..:: محــــــــــیـــط ســـــبـــــــز (بیابان زدایی) ::..
..:: محــــــــــیـــط ســـــبـــــــز (بیابان زدایی) ::..

..:: محــــــــــیـــط ســـــبـــــــز (بیابان زدایی) ::..

منابع طبیعی-بیابان زدایی-محیط زیست

متن کامل مقاله: تحلیل توسعه گردشگری با پتانسیل اکولوژیکی دریاچه ارومیه بر اساسSWOT

مقالات زیست محیطی


متن کامل مقاله + دانلود فایل pdf



تحلیل راهبردی توسعه گردشگری

با تکیه بر پتانسیل اکولوژیکی دریاچه ارومیه

بر اساس تکنیک SWOT


فضیله دادورخانی

یونس قاسمی

نگین شکروی


چکیده:


این پژوهش به منظور بررسی توان های گردشگری دریاچه ارومیه در منطقه شمال غرب ایران (استانهای آذربایجان غربی و شرقی) به انجام رسید. بر این اساس با بهره جستن از ویژگی های تاثیرگذار درونی منطقه و عوامل بیرونی تاثیرگذار از روش تحلیل SWOT استفاده گردید.


این مطالعه با هدف تدوین راهبردهای مناسب برای توسعه گردشگری حوزه دریاچه ارومیه و با تکنیک تحلیلی سوات در سال 1391 انجام گردیده است.


در این راستا ابتدا عوامل داخلی (نقاط قوت و ضعف) و عوامل خارجی (فرصتها و تهدیدها) در محیط تحت بررسی شناسایی شدند. جامعه آماری این پژوهش دو گروه گردشگران (150 نفر) و مسوولان (30 نفر) است که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس از بین آنان جامعه نمونه انتخاب شد و پرسشنامه های گردشگران در روزهای بیست و یکم تا بیست و سوم تیر ماه 1391 در سواحل اسکله، مجتمع باری و مجتمع چی چست در میان گردشگران توزیع گردید، همچنین پرسشنامه های مسوولان در روزهای بیست و پنجم تا بیست و هفتم تیر ماه همان سال تکمیل شد.


نتایج به دست آمده موید این است که علی رغم وجود جاذبه های طبیعی کم نظیر که بالقوه می توانند این عرصه را به قطب گردشگری طبیعت در مناطق خشکی – ساحلی تبدیل نمایند، ضعف هایی چون کم کاری مسوولین در اجرای طرحهای احیاء گردشگری دریاچه و ضعف برنامه ریزی و سرمایه گذاری های بخش دولتی و خصوصی سبب شد که محدوده تحت بررسی در ماتریس داخلی و خارجی در شرایط محافظه کارانه (WO) قرار گیرد.


در پایان ماتریس QSPM (برنامه ریزی راهبردی کمی) بر اساس راهبردهای محافظه کارانه و بازنگرانه منطقه مورد مطالعه تکمیل و پس از بارگذاری هر یک از گزینه ها، راهبردهای لازم به ترتیب اولویت پیشنهاد شد و بر اساس نتیجه حاصله راهبرد بازنگری در برنامه های حفاظتی مناطق حساس و اعمال نظارت صحیح بر آیین نامه های موجود در خصوص اکوسیستم دریاچه ارومیه به عنوان تاثیرگذار ترین راهبرد انتخاب شد.


کلید واژه:
 توسعه گردشگری، تکنیک SWOT، پتانسیل اکولوژیکی، دریاچه ارومیه


منبع: اکوبیولوژی تالاب (تالاب) تابستان 1391، شماره 12، صفحه 81 تا 93.


رعایت اصل امانتداری نشانگر شخصیت شماست.

لطفاً در استفاده از از این مطالب منبع (وبلاگ زیست محیطی محیط سبز) را فراموش نفرمائید.

دانلود فایل pdf  متن کامل مقاله در ادامه مطلب


برای مشاهده سایر مقالات زیست محیطی این وب اینجا کلیک نمایید .


مشاهده لیست همه مقالات زیست محیطی این وبلاګ از اینجا

 مقدمه


گردشگری یکی از مطمئن ترین و ارزان ترین منابع کسب درآمد ارزی است (رضوانی، 1382 ). از این رو توسعه گردشگری اولین گزینه در امر توسعه هر منطقه است. امروزه گردشگری به قدری در توسعه اقتصادی- اجتماعی کشورها اهمیت یافته است که اقتصاددانان آن را صادرات نامرئی نام نهاده اند (بیدختی، 1389). اهمیت این فعالیت باعث شده تا بسیاری از مدیران و برنامه ریزان محلی، منطقه ای و ملی برای توسعه آن برنامه ریزی و تلاش نمایند (Genning.2001).


