایدار هستند همان گونه که گفته شد، هدف توسعه پایدار، توسعه همه جانبه است و توسعه همه جانبه بدون توسعه اجتماعی ممکن نخواهد بود. در توسعه اجتماعی بر اهدافی نظیر هویت فرهنگی، همبستگی اجتماعی، توسعه تشکیلاتی، مشارکت شهروندان، توانمندسازی انسان ها و امکان جابه جایی اجتماعی تأکید می شود. پس به طور کلی می توان گفت که هدف توسعه پایدار دستیابی به جامعه ای پویا و ماندگار است که این امر جز با حفظ محیط زیست ممکن نخواهد شد.

زیست پالایی

از دیگاه جهانی ، پس از آب و هوا، پوسته خاک ، سومین جزء عمده محیط زیست انسان تلقی می شود . خاک علاوه بر اینکه پایگاه موجودات خشکی زی، بویژه جوامع انسانی ست، محیط منحصر به فردی برای زندگی انواع حیات، مخصوصًا گیاهان به شمار می رود .

بر خلاف آب و هوا ، آلودگی خاک از نظر ترکیب شیمیایی به آسانی قابل اندازه گیری نیست و یک خاک پاک یا خالص تعریف پذیر نمی باشد . بنابراین ناگزیریم مسائل بالقوه آلودگی خاک را در چارچوب پیش بینی خطرات و صدمات ا حتمالی در کارکرد خاک مطالعه کنیم .

 آلودگی های نفتی یک پی آمد اجتناب ناپذیر از افزایش سریع جمعیت و فرایند صنعتی شدن می باشد. آلودگی خاک توسط مواد هیدروکربنه نفتی به شکل وسیع در اطراف تأسیسات اکتشاف و پالایش و به شکل موضعی در مسیرهای انتقال این مواد در سطح استان خوزستان به خوبی قابل مشاهده است . علاوه بر انتشار مستقیم این آلاینده ها ، غبارات حاصل از سوخت گازهای همراه نفت طی سالیان متمادی توانسته مواد سمی و مضری را به خاک های منط قه اضافه کند . وجود این آلاینده ها در محیط زیست علاوه بر ت أثیر گسترده بر اکوسیستم منطقه ، با گذشت زمان و ورود به چرخه غذایی ، به جوامع انسانی نیز راه می یابند و به این ترتیب سلامت انسانها را تهدید می کنند

در حال حاضر نیاز به جلوگیری از گسترش این آلودگی ها و همینطور پاکسازی مناطق آلوده شده به شدت احساس می شود. برای این منظور می توان از روش های مختلفی بهره گرفت؛ یکی از این روش ها گیاه پالایی می باشد که از گیاهان و میکروارگانیسم های همراه آنه ا جهت پاکسازی محیط های آلوده (خاک، آب ) بهره می گیرد . در حقیقت گیاه پالایی با استفاده از دخالت های انسانی از جمله تکنو لوژی های کشاورزی (شخم زدن ، کود دادن و …) باعث ایجاد شرایط مناسب برای رشد و استقرار گیاه و افزایش فعال یت های طبیعی پاکسازی می شود.

 بزرگترین مزیت این روش نسبت به سایر روش ها :

ارزان بودن و سادگی آن است . در این روش انتخاب گیاه مناسب از اهمیت ویژه ای برخوردار است که به شرایط اقلیمی منطقه، نوع و میزان آلودگی خاک بستگی دارد . این تحقیق با هدف بررسی حذف آلودگی ناشی از گازوئیل توسط گیاه یونجه و جو در قالب یک آزمایش گلخانه ای طراحی و اجرا شد.

زیست پالایی (Bioremediation)

زیست‌پالایی (Bioremediation) :

یک گزینه‌ی مناسب برای تخریب آلاینده‌های زیان‌آور گوناگون با استفاده از فعالیت زیست‌شناختی طبیعی است. این روش نسبت به سایر روش‌ها ارزان‌تر است، به فناوری پایینی نیاز دارد و پذیرش عمومی آن نیز بالاتر است.

از آنجا که به نظر می‌رسد زیست‌پالایی یک گزینه‌ی خوب نسبت به فناوری‌های پاکسازی متداول است، پژوهش در این زمینه به سرعت در حال افزایش است.

تعریف زیست‌پالایی: فرایندی است که طی آن زائدات آلی به صورت زیست‌شناختی و در شرایط کنترل شده تجزیه شده و به حالت غیر زیان‌آور می‌رسد، یا اینکه غلظت آن‌ها به حد کمتر از مقدار مجاز سازمان‌های قانون‌گذار می‌رسد.

طبق تعریف، زیست‌پالایی عبارت است از استفاده از موجودات زنده، عمدتا میکروارگانیسم‌ها، جهت تجزیه‌ی آلاینده‌های محیطی و تبدیل آن‌ها به شکل‌های با سمیت کمتر.

میکروارگانیسم‌ها ممکن است بومی منطقه‌ی آلوده باشند، یا اینکه از جای دیگری جداسازی شده و به محل آلوده آورده شده باشند. تجزیه‌ی زیستی یک ترکیب غالبا نتیجه‌ی عمل چندین موجود زنده است. وقتی که به منظور افزایش میزان تجزیه، میکروارگانیسم‌ها را به محل آلوده وارد می‌کنیم، به آن تقویت زیستی می‌گوییم.

عکسی که نشان افتخار نشنال جئوگرافی ۲۰۱۱ را گرفت

بیش از ۲۰ هزار عکس از ۱۳۰ کشور مختلف در رقابت عکاسی بین‌المللی نشنال جغرافی ۲۰۱۱ شرکت کردند.

این عکس با اثر حرکت افقی در ذخیره طبیعی "ماسای مارا" در کنیا و بدون تمام جنبه‌های زائد از یک گربه‌سان بزرگ گرفته شده است.