توسعه گردشگری به عنوان مجموعه فعالیتهای اقتصادی تأثیر بسزایی در تقویت بنیان های اقتصادی جوامع دارد و نقش گردشگری به عنوان منبع جدیدی برای ایجاد اشتغال، کسب درآمد، جذب ارز و تقویت زیرساخت و افزایش صلح و تفاهم بین ملتها، در مطالعات متعدد مورد تأیید قرار گرفته است (کاظمی، 1387 ). مقوله گردشگری به عنوان فعالیتی نوپا با ویژگی های بارز و منحصر به فرد بخش مهمی از فعالیتهای اقتصادی و تولیدی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را به خود اختصاص داده است ( 2007.UNWTO ).


جمله فعالیتهایی است که قابلیت بالایی جهت تاثیرگذاری بر افراد برای گرایش آنان به ایجاد فعالیتهای کارآفرینانه است (دادور خانی و همکاران، 1390 ). در نیم قرن اخیر گردشگری از یک فعالیت محلی و درون مرزی به پدیده ای تأثیرگذار در سطح جهان مبدل گشته است، به طوری که بر اساس پیش بینی انجام شده ای توسط سازمان جهانی گردشگری در سال 2020 حدود یک میلیارد و پانصد و شصت میلیون نفر به گردشگری خواهند پرداخت و درآمدهای ناشی از گردشگری بین المللی در این سال به یک و نیم تریلیون دلار خواهد رسید (ابراهیم زاده و اقاسی زاده، 1388 ). اصولا دستیابی به توسعه گردشگری در هر کشوری نیازمند الگوسازی های مناسب مطابق با شرایط بومی هر منطقه است و بدون توجه به این مقوله نمی توان انتظار توسعه خودجوش گردشگری در هر محیطی را داشت. برای تحقق این مهم بسیاری از کشورهای موفق جهان در عرصه فعالیت گردشگری از دیرباز تمایل شدیدی به گزینش راهبردهای متمرکز جهت پیشبرد گونه های متفاوت گردشگری در محیط های طبیعی داشته اند. این اقدام به عنوان فرآیندی که توسعه متوازن و خردمندانه را به عنوان اصل اساسی می شناسد، مورد توجه طیف وسیعی از سیاستگذاران و برنامه ریزان نظام های گردشگری در همه کشورهای دنیا قرار گرفته است. نظام های اجرایی متداخل با فرآیند گردشگری دریافته اند که در این فرایند آثار مثبت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، زیست محیطی، تکنولوژیک و غیره فراوانی مستتر است و در فرآیند جذب گردشگران نیز توانمندسازی و پتانسیل یابی محیط گردشگری امری ضروری است (ابراهیم زاده و همکاران، 1386 ). استفاده از پتانسیل ها و مواهب گردشگری جز با فراهم کردن بستر مناسب توسعه گردشگری امکان پذیر نیست (بهزادفر و زمانیان، 1386 ). برای ایجاد بستر مناسب توسعه گردشگری نیاز به اطلاعاتی است که آگاهی های لازم را درباره عملکردهای گذشته و تجارب پیشین، وضعیت حال و تصویر آینده و مسیرهای نیل به اهداف قرار دهند (کریمی و محبوب فر، 1391 ). توسعه گردشگری فرآیند پیچیده ای است که عوامل توسعه بین المللی و ملی و گروههای دیگر درگیر با سیاست دولت، برنامه ریزی و قانون گذاری را در بر می گیرد (Tefler and Sharpley, 2008).