گزارش طرح مطالعه و بررسی سیستمهای مختلف تهیه کمپوست و انتخاب منا

گزارش طرح مطالعه و بررسی سیستمهای مختلف تهیه کمپوست و انتخاب مناسبترین آنها

طالب ناصر

واحد صنعتی شریف

با پیشرفت تکنولوژی، رشد جمعیت، توسعه جوامع شهری و نیز بهبود وضع زندگی در سالهای اخیر، مصرف مواد بصورت فزاینده ای روبه گسترش بوده و این خود موجب تولید روزافزون زباله های صنعتی و شهری (خانگی) گردیده است.
پیشرفت تکنولوژی باعث شده است که با بکارگیری آخرین یافته های علمی و فنی، دستیابی به زندگی مطلوب همراه با حداکثر رفاه برای مردم فراهم گردد، اما این پیشرفت صنعت در بسیاری از موارد موجب تقابل با محیط زیست شده است.  
بدیهی است در صورت بی توجهی به کنترل و یا دفع صحیح هر یک از مواد زائد تولیدی، خسارات جبران ناپذیری را به خود و یا به نسل آینده وارد خواهیم نمود.
اهمیت دفع بهداشتی زباله ها هنگامی بر همگان روشن خواهد شد که خطرات ناشی از آن بخوبی شناخته شوند. زباله ها نه فقط موجب شیوع بیماری ها، تعفن و زشتی مناظر می گردند، بلکه می توانند با آلوده کردن خاک، آب و هوا، خسارات زیست محیطی فراونی ببار آورند. به همان اندازه که زباله ها متنوعند، خطرات ناشی از مواد ترکیب دهنده آنها نیز می توانند متفاوت باشند.
جمع آوری، حمل و نقل و آخرین مرحله دفع این مواد باید بطریقی باشد که تاثیرات خطرات ناشی از آنها، در سلامتی انسان به حداقل ممکن کاهش یابد.
در وضعیت کنونی کشور صرف نظر از چند شهر، در بسیاری از شهرها حتی ساده ترین روش دفع زباله یعنی دفن بهداشتی، انجام نشده و زباله های شهری و صنعتی بصورت روباز و اغلب در اماکن عمومی و یا فضاهای اطراف شهر انباشته می شوند.
متاسفانه با وجودیکه تاثیرات سوء ناشی از عدم کنترل زباله و همچنین اهمیت اقتصادی در استفاده مجدد از آن همواره بر همگان روشن بوده، طی سالهای گذشته اقدامات چندان موثری در این زمینه انجام نگرفته است. بدیهی است رفع معضل فعلی در مرحله نخست بستگی به همکاری قاطبه مردم داشته و در مرحله بعد مستلزم یک سلسله مطالعات اساسی و برنامه ریزی دقیق است که باید بر اساس شرایط ویژه کشور و نیازهای موجود تدوین و به اجرا در آید.

منبع : SID

توسعه پایدار چیست؟

توسعه پایدار یا Sustainable Development در حقیقت ایجاد تعادل میان توسعه و محیط زیست است. 

در سال 1980 برای نخستین بار نام توسعه پایدار در گزارش سازمان جهانی حفاظت از منابع طبیعی (IUCN) آمد. این سازمان در گزارش خود با نام استراتژی حفظ منابع طبیعی این واژه را برای توصیف وضعیتی به کار برد که توسعه نه تنها برای طبیعت مضر نیست، بلکه به یاری آن هم می‌آید.

پایداری می‌تواند چهار جنبه داشته باشد: پایداری در منابع طبیعی، پایداری سیاسی، پایداری اجتماعی و پایداری اقتصادی.

در حقیقت توسعه پایدار تنها بر جنبه زیست محیطی اتفاقی تمرکز ندارد بلکه به جنبه‌های اجتماعی و اقتصادی آن هم توجه می‌کند. توسعه پایدار محل تلاقی جامعه، اقتصاد و محیط زیست است.

یکی از مهمترین رویدادهای بین‌المللی که در زمینه توسعه پایدار وجود دارد، نشست جهانی توسعه پایدار(WSSD) است. در این نشست توافق‌هایی در زمینه توسعه پایدار میان شرکت‌کنندگان انجام شد.

کاهش تعداد افرادی که دسترسی به آب ندارد به نصف تا سال 2015 میلادی، به حداقل رساندن مواد شیمیایی که بر سلامتی انسان و طبیعت اثرات مخرب می‌گذارند تا سال 2020 میلادی، نصف کردن سرعت کاهش ذخیره‌های دریایی و رساندن منابع دریایی به سطحی پایدار تا سال 2015 میلادی، کاهش روند از بین رفتن تنوع طبیعی تا سال 2010 میلادی، افزایش پایداری در استفاده از انرژی‌های تجدیدشونده و برنامه‌ریزی برای تدوین برنامه‌ای 10 ساله در مورد توسعه پایدار از اصلی‌ترین توافقات این نشست بود.

کلیات جمعیت و توسعه پایدار

تعاریف

براساس نظر برانت‌لند (Brundtland) توسعه پایدار عبارت است از توسعه‌اى که نیازهاى کنونى جهان را تأمین مى‌کند، بدون آن که توانائى نسل‌هاى آینده را براى برآوردن نیازهاى خود به مخاطره افکند. پس توسعه پایدار «رابطه‌ متقابل انسان‌ها و طبیعت در سراسر جهان است».

کمیسیون جهانى محیط‌ زیست و توسعه (World Commission on Environment and Development (WCED) نیز آن را این گونه تعریف مى‌کند:

«توسعه پایدار فرآیندى است که نحوه استفاده از منابع، هدایت سرمایه‌گذارى‌ها، سمت‌گیرى تکنولوژى و توسعه آن را با نیازهاى حال و آینده سازگار مى‌سازد لذا توسعه پایدار عبارت از دگرگونى اساسى در کیفیت زندگى (Quality of life)، تفکر، تولید و مصرف مى‌باشد».

مفهوم

از توسعه پایدار تعاریف و توصیف‌هاى گوناگونى صورت گرفته است. بنابراین توسعه پایدار مفهومى شکل یافته نیست، بلکه بیشتر، فرآیند دگرگونى رابطه‌ سیستم‌هاى اجتماعى، اقتصادى و فرهنگى را بیان مى‌کند.

پایدارى در عمل معادله‌اى است بین ضرورت‌هاى زیست ‌محیطى و نیازهاى توسعه. مفهوم جدید توسعه پایدار کلى‌نگر است و همه ابعاد اجتماعى، اقتصادى و فرهنگى و دیگر نیازهاى بشرى را در برمى‌گیرد. به اعتبارى مهم‌ترین جاذبه توسعه پایدار در جامع‌نگرى آن است. توسعه پایدار برآوردنده نیازها و آرمان‌هاى انسان، نه فقط در کشور و یک منطقه، بلکه تمامى مردم را در سراسر جهان در حال و آینده در برمى‌گیرد.

در این مفهوم، انسان در مرکز توجه قرار گرفته است و همه پدیده‌هاى جهانى در چارچوب قوام و دوام حیات شر، در حال و آینده به همراهى و هماهنگى دعوت مى‌شوند. بر این مبنا، توسعه پایدار مفهوم گسترده‌اى مى‌یابد که همه جوانب زندگى انسان‌ها را در برمى‌گیرد و در فرآیند آن سیاست‌ها در زمینه اقتصاد، بازرگانى، تکنولوژى، منابع طبیعى، آموزش، بهداشت، صنعت، سیاست، امنیت، فرهنگ، اخلاق و نظایر آنها به گونه‌اى طراحى مى‌شوند که توسعه اقتصادى، اجتماعى، زیست‌ محیطى را تداوم بخشد.

ولفگانگ زاکس گفته است از این پس

«توسعه بدون پایدارى و پایدارى بدون توسعه مفهومى نخواهد داشت».

براساس اعلامیه ریو (Rio): 

۱. در توسعه پایدار، انسان مرکز توجه است و انسان‌ها، هماهنگ با طبیعت، سزاوار حیاتى توأم با سلامت و سازندگى هستند.

۲. توسعه حقى است که باید به‌صورت مساوى، نسل‌هاى کنونى و آینده را زیر پوشش قرار دهد.

۳. حفاظت از محیط‌زیست بخشى جدا نشدنى از توسعه است و نمى‌تواند به‌صورت جداگانه مورد بررسى قرار گیرد.