رشد شتابان گردشگری طی دهه های گذشته و آینده نگری های مبتنی بر آن، همراه با تأکیدی که کارشناسان کشورهای رو به رشد بر تقویت و پشتیبانی این فعالیت در جهت اهداف توسعه پایدار در این ممالک روا می دارند مفهوم تازه ای را در مدیریت گردشگری فراهم کرده است که ما از آن به عنوان توسعه پایدار گردشگری یاد می کنیم (کهن، 1377 ). اتخاذ مفهوم پایداری در گردشگری به دلیل بالا بردن ضریب سازگاری فعالیت گردشگری با محیط طبیعی بوده است تا برنامه ریزی و سیاست های گردشگری اثربخش و کارآ باشند (Sarinen,2006). تعریف گردشگری پایدار پیچیده، هنجاری، مبهم و غیرعملیاتی توصیف شده است . به طوری که برخی آن را متضاد با منافع حاصل از گردشگری می دانند(Duffy,2002). گردشگری پایدار آن نوع است که به حفظ محیط زیست مقصد برای مدت زمان نامحدود و استفاده نامحدود کمک می کند (Buttler ,1993) ؛ به عبارت دیگر گردشگری پایدار عبارتست از اصول و شرایط لازم برای توسعه گردشگری در یک منطقه از طریق ایجاد تعادل بین اهداف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی (Nijkamp,1995). گردشگری پایدار با یک رویکرد مثبت برای کاهش تنش و اصطکاک فعل و انفعالات بین گردشگران، جامعه میزبان و محیط گردشگری مطرح شده است، رویکردی که بقای طولانی مدت کیفیت منابع طبیعی و انسانی را تضمین می نماید (Coccossis and Constantoglou, 2010). تجربه نشان داده است که هر کجا گردشگری بدون برنامه ریزی و راهبرد مشخص توسعه یابد، مشکلات از فواید آن بیشتر می شود (رنجبریان و زاهدی، 1379 ). در خصوص پیشینه تحقیق، در مورد توسعه گردشگری مطالعات چندی در سطح جهانی و کشور ایران صورت گرفته است که در سطح کشورمان تعداد آنها بسیار ناکافی می باشد، استوکس (2000) در مطالعه ای تحت عنوان کاربرد استراتژی ها در وقایع گردشگری، به دنبال درک ماهیت شبکه های درون سازمانی استرالیا می باشد که گردشگری را تحت تاثیر قرار می دهند و به ارائه استراتژی های ساخت توسط بخش های دولتی و سازمانهای توسعه برای بخش گردشگری می پردازد (Stokes,2000). فاضل نیا و هدایتی ( 1389 ) در پژوهشی به ارائه راهبردهای مناسب برای توسعه گردشگری دریاچه زریوار پرداخته اند و به این نتیجه رسیده اند که آستانه آسیب پذیری دریاچه به خاطر گردشگری بودن بالاست و نیازمند بازنگری، ارائه سیاست های مناسب و همچنین مدیریت واحد جهت رفع محدودیت ها و استفاده از قابلیت ها و توانمندی های آن می باشد (فاضل نیا و هدایتی، 1389 ). پژوهشگران دیگری ( 1389 ) در تحقیقی با عنوان بررسی قابلیت های اکولوژیکی و توسعه گردشگری دریاچه گهر بر اساس مدل SWOT


(مسؤولان امر مرتبط با دریاچه، گردشگران) با استفاده از الگوی تحلیل SWOT پرداخته شده و راهبردهای سریع الوصول اتخاذ شوند. به طور کلی اهداف پژوهش حاضر را می توان در موارد زیر خلاصه نمود: ارزیابی جامع پتانسیل ها و توانایی های دریاچه ارومیه با استفاده از ارائه تصویر روشنی از وضعیت گردشگری دریاچه، ارائه راهبردهایی به منظور حل مسائل موجود پیش رو و تقویت الگوی تحلیلی SWOT، نقاط ضعف و تهدیدهای دریاچه در زمینه توسعه گردشگری.

مواد و روش ها

تحلیل راهبردی روشی مسأله گراست که اهداف را بر اساس مشکلات سطح مورد مطالعه و پتانسیل ها و محدودیت ها و امکانات موجود این است که راهبرد تأثیرگذار باید قوت ها و فرصت های هر مجموعه را حداکثر  تدوین می کند. منطق تحلیل راهبردی در الگویSWOT سازد و ضعف ها و تهدیدها را به کمترین میزان برساند (امیرخانی، 1390 ). لازم است برای تدوین راهبردهای نهایی، همه عوامل به مثابه بخشی از روند برنامه ریزی راهبردی در چارچوب الگوی تجزیه و تحلیلSWOT در نظر گرفته شوند (Bernroider and Edward,2002). به طور کلی تکنیک سوات ابزاری برای تحلیل وضعیت و تدوین راهبرد است و این امور از طریق 1-بازشناسی و طبقه بندی قوتها و ضعفها، 2-بازشناسی و طبقه بندی فرصتها و تهدیدات موجود در خارج از سیستم، 3-تعیین موقعیت راهبردی وتشکیل ماتریس سوات، 4-تدوین راهبردهای گوناگون برای هدایت سیستم و 5 - اولویت بندی راهبردها برای آینده از طریق ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی (QSPM) انجام می شوند که برای این منظور نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدها با هم پیوند داده می شوند و گزینه های ستراتژی از بین آنها انتخاب می شوند (مافی و جوانبخت، 1390)؛ بنابراین مدل مفهومی الگویSWOT را می توان به صورت شکل 2  تصویر کرد (گلشیری اصفهانی و سرایی، 1389).