۴. کشورها در یک حرکت جمعى، باید از سلامت و یکپارچگى نظام طبیعى کره زمین حراست کنند.

۵. با توجه به سهم متفاوت کشورها در آلودگى محیط‌زیست، آنها مسئولیت مشترک ولى متفاوتى در این زمینه دارند.

مؤلفه‌هاى توسعه پایدار 

از اجلاس ریو به بعد، به‌ویژه بر توسعه پایدار به‌عنوان اساسى‌ترین، حیاتى‌ترین و محورى‌ترین مناظره در قرن بیست و یکم تأکید بسیار مى‌شود. در مسیر تبیین این موضوع برخى از مؤلفه‌هاى توسعه پایدار عبارت است از:

- انسان
- کودکان و نوجوانان
- زنان
- محیط‌زیست
- فرهنگ
- آموزش
- امنیت
- مشارکت
- عاملان توسعه پایدار
عاملان توسعه پایدار عبارت است از:
- دولت‌ها
- سازمان‌هاى بین‌المللى
- سازمان‌هاى غیردولتى (NGO)(Non Governmental Organization)

انرژى محیط ‌زیست و توسعه پایدار

انرژى به منزلهٔ موتور توسعه اقتصادی، اجتماعى و بهبود کیفیت زندگى انسان تلقى مى‌شود. از سوى دیگر، ضعف در کارآئى جریان تولید، انتقال، توزیع، مصرف و عدم وابستگى لازم به انرژى‌هاى مطمئن و سالم که لازمهٔ یک سیاست توسعه پایدار است. نیز وجود دارد. به‌عبارت دیگر توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست در گرو استفاده درست و بهینه از منابع انرژى به‌خصوص انرژى‌هاى تجدید شونده میسر است. بدین ترتیب، استفاده از انرژى‌هاى قابل احیاء، اهتمام در کارآیى مصرف انرژى و استفاده بهینه از آن اعمال ملاحظات اقتصادى و مالى مناسب، حفاظت از منابع انرژى و جلوگیرى از ایجاد آلودگى‌هاى زیست‌محیطى باید در صد سیاست انرژى در مقیاس کلان در نظر گرفته شود.

شوراء بین‌المللى انرژى (World Energy council)، بر این باور است که تا سال ۲۰۲۰، هیچ‌گونه کمبود جدی، منابع انرژى را تهدید نمى‌کند. بلکه به عوض، نگرانى‌هاى زیست‌محیطى جایگزین مقولانى از قبیل امنیت انرژى و کارآیى و صرفه‌جویى در مصرف شده است.

نحوه ی تولید و استفاده از انرژى به منزله ی یکى از اصلى‌ترین عوامل مؤثر در ایجاد آلودگى محیط زیست در مقیاس‌هاى ملی، ناحیه‌ای، و بین‌المللى تلقى مى‌شود. پیامدهاى زیست‌محیطى انرژى را مى‌توان به‌شرح زیر داشت:

- ایجاد باران‌هاى اسیدى از طریق تولید گازهاى سولفور و نیتروژن
- تغییرات آب و هوائى و گرم شدن کره ی زمین به جهت افزایش بیرویه در مصرف انرژى غیرتجارى چوب
- آلودگى‌هاى اتمى در اثر ضایعات و پس‌ماندهاى رادیواکتیو
- خطرات ناشى از حوادث مربوطه به نشت، انفجار و نفوذ مواد انرژى‌زا
- ایجاد درگیرى‌هاى ناحیه‌اى و بین‌المللی

کاهش اثرات مخرب و منفى انرژى در جو از طریق ارتقای سیاست‌ها و برنامه‌هاى مناسب به‌منظور بالا بردن سطح مشارکت‌هاى همگانى در جهت دستیابى به محیط زیستى مطمئن و سالم و تجدید نظر پیرامون سیستم تولید، انتقال، توزیع و بهره‌گیرى از انرژى‌هاى تجدید شونده کارا و با آلودگى کمتر ممکن مى‌شود. به ‌منظور تحقق این هدف، اقدامات زیر جایز به‌نظر مى‌رسد.

- انجام طرح‌هاى انرژى‌زا در ابعاد منطقه‌اى و درون منطقه‌‌اى و بررسى شرایط امکان پذیرى استفاده از انواع انرژى‌هاى تجدید شونده.

- افزایش ظرفیت و توان مدیریت در امر برنامه‌ریزى انرژى به‌ منظور نیل به حداکثر کارآیى در ارتباط با انرژى‌هاى قابل تجدید.

- ارایه توصیه‌هاى مناسب در خصوص کارآئى مصرف انرژى و هم چنین نشر گازهاى آلوده در سطح ملی.

- برگزارى برنامه‌هاى آموزشى در سطوح محلی، منطقه‌اى و درون منطقه‌اى به‌منظور افزایش آگاهى درباره ی کارآیى تولید و مصرف انرژى و هم چنین آلودگى ‌هاى زیست ‌محیطی.

- افزایش زمینه ‌هاى تحقیق و توسعه (Reseach & Devellopment - R & T)

ایجاد پایگاه‌هاى علم و فن‌آورى (Science & Technology Bases) و تحقیق و توسعه به‌منظور کاربرد انرژى‌هاى تجدیدشونده و استفاده درست از آنها، اتکاء بیشتر به فن‌آورى داخلى و انتقال بهینه فن‌آورى وارداتى توصیه مى‌شود.

به‌طور خلاصه، فقدان سیاست و خط ‌مشى لازم و کافى در خصوص استفاده درست و منطقى از انرژی، ضعف انگیزه‌ها و مشوق‌هاى دولتی، و عدم مشارکت مؤثر بخش خصوصى در ارتباط با فعالیت‌هاى تجارى انرژى به چشم مى‌خورد.

عملکرد بخش خصوصى در مورد کاربرد و گسترش انرژى‌هاى تجدید شونده و استفاده درست و بهینه از منابع انرژى بسیار ضعیف است. فقدان انگیزه‌ها، معافیت‌ها و آگاهى کامل در زمینهٔ قابلیت اطمینان از دیگر انواع انرژی، از دلایل این امر محسوب مى‌شود.

بدین ترتیب، لزوم اعمال ترکیب بهینه کوشش‌هاى فن‌آورانه با توجه به نقش بازار در خصوص استفاده درست از انرژى و افزایش نقش انرژى‌هاى تجدید شونده، وجود دارد. چنین کوششى منجر به حرکت درآوردن موتور توسعه ی اقتصادى در چارچوب توسعه پایدار و ملازم با حفاظت از محیط ‌زیست مى‌گردد.