شکل 2: مدل مفهومی شناخت شرایط راهبردی (SWOT)

جهت دستیابی به اهداف پژوهش، ابتدا از ترکیبی از روش های تحلیلی، توصیفی و پیمایشی بهره گرفته شد. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی –توسعه ای است. برای جمع آوری اطلاعات و داده های مورد نیاز از بررسی های اسنادی و کتابخانه ای و مطالعات میدانی استفاده شد و از طریق اطلاعات به دست آمده به بررسی جاذبه ها، امکانات، خدمات و وضعیت کلی گردشگری در دریاچه ارومیه اقدام گردید، سپس در مراحل بعدی تحقیق جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه استراتژی و راهبرد توسعه گردشگری از روش تحلیلیSWOT استفاده شده است. برای این منظور محیط داخلی (نقاط قوت و ضعف) و محیط خارجی (فرصت ها و تهدیدها) منطقه مطالعه گردید، بدین صورت که در ابتدا جهت تدوین مؤلفه های محیط داخلی و خارجی با استفاده از تکنیک دلفی (به صورت پرسشنامه باز) به نظرسنجی از 30 تن از متخصصان مرتبط با امور دریاچه اقدام شد و سپس برای تکمیل مراحل بعدی پژوهش، با استفاده از شیوه پرسشنامه از گردشگران و مسؤولان مرتبط با گردشگری دریاچه نظرخواهی شد که با وزن دهی به موارد مورد نظر به تکمیل ماتریس سوات و در نهایت به ارائه راهبردها و استراتژی های مناسب توسعه گردشگری دریاچه ارومیه پرداخته شد. حجم نمونه آماری در دو گروه مطالعه شده با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس تعیین گردید که شامل دو گروه گردشگران ( 150 نفر) و مسؤولان مرتبط با گردشگری ( 30 نفر) می باشد. جامعه آماری پیمایش اولیه را کلیه گردشگرانی که در روزهای بیست و یکم، بیست و دوم و بیست و سوم تیر ماه سال 1391 به سواحل اسکله، مجتمع باری و مجتمع چی چست دریاچه مسافرت کرده اند تشکیل می دهد. نمونه های این جامعه به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب گردید (خانی و نیک پرست، 1389 ). دلیل استفاده از این روش فقدان آمار قابل استناد از تعداد گردشگران دریاچه و همچنین محدودیت های زمانی و مکانی بوده است. بر اساس این روش حداقل حجم نمونه 100 نفر در نظر گرفته می شود که در این تحقیق به منظور افزایش دقت این رقم به 150 نفر افزایش یافت. دیگر جامعه آماری تحقیق را مسؤولان مرتبط با گردشگری دریاچه تشکیل می دهد که تقریبا بین همه این افراد پرسشنامه توزیع و تکمیل گردید. تعداد افراد این گروه 30 نفر است که با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، مدیریت جهاد کشاورزی، شهرداری، امور آب، اداره حفاظت محیط زیست، اداره منابع طبیعی شهرستان ارومیه انجام شد، پرسشنامه های مسؤولان نیز در روزهای بیست و پنجم تا بیست و هفتم تیر ماه سال 91 تکمیل شد.

نتایج

در تکنیک سوات برای تجزیه و تحلیل سیستم، ابتدا محیط درونی و بیرونی شناسایی شده و مجموعه عوامل داخلی و خارجی تأثیرگذار در چهار دسته محیطی-اکولوژیکی، اقتصادی، نهادی-زیرساختی و اجتماعی-فرهنگی تدوین شدند. عوامل داخلی مؤثر بر گردشگری دریاچه در جدول 1 آمده است که تعداد 16 نقطه قوت در برابر 11 نقطه ضعف شناسایی شده است. در این گام با استفاده از جمع سطر به دست آمده از تلفیق نظرات دو گروه مشارکت کننده (مسؤولان و گردشگران) برای هر مؤلفه در پرسشنامه ها و تقسیم آن بر جمع ستون، وزن نسبی هر عامل تعیین شد.


جدول 1: ماتریس عوامل داخلی تأثیرگذار بر گردشگری دریاچه ارومیه


جدول 1 (ماتریس عوامل داخلی) نشان می دهد که در بین این عوامل مؤلفه زیستگاههای بکر و وجود گونه های گیاهی و جانوری مهمترین نقطه قوت دریاچه بوده و مؤلفه وجود خاصیت درمانی آب دریاچه و لجن سیاه آن در / محافظت شده و نادر با وزن نهایی 0/192 مرتبه دوم قرار دارد. همچنین مؤلفه کم کاری مسؤولین در اجرای طرحهای احیاء گردشگری دریاچه مهمترین نقطه ضعف محسوب می شود. عوامل خارجی مؤثر بر گردشگری در محدوده مورد مطالعه (دریاچه ارومیه) جهت شناسایی فرصتها و تهدیدهایی است که محدوده در ارتباط با گسترش گردشگری با آن مواجه می باشد که در این خصوص تعداد 10 فرصت در مقابل 9 تهدید خارجی شناسایی شده است.