توسعه و محیط‌ زیست 

هزینه‌ها
تعیین اولویت‌ها (Trad offs)
توسعه و محیط‌ زیست

نیازهاى انسانى به بهای ایجاد تغییرات زیست‌محیطى تأمین مى‌شوند. انسان از بدو آفرینش تلاش کرده است که طبیعت را به‌منظور تأمین نیازهاى خود، به خدمت درآورد. هر زمان که مردم محصولات را درو مى‌کنند، مسیر رودها را منحرف مى‌کنند، ساختمان مى‌سازند، جاده‌هاى جدید احداث مى‌کنند، و یا به هر حال، یک طرح توسعه را اجرای مى‌کنند، این فعالیت‌ ها به‌ نوعى بر محیط‌ زیست اثر مى‌گذارد. بحث حول این محور است که آیا چنین فعالیت‌هایى مضر هستند یا نه؟ آیا محیط ‌زیست آسیب‌ دیده و آیا روند توسعه ادامه خواهد یافت؟

توسعه به تنهایى نمى‌تواند به معناى ارتقای وضعیت اجتماعى باشد. رشد ممکن است موجب غنى‌تر شدن مردم شود، اما لزوماً باعث بهبود وضعیت رفاهى همه نمى‌شود. در مبحث جهانگردى و اقتصاد گفتیم که توسعه ی اقتصادى باید آثارى گسترده و به هم وابسته داشته باشد تا به بهبود سطح زندگى منجر شود. آیا رفاه مردم فقط در وضعیت اقتصادى آنها خلاصه مى‌شود؟ یا این که آیا رفاه به معناى دستیابى به فرصت‌هاى آموزشى و بهداشتی، مسکن مناسب، انتخاب‌هاى تفریحی، تسهیلات سرگرمى و غیره نیز هست؟

در گذشته، پیشرفت اصولاً به‌ وسیله ی درآمد سرانه اندازه‌گیرى مى‌شد؛ اما این معیار اندازه‌گیری، توزیع ثروت یا کیفیت زندگى را منعکس نمى‌کند. در تلاش براى به‌دست آوردن دیدگاهى صحیح‌تر و مناسب‌تر، در برنامه ی توسعه سازمان ملل (UNDP)، شاخص توسعه ی انسانى معرفى شده است. این شاخص نه فقط درآمد ناخالص ملى سرانه، بلکه میزان امید به زندگى (Life expectancy) مردم و نرخ باسوادى را نیز موردتوجه قرار مى‌دهد. این روش دیدگاهى کامل‌تر از رفاه افراد ارایه مى‌کند.

توسعه باید دنیا را براى نسل‌هاى بعدى حفظ و حراست کند. خطر استفاده ی تمام و کمال منابع به‌علت انجام فرایندهاى ویرانگر و رها نمودن و تبدیل کردن دنیا به مکانى فقیرتر همواره وجود دارد. این نوع توسعه قابل‌تحمل نیست.

هزینه‌ها 

اهداف زیست‌ محیطى اغلب، یا به معناى هزینه‌هاى بالاتر، و یا به‌عنوان کاهش‌ هاى کوتاه‌مدت در درآمدها تلقى مى‌شوند. در پاسخ به این مهم، شرکت‌ها توجه خود را به انجام تعهدات خویش در قبال سهامداران شرکت مبذول و معطوف مى‌دارند. آنها معتقد هستند که البته اقداماتى در این مورد ضرورى است ولى موضوع تهدیدات زیست‌محیطى را پیش از حد بزرگ کرده‌اند. آنها سعى مى‌کنند این موضوع را به تأخیر اندازند. باید هزینه‌هاى زیست‌محیطى تعدیل شود. به تعویق انداختن اقدامات مربوط، موجب افزایش هزینه‌ها خواهد شد. همان‌گونه که در نمودار زیر نمایش داده شده است، هزینه‌ها سه نوع هستند:

ـ هزینه‌هاى بازدارنده ـ براى جلوگیرى از وقوع عواقب ویژه، قابل پیش‌بینى و منفی، مبالغى خرج مى‌شود. این هزینه‌ها را باید بخشى از یک سرمایه‌گذارى خاص قلمداد کرد.

ـ هزینه‌هاى چاره‌جویانه ـ در نهایت باید مخارجى براى درمان و ترمیم آسیب ایجادشده توسط شخص یا گروهى پرداخت شود. این آسیب‌ها نتیجه ی صرف نکردن هزینه‌هاى بازدارنده است. آنهایى را که به محیط‌زیست آسیب مى‌زنند، باید جریمه کرد و مجبور نمود تا خسارت‌ها را پرداخت کنند.

ـ هزینه ‌هاى مسبب محرومیت ‌هاى پایدار این هزینه‌ها را به سختى مى‌توان در قالب اعداد و ارقام بیان نمود، اما این هزینه‌ها موجب فقر و محرومیتى پایدار در کیفیت و تنوع زندگى مى‌شوند. این هزینه ‌ها اغلب غیرقابل محاسبه هستند.

دیدگاه مسئولانه و واقع ‌بینانه همه ی این هزینه‌ها را مى‌پذیرد. طى بیست سال جنگ داخلى در کامبوج، نیروهاى متعارض حدود ۸ تا ۱۰ میلیون عدد مین در سراسر این کشور کار گذاشته‌اند. برآورده شده است که هزینه ی کاشت یک مین ۱۵ دلار آمریکا است، اما هزینه ی خنثى‌سازى و برداشتن همین مین ۱۰۰۰ دلار آمریکا است. این مورد نمونه‌اى از آسیب شدید وارده بر محیط ‌زیست با هزینه‌اى اندک است. هزینه ی تعمیر این آسیب بسیار بالا است، نه فقط از نظر مادی، بلکه از نظر صدمات و جراحات وارده (نقص عضوها) و مرگ و میرهاى ناشى از انفجار این مین‌ها.

تعیین اولویت‌ها (Trad offs) 

هر زمان که مردم فعالیتى‌ مى‌کنند، عموماً به آن معنا است که چیزى به‌دست مى‌آید و چیزى از دست مى‌رود. مسائل زیست ‌محیطى عمدتاً تعیین اولویت‌ها را ضرورى مى‌سازند؛ به‌عنوان مثال، توسعه انجام مى‌شود، اما در مقابل، منابع نیز مصرف مى‌شوند. جاده‌ها و خیابان‌ها اصلاح مى‌شوند، اما مناظر طبیعى نابود، یا درختان قطع مى‌شوند. کارخانه‌هاى جدید ساخته مى‌شوند اما هوا آلوده مى‌شود.

اولویت‌هاى تعیین‌شده و روش تعیین اولویت‌ها ممکن است معقول به‌نظر برسند. اما برخى دیگر ممکن است قابل پذیرش نباشند. نباید به‌منظور توجیه آسیب‌هاى زیست ‌محیطى پایدار، از منافع اقتصادى کوتاه‌مدت آنى استفاده کرد.

در جهانگردی، از بین بردن منابع به‌منظور جذب جهانگردان، مثل خراب کردن یک خلیج مرجانی، براى به‌دست آوردن منافع اقتصادى زودگذر، منطقى به‌نظر نمى‌رسد.

مسایل زیست‌محیطى جهانى بسیارى وجود دارند؛ به‌عنوان مثال، مى‌توان به گرم شدن جهان (اثر گلخانه‌ای)، تخریب لایه ی اُزن و مصرف کلروفلوئورها و کربن‌ها، مصرف آفت‌کش‌ها، کویرى شدن (Desertification)، و مشکلات شهرنشینی، هوا، آب، آلودگى صدا، دفع مواد زاید، تخریب بوم و آشیانه ی حیوانات، تخریب و تقلیل خاک کشاورزی، نمونه‌هاى در حال انقراض، باران‌هاى اسیدی، جنگل‌هاى انبوه و متراکم، اقیانوس‌ها، زمین‌هاى مرطوب، خلیج‌هاى مرجانی، رودخانه‌ها و مدخل رودها اشاره کرد. تمام این امور، نیازمند مطالعات و بررسى‌هاى عمیق و جدى هستند.

تست آلایندگی خودروهای در حال تردد آغاز شد

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان تهران، از آغاز اجرای طرح تست آلایندگی خودروهای در حال تردد خبر داد و گفت: دراین طرح خروجی اگزوز خودروهای درحال تردد توسط دستگاه های سیار و ثابت اندازه گیری گازهای آلاینده ، سنجیده و با استانداردهای مجاز تطبیق داده می شود.

رسول علی اشرفی پور در گفتگو با پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: محیط بانان پارک ملی خجیر و سرخه حصار در حین انجام ماموریت و گشت و کنترل منطقه حفاظت شده جاجرود موفق به دستگیری 3 نفر شکارچی غیرمجاز شدند.

وی افزود:  این متهمان طی اقدام به ورود غیرمجاز با سلاح به پارک ملی خجیر قبل از ارتکاب شکار دستگیر و با تنظیم شکوائیه به مراجع قضایی معرفی شدند.

تعطیلی وتوقف فعالیت 12واحد آسفالت مستقردر شهرستان قدس

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان تهران خاطر نشان کرد: در راستای کاهش آلودگی هوا و با پیگیری کارشناسان اداره حفاظت محیط زیست شهرستان قدس، 12 واحد آلاینده آسفالت ، مستقر در این شهرستان تعطیل شد.

آغاز اجرای طرح تست آلایندگی خودروهای در حال تردد

علی اشرفی پور از آغاز اجرای طرح تست آلایندگی خودروهای در حال تردد با همکاری پلیس راهور ناجا و ستاد مرکز معاینه فنی خودرو خبر داد و افزود: دراین طرح خروجی اگزوز خودروهای درحال تردد توسط دستگاه های سیار و ثابت" اندازه گیری گازهای آلاینده" ، سنجیده و با استانداردهای مجاز تطبیق داده می شود.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان تهران تاکید کرد: در این طرح ضمن بررسی و ارزیابی وضعیت گواهینامه معاینه فنی صادر شده توسط مبادی مربوطه ،با صاحبان خودروهای آلاینده برابر ضوابط قانونی برخورد می شود.

تنها چالش دانشگاه محیط زیست کمبود اعتبار است

رییس دانشگاه محیط زیست؛

تنها چالش دانشگاه محیط زیست کمبود اعتبار است

رئیس دانشگاه محیط زیست ضمن تاکید بر عملکرد مناسب دانشگاه، تنها چالش پیش رو در توسعه فعالیتها را کمبود اعتبار و بودجه عنوان کرد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه محیط زیست، اصغر محمدی فاضل، در نشست خبری دانشگاه محیط زیست استان که بعد از ظهر یکشنبه برگزار شد، ضمن تشریح عملکرد موفق دانشگاه و اقدامات موثر آن کمبود بودجه و اعتبار لازم برای فعالیت های دانشگاه را تنها چالش پیش روی مدیران و مسئولان این دانشگاه عنوان کرد و افزود: به طور کلی، عدم حمایت سیاسی، عدم حمایت مدیریتی، عدم استقبال دانشجویان از دانشگاه و عدم تامین فضای فیزیکی مناسب از جمله چالش هائی هستند که هر دانشگاهی می تواند با آنها روبرو باشد.

وی افزود: دانشگاه محیط زیست ، با در اختیار داشتن فضائی بالغ بر ۱۶ هزار متر مربع و به کار گیری ۱۰۲ نفر از پرسنل متخصص در حال حاضر بالغ بر هزار و ۵۰۰ دانشجو در دو مقطع کاردانی و کارشناسی را پذیرفته و عملکردی موفق در ارائه خدمات آموزشی به این تعداد دانشجو دارد، بنابراین دانشگاه محیط زیست، با هیچ یک از چالش های فوق مواجه نبوده و از حمایت های مناسبی نیز بهره مند است.

رییس دانشگاه محیط زیست با اشاره به این موضوع که در بودجه استانی سال ۹۰ هیچ اعتباری به دانشگاه محیط زیست اختصاص داده نشد تصریح کرد: دانشگاه محیط زیست در سال ۹۰ کلیه فعالیت ها و اقدامات خود را با بودجه آموزشکده انجام داده و بسیاری از هزینه ها از کمک های محل اعتبارات ملی صورت گرفته است.وی گفت: دانشگاه محیط زیست با بهره گیری از ظرفیت های قانونی در جابجائی اعتبارات و همچنین اجازه مجلس شورای اسلامی برای درآمد زایی تا سقف دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان توانسته اقدامات و فعالیت های علمی خود را در سال ۹۰ در بالاترین سطح کیفی و کمی به اجرا درآورد.

محمدی فاضل اظهار امیدواری کرد، با تخصیص بودجه به دانشگاه محیط زیست در سال ۹۱ فعالیت هایی به مراتب بهتر و بدون دغدغه مالی برای مسئولان دانشگاه، صورت گیرد.

معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، فضای دانشگاه را فضائی مناسب با امکانات مطلوب ارزیابی کرد و گفت: دانشگاه محیط زیست با در اختیار داشتن، مجموعه ورزشی با حداکثر امکانات به روز، آزمایشگاههای مجهز، سالن اجتماعات با ظرفیت بیش از ۱۰۰ نفر و مجهز به سیستم های صوتی و تصویری پیشرفته و همچنین سایت کامپیوتری و غیره، نهایت تلاش خود در ارائه خدمات با کیفیت و کمیت بالا به دانشجویان را به کار گرفته است.

رئیس دانشگاه محیط زیست ،موزه تاریخ طبیعی و تنوع زیستی، پژوهشگاه ملی محیط زیست و انستیتو اکو را از مجموعه های تحت حمایت این دانشگاه برشمرد و افزود: تغییر در چارت تشکیلاتی دانشگاه، ایجاد تعامل با مراکز ملی و بین المللی، تاسیس پژوهشگاه ملی محیط زیست، تاسیس انستیتو علوم و فناوری محیط زیست کشورهای عضو اکو و ساخت و تجهیز مجموعه فرهنگی ورزشی محیط بانان و موزه تنوع زیستی و تاریخ طبیعی کرج از جمله اقدامات انجام شده در این دانشگاه از سال ۸۹ تا کنون است.

گفتنی است در این نشست خبری نمایندگان خبرگزاری ها و روزنامه های ایرنا، ایسنا، مهر، برنا، ایران زمین، ابرار، هفتاد و هفت، آسمان آبی، ملت ما و …حضور داشتند.

تشدید کنترل محدوده طرح ترافیک و زوج و فرد

در کارگروه کاهش آلودگی هوای تهران مطرح شد:

تشدید کنترل محدوده طرح ترافیک و زوج و فرد

در کارگروه کاهش آلودگی هوای تهران پلیس راهنمایی و رانندگیتهران بزرگ موظف شد ضمن تشدید کنترل محدوده طرح ترافیک و زوج و فرد، از ترددخودروهای دودزا و آلاینده اعم از دولتی و غیردولتی خصوصا سرویس‌های اتوبوس ومینی‌بوس‌ دستگاه‌های دولتی از فردا جلوگیری کند.