جدول 2: ماتریس عوامل خارجی تأثیرگذار بر گردشگری دریاچه ارومیه

جدول 2 (ماتریس عوامل خارجی) نشان می دهد که مؤلفه ثبت دریاچه در کنوانسون جهانی رامسر (علیپور، 1388 ) با وزن نهایی 0/232 مهمترین فرصت خارجی توسعه گردشگری دریاچه ارومیه می باشد و مؤلفه فقدان جایگاه بالفعل و ثابت در بودجه عمومی و برنامه مهمترین تهدید برای گردشگری دریاچه می باشد و بعد از آن مؤلفه استفاده غیرمجاز شکارچیان از های توسعه کشور با وزن نهایی 0/252 اکوسیستم دریاچه قرار دارد. در مرحله بعد برای تعیین موقعیت راهبردی از ماتریس داخلی و خارجی استفاده شده است، برای این منظور از مجموع امتیاز عوامل داخلی و عوامل خارجی گردشگری دریاچه ارومیه بهره گرفته شده است. این ماتریس از 9 خانه و سه ناحیه عمده و  تشکیل می شود که در حالت کلی به صورت یک نمودار می باشد. در این ماتریس نمره حاصل از عوامل داخلی بر محور افقی (محورX) و حاصل جمع امتیازات عوامل خارجی بر روی (محور Y) قرار دارد. استقرار وضعیت راهبردی مطالعاتی در ناحیه دوم و خانه پنجم مبین آن است که پتانسیل های داخلی جهت استفاده از فرصت های خارجی گردشگری در دریاچه ارومیه بر اثر وجود تهدیدهای عمده، سیر نزولی یافته یا مغفول مانده اند، بنابرین باید راهبردهایی را انتخاب کرد که باعث حفظ و نگهداری وضع موجود می شوند. از این رو در تنظیم راهبردها، استخراج راهبردهای محافظه کارانه (WO) در اولویت قرار دارند (شکل 3) .


رعایت اصل امانتداری نشانگر شخصیت شماست.

لطفاً در استفاده از از این مطالب منبع (وبلاگ زیست محیطی محیط سبز) را فراموش نفرمائید.

شکل 3: موقعیت راهبردی گردشگری دریاچه ارومیه در ماتریس داخلی و خارجی


پس از مشخص شدن موقعیت راهبردی گردشگری دریاچه ارومیه در ماتریس داخلی و خارجی، در مرحله تلفیق تلاش شد تا با بهره گیری از عوامل داخلی و خارجی فهرست شده در جداول ( 1 و 2)، راهبردهای عملیاتی اندیشیده شود. بر این اساس 4 استراتژی تهاجمی (SO)، شش/6 استراتژی محاففظه کارانه و بازنگرانه، WO، پنج/5 استراتژی تنوع بخشی ST، سه/3 استراتژی تدافعی اندیشیده شد که در جدول زیر آمده اند (جدول 3)


SO1 تأکید بر توسعه گردشگری طبیعی (اکوتوریسم ) از طریق ایجاد موزه حیات وحش و بوم موزه در جزایر بزرگ دریاچه.


SO2 استفاده از موقعیت استراتژیک دریاچه جهت توسعه فرامری گردشگری آن.


SO3 بهره گیری بهینه از قابلیت های دریاچه از جمله(آب ،چشم انداز زیبا و شنا) در جهت توسعه و جذب گردشگر برای ایجاد اشتغال و منبع درآمد.


SO4 ایجاد هماهنگی بیشتر بین سازمانها و ادارت مرتبط به منظور یک پارچهسازی قابلیت های دریاچه


رعایت اصل امانتداری نشانگر شخصیت شماست.

لطفاً در استفاده از از این مطالب منبع (وبلاگ زیست محیطی محیط سبز) را فراموش نفرمائید.