به گزارش روابط عمومی حفاظت محیط زیست استان تهران، جلسه کارگروه کاهش آلودگی هوای تهران به ریاست استاندار تهران شامگاه دوشنبه درمحل استانداری تهران برگزار شد .

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان تهران در این نشست  با اشاره بهبارش باران، برف مناسب و مطلوب در پائیز امسال اظهار داشت: از دهم آذر به بعد نوعی پدیده طبیعی هوا را در شهر تهران شاهد هستیم و این پایداری هوا در طول سال و بعضی از روزها بجز فصول پائیز وزمستان درپاره ای از شهرهای استان بخصوص در مناطق جنوبی تهران وجود داشته استوی ادامه داد درفصل زمستان این پایداری هوا خود را بیشتر نشان داده و با وجود فعالیتهای روزانه هشت و نیم میلیون نفر جمعیت و واحدهای صنعتی و خدماتی و سایر فعالیتها این آلایندگی خود را بروز می ده

علی اشرفی پور با بیان اینکه این کارگروه در مقابل آلودگی هوای تهران دو مسئولیت عمده و بسیار مهم را دارد گفت: یک وظیفه مسئولیت و مدیریت شرایط ناسالمی در هوای تهران با توجه به شدت و ضعف آن و درنتیجه و ضع اقدامات موردنیاز است که در سال گذشته در مدت زمان 34 روز وضعیت آلودگی هوا و پایداری مستمر هوا  بطور مستمر، جلسات کارگروه خصوصاً کارگروه اضطرار با دستور و مدیریت استاندار بموقع تشکیل و 28 اقدام خوب و مناسب چیدمان شد از نکات بسیار مهم اینکه درنتیجه برگزاری نشستها و جلسات دستگاههای اجرایی یک تعامل و همدلی هوشمندانه ای از خود بجای گذاشتند و اوضاع در سال گذشته بطور مناسبی مدیریت شد وی تصریح کرد :امسال هم در صورتیکه در این شرایط قرار بگیریم می بایست این اقدامات و یا شبیه این اقدامات را با محدودیتهای بیشتر و یا کمتر به نسبت شرایط حاکم انجام دهیم. علی اشرفی پور با انتقاد صریح و بی پرده از برخی مصاحبه ها و اظهارات مغرضانه افراد افزود:اینکه بعضاً مطرح می شود که هوای تهران ناسالم شد و کارگروه کار خود را بی نتیجه تمام کرد حرفهایی بی ارتباط و بدون کارشناسی است.  وی گفت: اگر مستندات دنیا را مرور کنیم می بینیم که از جمله اقدامات مهم در شرایط ناسالمی هوا مدیریت ترافیک و پایشهای مستمر و مضاعف زیست محیطی واحدهای دارای بار آلایندگی است ، و از دیگر اقدامات محدودیت تردد و استفاده از خودروهای شخصی است، که این موارد ودیگر تفکرات و پیشنهادات توسط کارگروه کاهش آلودگی هوا مورد توجه قرار گرفته و چیدمان شده است و سزاوار نیست عزیزان بگویند که کارگروه بی ثمر کار خود را ادامه داد و هیچکس حق ندارد اینگونه باعث تشویش اذهان عمومی شود و خاطر مردم را پریشان کند. مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران مسئولیت دیگر کارگروه را مهمتر دانست و گفت : کارگروه تکلیف مهمتری داشت و دارد وآن اینکه برای دراز مدت تهران برنامه ای جامع و کامل داشته باشد تا سبب کاهش آلودگی هوای استان شود . علی اشرفی پور اظهار داشت: در طول 10 الی 15 سال گذشته فقط تهران دارای برنامه بود ولی سال گذشته که این برنامه 10 سال به پایان رسید، استاندارتهران دستور دادند که شما تجدیدنظر برنامه را انجام دهید، پیش نویس برنامه ای تدوین شد و از برنامه در کمیسیون های مختلف مجلس دفاع شد و این برنامه مقدمه ای برای تهیه برنامه کاهش آلودگی هوا 7 کلانشهر دیگر قرار گرفت. وی ادامه داد: این برنامه با پافشاری های صورت گرفته با عنوان برنامه جامع کاهش آلودگی هوای تهران و 7 کلانشهر بزرگ دیگر به کمیسیون زیربنایی دولت ارسال و پس از بررسی تصویب شد و امیدواریم این برنامه قبل از فرارسیدن هفته هوای پاک امسال به تائید و تصویب نهایی هیئت دولت برسد و به دستگاههای اجرایی ابلاغ گردد. علی اشرفی پور تصریح کرد:بنابراین دولت دارای برنامه درازمدت و مهندسی کاهش آلودگی هوای جهت تهران و هفت کلانشهردیگراست.  وی با انتقاد شدید از اتهامات وارده  به دولت توسط بعضی افراد بیان کرد: چرا در بیرون محفل هایی تشکیل می دهیم که هیچ دعوتی از ریاست کارگروه دبیر کارگروه و سایر اعضاء نمی شود و هم اندیشی می کنیم و براحتی می گوئیم دولت برای کاهش آلودگی هوا  تهران هیچگونه برنامه ای ندارد؟! علت چیست و چه تفکری پشت اینگونه نشستها دنبال می شود ؟در صورتیکه درجلسات کارگروه همراه و همفکر هستیم و می دانیم اعضاء جلسه و دولت چه اقداماتی انجام داده و در کنار این اقدامات، کارهای مهمی هم صورت می گیرد باز هم صحبتهایی می کنیم که محلی از اعراب ندارد. علی اشرفی پور از دیگر اقدامات در حال بررسی از موضوع  باردار کردن ابرها سخن گفت و اظهار داشت : در خصوص بحث ریزگردها و ذرات معلق نیز تعاملات بین المللی در سطح سازمان در حال انجام می باشد .  علی اشرفی پور بار دیگر با دفاع از اقدامات خوب انجام شده لب به انتقاد گشود و گفت:اینکه بگوئیم سازمان حفاظت محیط زیست وظایف خود را به استانداری هبه کرده حرف غلط و بی منطقی است چرا که مسئولیت اجرایی کلیه مسائل مرتبط در حوزه محیط زیست با استاندار است. آئین نامه اجرایی بند الف ماده 64 قانون برنامه چهارم جزء اشاره دارد که کارگروه کاهش آلودگی هوا با ریاست استاندار و دبیری اداره کل حفاظت محیط زیست استان تشکیل می گردد. چیزی که قانون است چرا آدرس غلط به مردم می دهند؟ وی ادامه داد: این بر می گردد به اینکه بعضی از عزیزان که نباید در خصوص مصوبات اطلاع رسانی کنند، اقدام به مصاحبه می کنند آنهم در شرایطی که دبیرخانه بخوبی و بصورت مرتب اطلاع رسانی می کند، و ما در رادیو و تلویزیون پاسخگو بوده ایم. آنهم اطلاع رسانی باجمع بندی و تلفیقی از نظرات رسمی دستگاههای مختلف و مسئول . علی اشرفی پور گزارش کاملی هم از وضعیت آلودگی هوا ارائه کرد واز اقدامات صورت گرفته توسط دستگاه محیط زیست استان در راستای مدیریت کاهش آلودگی هوا نام بردکه ازاین بین آغاز طرح تست آلایندگی خودروهای درحال تردد در چند نقطه از شهر تهران با همکاری پلیس راهور ناجا و ستاد معاینه فنی خودرو از جمله مهمترین کارهای صورت گرفته بود . وی از تعطیلی بعضی واحدهای آلاینده در استان تهران هم خبرداد. درادامه این جلسه دکتر تمدن با اشاره به این نکته که کماکان مسئولیت اطلاع رسانی در خصوص آلودگی هوا و مصوبات جلسات با دبیرخانه کارگروه است ، گزارش آخرین وضعیت و کیفیت هوای تهران و پیش بینی های آینده را از مسئولین دستگاههای اجرایی خواستار شد که مدیرکل هواشناسی، مدیر مرکز پایش آلودگی هوای استان و مدیریت شرکت کنترل کیفیت هوا به تشریح جزئیات و ارزیابی موضوع پرداخته و در کنار سایر اعضاء به ارائه نظرها و پیشنهادات مربوطه پرداختند. این پیشنهادات حول این محور بود تا جهت جلوگیری از ورود به شرایط اضطرار اقداماتی جمع بندی و به تصویب کارگروه برسد، ضمناً با توجه به بررسی وضعیت و شاخص های موجود و نظرات قریب به اتفاق اعضاء هیچگونه تعطیلی در روزهای آینده متوجه تهران نخواهد بود. استاندار تهران نیز با اشاره به این موضوع که کارخانجاتی که پتانسیلآلودگی در غرب و شمال غرب تهران دارند،‌ قرار است بر اساس تشخیص اداره کل حفاظت محیط زیستاستان تهران تا روز جمعه تعطیل شوند، افزود: از سوی دیگر پلیس راهنمایی و رانندگیتهران بزرگ نیز موظف شد ضمن تشدید کنترل محدوده طرح ترافیک و زوج و فرد، از ترددخودروهای دودزا و آلاینده اعم از دولتی و غیردولتی خصوصا سرویس‌های اتوبوس ومینی‌بوس‌ دستگاه‌های دولتی از فردا جلوگیری کند. وی از توقف فعالیت 900 دستگاه کامیون دارای کارتشناور تردد روزانه در پایتخت سخن گفت و اظهار داشت: در عین حال تنهاکامیون‌هایی که برای انتقالخاک متروی تهران کار می‌کنند با هماهنگی پلیس راهور مجوز دارند تا به فعالیت خوددر طول هفته جاری ادامه دهند. استاندار تهران با درخواست از شهروندان درخصوصکاهش درجه حرارت شوفاژخانه‌های منازل خود گفت: انجام این امر می‌تواند تا حدود 10درصد در کاهش غلظت آلاینده‌های هوای پایتخت موثر باشد. از سوی دیگر به تمامیشهروندان توصیه می‌کنیم از آوردن خودروی شخصی و انجام ترددهای غیرضروری به طور جدیطی روزهای آتی خودداری کنند. در پایان جلسه دیگر پیشنهادات ارائه شده توسط اعضاء به رأی گذاشته و تصویب شد. بر اساس مصوبات این جلسه تمامی واحدهای شن و ماسه وکارخانجات آسفالت در غرب و جنوب ‌غرب استان تهران و شهرستان‌های تهران، ملارد،رباط‌کریم، شهر قدس، شهریار، اسلامشهر، بهارستان و شهرری از امشب تا روز شنبه تعطیلاست. همچنین تمامی فعالیت‌های ساختمانیزیرمجموعه شهرداری تهران بجز مترو تا روز شنبه متوقف شد. ضمن اینکه مصوب شد تا تمامی مراکز معاینه فنی درسطح استان که اقدام به صدور معاینه فنی صوری می‌کنند، برخورد شده و این واحدها ضمنمعرفی به سازمان تعزیرات حکومتی پلمپ شوند. برخورد با خودروهای دودزا اعم از دولتی و غیر دولتی با توجه به ادامه پایداری جوی در تهران از دیگر مهمترین مصوبات این جلسه بود.

تاریخچه توسعه پایدار

ایده پایداری ریشه در گذشته‌های دور، و تفکرات مرتبط با جنبشهای زیست محیطی دارد.

ردپای مفهوم پایداری را در ادبیات جغرافیایی نیز می‌توان یافت. شاید بتوان گفت پایداری و مبحث آن برآیند تفکرات جبر جغرافیایی و امکان گرایی است. و اینکه لحاظ نمودن قوانین و محدودیتهای محیطی همراه با تفکرات بشر و دوراندیشی او می‌تواند به پایداری حیات انسان و اشکال فضایی ساخته شده و طبیعی کمک کند.

اما دهه 60 و 70 میلادی را باید آغاز نگرانیها و توجه مردم به حفظ محیط زیست و نیز توجه به آثار زیست محیطی در فعالیتهای اقتصادی دانست. در این سالها اندیشمندان تخریب و نابودی منابع طبیعی را هشدار دادند و توسعه لجام گسیخته و ناعادلانه کشورهای عقب مانده را گوشزد کردند. طی دهه 90 میلادی سمینارهای متعددی توسط یونسکو برای دستیابی به توسعه پایدار تشکیل شد و در سال 1997 به منظور ارزیابی میزان پیشرفت اجرایی دستور کار 21 اجلاسی به نام زمین+5 از سوی سازمان ملل تشکیل شد تا به موضوعات و بحثهای گوناگونی در توسعه پایدار توجه داشته باشد.

گرچه اصطلاح توسعه پایدار در هنگام اعلامیه کوکویوک در خصوص محیط زیست و توسعه در اوایل دهه 1970 به کار برده شده و نیز ریشه این اصطلاح به رویکرد توسعه اکولوژیک بر می‌گردد که در راهبرد حفاظت جهان آورده شده است، لیکن شکل‌گیری آن به تشکیل کمیسیون مستقل جهانی در زمینه محیط زیست و توسعه و ارائه گزارش اصول توسعه پایدار قرار دارد.

این گزارش موسوم به گزراش برانتلند که از اسم رئیس نروژی آن گرفته شده است، شامل مجموعهای از پیشنهادها و اصول قانونی جهت دستیابی به توسعه پایدار برای کشورهای در حال توسعه است .

گزارش برانتلند توسعه پایدار را این چنین تعریف می کند:

" رفع نیازهای نسل حاضر بدون تضییع تواناییهای نسلهای آینده برای رفع نیازهایشان".