بحث و نتیجه گیری


دریاچه ارومیه به دلیل موقعیت سوق الجیشی و قدمت تاریخی خود دارای سابقه ای طولانی در خصوص مقوله گردشگری است که این امر نشان از اهمیت حفظ آن در قبال نسل های آتی است و بیانگر این است که باید علاوه بر حفظ ارزش اکولوژیکی و زیست محیطی آن میراث گرانبهای تاریخی آن نیز حفظ شود. دریاچه ارومیه با عنوان پارک ملی بر اساس وجود قابلیت هایی چون وجود زیستگاههای امن، دارای مواد غذایی مناسب، تنوع در گونه های گیاهی و جانوری مهاجر و بومی، مکانی جهت تولیدمثل با حواشی امنیتی دارای پتانسیل های ویژه ای برای گسترش گردشگری است ولی در طول سالیان گذشته به دلیل وجود مشکلاتی از قبیل پس روی سواحل دریاچه، کمبود منابع آبی و انقراض و کوچ گونه های گیاهی و جانوری دچار نارسایی هایی در خصوص مقوله گردشگری شده است. بر اساس بررسی ها و نتایج حاصل از این تحقیق مشخص گردید که وجود زیستگاههای بکر و گونه های گیاهی و جانوری محافظت شده و نادر و وجود خاصیت لجن درمانی دریاچه مهمترین نقاط قوت دریاچه محسوب می شوند. همچنین کم کاری مسؤولین در اجرای طرحهای احیاء گردشگری مهمترین نقطه ضعف گردشگری دریاچه می باشد. در خصوص فرصت های خارجی تأثیرگذار بر گردشگری دریاچه ثبت دریاچه در کنوانسیون جهانی رامسر مهمترین مؤلفه تعیین گردید و فقدان جایگاه بالفعل و ثابت دریاچه در تخصیص بودجه های عمومی و برنامه های توسعه کشور و استفاده غیرمجاز شکارچیان از اکوسیستم دریاچه مهمترین تهدیدات گردشگری دریاچه مشخص شدند. فاضل نیا در سال 1389 راهبردهای مناسب برای توسعه گردشگری دریاچه زریوار را بررسی نمود. نتیجه ارزیابی در این تحقیق (برخلاف نتایج مطالعه حاضر) نشان داده که وجود چشم اندازهای زیبا و منحصر به فرد مهمترین نقطه قوت دریاچه شناخته شده است، همچنین در خصوص نقاط ضعف (مشابه این تحقیق) تعدد مدیریت دریاچه و نبود هماهنگی لازم بین ارگان های متولی، مؤلفه اصلی بیان شده است، در خصوص فرصتها نیز افزایش توجه دولت به برنامه ریزی و سرمایه گذاری گردشگری مهمترین مؤلفه و در مورد تهدیدها حفر چاه های متعدد و بهره برداری زیاد از منابع آبی مهمترین مورد بوده است. نوری و مهدی نسب در سال 1389 قابلیت های اکولوژیکی و توسعه گردشگری دریاچه گهر را ارزیابی نمودند. بر اساس نتایج به دست آمده مؤلفه های وجود چشم اندازهای زیبا و منحصر به فرد (نقطه قوت)، عدم سرمایه گذاری بخش دولتی به میزان لازم (نقطه ضعف)، افزایش توجه دولت به سرمایه گذاری در بخش گردشگری (فرصت) و ناتوانی سیستم برنامه ریزی و مدیریت گردشگری (تهدید) مهمترین عوامل تأثیرگذار بر قابلیت های گردشگری این دریاچه هستند.


همچنین در مطالعه حاضر به منظور تعیین موقعیت راهبردی از ماتریس داخلی و خارجی جهت مشخص کردن نوع راهبردهای مورد نیاز استفاده شد. نتایج این مرحله نشان داد به دلیل اینکه نقاط قوت داخلی جهت استفاده از فرصتهای خارجی به دلیل وجود تهدیدهای عمده بدون استفاده مانده اند، بنابراین باید راهبردهایی در خصوص بهبود و بازنگری وضع موجود دریاچه تنظیم شوند و از این رو استخراج در اولویت اول هستند. بهزادفر و زمانیان در سال 1387 راهبردهای توسعه گردشگری را در شهرستان (WO) راهبردهای محافظه کارانه نیشابور با تکیه بر بخش محصول ارزیابی نمودند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که تعدد نقاط قوت گردشگری در این منطقه باعث در اولویت قرار دارند (WO) استفاده مناسب از فرصت های خارجی آن نشده است و به همین دلیل استفاده از راهبردهای محافظه کارانه (مشابه نتایج مطالعه حاضر) و سپس استفاده از راهبردهای تهاجمی مهمتر به نظر می رسند. غلامی در سال 1390 راهبردهای مناسب توسعه گردشگری شهر بابلسر را بررسی نمود، نتایج حاصله نشان داد که گردشگری شهر در مرحله رشد و شناخت قرار دارد، بنابراین استفاده از راهبردهای تهاجمی (SO) لازم می نماید (برخلاف نتایج مطالعه حاضر).


برای تعیین موقعیت استراتژیک، راهبردهای 4 گانه مورد نیاز در جهت توسعه گردشگری دریاچه ارومیه پیشنهاد شدند، بر این اساس 4 استراتژی تهاجمی، 6 استراتژی محافظه کارانه، 5 استراتژی تنوع بخشی و 3 استراتژی تدافعی اندیشیده شد و بر اساس موقعیت راهبردی تعیین شده در ماتریس داخلی و خارجی راهبردهای محافظه کارانه در جهت حل مشکلات گردشگری دریاچه ارومیه در اولویت قرار گرفتند. نوحه گر و همکاران در سال 1388 قابلیت های طبیعت گردی جزیره قشم را با استفاده از مدل مدیریت استراتژی سوات ارزیابی نمودند، نتایج نهایی تحقیق نشان می دهد که تعداد 6 راهبرد تهاجمی، 6 راهبرد تنوع بخشی، 5 استراتژی تدافعی و 5 استراتژی محافظه کارانه به عنوان استراتژی های حداکثر – حداکثر انتخاب شدند. نوری و مهدی نسب در سال 1389 قابلیت های اکولوژیکی و توسعه گردشگری دریاچه گهر را ارزیابی نمودند. بر اساس نتایج این تحقیق تعداد 3 راهبرد تهاجمی، 2 راهبرد محافظه کارانه و 4 راهبرد تدافعی اندیشیده شد و به دلیل اینکه کل امتیازات تهدیدها و ضعف ها بیشتر از کل امتیازات تهدیدها و ضعف ها بیشتر از کل امتیازات فرصت ها و قوت ها بود استراتژی های مورد نظر تدافعی انتخاب شدند.


با توجه به اولویت راهبردهای محافظه کارانه و بازنگرانه (WO) در جهت حل مشکلات گردشگری دریاچه ارومیه، با استفاده از ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی (QSPM) به اولویت بندی راهبردهای مذکور اقدام شد. نوحه گر و همکاران در سال 1388 قابلیت های طبیعت گردی جزیره قشم را با استفاده از مدل مدیریت استراتژی سوات ارزیابی نمودند، نتایج پژوهش حاکی از این است که با توجه به اولویت راهبردهای بازنگرانه ماتریس QSPM برای این دسته از راهبردها تشکیل شد و راهبردهای تأثیرگذار پیشنهاد شدند. غلامی در سال 1390 جهت تدوین راهبردهای توسعه گردشگری شهر بابلسر با استفاده از ماتریس QSPM اقدام به اولویت بندی راهبردهای تهاجمی مورد نیاز نمود.


نتایج به دست آمده از اولویت بندی راهبردهای محافظه کارانه به وسیله ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی است که بازنگری در برنامه های حفاظتی مناطق حساس و اعمال نظارت صحیح بر آیین نامه های موجود در خصوص اکوسیستم دریاچه ارومیه به عنوان تأثیرگذار ترین راهبرد مطرح شده است. به اهمیت این راهبرد در تدوین راهبردهای مناسب توسعه گردشگری دریاچه زریوار نیز اشاره شده (فاضل نیا و همکاران، 1389 ). همچنین بهره گیری از نشست های تخصصی و کارگروهی و امکانات و تجربیات سازمان های بین المللی در خصوص احیاء و نگهداری مناطق خشک شده دریاچه در اولویت دوم راهبردهای محافظه کارانه قرار گرفت. این راهبرد در تدوین برنامه اجرایی توسعه گردشگری شهر ارومیه نیز ارائه گردیده (قرخلو و قاسمی، 1391 ). بازنگری در سیستم مدیریتی یکپارچه و انتخاب یک مدیریت واحد جهت توسعه و پیشبرد اهداف گردشگری پایدار به عنوان سومین راهبرد کارآمد در جهت توسعه گردشگری ارائه شده (مشکینی و SWOT دریاچه ارومیه تدوین شده است. این راهبرد در ارزیابی توسعه گردشگری شهر زنجان با استفاده از مدل ها درباره حفاظت از محیط زیست دریاچه و همچنین جذب گردشگران نیز به (NGO) حیدری، 1389 ). استفاده از ایده گروه های مردم نهاد عنوان چهارمین راهبرد مؤثر ارائه شده است. این راهبرد در مدیریت زیست محیطی دریاچه گهر نیز پیشنهاد شده (قلی پور، 1387 ). همچنین در جهت شناسایی مناطق حساس اکولوژیکی و بیولوژیکی دریاچه پنجمین راهبرد اولویت دار EIA بهره گیری بهینه و مستمر از گزارشات طبقه بندی گردیده است، این راهبرد در برنامه راهبردی توسعه اکوتوریسم منطقه حفاظت شده مند بوشهر ارائه گردیده است (جوزی، 1389) استفاده سودمند از امتیاز پیوستن دریاچه به کنوانسیون رامسر و مطرح بودن اکوسیستم آن در بین 59 نقطه بین المللی از ذخایر طبیعی جهان به منظور جذب بیشتر گردشگران ششمین راهبرد تأثیرگذار اولویت بندی شده است.


رعایت اصل امانتداری نشانگر شخصیت شماست.

لطفاً در استفاده از از این مطالب منبع (وبلاگ زیست محیطی محیط سبز) را فراموش نفرمائید.