 این تعریف ساده همچنین مبنای دستور کار 21، به عنوان یک طرح کار توسعه پایدار برای قرن 21 است. در واقع توسعه پایدار را میتوان راه تازهای برای رسیدن به آرمانهای بشر همراه با حفظ منابع و امکانات برای آیندگان دانست که قوانین و راهکارهایی را میطلبد تا مسیر هموارتر شود. از آنجا که واژه توسعه پایداردر برگیرنده کلیه مفاهیم اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، کالبدی و زیست محیطی میباشد و حصول به آن نیازمند عزم ملی و همیاری تمام بخشهای و نهادهای دولتی و غیردولتی و ارائه برنامه جامع در این زمینه است. 

با این وصف باید اشاره داشت که « توسعه پایدار » به عنوان مفهومی با سابقه بیش از سه دهه در ادبیات توسعه، امروزه به یک قالب فکری عمده در بسیاری از کشورها، بالأخص کشورهای در حال توسعه ، بدل شده است. با وجود آن که این مفهوم، مانند مفهوم توسعه، تعاریف و تفاسیر متعددی را در بر گرفته، اما در سطح بین المللی دارای اجماعی علمی و عملی است که از طریق سازمان ملل و نهادهای مرتبط، به مثابه برنامه عمل توسعه کشورها پیشنهاد شده است.

بنیاد فلسفی توسعه پایدار

به طور کلی هدف از توسعه تجدید سازمان کل نظام اقتصادی و اجتماعی است، به نحوی که در این فرآیند، علاوه بر بهبود سطح زندگی، دگرگونی های اساسی در نهادها و زیرساختهای اجتماعی و مدیریت و نهایتاً در رفتارهای گوناگون انسان پدیدار گردد. چگونگی تجدید سازمان سیستم اقصادی و اجتماعی و نیز روابط حاکم بر آن (یا رفتارها) تابعی از فلسفه فکری و نحوه تفکر برنامهریزیان و سیاتسگزاران توسعه و نتیجتاً سایر انسانها میباشد.

  ««  هرگونه کپی برداری از مطالب این بلاگ منوط به ذکر منبع می باشد  »»

سیر تکوینی مفاهیم توسعه پایدار

چنانچه نگاهی گذرا به پیشینه تاریخی توسعه بیندازیم، ضرورت توجه به آن آشکار میشود. به طور کلی، پس از توسعه صنعتی در دهه های 1950 و 1960 در اروپا، ناهنجاریهای زیست محیطی زیادی به وجود آمد. عوارض ناشی از این توسعه علاقه مندان به محیط زیست را در وهله اول به واکنش واداشت. در همین راستا نخستین اجلاس بین المللی را در زمینه محیط زیست در سال 1951 در استکهلم تشکیل دادند و بیانیه ای در حمایت از محیط زیست منتشر کردند .

 از این زمان به بعد تفکر در زمینه حفظ محیط زیست در کنفرانس های بیوسفر یونسکو (پاریس: 1968) شکل گرفت.

قابل ذکر است پیدایش مفهوم پایداری در دهه 1970 را می توان نتیجه رشد منطقی و آگاهی تازهای نسبت به مسائل جهانی محیط زیست و توسعه دانست که به نوبه خود تحت تاثیر عواملی همچون نهضت های زیست محیطی دهه 60 و انتشار کتاب هایی نظیر محدودیت های رشد (1972) از دانلامیدوز، بهار خاموش (1962) از راشل کارسون و دایره بسته (1971) از باری کامونر، بود.

به دنبال اجلاس استکهلم، در سال 1974 کنفرانس شورای جهانی کلیساها خواستار تحقق جامعه پایدار شد و در همان سال اعلامیه کوکویوک که در آن توسعه بوم شناسانه مطرح شده بود که سرانجام عنوان توسعه پایدار به خود گرفت.

 مهمترین نسبت در این نامگذاری طرح الگویی بود که برای محیط زیست زیان آور نباشد. (حسین نصیری) با این حال اصطلاح توسعه پایدار برای اولین بار در اواسط دهه 1970 به خانم باربارا نسبت داده میشود. و از اجلاس مهم فونیکس نیز به عنوان بخشی از فرآیند شکلگیری تفکر توسعه پایدار یاد میشود.

 گزارش فونیکس به همراه اعلامیه 1972 استکهلم و اعلامیه کوکویوک ضمن تصدیق پیچیدگی و جدی بودن بحرانهای اجتماعی و زیست محیطی که جامعه انسانی با آنها روبرو است، موجب بروز پیامدهای نوید بخشی شد که همگی نیاز به تدوین و اجرای استراتژیهای سالم زیست­محیطی به منظور ترویج توسعه اجتماعی-اقتصادی یا توسعه زیستمحیطی متفق القول داشتند. 

در سال 1983 مجمع عمومی سازمان ملل متحد کمیسیونی را با عنوان کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه متشکل از 22 کشور به ریاست برانت لند نخست وزیر تشکیل داد تا خطمشی زیستمحیطی دراز مدت جامعه بینالمللی را روشن سازد و مهمترین مسائلی که مورد شناسایی کمیسیون برانت لند قرار گرفت، به عنوان شرایط توسعه پایدار مطرح گردید که عبارتند از: جمعیت و توسعه، امنیت غذایی، انرژی و صنعت، چالشهای شهری.

این گزارش مبنای مذاکرات کشورها برای تهیه دستور کار 21 جهت برگزاری کنفرانس ریو در سال 1992 گردید. این کنفرانس با حضور سران و نمایندگان 172 کشور و تعداد زیادی از سازمانهای غیردولتی در شهر ریودوژانیرو و برزیل تشکیل گردید و هر چند که نتایج آن خواسته­های طرفداران محیط زیست را برآورده نکرد لکن صدور بیانیه ریو حداقل توانست طرح توسعه پایدار (دستور کار 21) را برای سالهای پایانی قرن بیستم مشخص سازد (و.م. آدامز، 1375: 45). در این کنفرانس همه اختلاف نظرها حل شد و تا حدودی یک برنامه پویا به دست آمد تا در طی زمان به وسیله کشورها و مناطق، به اجرا گذاشته شود.

 یکی از فرازهای مهم دستور کار 21 تشکیل کمیسیون توسعه پایدار زیر نظر سازمان ملل بود که در دستور کار فوق هدف از تشکیل آن چنین ذکر شده است:

اطمینان موثر از پیگیری اهداف کنفرانس ریو، ارتقای همکاریهای بینالمللی و منطقی کردن ظرفیت تصمیمگیری بین دولتها و مرور اقدامات اجرایی دستور کار 21 در سطوح محلی، ملی، منطقهای و بینالمللی.

 درپی تشکیل کمیسیون فوق به منظور پیگیری اهداف آن اولین نشست این کمیسیون در سال 1993 برگزار شد و بعد از آن نیز تا کنون اجلاس کمیسیون هر ساله برگزار میشود. در کشور ما نیز توجه خاصی به دستور کار 21 شده و کمیتهای تحت عنوان کمیته توسعه پایدار جهت برنامه­ریزی و تعیین سیاستها و ارائه پیشنهادهای لازم در خصوص دستور کار فوق به وجود آمده که در ساختار آن کمیتههای فرعی مختلفی در نظر گرفته شده است. 

توسعه پایدار در یک جمله

توسعه پایدار : رفع مشکلات نسل حاضر بدون تضییع تواناییهای نسلهای آینده برای برآورده نمودن نیازهایشان