منابع


ابراهیم زاده، ع و آقاسی زاده، ع، 1388 . تحلیل عوامل مؤثر بر گسترش گردشگری در ناحیه ساحلی چابهار با استفاده از مدل راهبردی SWOT مجله مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، سال اول، شماره اول، صفحات 128-107


امیرخانی، ا، 1390 . شناسایی عوامل محیطی مؤثر بر برنامه ریزی راهبردی فرهنگی کشور، مجله فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال پانزدهم، شماره 76


بیدختی، ا و 1389 . آمیخته بازاریابی راهبردی در صنعت گردشگری، مجله مطالعات مدیریت راهبردی، شماره 3، صفحات 68 تا 49.
جوزی، ا، 1389 . ارائه برنامه راهبردی اکوتوریسم در منطقه حفاظت شده مند بوشهر به روش فریمن، مجله علوم محیطی، سال هفتم، شماره چهارم.


دادورخانی، ف و نیک پرست، م، 1389 . برنامه ریزی راهبردی طبیعت گردی در روستاهای نواحی بیابانی، مطالعه موردی روستای خرانق شهرستان اردکان، . استان یزد، مجله پژو هش های روستایی، شماره 4، صفحان 72 تا 43.


دادورخانی، ف و رضوانی، م و ایمنی قشلاق، س و بوذرجمهری، خ، 1390 . تحلیل نقش گردشگری در توسعه ویژگی های کارآفرینانه و گرایش به کارآفرینی در بین جوانان روستایی، مطالعه موردی روستای کندوان و اسکندان شهرستان اسکو، پژوهش های جغرافیای انسانی، شماره 78 ، زمستان 1390 ، صفحات 169-195 .


رضوانی، م. 1387 . توسعه گردشگری روستایی با رویکرد گردشگری پایدار، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.


رضوانی، ع. 1382 . جغرافیا و صنعت توریسم انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران.


رنجبریان، ب، زاهدی، م، 1379 . برنامه ریزی گردشگری در سطح ملی و منطقه ای، سازمان جهانی گردشگری، جهاد دانشگاهی اصفهان.


علیپور، ص. 1388 . اطلس پارک ملی دریاچه ارومیه، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست، تهران.


غلامی، ع. 1390 . برنامه ریزی راهبردی در جهت توسعه گردشگری شهر بابلسر، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا، ص 179


فاضل نیا، غ و هدایتی، ص. 1389 . راهبردهای مناسب برای توسعه گردشگری دریاچه زریوار، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 19 ، صفحات 170 تا 145.


قرخلو، م و قاسمی، ی، 1391 . برنامه ریزی راهبردی توسعه گردشگری شهر ارومیه، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا، ص 237.


قلی پور، م. 1387 . مدیریت زیست محیطی دریاچه گهر با تأکید بر اکوتوریسم، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم و تحقیقات خوزستان، 189.


کاظمی، م، 1387 . تحلیل ادراک شهروندان زاهدانی در توسعه گردشگری چابهار، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 12 ، صفحات -81-100 .


کریمی، ج و محبوب فر، م، 1391 . تکنیک ها و مدل های برنامه ریزی توریسم، نشر ارکان دانش، تهران.


کهن، گ، 1377 . صنعت توریسم و توسعه پایدار نمادی از مدیریت پویا، نشریه محیط شناسی، شماره 28 .


مافی، ع و جوانبخت، ز، 1390 . تحلیل راهبردی توسعه گردشگری با استفاده از مدلSWOT با تأکید بر جزیره قشم، مجله سیاسی – اقتصادی، شماره 284 ، صفحات 249-240 .


مشکینی، ا و حیدری، ت. 1389 . ارزیابی توسعه گردشگری شهر زنجان با استفاده از مدل SWOT . نمونه موردی: منطقه زنجان رود، فصلنامه فضای جغرافیایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، سال یازدهم، شماره 35 ، صفحات 64-37 .


نوحه گر، ا و حسین زاده، م و پیراسته، ا. 1388. ارزیابی قابلیت های طبیعت گردی جزیره قشم با بهره گیری از مدل مدیریت استراتژی SWOT فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 15 ، صفحات 172-151


نوری، غ و مهدی نسب، م. 1389 . بررسی قابلیت های اکولوژیکی و توسعه گردشگری دریاچه گهر بر اساس مدل SWOT   مجله تالاب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، سال دوم، شماره پنجم، صفحات 66 تا 57





تحلیل راهبردی توسعه گردشگری

با تکیه بر پتانسیل اکولوژیکی دریاچه ارومیه

بر اساس تکنیک SWOT


فضیله دادورخانی

یونس قاسمی

نگین شکروی

نوع فایل : pdf


حجم فایل :   544.05 KB

رعایت اصل امانتداری نشانگر شخصیت شماست.

لطفا" در استفاده از از این مطلب منبع را فراموش نفرمائید.

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد